Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 sierpnia 2021 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodnicząca Sędzia SO Grażyna Łazowska

po rozpoznaniu w dniu 13 sierpnia 2021 r. w Gliwicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej w G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

przy udziale D. H.

o podleganie polskiemu ustawodawstwu, o wydanie zaświadczenia A1

na skutek odwołania (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej w G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 17 września 2020 r. nr (...)

1)  oddala odwołanie,

2)  zasądza od odwołującej na rzecz organu rentowego kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

(-) Sędzia SO Grażyna Łazowska

Sygn. akt VIII U 1360/20

UZASADNIENIE

Decyzją z 17 września 2020r. organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. stwierdził, że D. H. nie podlega ustawodawstwu polskiemu w okresie od 24 sierpnia 2020r. do 23 sierpnia 2021r. oraz odmówił wydania zaświadczenia
A1 potwierdzającego, że w okresie od 24 sierpnia 2020r. do 23 sierpnia 2021r. zastosowanie będzie znajdować ustawodawstwo polskie.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że w toku kontroli płatnika
(...) Sp. z o.o. Sp.k. w G. przez ZUS ustalono, że przedmiotem umowy zlecenia zawartej z zainteresowaną są usługi pomocy domowej i opieki na terenie Unii Europejskiej oraz usługi pozyskiwania do współpracy różnych instytucji na terenie Polski w celu udostępnienia powierzchni ogłoszeniowej dla zleceniodawcy i dostarczenia
tym instytucjom ofert zleceniodawcy. Sposób realizacji usługi dot. roznoszenia ulotek oraz wypłaty wynagrodzenia, sposób rozliczenia za wykonanie usługi pomiędzy zleceniobiorcą
a zleceniodawcą wskazuje, że płatnikowi składek nie zależy na faktycznym pozyskaniu różnych instytucji do współpracy. Działania płatnika mają na celu obejście przepisów prawa w zakresie art.13 ust.1 rozporządzenia 883/2004. Zastosowanie takiego schematu działania jest ukierunkowane na uzyskanie naprzemienności pracy w celu uniknięcia płacenia składek
w kraju wykonywania pracy.

W odwołaniu od decyzji (...) Sp. z o.o. Sp.k. w G. domagała się zmiany zaskarżonej decyzji przez ustalenie, że w okresie od 24 sierpnia 2020r. do 23 sierpnia 2021r. zastosowanie do D. H. ma polskie ustawodawstwo w zakresie ubezpieczenia społecznego i tym samym organ rentowy jest zobowiązany do wydania ww. formularza A1 potwierdzającego ten fakt.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji. Organ rentowy złożył także wniosek
o zasądzenie od odwołującej zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd ustalił, co następuje:

Odwołująca wystąpiła o wydanie zaświadczenia potwierdzającego zastosowanie polskich przepisów w zakresie ustawodawstwa właściwego na podstawie art.13 ust.1 rozporządzenia 883/2004 dla zainteresowanej D. H. wykonującej pracę najemną
w dwóch lub więcej państwach członkowskich.

Do wniosku płatnik składek dołączył umowę zlecenia, której przedmiotem było świadczenie usług polegających na zapewnieniu pomocy osobom starszym i/lub chorym przy prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz dodatkowo świadczeniu podstawowej opieki nad osobami starszymi i/lub chorymi na terenie UE ( Niemcy ) oraz świadczenie usług polegających na pozyskiwaniu do współpracy urzędów i innych podmiotów w celu udostępniania powierzchni ogłoszeniowej dla Zleceniodawcy i dostarczenia ww. placówkom oferty zleceniodawcy przez zleceniobiorcę na terenie Polski.

Zarządzeniem z 16 grudnia 2020r. Sąd na mocy art. 467 § 4 k.p.c. zarządził zwrot akt sprawy Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. w celu uzupełnienia,
w terminie do 6 miesięcy, materiału sprawy poprzez przeprowadzenie procedury objętej koordynacją z niemiecką instytucją ubezpieczeniową, na podstawie art.16 ust.1 rozporządzenia nr 987/2009 z 16 września 2009r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz.UE.L 284 z 2009r., s. 1, z późn. zm.).

Wykonując to zarządzenie organ rentowy p ismem z 26 lutego 2021r. skierowanym
do niemieckiej instytucji ubezpieczeniowej powiadomił ją o zastosowaniu ustawodawstwa niemieckiego dla zainteresowanego na podstawie art. 16 ust. 2 rozporządzenia WE nr 987/2009 dotyczącego wykonania rozporządzenia WE nr 883/2004 oraz, że ustalenie to ma charakter tymczasowy.

O powyższym zostały poinformowane strony.

Niemiecka instytucja w terminie dwóch miesięcy od daty otrzymania pisma nie wniosła sprzeciwu ( milcząca zgoda ).

Sąd na podstawie art.235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. pominął wnioski dowodowe odwołującej
z zeznań świadków i przesłuchania stron, gdyż były one nieistotne w sprawie. Wobec braku złożenia przez właściwą instytucję niemiecką sprzeciwu do tymczasowo ustalonego ustawodawstwa niemieckiego - milczącej zgody, ustalenie takie stało się ostateczne i brak jest obecnie możliwości, w świetle przepisów unijnych, równoczesnego ustalenia za ten sam okres ustawodawstwa polskiego.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było ustalenie, czy w okresie wskazanym
w decyzji zaskarżonej w stosunku do D. H. ma zastosowanie ustawodawstwo polskie. Odwołująca bowiem podnosiła, że z uwagi na fakt, że wymieniona oprócz świadczenia pracy na terenie Niemiec na podstawie umowy zlecenia wykonywała także pracę w Polsce
i stąd powinien podlegać ustawodawstwu polskiemu.

Podnoszone przez odwołującą okoliczności dotyczące rzeczywistego wykonywania pracy na terenie Polski, co zakwestionował organ rentowy, nie mają znaczenia w sprawie
w sytuacji, gdy wskutek przeprowadzenia przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych procedury objętej koordynacją z niemiecką instytucją ubezpieczeniową i uzyskania następnie milczącej zgody tejże instytucji na ustalenie ustawodawstwa niemieckiego, ustalenie ustawodawstwa niemieckiego stało się ostateczne. Tym samym brak jest możliwości przyjęcia w tym czasie ustawodawstwa polskiego, bo zgodnie z przepisami regulującymi kwestie wykonywania pracy na terenie Unii Europejskiej zasadą jest podleganie ustawodawstwu tylko jednego państwa.

Należy w tym miejscu przypomnieć, że jednym z podstawowych i kardynalnych praw konstytuujących istnienie Unii Europejskiej jest określone w art. 39 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską z 25 marca 1957r. (t.j. Dz. Urz. WE C z 24 grudnia 2002r. nr 325), prawo swobodnego przepływu osób, w tym pracowników. Zapewnia ono swobodę przepływu pracowników wewnątrz Wspólnoty. Prawa pracowników w zakresie zabezpieczenia społecznego konkretyzują przepisy rozporządzenia Rady, wydanego w oparciu o normę kompetencyjną, ustanowioną w treści art. 42 Traktatu, tj. Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z 29 kwietnia 2004r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. U. UE z 30.04.2004r. Nr L 166/1 ze zm.) oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z 16 września 2009r. dotyczącego wykonania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego nr (Dz. U. UE z 30.10.2009r. Nr L 284/1 ze zm.).

Po myśli art. 11 ust 1 i ust 2 pkt a rozporządzenia WE Nr 883/2004 osoby, do których stosuje się niniejsze rozporządzenie, podlegają ustawodawstwu tylko jednego Państwa Członkowskiego. Ustawodawstwo takie określane jest zgodnie z przepisami niniejszego tytułu, osoba wykonująca w Państwie Członkowskim pracę najemną lub pracę na własny rachunek podlega ustawodawstwu tego Państwa Członkowskiego.

Zgodnie z art. 13 ust. 3 rozporządzenia WE nr 883/2004 osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną i pracę na własny rachunek w różnych Państwach Członkowskich podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym wykonuje swą pracę najemną lub, jeżeli wykonuje taką pracę w dwóch lub w kilku Państwach Członkowskich, ustawodawstwu określonemu zgodnie z przepisami ust. 1.

Nadto po myśli art. 16 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE)
nr 987/2009 z 16 września 2009r. dotyczącego wykonania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego nr (Dz. U. UE z 30.10.2009r. Nr L 284/1 ze zm.) osoba, która wykonuje pracę w dwóch lub więcej państwach członkowskich, informuje o tym instytucję wyznaczoną przez właściwą władzę państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania. Natomiast według procedury zawartej w art. 16 ust. 2 rozporządzenia 987/2009, wyznaczona instytucja państwa członkowskiego miejsca zamieszkania niezwłocznie ustala ustawodawstwo mające zastosowanie do zainteresowanego, uwzględniając art. 13 rozporządzenia podstawowego oraz art. 14 rozporządzenia wykonawczego.

Zgodnie z art. 19 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE)
nr 987/2009 na wniosek zainteresowanego lub pracodawcy instytucja właściwa państwa członkowskiego, którego ustawodawstwo ma zastosowanie zgodnie z przepisami tytułu
II rozporządzenia podstawowego, poświadcza, że to ustawodawstwo ma zastosowanie, oraz
w stosownych przypadkach wskazuje, jak długo i na jakich warunkach ma ono zastosowanie.

Regułą jest podleganie przez pracownika ustawodawstwu tylko jednego Państwa Członkowskiego. Wynika to wprost z treści art. 11 ust 1 i ust 2 pkt a rozporządzenia
WE Nr 883/2004.

Na osobach objętych art. 13 rozporządzeniem nr 883/2004 w związku z treścią jego art. 13 ust. 5 spoczywają obowiązki informacyjne, których wykonanie może mieć znaczenie dla nabycia i realizacji prawa do określonych świadczeń. Procedura dotycząca stosowania
art. 13 została określona w art. 16 rozporządzenia wykonawczego. Osoba, która wykonuje pracę w dwóch lub więcej państwach członkowskich, informuje o tym instytucję wyznaczoną przez właściwą władzę państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania (ust. 1). Wyznaczona instytucja państwa członkowskiego miejsca zamieszkania niezwłocznie ustala ustawodawstwo mające zastosowanie do zainteresowanego, uwzględniając art. 13 rozporządzenia podstawowego oraz art. 14 rozporządzenia wykonawczego. Takie wstępne określenie mającego zastosowanie ustawodawstwa ma charakter tymczasowy. Instytucja
ta informuje wyznaczone instytucje każdego państwa członkowskiego, w którym wykonywana jest praca, o swoim tymczasowym określeniu (ust. 2). Tymczasowe określenie mającego zastosowanie ustawodawstwa, przewidziane w ust. 2, staje się ostateczne
w terminie dwóch miesięcy od momentu poinformowania o nim instytucji wyznaczonych przez właściwe władze zainteresowanych państw członkowskich, zgodnie z ust. 2, o ile ustawodawstwo nie zostało już ostatecznie określone na podstawie ust. 4, lub przynajmniej jedna z zainteresowanych instytucji informuje instytucję wyznaczoną przez właściwą władzę państwa członkowskiego miejsca zamieszkania przed upływem tego dwumiesięcznego terminu o niemożności zaakceptowania określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa lub o swojej odmiennej opinii w tej kwestii (ust. 3). W przypadku, gdy z uwagi na brak pewności co do określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa niezbędne jest nawiązanie kontaktów przez instytucje lub władze dwóch lub więcej państw członkowskich, na wniosek jednej lub więcej instytucji wyznaczonych przez właściwe władze zainteresowanych państw członkowskich lub na wniosek samych właściwych władz ustawodawstwo mające zastosowanie do zainteresowanego jest określane na mocy wspólnego porozumienia,
z uwzględnieniem art. 13 rozporządzenia podstawowego i odpowiednich przepisów
art. 14 rozporządzenia wykonawczego (ust. 4). W przypadku rozbieżności opinii między zainteresowanymi instytucjami lub właściwymi władzami podmioty te starają się dojść
do porozumienia, a zastosowanie ma art. 6 rozporządzenia wykonawczego (ust. 4). Instytucja właściwa państwa członkowskiego, którego ustawodawstwo zostało tymczasowo
lub ostatecznie określone jako mające zastosowanie, niezwłocznie informuje o tym zainteresowanego (ust. 5). Jeżeli natomiast zainteresowany nie dostarczy informacji,
o których mowa w ust. 1, komentowany artykuł stosuje się z inicjatywy instytucji wyznaczonej przez właściwą władzę państwa członkowskiego miejsca zamieszkania, gdy tylko instytucja ta zapozna się z sytuacją tej osoby, np. za pośrednictwem innej instytucji zainteresowanej (ust. 6).

Dokumentem potwierdzającym podleganie ustawodawstwu danego państwa jest „zaświadczenie o ustawodawstwie dotyczącym zabezpieczenia społecznego mającym zastosowanie do osoby uprawnionej” wydane na formularzu A1.

Skoro zainteresowana - pracownik odwołującej, której dotyczy decyzja zaskarżona została objęta ustawodawstwem niemieckim i nie podlega ustawodawstwu polskiemu,
to należy odmówić wydania w stosunku do niej zaświadczenia A1.

W tym miejscu przywołać należy stanowisko Sądu Najwyższego zaprezentowane
w uzasadnieniu wyroku z 9 stycznia 2014r. I UK 275/13, w którym Sąd ten wskazał, że organ ubezpieczeń społecznych miejsca zamieszkania ubezpieczonego nie ma kompetencji do oceny zaistnienia stosunku ubezpieczenia w sensie prawnym na terenie państwa członkowskiego Unii. Ocena ta może nastąpić wyłącznie na podstawie wskazanych przez normę kolizyjną przepisów miejsca świadczenia pracy i może być dokonana tylko przez organ władny te przepisy stosować. Stanowisko to tut. Sąd w pełni podziela.

Zatem odnosząc powyższe do stanu faktycznego niniejszej sprawy - wobec milczącej zgody instytucji niemieckiej na ustalenie ustawodawstwa niemieckiego - zarówno organ rentowy jak i Sąd nie mają możliwości, aby tak ustalone ustawodawstwo zakwestionować.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd oddalił odwołanie jako bezzasadne. O kosztach Sąd orzekł na podstawie art.98 i 99 k.p.c. w związku z §9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015r. w sprawie opłat
za czynności radców prawnych ( Dz.U. z 2015r., poz.1804 ze zm. ).

(-) sędzia Grażyna Łazowska