Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 września 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Grzegorz Tyrka
Protokolant:	Igor Ekert

po rozpoznaniu w dniu 23 sierpnia 2016 r. w Gliwicach

sprawy J. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o prawo do emerytury górniczej

na skutek odwołania J. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 16 czerwca 2015r. nr (...) SP (...) 5- (...)

z dnia 16 lipca 2015r. nr (...) SP (...) 5- (...)

zmienia zaskarżone decyzje w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu J. S. prawo do emerytury górniczej, poczynając od dnia 1 czerwca 2015 roku.

(-) SSO Grzegorz Tyrka

VIII U 1268/15

UZASADNIENIE

Ubezpieczony J. S. złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury górniczej dnia 3 czerwca 2015 roku.

Decyzją z dnia 16 czerwca 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił J. S. prawa do emerytury górniczej.

Na uzasadnienie podano, że zgodnie z art. 50a ustawy emerytalnej emerytura górnicza przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

- ukończył 50 lat życia,

- ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej co najmniej 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 15 lat pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1 ustawy emerytalnej,

- nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego albo złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem zakładu, na dochody budżetu państwa.

Organ rentowy ustalił, że na dzień 26 maja 2015 roku ubezpieczony udowodnił jedynie 24 lata 1 miesiąc i 18 dni pracy górniczej (wobec wymaganych 25 lat), w tym 17 lat, 7 miesięcy i 24 dni pracy górniczej wymienionej w art. 50c ust. 1 ustawy emerytalnej. Organ rentowy dodał, że do pracy górniczej nie zaliczono okresu od dnia 1 grudnia 2003 roku do nadal, ponieważ stałe oddelegowanie do pełnienia funkcji inspektora pracy nie jest pracą górniczą wymienioną w art. 50c usta. 1 ustawy emerytalnej.

Dnia 2 lipca 2015 roku ubezpieczony wniósł o zmianę decyzji z dnia 16 czerwca 2015 roku i przyznania prawa do emerytury górniczej.

Na uzasadnienie podano, że na podstawie art. 50b ustawy emerytalnej ubezpieczony spełnia przesłanki do nabycia prawa do emerytury górniczej.

Decyzją z dnia 16 lipca 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił ubezpieczonemu wznowienia postępowania zakończonego decyzją z dnia 16 czerwca 2015 roku, bowiem nie zostały przedłożone nowe dowody lub nie ujawniono okoliczności istniejących przed wydaniem decyzji, które miałyby wpływ na prawo do emerytury górniczej. Organ rentowy podtrzymał argumentację zawartą w uzasadnieniu decyzji z dnia 16 czerwca 2015 roku.

J. S. wniósł odwołania od obu decyzji (z dnia 16 czerwca i 16 lipca 2015 roku), domagając się ich zmiany poprzez przyznanie prawa do emerytury górniczej.

Na uzasadnienie podano, że do pracy górniczej na podstawie art. 50c w związku z art. 50b ustawy emerytalnej należy zaliczyć okres pracy na stanowisku zakładowego społecznego inspektora pracy.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. wniósł o oddalenie odwołania.

Na uzasadnienie podano, że zaskarżone decyzje są prawidłowe i odpowiadają prawu. Organ rentowy podtrzymał argumentację zawartą w uzasadnieniach obu zaskarżonych decyzji. Organ rentowy dodał, że pełnienie obowiązków społecznego inspektora pracy to służba pełniona przez pracowników, mająca na celu zapewnienie przez zakład pracy bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Służba ta nie jest wymieniona w art. 50c ustawy emerytalnej.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony J. S. urodził się dnia (...) i nie jest członkiem otwartych funduszy emerytalnych.

Od dnia 15 sierpnia 1985 roku ubezpieczony pozostaje w zatrudnieniu w kopalni węgla kamiennego w oddziale dołowym teletechnicznym, ostatnio na stanowisku elektromontera.

Od 1 grudnia 2003 roku do 31 sierpnia 2015 roku ubezpieczony pełnił funkcję zakładowego społecznego inspektora pracy zgodnie z ustawą z dnia 24 czerwca 1983 roku o społecznej inspekcji pracy (Dz.U. z 1983 roku, Nr 35, poz. 163 ze zm.), a to w miejsce świadczenia pracy na stanowisku elektromontera.

Do zadań społecznego inspektora pracy wraz z pracownikami działu bhp należy okresowa kontrola i inspekcja pod ziemią stanowisk pracy, udział w zespole ustalającym okoliczności i przyczyny wypadku przy pracy. Ubezpieczony kontrolował w szczególności: stan urządzeń pracujących pod ziemią, czy pracodawca wyposażył pracowników we wszystkie niezbędne zabezpieczenia do pracy na konkretnym stanowisku pracy, czy pracownicy bezpiecznie wykonują pracę. Ubezpieczony brał udział w inspekcjach przeprowadzanych przez pracowników Państwowej Inspekcji Pracy, Urzędu Górniczego.

Ubezpieczony swoje obowiązki wykonywał pod ziemią w kopalni węgla kamiennego. Natomiast na powierzchni w biurze ubezpieczony sporządzał lub zapoznawał się z dokumentacją z zakresu bhp.

Ubezpieczony w swoich zeznaniach podał, że w zależności od zadań, jakie miał do wykonania, pracował pod ziemią na stanowisku społecznego inspektora pracy całą dniówkę (7,5h) lub co najmniej połowę dniówki. Z zeznań świadka A. W. wynika, że ubezpieczony w różnym czasie wykonywał obowiązki społecznego inspektora pracy. Z uwagi na organizację pracy kopalni (w tym godziny wyjazdów na powierzchnię) oraz zakres powierzonych zadań, ubezpieczony nie mógł pracować krócej, aniżeli co najmniej połowy dniówki roboczej.

Kopalnia węgla kamiennego przedstawiła wykaz dniówek zjazdowych, co przedstawia poniższa tabela:

	2009	2010	2011	2012	2013	2014	2015
Styczeń		16	20	19	18	19	10
Luty		19	17	21	20	20
Marzec		14	20	13	20	17	11
Kwiecień		15	9	15	19	15	11
Maj		19	15	19	13	17
Czerwiec		18	20	20	15	19
Lipiec		12	16	10	14	3
Sierpień		18	11	11	5	11
Wrzesień		19	16	20	16	19
październik		17	17	10	20	20
Listopad	17	13	16	16	18	16
Grudzień		12	18	16	19	11

Pracodawca ubezpieczonego został zobowiązany do podania, czy wykazane dniówki zjazdowe za okres od dnia 1 grudnia 2003 roku do dnia 31 marca 2015 roku, to pełne dniówki przepracowane pod ziemią, czy też dniówki przepracowane w niepełnym wymiarze czasu pracy (k.39).

Kopalnia węgla kamiennego w piśmie z dnia 11 kwietnia 2016 roku podała, że liczba dniówek zjazdowych w pełnym wymiarze czasu pracy (7,5h) wynosiła w następujących miesiącach:

- luty 2008 rok – 1,

- październik 2009 rok – 4,

- sierpień 2010 rok – 1,

- kwiecień 2012 rok – 15,

- maj 2012 rok – 17,

- czerwiec 2012 rok – 19,

- lipiec 2012 rok – 10,

- sierpień 2012 rok – 12,

- wrzesień 2012 rok – 20,

- października 2012 rok – 6,

- sierpień 2013 rok – 1,

- styczeń 2014 rok – 1,

- sierpień 2014 rok – 1,

- październik 2014 rok – 15,

- listopad 2014 rok – 12,

/dowód z: akt ZUS i akt osobowych ubezpieczonego; charakterystyki stanowiska pracy ubezpieczonego (k.8); zeznań świadków G. K. (k.20-21), N. F. (k.19-20), A. W. (k.48-49); zeznań ubezpieczonego (k.20); wykaz dniówek zjazdowych obejmujących pełny dzień pracy (k.47)/.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego J. S. zasługuje na uwzględnienie.

Ubezpieczony nabyłby prawo do emerytury górniczej na podstawie art. 50a ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2013 roku, poz. 1440 ze zm.) – zwaną dalej ustawą emerytalną, gdyby spełnił łącznie następujące przesłanki:

- ukończyłby wiek 50 lat życia,

- nie przystąpiłby do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyłby wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa,

- legitymowałby się co najmniej 25 letnim okresem pracy górniczej i równorzędnej, w tym co najmniej 15 lat pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1 ustawy emerytalnej.

Na dzień złożenia wniosku o emeryturę górniczą (tj. 3 czerwca 2015 roku) ubezpieczony miał ukończone 50 lat życia i nie był członkiem otwartego funduszu emerytalnego oraz legitymował się co najmniej 15 letnim okresem pracy górniczej.

Organ rentowy ustalił, że bez okresu pełnienia funkcji społecznego zakładowego inspektora pracy, ubezpieczony na dzień 26 maja 2015 roku legitymował się stażem 24 lat 1 miesiąca i 18 dni pracy górniczej (wobec wymaganych 25 lat), w tym 17 lat, 7 miesięcy i 24 dni pracy górniczej wymienionej w art. 50c ust. 1 ustawy emerytalnej.

Istota sporu sprowadza się nie tylko do zaliczenia okresu pełnienia przez ubezpieczonego funkcji społecznego inspektora pracy do pracy górniczej w rozumieniu art. 50c ust. 1 ustawy emerytalnej, ale także ustalenia, czy pełnienie tej funkcji pod ziemią w okresie od listopada 2009 roku do marca 2015 odbywało się co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy.

Zgodnie z art. 50c ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej za pracę górniczą uważa się zatrudnienie pod ziemią w kopalniach węgla, […].

Należy zauważyć, że za pracę górniczą w rozumieniu w/w normy prawnej uważa się wszelkie prace wykonywane pod ziemią. Sąd Najwyższy stwierdził, że zwrot „pod ziemią” należy rozumieć jako równoważnik znaczeniowy „pod powierzchnią ziemi” – wyrok z dnia 13 maja 1997 roku, w sprawie II UKN 106/97.

Pojęcie społecznego inspektora pracy i jego zakres obowiązków zostały uregulowane w ustawie z dnia 24 czerwca 1983 roku o społecznej inspekcji pracy (j.t. Dz.U. z 2015 roku, poz. 567) – zwaną dalej ustawą.

(...) inspektor pracy jest pracownikiem zakładu pracy, w którym realizuje obowiązki nałożone ustawą (art. 5 ustawy). Natomiast społeczna inspekcja pracy jest służbą społeczną pełnioną przez pracowników, mającą na celu zapewnienie przez zakład pracy bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz ochronę uprawnień pracowniczych, określonych w przepisach prawa pracy (art. 1 ustawy). W zakładach pracy, w których występuje szczególne zagrożenie zdrowia i życia pracowników, a warunki pracy wymagają stałego społecznego nadzoru, kierownik zakładu pracy, na wniosek zakładowych organizacji związkowych, może zwolnić na czas pełnienia funkcji zakładowego społecznego inspektora pracy z obowiązku wykonywania pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, jakie przysługiwało mu na stanowisku pracy zajmowanym w dniu oddelegowania, z uwzględnieniem zmian tego wynagrodzenia, jakie nastąpią w okresie oddelegowania (art. 15 ust. 5 i 6 ustawy).

Zebrany w sprawie materiał dowodowy wskazuje, że ubezpieczony pozostaje w zatrudnieniu w kopalni węgla kamiennego, i na czas pełnienia funkcje społecznego zakładowego inspektora pracy został zwolniony z pracy na stanowisku elektromontera. Zakres obowiązków ubezpieczonego podczas pełnienia funkcji społecznego zakładowego inspektora pracy wymagał, aby ubezpieczony pracował pod ziemią, a w szczególności kontrolował stanowiska pracy pracowników pod ziemią.

W ocenie Sądu Okręgowego została spełniona przesłanka zawarta w art. 50c ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej, bowiem ubezpieczony, będąc pracownikiem kopalni węgla kamiennego, wykonywał powierzone zadania pod ziemią.

Zgodnie z art. 50b ustawy emerytalnej przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej uwzględnia się okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą, będące okresami składkowymi lub nieskładkowymi w rozumieniu ustawy, z tym że okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą uwzględnia się, jeżeli praca ta wykonywana była co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy.

Zgodnie z § 31 rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. z 2011 roku, Nr 237, poz. 1412) przy obliczaniu okresu składkowego i nieskładkowego dodaje się, osobno dla każdego z tych okresów, poszczególne lata, miesiące i dni. Okresy niepełnych miesięcy oblicza się w dniach. Sumę dni zamienia się na miesiące, przyjmując za miesiąc 30 dni kalendarzowych; sumę miesięcy zamienia się na lata, przyjmując pełne 12 miesięcy za jeden rok. Jeżeli w zaświadczeniu stwierdzającym okresy zatrudnienia są podane dniówki robocze, a nie okresy zatrudnienia, sumę dni zamienia się na miesiące, przyjmując za miesiąc 22 dni robocze, a za okresy przed dniem 1 stycznia 1981 r. - 25 dni roboczych.

Z wyżej cytowanych norm prawnych wynika, że warunkiem zaliczenia okresów pracy górniczej do stażu uprawniającego do górniczej emerytury jest wykonywanie pracy co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy. Przez połowę wymiaru czasu pracy należy rozumieć połowę czasu pracy obowiązującego pracowników według zasad Kodeksu pracy, a wynoszącego 22 dni robocze, przy czym każda dniówka robocza powinna odpowiadać 7,5 godzinie.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, ubezpieczony powinien był wykazać, że w okresie pełnienia funkcji społecznego inspektora pracy (tj. od dnia 1 grudnia 2003 roku do dnia 31 maja 2015 roku - miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku) pracował pod ziemią albo w ciągu miesiąca połowę dniówek roboczych (tj. 11 dni), przy czym każda odpowiadała 7,5 godziny, albo pełny miesiąc (tj. 22 dni roboczych), przy czym każda dniówka robocza odpowiadała co najmniej 3 godziny i 45 minut.

Sąd Okręgowy ustalił, że wykaz zjazdów pod ziemię ubezpieczonego, sporządzony przez pracodawcę i załączony do akt emerytalnych, nie jest równoznaczny z tym, że dzień zjazdu odpowiada dniówce roboczej (tj. 7,5 godziny). Ubezpieczony w swoich zeznaniach wskazał, że w zależności od zadań, jakie miał do wykonania, pracował pod ziemią na stanowisku społecznego inspektora pracy całą dniówkę (tj. 7,5h godziny) lub co najmniej połowę dniówki. Świadek A. W., zatrudniony w dziale bhp, także wskazał, że organizacja pracy kopalni (w tym godziny zjazdów i wyjazdów w kopalni) oraz zakres zadań powodował, że społeczny inspektor pracy nie mógł pracować pod ziemią krócej, aniżeli co najmniej połowę dniówki roboczej.

Sąd Okręgowy zwrócił się do pracodawcy o wskazanie dni, w których praca odbywała się pod ziemią przez całą dniówkę. Z nadesłanego przez kopalnię wykazu wynika, że tylko w następujących miesiącach ubezpieczony pracował przez co najmniej połowę dniówek roboczych w miesiącu (tj. 11 w miesiącu), przy czym każda odpowiadała 7,5 godziny: kwietniu, maju, czerwcu, sierpniu 2012 roku; wrześniu, październiku, listopadzie 2014 roku.

Należy zauważyć, że określenie „okres pracy górniczej wykonywanej pod ziemią” dotyczy nie tylko miesięcy, w których występowały 22 dni robocze, lecz także miesięcy, w których pracownik przepracował wszystkie dni robocze, nawet gdy ich liczba była mniejsza niż 22 – wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2009 roku, w sprawie II UK 372/08.

W następujących okresach ubezpieczony przepracował pod ziemią co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy następującą liczbę dni na maksymalną liczbę dni roboczych:

- luty 2014 rok – 20/20,

- luty 2013 rok – 20/20,

- luty 2012 rok – 21/21,

- czerwiec 2012 rok – 20/20,

- wrzesień 2012 rok – 20/20,

- styczeń 2011 rok – 20/20.

W związku z tym do stażu pracy górniczej 24 lat 1 miesiąca i 18 dni można doliczyć na podstawie art. 50b ustawy emerytalnej 12 miesięcy pracy. Oznacza to, że ubezpieczony na dzień złożenia wniosku, tj. 3 czerwca 2015 roku, spełnił wymóg stażu pracy górniczej, niezbędny do nabycia prawa do emerytury górniczej na podstawie art. 50a ustawy emerytalnej.

Należy dodać, że organ rentowy niezasadnie wydał decyzję z dnia 16 lipca 2015 roku na podstawie art. 114 ustawy emerytalnej. Pismem z dnia 2 lipca 2015 roku J. S. złożył odwołanie od decyzji z dnia 16 czerwca 2015 roku, a nie nowy wniosek. Nadto, podstawą wydania decyzji w oparciu o art. 114 ustawy emerytalnej jest uprawomocnienie się decyzji, co w niniejszej sytuacji nie nastąpiło.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 50a w związku z art. 50b i art. 50c ust. 1 pkt. 1) ustawy emerytalnej i art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. należało zmienić zaskarżone decyzje i przyznać ubezpieczonemu prawo do emerytury górniczej, poczynając od dnia 1 czerwca 2015 roku.

(-) SSO Grzegorz Tyrka