Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 października 2014 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach XII Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSO Ewa Dawczak-Schaefer
Protokolant:	Katarzyna Zegartowska

po rozpoznaniu w dniu 30 października 2014 roku w Gliwicach

sprawy z powództwa Skarbu Państwa - Naczelnika Urzędu Skarbowego w Z.

przeciwko M. Z. (1)

uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

1.  uznaje umowę darowizny zawartą w formie aktu notarialnego przed notariuszem K. M. w Kancelarii Notarialnej w Z. przy ulicy (...) w dniu 1 sierpnia 2013 r. Rep. A (...), mocą której A. Z. darowała swojej wnuczce M. Z. (1), działającej przez swojego ojca - M. Z. (2), lokal mieszkalny numer (...) stanowiący odrębną nieruchomość położony przy ulicy (...) w Z. o łącznej powierzchni użytkowej 34,45 m2 wraz z prawami związanymi z własnością tego lokalu, dla którego to lokalu Sąd Rejonowy w Z. prowadzi księgę wieczystą numer (...) za bezskuteczną wobec Skarbu Państwa - Naczelnika Urzędu Skarbowego w Z. w zakresie wierzytelności publicznoprawnych przysługujących wierzycielowi wobec A. Z. z tytułu należności publicznoprawnych objętych następującymi tytułami wykonawczymi: SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM(...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...) stanowiące należności z tytułu podatku od towarów i usług; SM (...), SM (...), SM (...), SM (...)stanowiące należności z tytułu podatku dochodowego w wysokości 19 % pobieranego od dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej; SM (...) SM(...) stanowiące należności z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych wraz z odsetkami naliczanymi jak od zaległości podatkowych od dnia wymagalności do dnia zapłaty, kosztami egzekucyjnymi oraz kosztami upomnienia, które to należności na dzień 14 maja 2014 r. wynoszą łącznie 75.237,46 złotych;

2.  zasądza od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 3600 (trzy tysiące sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

3.  nakazuje pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego

w Gliwicach kwotę 3762,00 (trzy tysiące siedemset sześćdziesiąt dwa 00/100)

złotych tytułem opłaty od pozwu, od której powód był zwolniony.

XIIC 122/14

UZASADNIENIE

Powód Skarb Państwa reprezentowany przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w Z. zastępowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa (...) (k.34) wniósł o uznanie za bezskuteczną w stosunku do powoda umowy darowizny zawartej pomiędzy pozwaną M. Z. (1) a jej babką A. Z., oraz o zasądzenie kosztów procesu.

Uzasadniając swoje żądanie powód wskazał, iż 1 sierpnia 2013r. przed notariuszem K. M. została zawarta umowa darowizny mocą której A. Z. darowała swojej wnuczce M. Z. (1), działającej przez swojego ojca M. Z. (2) lokal mieszkalny, stanowiący odrębną nieruchomość, położony w Z. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy w Z. prowadzi księgę wieczystą. A. Z. posiada zaległości z tytułu należności publicznoprawnych stwierdzone wydanymi przez Naczelnika Urzędu Skarbowego decyzjami. W chwili obecnej jedynym skutecznym środkiem egzekucyjnym pozostaje zajęcie świadczeń emerytalno-rentowych dłużniczki, z którego wpływała miesięcznie kwota po 600 zł, gdy same odsetki miesięcznie wzrastają o 1360 zł. W wyniku orzeczenia Sądu Rejonowego w Z. wobec zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej do dalszego prowadzenie egzekucji wyznaczony został Naczelnik Urzędu Skarbowego w Z.. Dłużniczka w dacie złożenia pozwu była współwłaścicielką w 51/100 samochodu osobowego M., lecz prawdopodobieństwo zbycia tego udziału jest niewielkie, a miesięcznie wzrastające zaległości wskazują, iż postępowanie egzekucyjne jest skuteczne tylko w niewielkiej części, niepozwalającej na zaspokojenie wierzyciela.

W odpowiedzi na pozew (k.175) pozwana M. Z. (1) oświadczyła jedynie, że darowiznę przyjęła od babci w dobrej wierze i nie uznaje żądania pozwu.

W toku postępowania dowodowego Sąd ustalił co następuje

Babka pozwanej ze strony ojca A. Z. posiada zaległości w zakresie należności publicznoprawnych stwierdzone wydanymi przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w Z. prawomocnymi decyzjami w sprawach obejmujących tytuły wykonawcze : SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...), SM (...) (decyzje k.11-152). Całkowita zaległość z tytułu należności na dzień 14 maja 2014r. wyniosła 75.237,46 zł i obejmowała zaległości z tytułu podatku od towarów i usług, podatku dochodowego od dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej i podatku od osób fizycznych, wraz z odsetkami, kosztami egzekucyjnymi i kosztami upomnienia.

Dłużniczka nadal prowadzi działalność gospodarczą, składa deklaracje podatkowe, w których deklaruje podatek do zapłaty, a następnie go nie wpłaca, dlatego jej aktualne zaległości z tego tytułu wynoszą ( na dzień 24.10.2014r.) 76.804,81 zł. Poza zobowiązaniami dłużniczka, jak twierdzi jej syn, (zeznana M. Z. (2) zapis protokołu rozprawy z dnia 30.10.2014r. godz. 00.13-00.21) posiada wierzytelności w wysokości około 400.000 zł, nieściągalne, z których mógłby zaspokoić się powód, lecz nie posiada żadnego majątku.

W wyniku zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej postanowieniem Sądu Rejonowego w Z.postępowanie egzekucyjne zostało przekazane Naczelnikowi Urzędu Skarbowego w Z., który według stanu na dzień 16.10.2014r. prowadzi postępowanie egzekucyjne na rzecz 8 wierzycieli, w tym 4 cywilnoprawnych, przejętych w wyniku zbiegu egzekucji do świadczeń emerytalno-rentowych z komornikiem sądowym. Ogólny stan zaległości objęty tytułami wykonawczymi wynosi 178.835,07 zł. Wyegzekwowane środki zarachowywane są w pierwszej kolejności na koszty egzekucyjne, a w dalszej dzielone na wierzycieli korzystających z pierwszeństwa zaspokojenia (k.199-206). ZUS potrąca i przekazuje na rachunek Urzędu Skarbowego miesięcznie kwotę 593,75 zł.

Dłużniczka była właścicielką samochodu M. (...), wraz z wypowiedzeniem jej umowy kredytowej samochód ten stał się wyłączną własnością (...) SA (k.207-208)

1 sierpnia 2013r. przed notariuszem K. M. prowadzącym Kancelarię Notarialną w Z. została zawarta umowa darowizny mocą której A. Z. darowała swojej wnuczce M. Z. (1), działającej przez swojego ojca M. Z. (2) lokal mieszkalny, stanowiący odrębną nieruchomość, położony w Z. przy ul. (...) o łącznej powierzchni użytkowej 34,45 m kwadratowych wraz z prawami związanymi z własnością tego lokalu, dla którego Sąd Rejonowy w Z. prowadzi księgę wieczystą (...). M. Z. (2) w chwili zawierania umowy darowizny znał sytuację finansową swojej matki, A. Z., której zobowiązania finansowe wynosiły w tym dniu około 200.000 zł.

Dokonując darowizny dłużniczka nie miała na celu niezaspokojenie wierzycieli. Od samego początku pozwana była zapewniana przez babcię, że zostanie jej przekazane mieszkanie które zajmuje babcia (zeznania świadków M. Z. (2) i J. Z. (zapis protokołu rozprawy z dnia 30.10.2014r. godz. 00.13-00.21 i 00.21-00.23). Pozwana utrzymuje stały kontakt z babcią, (1-2 razy w tygodniu), przypuszczała, że poza mieszkaniem babcia nie miała innego majątku, nie znała jednak jej sytuacji finansowej, bo o finansach z babcią nie rozmawia ( wyjaśnienia pozwanej zapis protokołu rozprawy z dnia 25.09.2014r. godz. 00.04.30-00.07.30).

Powyższe ustalono w oparciu o wskazane wyżej dowody nie kwestionowane przez stronę pozwaną.

Sąd zważył co następuje:

Roszczenie powoda oparte o treść art. 527 kc stanowiące skargę paulińską zasługuje w całości na uwzględnienie.

Istotą skargi pauliańskiej jest żądanie ubezskutecznienia w stosunku do wierzyciela czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z osobą trzecią , celem zaś jest umożliwienie wierzycielowi zaspokojenia się z majątku osoby trzeciej w zakresie jakim byłoby to skuteczne w stosunku do dłużnika, gdyby ten nie pozbył się swego majątku.

Rzeczą wierzyciela, który chce skorzystać z ochrony przewidzianej w art.527kc jest wykazanie, że przysługuje mu względem dłużnika wierzytelność, oraz że nie może być ona zaspokojona z majątku dłużnika, na skutek zdziałania przez niego czynności prawnej, w wyniku której stał się niewypłacalny. W myśl §3 tego artykułu jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

A zatem przesłankami skargi pauliańskiej są : pokrzywdzenie wierzycieli - jeżeli wskutek czynności prawnej osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, działanie dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela, wiedza lub możliwość – przy zachowaniu należytej staranności – dowiedzenia się o tym przez osobę trzecią. Ciężar udowodnienia istnienia tych przesłanek spoczywa na wierzycielu.

Dłużnika należy uznawać za niewypłacalnego, gdy cały jego majątek nie wystarcza na pokrycie długów, nadto między niewypłacalnością dłużnika a podjęciem przez niego czynności prawnej zachodzi związek przyczynowy - czynność podjęta przez dłużnika musi być jedną z przyczyn powstałej niewypłacalności. Istotne jest także, by niewypłacalność dłużnika istniała w chwili dokonania czynności jak i uznania czynności prawnej za bezskuteczną.

Bezspornym w niniejszej sprawie jest, iż na dłużniku A. Z. ciążą zobowiązanie podatkowe, w chwili wniesienia pozwu w wysokości 75.237,46 zł, a które do czasu wydania orzeczenie nie zostały przez nią uregulowane i dodatkowo cały czas wzrastały. Pozwana nie zakwestionowała, że wierzyciel nie może zaspokoić się z innego majątku dłużnika. Co prawda stwierdziła, że nie zna sytuacji finansowej babki, ale też nie była nią zupełnie zainteresowana. Natomiast tę sytuację znał dobrze ojciec pozwanej, który w jej imieniu przyjął darowiznę. Okoliczność, którą podniósł syn dłużniczki, że A. Z. posiadania wierzytelności na łączną kwotę przewyższającą zobowiązania, które jak dodał są nieściągalne, nie umożliwi zaspokojenia wierzycieli.

Tak więc należy uznać, iż czynność dokonana przez dłużnika, opisana wyżej, miała na celu pomniejszenie jego majątku, na skutek czego dłużnik stał się niewypłacalny w stopniu wyższym niż przed jej dokonaniem i powinien liczyć się z tym, że w przyszłości wierzyciel – Skarb Państwa nie uzyska zaspokojenia. Uzasadnione jest przyjęcie, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela wiedząc, że w dniu dokonania czynności posiada zobowiązania względem Skarbu Państwa. Także obdarowana jako osoba bliska dłużnika (wnuczka) nawet gdyby nie miała świadomości pokrzywdzenia wierzyciela , to znajduje w tej sprawie zastosowanie norma przewidziana w art.528 kc, która wyłącza przesłankę złej wiary w tych wypadkach, gdy wskutek zaskarżonej czynności osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie (por. wyr. S.A. w Katowicach VACa 828/12).

Biorąc powyższe pod uwagę, zdaniem Sądu, istnieją podstawy do ochrony powoda na mocy art.527 kc. skoro podstawowa przesłanka skargi pauliańskiej w postaci niewypłacalności dłużnika na skutek zaskarżonej czynności - działania dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli została wykazana, podobnie jak pozostałe przesłanki wskazane wyżej. Z tych względów Sąd uznał za bezskuteczną w stosunku do powoda Skarbu Państwa umowę darowizny nieruchomości, zawartą pomiędzy pozwaną a jej babką w dniu 1.08.2013 przed Notariuszem K. M. prowadzącym Kancelarię Notarialną w Z., dla której Sąd Rejonowy w Z. prowadzi księgę wieczystą (...).

Orzekając o kosztach - Sąd nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa opłatę stosunkową od pozwu, od której powód był ustawowo zwolniony.

W oparciu o art. 99 kpc w zw. z §6 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu pozwana został obciążona kosztami zastępstwa procesowego na rzecz Skarbu Państwa, który w procesie był reprezentowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa.