Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

UZASADNIENIE

Decyzją z 10 października 2023r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. zobowiązał W. M. do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia postojowego przyznanego 4 czerwca 2020r., a wypłaconego 5 czerwca 2020r., w kwocie 2.080,00 zł oraz przyznanego 17 listopada 2020r., wypłaconego 18 listopada 2020r.,
w kwocie 2.080,00 zł, wraz z ustawowymi odsetkami.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że z uwagi na błędnie podaną we wniosku informację, świadczenie zostało wypłacone w zawyżonej wysokości. Ustalenia dokonane przez organ rentowy wskazują, że przychód z tytułu wykonywania przez odwołującego umowy zlecenie w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosków tj. zarówno w maju 2020r. podobnie jak w październiku 2020r., w stosunku do wniosku pierwszorazowego nie uległ pogorszeniu, bowiem w imiennym raporcie rozliczeniowym płatnik wykazał podstawę wymiaru składek w wysokości 1.360,00 zł. Organ rentowy wskazał nadto, że w przypadku wniosków o kontynuację świadczenia postojowego bierze się pod uwagę porównanie sytuacji materialnej na dzień składania wniosku o kontynuację, do sytuacji materialnej, która była na dzień składania wniosku pierwszorazowego. Przy czym badanie musi obejmować przychody uzyskane w pełnym miesiącu, tj. w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku
o kontynuację. Dlatego wnioski o kontynuację wypłaty świadczenia złożone w dowolnym miesiącu, powinny być badane z uwzględnieniem sytuacji materialnej w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony ten wniosek w porównaniu do sytuacji wykazanej we wniosku pierwszorazowym.

W odwołaniu od powyższej decyzji i w toku procesu W. M. domagał się jej zmiany przez zwolnienie go z obowiązku zwrotu świadczenia postojowego wraz z odsetkami.

W uzasadnieniu odwołujący podniósł, że w okresach, za które wypłacono mu sporne świadczenia, firma (...), dla której w tym czasie miał pracować, nie zapewniła mu możliwości wykonywania pracy wobec zamknięcia galerii handlowych
w związku z obostrzeniami pandemicznymi.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie podtrzymując stanowisko zajęte w zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 17 kwietnia 2020r. płatnik składek A. C. (1) złożył w imieniu odwołującego wniosek (...) – C o wypłatę świadczenia postojowego z tytułu umowy zlecenia. Z wniosku tego wynika, że: odwołujący zawarł umowę cywilnoprawną 31 grudnia 2019 roku na okres od 1 stycznia 2020r. do 30 czerwca 2020r., miesięczny przychód wynikający z umowy to 1.360,00zł. Z oświadczenia wynikało ponadto, że odwołujący nie podlegał ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu, wysokość uzyskanych przychodów z innych umów cywilnoprawnych w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku wyniósł 0,00.

Nastąpiło ograniczenie/przestój wykonywania umowy w następstwie (...) 19. Osoba ubiegająca się o świadczenie postojowe uzyskała w miesiącu poprzedzającym miesiąc w którym został złożony wniosek przychód nie wyższy niż 300 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłoszonego przez Prezesa Głównego urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych obowiązującego na dzień złożenia wniosku.

W konsekwencji organ rentowy wypłacił odwołującemu świadczenie postojowe w wysokości 2.080 zł.

W dniach 3 czerwca 2020r. i 13 listopada 2020r. odwołujący osobiście w organie rentowym złożył wnioski (...) o kontynuację wypłaty świadczenia postojowego z tytułu zatrudnienia odwołującego na umowę zlecenia u płatnika składek A. C. (2). We wnioskach tych podał, że jego sytuacja materialna, wykazana we wniosku o świadczenie postojowe nie uległa poprawie.

Wypłaty świadczenia postojowego organ rentowy dokonał 5 czerwca 2020r.
i 18 listopada 2020r., w kwotach po 2.080 zł.

Organ rentowy wszczął z urzędu postępowanie wyjaśniające, wskutek którego ustalił, że przychód odwołującego z tytułu wykonywania umowy zlecenie w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosków tj. w maju 2020r. oraz w październiku 2020r.,
w stosunku do wniosku pierwszorazowego nie uległ pogorszeniu. W imiennym raporcie rozliczeniowym płatnik wykazał bowiem podstawę wymiaru składek w wysokości 1.360,00 zł.

Stąd organ rentowy uznał, że z uwagi na brak pogorszenia sytuacji materialnej odwołującego, w miesiącach poprzedzających złożenie przedmiotowych wniosków,
w stosunku do miesiąca poprzedzającego złożenia wniosku pierwszorazowego, świadczenie zostało mu wypłacone w sposób bezpodstawny.

Odwołujący w roku 2019 nawiązał współpracę z A. C. (1). W ramach tej współpracy zawarł 31 grudnia 2019r., umowę zlecenia, na podstawie której świadczył pracę w galerii handlowej. Zajmował się obsługą klientów firmy swojego płatnika składek. Pracował „na wyspie handlowej” w Centrum handlowym (...) w G.. Umowa zlecenia została zawarta na okres do 30 czerwca 2020r. Następnie została przedłużona i łączyła odwołującego w A. C. (1) w spornych okresach (okoliczność bezsporna)

Z momentem wprowadzenia obostrzeń pandemicznych, galeria handlowa, w której pracę wykonywał odwołujący, podobnie jak większość placówek handlowych, od połowy marca 2020r., została zamknięta. Wiązało się to z brakiem pracy dla odwołującego, który w marcu 2020r., przepracował wyłącznie 5 dni roboczych. W konsekwencji doszło też do znacznego obniżenia wynagrodzenia odwołującego za ten miesiąc.

W związku z powyższym płatnik składek złożył dla odwołującego wniosek (...)
o wypłatę świadczenia postojowego. Wprawdzie we wniosku tym brak było możliwości sprecyzowania, którego konkretnie miesiąca dotyczy, jednak zamiarem płatnika składek było zapewnienie odwołującemu dochodu za miesiąc w którym nastąpiło znaczne obniżenie jego zarobków, tj. za marzec 2020r. Świadczenie zostało wypłacone 23 kwietnia 2020r. w kwocie 2.080,00 zł.

Następnie odwołujący w kwietniu 2020r. nie przepracował żadnej dniówki roboczej
i z tego tytułu nie otrzymał wynagrodzenia. W związku z dynamicznie zmieniającymi się
w tym czasie przepisami prewencyjnymi, tzw. ustawy o COVID, jak również sprzecznymi doniesieniami medialnymi, odwołujący dopiero w czerwcu dowiedział się, że był uprawniony do świadczenia postojowego również za kwiecień 2020r. W efekcie wniosek o świadczenie wyrównawcze za ten miesiąc złożył dopiero w czerwcu 2020r. i w tym samym miesiącu ZUS dokonał jego wypłaty.

W dalszej kolejności, tj. od czerwca 2020r., odwołujący powrócił do świadczenia pracy i jego umowa zlecenia została przedłużona. Po raz kolejny ograniczenia polegające na zamknięciu galerii handlowych, zostały wprowadzone w pierwszej połowie listopada 2020r. Skutkiem tego odwołujący w tym miesiącu przepracował jedynie 4 dniówki robocze i jego wynagrodzenie za ten miesiąc również uległo znacznemu ograniczeniu, tj. do kwoty 680,00 zł brutto. W związku z tym jeszcze w listopadzie 2020r., odwołujący złożył wniosek o ponowną wypłatę świadczenia postojowego, właśnie za ten miesiąc. Wypłata tego świadczenia przez ZUS nastąpiła 18 listopada 2020r.

Powyższe Sąd ustalił na podstawie akt organu rentowego, umowy zlecenia, list płac i list obecności (k.14-20), przesłuchania ubezpieczonego (k.27-28), wniosków (...) i (...) (k.31-34). Zgromadzony materiał dowodowy, Sąd uznał za kompletny, wiarygodny i mogący stanowić podstawę ustaleń faktycznych.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie W. M. zasługuje na uwzględnienie.

W rozpoznawanej sprawie kwestia sporna sprowadzała się do ustalenia czy istnieją podstawy do żądania przez organ rentowy zwrotu wypłaconego odwołującemu świadczenia postojowego w czerwcu i listopadzie 2020r. Organ rentowy zobowiązując odwołującego do zwrotu tego świadczenia podnosił, że nadpłata świadczenia została spowodowana podaniem błędnej informacji o ograniczeniu dochodu z tytułu wykonywania umowy zlecenia.

W pierwszej kolejności Sąd zwraca uwagę, że zgodnie z art. 15zq ust. 1 pkt 2 i ust. 3 ustawy z 2 marca 2020r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID -19, innych chorób zakaźnych oraz wywoływanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. poz. 374 ze zm.) świadczenie postojowe przysługuje osobie wykonującej umowę agencyjną, umowę zlecenia, inną umowę o świadczenie usług, do której zgodnie z ustawą z 23 kwietnia 1964r. - Kodeks cywilny stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowę o dzieło, zwane dalej "umową cywilnoprawną". Świadczenie postojowe przysługuje, gdy w następstwie wystąpienia COVID-19 doszło do przestoju w prowadzeniu działalności, odpowiednio przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą albo przez zleceniodawcę lub zamawiającego, z którymi została zawarta umowa cywilnoprawna.

Stosownie do art.15 zq ust. 5 ustawy osobie wykonującej umowę cywilnoprawną świadczenie postojowe przysługuje jeżeli:

1) umowa cywilnoprawna została zawarta przed dniem 1 kwietnia 2020r.;

2) przychód z umowy cywilnoprawnej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie postojowe, nie był wyższy od 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obowiązującego na dzień złożenia wniosku;

3) nie podlega ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu.

Zgodnie z art. 15zua ustawy świadczenie postojowe może zostać przyznane ponownie, na podstawie oświadczenia osoby uprawnionej, której wypłacono świadczenie postojowe,
o którym mowa w art.15zu ust.1.

Wypłata po raz kolejny świadczenia postojowego może zostać dokonana nie wcześniej niż w miesiącu następującym po miesiącu wypłaty świadczenia postojowego, o którym mowa w art.15 zu ust.1.

Warunkiem przyznania kolejnego świadczenia postojowego jest wykazanie
w oświadczeniu, że sytuacja materialna wykazana we wniosku, o którym mowa w art.15 zs albo 15 zsa, nie uległa poprawie.

Kwestie zwrotu nienależnie pobranych świadczeń postojowych reguluje natomiast
art. 15zx powołanej ustawy, który w ustępie 1 stanowi, że osoba, która pobrała nienależnie świadczenie postojowe, jest obowiązana do jego zwrotu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego.

Za nienależnie pobrane świadczenie postojowe uważa się, zgodnie z ust. 2 tegoż uregulowania, świadczenie:

1) przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych oświadczeń lub dokumentów albo
w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą świadczenie lub odpowiednio zleceniodawcę lub zamawiającego;

2) wypłacone osobie innej niż osoba uprawniona,;

3) wypłacone w kwocie wyższej niż należna.

Odnosząc powyższe uregulowania dotyczące zwrotu nienależnie pobranego świadczenia postojowego do stanu faktycznego rozpoznawanej sprawy w ocenie Sądu nie sposób uznać, że kolejne świadczenia postojowe zostały wypłacone na podstawie fałszywych oświadczeń lub dokumentów lub w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą świadczenie (art. 15zx ust. 2 pkt 1 ww. ustawy).

Odwołujący nie złożył fałszywego oświadczenia.

Z materiału dowodowego wynika, że płatnik składek A. C. (1) w dniu 17 kwietnia 2020r. przekazał do organu rentowego wniosek o świadczenie postojowe za marzec 2020r., co było niewątpliwie związane z zamknięciem od połowy tego miesiąca galerii handlowych, gdzie była przez tego płatnika składek prowadzona działalność gospodarcza, związana z wykonywaną przez odwołującego pracą. Do wniosku tego dołączona była umowa zlecenia. Dysponując tak złożonym wnioskiem, organ rentowy dokonał przyznania świadczenia postojowego. Prawo odwołującego do tego świadczenia nie było kwestionowane.

Zleceniodawca odwołującego wypełniając wniosek w dniu 17 kwietnia 2020r. zawarł w nim nastęujące dane.

A mianowicie z wniosku tego wynika, że: odwołujący zawarł umowę cywilnoprawną 31 grudnia 2019 roku na okres od 1 stycznia 2020r. do 30 czerwca 2020r., miesięczny przychód wynikający z umowy to 1.360,00zł. Z oświadczenia wynikało ponadto, że odwołujący nie podlegał ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu, wysokość uzyskanych przychodów z innych umów cywilnoprawnych w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku wyniósł 0,00.

Podano wskazano, że nastąpiło ograniczenie/przestój wykonywania umowy w następstwie COVID – 19. Osoba ubiegająca się o świadczenie postojowe uzyskała w miesiącu poprzedzającym miesiąc w którym został złożony wniosek przychód nie wyższy niż 300 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych obowiązującego na dzień złożenia wniosku.

W żadnym wypadku świadczeń wypłaconych w czerwcu i listopadzie 2020 roku nie można uznać za świadczenia nienależnie pobrane.

Mianowicie przepis art. 15 zua, ust. 3 przewidywał, że warunkiem przyznania kolejnego świadczenia postojowego jest wykazanie w oświadczeniu, że sytuacja materialna wykazana we wniosku pierwszorazowym nie uległa poprawie.

Warunek przyznania kolejnego świadczenia postojowego nie został przez ustawodawcę dookreślony. Nie wskazano w oparciu o jakie kryteria możliwe jest przyjęcie, że sytuacja materialna osoby ubiegającej się o przyznanie kolejnego świadczenia względem sytuacji wykazanej w poprzednim wniosku nie uległa poprawie (por. komentarz do niektórych przepisów ustawy o szczególnych rozwiązaniach (…) Baran Krzysztof WPK 2020) .

Porównując oświadczenie zawarte w pierwszorazowym wniosku z oświadczeniem odwołującego złożonym w kolejnych wnioskach wskazać należy, że oświadczenia złożone przez odwołującego było prawdziwe. Sytuacja materialna wykazana we wniosku pierwszorazowym nie uległa poprawie. Nadal bowiem odwołujący nie podlegał ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu, nie uzyskał przychodów z innych umów cywilnoprawnych, uzyskał w miesiącu poprzedzającym miesiąc w którym został złożony wniosek przychód nie wyższy niż 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obowiązującego na dzień złożenia wniosku, wystąpił przestój w prowadzeniu działalności w następstwie COVID bowiem w kwietniu odwołujący w ogóle pracy nie świadczył w związku z zamknięciem galerii handlowych, a w listopadzie przepracował jedynie 4 dni

Nieprawidłowe jest stanowisko organu rentowego z którego wynika, że „wnioski o kontynuacje wypłaty świadczenia postojowego powinny być badane z uwzględnieniem sytuacji materialnej osoby ubiegającej się o wypłatę istniejącej w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek, w porównaniu do sytuacji wskazanej we wniosku pierwszorazowym”. Organ rentowy podnosił, że przychód odwołującego z tytułu wykonywania umowy zlecenia w miesiącach poprzedzających złożonie wniosków w maju 2020 roku i październiku 2020 roku w stosunku do wniosku pierwszorazowego nie uległ zmniejszeniu, bowiem w imiennym raporcie rozliczeniowym płatnik wykazał podstawę wymiaru składek w wysokości 1.360 zł.

W ocenie Sądu jest to nadinterpretacja wskazanego wyżej przepisu art. 15 zua, ust. 3, który kryteriów takich nie wymienia. Żaden przepis ustawy nie stanowi, że warunkiem przyznania kolejnego świadczenia postojowego jest wykazanie, że przychód z tytułu umowy zlecenia w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku w stosunku do wniosku pierwszorazowego nie uległ zmniejszeniu. Nie ma w niej zapisów o porównywaniu przychodów z miesięcy poprzedzających złożenie wniosków. Nie ma w niej mowy o zmniejszeniu przychodów.

Ponadto brak również jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, że złożony wniosek o oświadczenie postojowe dotyczy wyłącznie miesiąca bezpośrednio poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku, a zatem w przypadku odwołującego – maja 2020 roku i października 2020 roku. Organ rentowy podnosił, ze w tych miesiącach odwołujący pracował i uzyskiwał przychód, zatem świadczenie postojowe nie było należne. W pierwszej kolejności wskazać należy, że ustawa nie wprowadza wymogów w zakresie terminów złożenia wniosków (przewiduje jedynie, że świadczenie postojowe przysługuje nie więcej niż trzykrotnie oraz wprowadza warunek, że wypłata po raz kolejny świadczenia postojowego może zostać dokonana nie wcześniej niż w miesiącu następującym po miesiącu wypłaty świadczenia postojowego o którym mowa w art. 15 zu ust 1.) Ponadto zauważyć należy, że możliwość złożenia kolejnych wniosków o świadczenie postojowe została wprowadzona do ustawy 18 kwietnia 2020 roku w związku z przedłużającym się stanem pandemii ( przez cały kwiecień galerie handlowe nadal były zamknięte). Gdyby przyjąć zatem stanowisko ZUS za prawidłowe, termin do złożenia wniosku o kolejne świadczenia postojowe upływałby w maju (za kwiecień). Ustawa takiego ograniczenia nie wprowadza.

Dopuszczalne było zatem złożenie wniosku o kontynuację świadczenia postojowego za kwiecień 2020r. w czerwcu 2020r. oraz takiego świadczenia za listopad 2020r. jeszcze w listopadzie 2020r. Bez wątpienia zarówno w kwietniu 2020 roku jak w listopadzie 2020 roku w związku z zamknięciem galerii handlowych odwołujący nie mógł świadczyć pracy w pełnym wymiarze – w kwietniu nie przepracował żadnego dnia a w listopadzie jedynie 4 dni.

Oświadczenie złożone przez odwołującego we wnioskach o kolejne świadczenie postojowe było zatem prawdzie – sytuacja materialna odwołującego wykazana we wniosku pierwszorazowym nie uległa poprawie.

Wypłacone odwołującemu świadczenia postojowe nie są zatem świadczeniami nienależnymi i odwołujący nie jest zobowiązany do ich zwrotu.

W konsekwencji Sąd na podstawie 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone decyzje orzekając jak w sentencji.

(-) Sędzia del. Magdalena Kimel