Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

UZASADNIENIE

Decyzją z 5 września 2024r. organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił ubezpieczonej D. Z. ponownego ustalenia wysokości emerytury, podnosząc, że wydanie wyroku przez Trybunał Konstytucyjny nie jest przesłanką do uchylenia lub zmiany decyzji wskazaną w art.114 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Odwołanie od decyzji złożyła ubezpieczona domagając się jej zmiany i orzeczenia co do istoty prawy przez ponowne ustalenie wysokości emerytury przyznanej ubezpieczonej w wieku powszechnym, ustalonej decyzją z 2 marca 2015r., bez zastosowania art.25 ust.1b ustawy emerytalnej, z uwagi na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024r. sygn. SK 140/20. Ubezpieczona wniosła także o przyznanie wyrównania zgodnie z art.133 ustawy emerytalnej wraz z odsetkami za opóźnienie, liczonymi od wymagalności świadczenia, ustalonego zgodnie z art.118 ustawy emerytalnej. Ubezpieczona złożyła również wniosek o zasądzenie od organu rentowego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podtrzymując stanowisko zawarte w uzasadnieniu skarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił:

Decyzją z 30 listopada 2005r. organ rentowy przyznał ubezpieczonej D. Z. ( ur. (...)) prawo do emerytury wcześniejszej, od 1 listopada 2005r.

Decyzją z 2 marca 2015r. organ rentowy przyznał ubezpieczonej prawo do emerytury z powszechnego wieku emerytalnego, od 1 lutego 2015r., to jest od miesiąca zgłoszenia wniosku.

Wysokość emerytury została obliczona na podstawie art. 25 – 26 ustawy emerytalnej.

Do obliczenia emerytury przyjęto kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji, zewidencjonowanego na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Podstawa obliczenia emerytury podlegała pomniejszeniu o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, które ustalono na dzień osiągnięcia wieku emerytalnego:

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 564739,33 zł,

- suma kwot pobranych emerytur wynosi 234013,84 zł,

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 219,60 m-cy,

- wyliczona kwota emerytury wynosi 2221,08 zł.

W dniu 30 sierpnia 2024r. ubezpieczona wystąpiła z wnioskiem o ponowne przeliczenie emerytury z uwagi na orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024r. sygn. SK 140/20.

W załatwieniu tego wniosku, organ rentowy wydał skarżoną decyzję odmowną.

Powyższe Sąd ustalił jako okoliczności bezsporne, jednoznacznie wynikające z dokumentacji zawartej w aktach organu rentowego.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej D. Z. nie zasługuje na uwzględnienie.

W rozpoznawanej sprawie kwestia sporna sprowadzała się do ustalenia czy w sprawie zachodzą przesłanki do przeliczenia emerytury z uwagi na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024r. sygn. SK 140/20. Organ rentowy zaskarżoną decyzją odmówił takiego przeliczenia podnosząc, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie jest przesłanką do uchylenia lub zmiany decyzji wskazaną w art.114 ustawy z dnia 17 grudnia 199r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W wyroku tym Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 25 ust. 1b ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023r. poz. 1251, ze zm.) w zakresie, w jakim dotyczy osób, które złożyły wniosek o przyznanie świadczeń, o których mowa w tym przepisie, przed 6 czerwca 2012r., jest niezgodny z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

W ocenie Sądu rację ma organ rentowy, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie przesłanką do przeliczenia świadczenia w oparciu o art.114 ustawy emerytalnej.

Zgodnie z art.114 ust.1 ustawy emerytalnej w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli:

1) po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość;

2) decyzja została wydana w wyniku przestępstwa;

3) dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe;

4) decyzja została wydana na skutek świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego przez osobę pobierającą świadczenie;

5) decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone, zmienione albo stwierdzono jego nieważność;

6) przyznanie świadczeń lub nieprawidłowe obliczenie ich wysokości nastąpiło na skutek błędu organu rentowego.

Zdaniem Sądu brak jest możliwości przeliczenia emerytury na podstawie art.114 ust.1 ustawy emerytalnej, gdyż wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie stanowi nowego dowodu bądź też nowej okoliczności w rozumieniu tego przepisu ( pkt 1 ), nie zachodzą też bezsprzecznie przesłanki do wzruszenia postępowania wymienione w pkt 2-6. Sąd stoi na stanowisku, że podstawą prawną wzruszenia prawomocnej decyzji organu rentowego wydanej w oparciu o niekonstytucyjny art.25 ust.1b ustawy emerytalnej może być tylko art. 145a k.p.a. w związku z art.146§1 k.p.a., co wynika z brzmienia art.190 ust.4 Konstytucji RP, a to wobec braku odpowiednich w tym zakresie przepisów ustawy emerytalnej. Art. 190 ust. 4 Konstytucji wskazuje, iż orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego stanowi samodzielną i szczególną podstawę wznowienia postępowania wymienioną expressis verbis w przepisach regulujących postępowanie zarówno sądowe, jak i administracyjne (art. 145a k.p.a.). Stosownie do art. 124 ustawy emerytalnej w postępowaniu w sprawach o świadczenia określone w niej stosuje się przepisy kodeksu postępowania administracyjnego chyba, że ustawa stanowi inaczej. Zatem przepisem, który może stanowić podstawę do wzruszenia decyzji organu rentowego wydanej w oparciu o akt normatywny uznany orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego za niezgodny z Konstytucją, jest art. 145a k.p.a., w myśl którego można żądać wznowienia postępowania w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja (§ 1), a w sytuacji określonej w § 1 skargę o wznowienie postępowania wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.

Takie stanowisko zajął także Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z 10 stycznia 2014r. III UZP 3/13 ( Lex nr 1455747 ) wskazując, że art.190 ust.4 Konstytucji wyraźnie odsyła w przypadku w nim określonym do przepisów określających zasady i tryb wznowienia postępowania. Tymczasem instytucja przewidziana w art.114 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie jest wznowieniem postępowania sensu stricto, lecz co najwyżej "swoistym wznowieniem postępowania", ma szerszy charakter niż wznowienie postępowania i nieco odmienne od niego przesłanki. Z istoty swej służy też innym celom, pozwalając przy wykorzystaniu mniej rygorystycznych podstaw niż określone w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego, podstawy wznowienia takiego postępowania ponownie ustalić prawo do świadczeń emerytalno-rentowych lub ich wysokość. Nie jest też ograniczona jakimkolwiek terminem.

Nadto i niezależnie od powyższego brak jest podstaw do przeliczenia świadczenia w oparciu o wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024r. także z tej przyczyny, że wyrok ten do chwili obecnej nie został ogłoszony, a zatem nie nabrał mocy obowiązującej przez prawidłową publikację.

Przypomnieć wypada, że zgodnie z art. 190 ust. 1, 2 i 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne (ust.1). Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w sprawach wymienionych w art. 188 podlegają niezwłocznemu ogłoszeniu w organie urzędowym, w którym akt normatywny był ogłoszony. Jeżeli akt nie był ogłoszony, orzeczenie ogłasza się w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" (ust.2). Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, jednak Trybunał Konstytucyjny może określić inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego. Termin ten nie może przekroczyć osiemnastu miesięcy, gdy chodzi o ustawę, a gdy chodzi o inny akt normatywny - dwunastu miesięcy. W przypadku orzeczeń, które wiążą się z nakładami finansowymi nie przewidzianymi w ustawie budżetowej, Trybunał Konstytucyjny określa termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego po zapoznaniu się z opinią Rady Ministrów (ust. 3).

W konsekwencji Sąd, na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie jako bezzasadne.

(-) Sędzia Grażyna Łazowska