Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

UZASADNIENIE

Decyzją z 1 sierpnia 2024r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.
w oparciu o przepisy ustawy z 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (jednolity tekst Dz. U. z 2024r., poz. 1696 ze zm.) odmówił ubezpieczonemu A. F. przyznania prawa do emerytury pomostowej, ponieważ nie spełnił przesłanek określonych
w art. 4 powołanej ustawy o emeryturach pomostowych. Organ rentowy podkreślił, że ubezpieczony wprawdzie legitymuje się ponad 25-letnim okresem składkowym
i nieskładkowym i ukończył 60 lat życia oraz wykazał, że przepracował 15 lat w warunkach szczególnych, jednak nie wykazał, że po 31 grudnia 2008r., wykonywał pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu przedmiotowej ustawy.

Odwołanie od tej decyzji złożył ubezpieczony A. F. wnosząc o jej zmianę i przyznanie mu prawa do emerytury pomostowej. W uzasadnieniu wskazał, że wykazał pracę w warunkach szczególnych przy obsłudze pieców grzewczych, pras, kuźniarek i walcarek obręczy, ciągarek, obsłudze suwnic, w okresach od 17 maja 1982r. do 30 czerwca 2011r.
w Hucie (...). Dalej zaznaczył, że taki charakter jego pracy w powyższych okresach mogą potwierdzić świadkowie o przesłuchanie których wnosił. Równocześnie w toku procesu odwołujący zmierzał do wykazania, że wykonywana przez niego praca we wszystkich spornych okresach, była pracą w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy
o emeryturach pomostowych, tj. pracą wymienioną w załączniku nr 1 do tej ustawy pod poz. 11 i 39, czyli pracą wykonywaną bezpośrednio przy obsłudze ciągów walcowniczych: przygotowanie, dozorowanie pracy walców lub samotoków, ingerencja przy wypadaniu
i zaklinowaniu materiałów oraz pracą wykonywaną bezpośrednio przy kuciu ręcznym
w kuźniach przemysłowych oraz obsłudze młotów mechanicznych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji. Dodatkowo organ rentowy podkreślił, że wskazane przez odwołującego okresy pracy w warunkach szczególnych, nie są wymienione jako okresy pracy w warunkach szczególnych w ustawie z 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (jednolity tekst Dz. U. z 2024r., poz. 1696 ze zm.), natomiast od 1 stycznia 2009r., pracodawca odwołującego nie uznał jego pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach gdyż nie opłacał za niego za ten okres składek na Fundusz Emerytur Pomostowych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony A. F., 60 lat ukończył (...), natomiast 5 lipca 2024r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. wniosek o przyznanie prawa do emerytury pomostowej.

Organ rentowy zaskarżoną decyzją z 1 sierpnia 2024r. odmówił przyznania prawa do wnioskowanego świadczenia. Uzasadniając wskazał, że odwołujący wprawdzie wykazał, że przepracował 15 lat w warunkach szczególnych, jednak po dniu 31 grudnia 2008r. nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Jednocześnie organ rentowy ustalił, że ubezpieczony wykazał ponad 25 lat pracy ogółem.

Organ rentowy do pracy w warunkach szczególnych, w rozumieniu dotychczasowych przepisów zaliczył ubezpieczonemu 15 lat, 3 miesiące i 22 dni, tj. zatrudnienie od 1 lutego 1991r. do 31 stycznia 1997r. – prace przy obsłudze pieców grzewczych, młotów, pras, kuźniarek, walcarek obręczy i kół, walcarek gwintów i wierteł, ręczna obróbka na gorąco oraz regeneracja oprzyrządowania kuźniczego, wymienione w wykazie A, dział III, poz. 14; od
1 lipca do 15 sierpnia 1981r. i od 1 lutego 1997r. do 31 sierpnia 1997r. – prace przy obsłudze walcarek i ciągarek oraz urządzeń pomocniczych w walcowni i ciągarni, wymienione
w wykazie A, dział III, poz. 11; od 1 września 1997r. do 31 grudnia 2008r. – prace przy obsłudze suwnic, wymienione w wykazie A, dział III, poz. 86. Równocześnie do pracy
w warunkach szczególnych, w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych, ZUS nie zaliczył odwołującemu zatrudnienia od 1 stycznia 2008r. do 30 czerwca 2011r., ze względu na brak świadectwa pracy w warunkach szczególnych oraz brak za ten okres składek na Fundusz Emerytur Pomostowych.

W zaświadczeniu wykonywania pracy w warunkach szczególnych z 3 stycznia 2025r., pracodawca potwierdził, że okres od 1 lutego 1991r. do 31 stycznia 1997r., odpowiadała pracy wymienionej w załączniku nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, poz. 39, okres od 1 lipca do 15 sierpnia 1981r. i od 1 lutego 1997r. do 31 sierpnia 1997r. oraz od 1 września 1997r. do 31 grudnia 2008r., odpowiadała pracy wymienionej w załączniku nr 1 do ustawy
o emeryturach pomostowych, poz. 11, natomiast okres od 1 stycznia 2008r. do 30 czerwca 2011r., odpowiadała pracy wymienionej w załączniku nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, poz. 6.

Ubezpieczony w trakcie zatrudnienia w Hucie (...) do sierpnia 1987r., pracował jako operator suwnicy na różnych wydziałach, w zależności od potrzeb pracodawcy, tj. głównie przy pomocy suwnicy podawał surowiec stalowy przeznaczony jako wsad do pieca stalowniczego, następnie materiał ten przez innego operatora był zasypywany do tego pieca, ładował też złom na składowisku złomu, rozładowywał i ładował towary na samochody ciężarowe oraz wagony kolejowe. Osobiście jednak w tym czasie nie obsługiwał pieców stalowniczych, gdyż te czynności wykonywali inni pracownicy posiadający odpowiednie kwalifikacje i to oni odpowiadali za przebieg procesu technologicznego i jakość wyprodukowanej stali.

Następnie w okresie od 1 lutego 1991r. do 31 stycznia 1997r., odwołujący pracował na wydziale (...), zajmującym się produkcją jarzm. W tym czasie, w zależności od potrzeb pracodawcy, wykonywał różne prace. Zasadniczo przy pomocy specjalnej prasy mechanicznej ciął surowiec na mniejsze elementy, zajmował się też jego rozgrzewaniem w piecu indukcyjnym oraz podawaniem nagrzanego materiału do prasy hydraulicznej, która nadawała mu pożądany kształt. Nadto kompletował strzemiona, tj. kompletował na specjalnym stole elementy składowe, które następnie pakował i przenosił suwnicą. Również za pomocą suwnicy dostarczał materiał do obróbki na innych stanowiskach tego wydziału oraz załadowywał na środki transportu, a czasami pomagał brygadom remontowym podnosząc wymagane elementy przy użyciu suwnicy. Zdarzały się też okresy, że w ramach zastępstwa za nieobecnego pracownika był kierowany do innego działu do obsługi suwnicy. W tym okresie nie zajmował się kuciem ręcznym czy mechanicznym gdyż na wydziale tym nie było młotów mechanicznych.

W okresie od 1 lutego 1997r.do 30.06.2011 roku, ubezpieczony pracował na wydziale (...), tj. wydziale (...). W szczególności odwołujący odbierał materiał dostarczony przez suwnicę, rozdzielał go na poszczególne sztuki, które następnie umieszczał w zasobniku, z którego automatycznie były one podawane do maszyny wyginającej. Ubezpieczony natomiast maszyn tych nie obsługiwał, gdyż robili to inni pracownicy posiadający do tego stosowne kwalifikacje. Odwołujący zajmował się odbiorem materiałów, ich rozłożeniem, umieszczeniem na podajniku i cięciem na wymagane odcinki przy użyciu nożyc mechanicznych. Nadto zajmował się też odbiorem gotowych wyrobów z maszyn wyginających, ich oszlifowaniem i pakowaniem w pakiety do dalszej wysyłki. Sporadycznie zajmował się też obsługą suwnicy.

Powyższy stan faktyczny jest w zasadzie niesporny i wynika wprost z akt organu rentowego, a także akt osobowych ubezpieczonego dołączonych do akt niniejszej sprawy, jak również dokumentów (k.22-26, 46-47), a także z zeznań świadków Z. C., K. K. i K. M. (k.59v-62)
i przesłuchania odwołującego (k.73-74v).

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków i odwołującego. Zeznania były spójne i wzajemnie się uzupełniały.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego A. F. nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 4 ustawy z 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (t.j. Dz. U. z 31 grudnia 2024r., poz. 1696 z późn. zm.) prawo do emerytury pomostowej,
z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948r.;

2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych
w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

6) po dniu 31 grudnia 2008r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Natomiast po myśli art. 3 ust. 1, 4 i 7 ustawy prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy.

Za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach uważa się pracowników wykonujących po dniu wejścia w życie ustawy, w pełnym wymiarze czasu pracy, prace, o których mowa w ust. 1. Za takich pracowników uważa się również osoby wykonujące przed dniem wejścia w życie ustawy prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Z kolei zgodnie z art. 49 powoływanej ustawy, prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1) po dniu 31 grudnia 2008r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2) spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-4 lub art. 5-12;

3) w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze,
w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Odwołujący po dniu 31 grudnia 2008r. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Ta okoliczność nie była kwestionowana przez odwołującego. Dodatkowo z zebranego w sprawie materiału dowodowego - zeznań świadków, przesłuchania odwołującego, a także dokumentacji osobowej, wynika że w tym okresie pracy wykonywaj przez odwołującego w Hucie (...) SA, nie można zakwalifikować do żadnej z prac wymienionych w załącznikach do ustawy o emeryturach pomostowych. Ubezpieczony pracował na wydziale (...), tj. wydziale (...). Do jego obowiązków należał odbiór materiału dostarczanego przez suwnicę, rozdzielał go na poszczególne sztuki, które następnie umieszczał w zasobniku, z którego automatycznie były one podawane do maszyny wyginającej. Ubezpieczony nie obsługiwał maszyn, albowiem te obowiązki należały do pracowników posiadający do tego stosowne kwalifikacje. Odwołujący zajmował się odbiorem materiałów, ich rozłożeniem, umieszczeniem na podajniku i cięciem na wymagane odcinki przy użyciu nożyc mechanicznych. Nadto zajmował się też odbiorem gotowych wyrobów z maszyn wyginających, ich oszlifowaniem i pakowaniem w pakiety do dalszej wysyłki. Sporadycznie zajmował się też obsługą suwnicy.

Mając powyższe na uwadze, Sąd zbadał, czy ubezpieczony spełnia warunki do nabycia prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych.

Analiza treści cytowanego przepisu art. 49 prowadzi do wniosku, że regulacja ta znajduje zastosowanie w stosunku do osób, które nie wykonywały pracy po dniu 31 grudnia 2008r. oraz legitymują się wymaganym 15 - letnim okresem pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych.

W kwestii nabycia emerytury pomostowej na podstawie ww. regulacji wypowiedział się również Sąd Najwyższy w wyroku z 13 marca 2012r. (w sprawie
II UK 164/11), gdzie podkreślił, że: „Warunkiem skutecznego ubiegania się o emeryturę pomostową w świetle art. 4 i 49 ustawy z 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. Nr 237, poz. 1656 ze zm.), jest legitymowanie się wymaganym stażem pracy
w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze (w rozumieniu tej ustawy lub dotychczasowych przepisów) oraz kontynuowanie pracy w tych warunkach po wejściu w życie ustawy o emeryturach pomostowych, a więc po 1 stycznia 2009r. Z kolei osoba ubiegająca się o emeryturę pomostową, która nie kontynuuje pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy "szczególnej" według poprzednio obowiązujących przepisów, może nabyć prawo do tej emerytury jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy można kwalifikować jako pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w rozumieniu obowiązujących przepisów (art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych).”

Powyższe oznacza, że kryterium weryfikacji szczególnego charakteru prac wykonywanych do 31 grudnia 2008r. stanowią przepisy nowej ustawy, tj. ustawy o emeryturach pomostowych, a nie dotychczas obowiązujące, tj. przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 ze zm.).

W wykazach prac zawartych w załącznikach do ustawy o emeryturach pomostowych brak jest stanowiska tłoczarza, prasera jak również operatora urządzeń tnących i prostujących,
Odwołujący podnosił, że jego praca na tych stanowiskach była pracą w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych wymienioną w załączniku nr 1 pod poz. 39, tj. pracą przy kuciu ręcznym w kuźniach przemysłowych oraz obsłudze młotów mechanicznych, poz. 11, tj. prace bezpośrednio przy obsłudze ciągów walcowniczych: przygotowanie, dozorowanie pracy walców lub samotoków, ingerencja przy wypadaniu i zaklinowaniu materiałów i poz. 6, tj. prace bezpośrednio przy obsłudze wielkich pieców oraz pieców stalowniczych lub odlewniczych.

Praca wykonywana przez ubezpieczonego w spornych okresach, nie odpowiada żadnej
z kategorii prac wymienionych w załącznikach do ustawy o emeryturach pomostowych.

W świetle zgromadzonego materiału dowodowego, co również potwierdził sam ubezpieczony, jego praca w latach 1982 – 87, w zależności od potrzeb pracodawcy, wykonywana była na różnych wydziałach, gdzie ubezpieczony za pomocą suwnicy rozładowywał, przenosił i ładował różne towary. Wprawdzie w tym okresie najczęściej pracował w zespole obsługującym piece stalownicze, jednak osobiście w tym czasie nie obsługiwał pieców stalowniczych, gdyż te czynności wykonywali inni pracownicy posiadający odpowiednie kwalifikacje i to oni odpowiadali za przebieg procesu technologicznego i jakość wyprodukowanej stali. Natomiast ubezpieczony głównie przy pomocy suwnicy podawał surowiec (złom stalowy) przeznaczony jako wsad do pieca stalowniczego, który układał na specjalnej półce. Następnie materiał ten przez innego operatora był pobierany z tej półki i zasypywany bezpośrednio do pieca stalowniczego. Nie sposób zatem uznać, że w okresie tym jego praca była bezpośrednio związana z obsługą pieców stalowniczych lub odlewniczych. W dalszej kolejności, ubezpieczony, w okresie od 1 lutego 1991r. do 31 stycznia 1997r., na wydziale W35, w zależności od potrzeb pracodawcy, wykonywał różne prace. W szczególności, zasadniczo przy pomocy specjalnej prasy mechanicznej ciął surowiec na mniejsze elementy, ale również zajmował się rozgrzewaniem tego materiału w piecu indukcyjnym oraz podawaniem nagrzanego materiału do prasy hydraulicznej, która nadawała mu pożądany kształt. Nadto wykonywał pracę polegającą na kompletowaniu na specjalnym stole elementów składowych strzemion, które następnie pakował i przenosił suwnicą. Również za pomocą suwnicy dostarczał materiał do obróbki na innych stanowiskach tego wydziału oraz załadowywał na środki transportu, a czasami pomagał brygadom remontowym podnosząc wymagane elementy przy użyciu suwnicy. Zdarzały się też okresy, że w ramach zastępstwa za innego nieobecnego pracownika był kierowany do innego działu do obsługi suwnicy. W tym okresie nie zajmował się natomiast kuciem ręcznym czy mechanicznym gdyż na wydziale tym nie było młotów mechanicznych. Z tego względu jego pracy w tym okresie nie można zaliczyć do prac przy kuciu ręcznym w kuźniach przemysłowych oraz obsłudze młotów mechanicznych. Na koniec w latach 1997 – 2008, na wydziale (...), tj. wydziale gięciarni, odwołujący wykonywał pracę polegającą na odbieraniu materiału dostarczonego przez suwnicę, jego rozdzieleniu na poszczególne sztuki, ich umieszczeniu w zasobniku, z którego automatycznie były one podawane do maszyny wyginającej. Ubezpieczony natomiast maszyn tych nie obsługiwał, gdyż robili to inni pracownicy posiadający do tego stosowne kwalifikacje. Odwołujący zajmował się odbiorem materiałów, ich rozłożeniem, umieszczeniem na podajniku i cięciem na wymagane odcinki przy użyciu nożyc mechanicznych. Nadto zajmował się też odbiorem gotowych wyrobów z maszyn wyginających, ich oszlifowaniem i pakowaniem w pakiety do dalszej wysyłki. Sporadycznie zajmował się też obsługą suwnicy. Z tego względu pracy tej niewątpliwie nie można zaliczyć do prac bezpośrednio przy obsłudze ciągów walcowniczych: polegających na ich przygotowaniu, dozorowaniu pracy walców lub samotoków, ingerencji przy wypadaniu i zaklinowaniu materiałów.

Reasumując, ubezpieczony nie wykazał 15 letniego okresu pracy w warunkach szczególnych o której mowa w art. 49, wobec czego brak jest podstaw do przyznania świadczenia w oparciu o ten przepis. Nadto nie wykazał, że wykonywał, po dniu 31 grudnia 2008r., pracę w warunkach szczególnych o której mowa w art. 4, wobec czego brak jest podstaw do przyznania świadczenia również w oparciu o ten przepis.

Z uwagi na powyższe, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji, zaś o kosztach rozstrzygnął po myśli § 15, ust. 2, w zw. z § 4, ust. 2 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości 14 maja 2024r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. z 2024r. poz. 764 ze zm.), w punkcie drugim orzeczenia.

(-) Sędzia (del) Magdalena Kimel