Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

UZASADNIENIE

Decyzją z 9 października 2023r. organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. przeliczył emeryturę ubezpieczonego F. G.
od 1 sierpnia 2023r., przy uwzględnieniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru 72,98% wyliczonego z 20 najkorzystniejszych lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia od 1973r. do 1998r.

Ubezpieczony w odwołaniu od decyzji domagał się jej zmiany przez przyjęcie
do ustalenia emerytury wynagrodzeń z lat 1964 – 1984, w tym za lata 1964 – 1972 przyjęcie średniego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej powiększonego o średni wskaźnik przeliczeniowy w wysokości 108,68%, wynikający z porównania na podstawie zaświadczenia z (...) za lata 1973 – 1979 do przeciętnego wynagrodzenia za dany
rok kalendarzowy, co powoduje podwyższenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru do 99,11%.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zajęte w skarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony F. G. (...) jest uprawniony do emerytury przyznanej decyzją z (...) Do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia organ rentowy przyjął wynagrodzenie z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia i wskaźnik wysokości podstawy wymiaru 46,95%.

Decyzją z 14 kwietnia 2009r. organ rentowy przeliczył świadczenie ubezpieczonego przyjmując do ustalenia podstawy wymiaru emerytury wynagrodzenie z 20 najkorzystniejszych lat kalendarzowych i wskaźnik wysokości podstawy wymiaru 49,62%.

Decyzją z 26 stycznia 2011r., wykonując wyrok Sądu Okręgowego w Gliwicach
z 14 grudnia 2010r. sygn. VIII U 1845/10, organ rentowy przeliczył emeryturę ubezpieczonego uwzględniając w wyliczeniu jej wysokości okres pracy górniczej w wymiarze 72 miesięcy
( zatrudnienie od 15 lutego 1969r. do 1 marca 1975r. ) według przelicznika 1,5.

W dniu 30 sierpnia 2023r. ubezpieczony wystąpił z wnioskiem o przeliczenie emerytury przedkładając zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu sporządzone 22 sierpnia 2023r. przez Spółkę (...) S.A. w B., w których wykazano zarobki ubezpieczonego z lat 1973 - 1979.

W rozpoznaniu tego wniosku organ rentowy decyzją skarżoną z 9 października 2023r. przeliczył emeryturę ubezpieczonego od 1 sierpnia 2023r., tj. od miesiąca zgłoszenia wniosku.

Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury organ rentowy przyjął:

- przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia od 1973r. do 1998r.,

- wskaźnik wysokości podstawy wymiaru 72,98%.

Ubezpieczony w okresie od 3 lutego 1964r. do 30 września 1979r. był zatrudniony
w KWK (...) w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach: wstępny staż pracy na powierzchni, od 4 kwietnia 1964r. młodszy elektryk na powierzchni, od 13 maja 1965r. elektryk na powierzchni, od 7 maja 1966r. do 4 stycznia 1967r. odbywał służbę wojskową, od 3 lutego 1967r. elektryk na powierzchni, od 15 lutego 1969r. elektromonter urządzeń górniczych pod ziemią, od 1 maja 1970r. elektromechanik pod ziemią, od 1 marca 1973r. maszynista wyciągowy pod ziemią.

Nie zachowała się dokumentacja płacowa z tego okresu zatrudnienia dotycząca lat 1964 – 1972.

Na podstawie opinii biegłej sądowej z zakresu emerytur, rent i kapitału początkowego H. P., która na zlecenie Sądu dokonała odtworzenia zarobków ubezpieczonego
z lat 1964 – 1972 w oparciu o przepisy branżowe i dane znajdujące się w aktach osobowych
Sąd ustalił, że najkorzystniejszy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury wynosi 89,70% i został obliczony z 20 lat kalendarzowych: 1965, 1967-1981, 1995-1998.

Powyższe Sąd ustalił na podstawie dokumentacji zawartej w aktach organu rentowego, aktach osobowych ubezpieczonego dotyczących jego zatrudnienia w KWK (...) ( kserokopia akt - dokumentacja w pliku k.32 i 33 ), akt sprawy o sygn. VIII U 1845/10, opinii biegłej sądowej H. P. ( k.47 – 69 ) oraz zeznań ubezpieczonego
( protokół elektroniczny z rozprawy z 23 października 2024r. czas 00:04:09 – 00:09:30 ).

Sąd dał wiarę zeznaniom ubezpieczonego, gdyż były one rzeczowe, logiczne, przekonujące, zgodne z treścią zgromadzonej dokumentacji.

Sąd podzielił także opinię biegłej sądowej H. P., gdyż została
ona sporządzona w oparciu o fachową i specjalistyczną wiedzę, zgodnie ze zleceniem Sądu,
na podstawie całokształtu zgromadzonej w sprawie dokumentacji, w tym zawartej w aktach osobowych ubezpieczonego, a także przy uwzględnieniu obowiązujących przepisów płacowych. Biegła w sposób czytelny i precyzyjny dokonała obliczeń, wskazując przy tym dokładnie na jakiej podstawie dokonała poszczególnych założeń.

Sąd nie uwzględnił zastrzeżeń organu rentowego do tejże opinii uznając
je za bezzasadne. Z nadesłanej do Sądu dokumentacji osobowej ubezpieczonego, a zwłaszcza
w znajdującej się w tych aktach karcie ewidencyjnej, brak jest jakichkolwiek danych odnośnie ewentualnych okresów nieusprawiedliwionej nieobecności ubezpieczonego w pracy,
gdy zwykle tego typu informacje na takich dokumentach się znajdują. Stąd Sąd stwierdził,
że słusznie biegła obliczyła wynagrodzenie ubezpieczonego przy przyjęciu, że takich nieobecności ubezpieczony nie posiadał, gdy okoliczność tę dodatkowo potwierdził ubezpieczony w swoich zeznaniach.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego F. G. zasługuje na częściowe uwzględnienie.

W rozpoznawanej sprawie kwestia sporna sprowadzała się do ustalenia,
czy ubezpieczony spełnia warunki do przeliczenia emerytury na podstawie art.111 ustawy
z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
( tj. Dz.U. z 2023r., poz. 1251 ).

Zgodnie z tym przepisem wysokość emerytury lub renty oblicza się ponownie, jeżeli
do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego:

1) z liczby kolejnych lat kalendarzowych i w okresie wskazanym do ustalenia poprzedniej podstawy wymiaru świadczenia,

2) z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek

o przyznanie emerytury lub renty albo o ponowne ustalenie emerytury lub renty,

3) z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury

lub renty,

a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego.

Z literalnego brzmienia tego uregulowania prawnego wynika jednoznacznie,
iż przeliczenie świadczenia zgodnie z powołanym przepisem jest możliwe tylko w sytuacji,
gdy nowo wyliczony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia – według wariantów wskazanych w tym artykule – jest wyższy od dotychczas przyjętego.

Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe pozwala na przyjęcie,
że ubezpieczony spełnia przesłanki do przeliczenia świadczenia ze wskazanej powyżej podstawy prawnej. Przemawia za tym podzielona przez Sąd opinia biegłej z zakresu emerytur, rent i kapitału początkowego H. P., która odtworzyła zarobki ubezpieczonego
ze spornych lat jego zatrudnienia 1964 – 1972, co do których nie zachowała się dokumentacja płacowa i następnie wyliczyła najkorzystniejszy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru. Wskaźnik ten obliczony z 20 wybranych lat kalendarzowych, tj.: 1965, 1967 – 1981, 1995 - 1998 wyniósł 89,70% i okazał się wyższy od dotychczasowego.

Mając powyższe na uwadze Sąd z mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu prawo do przeliczenia podstawy emerytury
z zastosowaniem wskaźnika wysokości podstawy wymiaru z lat 1965, 1967-1981, 1995-1998 w wysokości 89,70% poczynając od 1 sierpnia 2023r., czyli od miesiąca zgłoszenia wniosku, zgodnie z art.133 ust.1 pkt 1 ustawy emerytalnej.

W pozostałej części dotyczącej żądania ubezpieczonego przyznania wyższego wskaźnika niż określony w pkt 1 wyroku Sąd z mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie nie znajdując podstaw do jego uwzględnienia, o czym orzekł w pkt 2 wyroku. Wyliczenia biegłej sądowej, których zresztą ubezpieczony nie kwestionował, nie pozwalają na przyjęcie wyższych wynagrodzeń za lata sporne i wyższego wskaźnika wysokości podstawy wymiaru, aniżeli ustalony przez biegłą. Biegła wynagrodzenia za lata sporne odtworzyła w oparciu
o dostępną dokumentację zawartą w aktach osobowych i obowiązujące przepisy, bowiem brak było dokumentacji płacowej za te lata.

W tym miejscu podkreślić należy, że w sytuacji braku kompletnej dokumentacji płacowej możliwość ustalenia wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego nie może
być hipotetyczna, czyli oparta na wielu założeniach, niedających się obecnie zweryfikować.
W orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, że nie ma możliwości wyliczenia wysokości wynagrodzenia, a co za tym idzie - wysokości składek na ubezpieczenie społeczne oraz wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury w oparciu o wyliczenia hipotetyczne, uśrednione. Zaliczenie nieudokumentowanych składników podstawy wymiaru składek (składników wynagrodzenia) mogących mieć wpływ na wzrost świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów niebudzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 9 stycznia 1998r., II UKN 440/97 ).

(-) Sędzia Grażyna Łazowska