Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

UZASADNIENIE

do punktu 1 i 3 wyroku z dnia 21 maja 2025r.

Decyzją z 28 maja 2024r. organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. C.:

- w pkt 1 ) stwierdził, że M. L. (1) jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym
i wypadkowemu od 19 czerwca 2022r.,

- w pkt 2) ustalił podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe
i wypadkowe dla M. L. (1) jako osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą:

- w miesiącu 6/2022r. w wysokości 361,20 zł,

- w okresie od 07/2022r. do 11/2022r. w wysokości 903,00 zł miesięcznie.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że z uwagi na fakt, że odwołujący
19 czerwca 2022r. wyrejestrował się z ubezpieczenia zdrowotnego od 25 maja 2022r.
z kodem tytułu ubezpieczenia 0540 00 i w tym samym dniu zgłosił się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego z od 25 maja 2022r. z kodem tytułu ubezpieczenia 0510 00, co jest jednoznaczne z rezygnacją „ ulgi na start ”, organ rentowy postanowił jak w decyzji skarżonej.

W odwołaniu od decyzji, sprecyzowanym w piśmie procesowym z 28 października 2024r. ( k.21 ), odwołujący domagał się jej zmiany przez ustalenie, że podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od 1 grudnia 2022r. oraz uchylenia pkt 2 decyzji w całości. Wniósł także o zasądzenie od organu rentowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odwołujący podniósł, iż nie było jego intencją rezygnowanie
z „ ulgi na start ”. Wskazał, że zamierzał rozpocząć działalność od 1 czerwca 2022r. i taką datę proponował w Urzędzie Pracy, gdyż wiedział, że „ ulga na start ” jest za pełne miesiące. Urząd Pracy w R. przygotował umowę na 25 maja 2022r. i nikt
nie poinformował odwołującego, co ma zrobić z częścią miesiąca maja 2022r. Ponieważ wiedział, że „ ulga na start ” przysługuje za pełne miesiące, postanowił zapłacić składki
na ubezpieczenie społeczne z 6 dni maja 2022r. według ogólnych zasad. Przy rozliczeniu maja 2022r. z kodem 0510 00 system nie informował, że oznacza to, iż odwołujący rezygnuje z „ ulgi na start ”.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego odrzucenie na podstawie art. 477(9) §3 k.p.c. jako wniesione po terminie, a w razie nie uwzględnienia tego wniosku, o oddalenie odwołania. Na rozprawie w dniu 9 kwietnia 2025r. pełnomocnik organu rentowego złożył wniosek o zasądzenie od odwołującego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Prawomocnym postanowieniem z 20 listopada 2024r. Sąd odmówił odrzucenia odwołania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołujący M. L. (1) zgłosił rozpoczęcie prowadzenia działalności gospodarczej od 25 maja 2022r. Dokument zgłoszeniowy ZUS ZZA został sporządzony
z kodem tytułu ubezpieczenia 0540 00 ( osoba niepodlegająca ubezpieczeniom społecznym
i podlegająca ubezpieczeniu zdrowotnemu zgodnie z art.18 ust.1 ustawy z dnia 6 marca 2018r. Prawo przedsiębiorców ).

W dniu 19 czerwca 2022r. odwołujący wyrejestrował się z ubezpieczenia zdrowotnego od 25 maja 2022r. ( z kodem tytułu ubezpieczenia 0540 00 ) i w tym dniu zgłosił się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego
od 25 maja 2022r. z kodem tytułu ubezpieczenia 0510 00.

W ramach działalności odwołujący zajmuje się montażem pomp ciepła, klimatyzacji i fotowoltaiką. Świadczy usługi dla różnych klientów, są to zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne. Klientów pozyskuje z platformy (...), ma też dużo klientów z polecenia. Odwołujący od początku miał zamiar skorzystać z „ ulgi na start ”, wiedząc, że przysługuje ona za pełne 6 miesięcy. Miał też zamiar rozpocząć działalność od 1 czerwca 2022r., lecz w Urzędzie Pracy dowiedział się, że musi podpisać umowę
z tym Urzędem w dniu 25 maja 2022r. W takiej sytuacji, po pierwotnym zgłoszeniu
się do ubezpieczenia z kodem właściwym dla „ ulgi na start ” – 0540 00, ojciec odwołującego M. L. (2), który zajmuje się „ formalnościami ” działalności syna,
po skonsultowaniu się z pracownikami ZUS, zaproponował odwołującemu, aby ten zgłosił się do ubezpieczeń także od 25 do 31 maja 2022r. i zapłacił za ten okres składki ubezpieczeniowe, lecz bez rezygnacji z ww. ulgi. Stąd w dniu 19 czerwca 2022r. odwołujący dokonał wyrejestrowania z ubezpieczeń z kodem 0540 00 od 25 maja 2022r.
i zarejestrował się z kodem 0510 00. W dniu 17 kwietnia 2023r. M. L. (2) odebrał
z ZUS-u pismo, w którym wskazano, że zgłoszenie się do pełnych ubezpieczeń od 25 maja 2022r. oznacza rezygnację z „ ulgi na start ”.

Powyższe Sąd ustalił na podstawie dokumentacji zawartej w aktach organu rentowego, zeznań świadka M. L. (2) i zeznań odwołującego ( protokół elektroniczny z rozprawy
z 20 listopada 2024r. czas 00:07:55 – 00:27:13; z 26 lutego 2025r. czas 00:02:02 – 00:22:42;
z 21 maja 2025r. czas 00:01:28 – 00:15:12 ).

Sąd dał wiarę zeznaniom świadka M. L. (2) i odwołującego, gdyż były one rzeczowe, logiczne i przekonujące, korespondujące z treścią zgromadzonej w sprawie dokumentacji.

Sąd zważył co następuje:

Odwołanie M. L. (1) zasługuje na częściowo na uwzględnienie.

Zgodnie z art.18 ustawy ust.1 ustawy z dnia 6 marca 2018r. Prawo przedsiębiorców
( tj. Dz.U. z 2024r., poz.236 ) przedsiębiorca będący osobą fizyczną, który podejmuje działalność gospodarczą po raz pierwszy albo podejmuje ją ponownie po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia i nie wykonuje jej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej
w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy
lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej, nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej.

Przedsiębiorca może zrezygnować z uprawnienia, o którym mowa w ust. 1, przez dokonanie zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych ( ust.2 ).

Zgodnie z art. 18a ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( tj. Dz.U. z 2025r., poz.350 ) podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia.

W myśl ust.2 tego przepisu, przepisy ust. 1 nie mają zastosowania do osób, które:

1) prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność;

2) wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

W pierwszej kolejności zauważyć należy, że w polskim systemie ubezpieczeń, podleganie ubezpieczeniom społecznym co do zasady jest niezależne od woli ubezpieczonego. Stąd zgłaszając się do ubezpieczeń społecznych płatnicy składek wykonują jedynie ustawowy obowiązek informacyjne wobec organu rentowego.

Wyjątek od tej zasady, jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 18 lipca 2023r. ( III USKP 58/22, Lex nr 3583245 ), wprowadzono w art.18 ust. 1 Prawo przedsiębiorców. Na mocy tego przepisu pewna kategoria przedsiębiorców, których można określić zbiorczo mianem przedsiębiorców wchodzących na rynek, nie podlega czasowo obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. Rozwiązanie to, jak wskazał Sąd Najwyższy, stanowi zasadę w odniesieniu do przedsiębiorców wchodzących na rynek. Wyjątkiem
zaś od tej z kolei zasady jest podleganie obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez podmioty należące do tej grupy, przy czym zastosowanie tego wyjątku wymaga już aktywności ze strony przedsiębiorcy, która według ustawodawcy przybiera zobiektywizowaną
i sformalizowaną postać dokonania zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych. Jak dalej wskazał tenże Sąd, z literalnej wykładni art.18 ust.2 Prawa przedsiębiorców, zdaje się wynikać,
że dla wywołania skutku, o którym mowa w tym przepisie, wystarczające jest samo dokonanie przez przedsiębiorcę zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych, a wola przedsiębiorcy
( to czy rzeczywiście chciał osiągnąć rezultat, o którym mowa w art.18 ust.2 powołanej
ustawy ), miałaby być nieistotna. Taki wynik wykładni art.18 ust.2 Prawo przedsiębiorców,
jak stwierdził Sąd Najwyższy, nie uwzględnia jednak specyfiki tzw. „ ulgi na start ”, która polega na tym, że z zasady obowiązkowe ubezpieczenia społeczne stają się dla osób prowadzących działalność, które wchodzą na rynek, ubezpieczeniami dobrowolnymi. Zatem tylko od woli takiego przedsiębiorcy zależy, czy zacznie on podlegać ubezpieczeniom społecznym w terminie wcześniejszym, niż 6 miesięcy od rozpoczęcia działalności. Wola
ta uzewnętrzniona jest przez złożenie zgłoszenia. Jak jednak przyjęto w orzecznictwie Sądu Najwyższego w odniesieniu do ubezpieczeń dobrowolnych, ubezpieczenia tego rodzaju powstają na skutek prawnokształtującego oświadczenia o przystąpieniu do tego ubezpieczenia ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 11 lipca 2017r., I UK 295/16 ). W konsekwencji należy przeciwstawić się takiemu stosowaniu prawa, które przez „ przyłapanie ” na rzekomym błędzie co do skutków tego oświadczenia „ przybiera postać imperatywnego wyłączania ubezpieczonych z systemu ubezpieczenia na skutek niekorzystnej interpretacji ich oświadczeń woli ”. Tak samo – wskazał Sąd Najwyższy – należy interpretować oświadczenia woli składane na podstawie art.18 ust.2 Prawo przedsiębiorców a uzewnętrzniane dokonaniem zgłoszenia
do ubezpieczeń społecznych.

Powyższe oznacza, że gdy przedsiębiorca objęty zakresem zastosowania art.18 ust.1 Prawa przedsiębiorców orientuje się, że błędnie zgłosił się do ubezpieczeń społecznych
i wbrew swojej woli zrezygnował w ten sposób z ulgi na start ( a nie zamierzał od razu podlegać obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z preferencyjną podstawą obliczania składek
na nie ), dopuszczalne jest dokonanie korekty tego zgłoszenia. Taką korektę uzasadnia zapis art.36 ust.14 ustawy systemowej, który dopuszcza korekty danych wskazanych w zgłoszeniu
do ubezpieczeń społecznych dotyczące zarówno tytułu ubezpieczenia, jak i rodzajów ubezpieczeń oraz terminów ich powstania.

Przechodząc na grunt rozpoznania niniejszej sprawy, to kwestia sporna sprowadzała
się do ustalenia, czy odwołującemu przysługiwało prawo do skorzystania z tzw. „ ulgi
na start ” przewidzianej w art.18 ustawy Prawo przedsiębiorców.

Kluczowe przy tym było ustalenie rzeczywistej woli odwołującego, a mianowicie
czy od początku miał on zamiar skorzystać z tzw. „ ulgi na start ”, czy też jego wolą było opłacanie składki na ubezpieczenia według preferencyjnych składek. W kontekście powołanego wcześniej stanowiska judykatury, należy przyjąć, że rezygnacja
z takiego uprawnienia powinna była być objęta świadomym działaniem odwołującego
i nie może być efektem błędu, a zatem działania nieobjętego wolą.

Przechodząc na grunt rozpoznania niniejszej sprawy, to niewątpliwym jest,
że odwołujący rozpoczynając działalność gospodarczą miał prawo do skorzystania z „ ulgi
na start ”. Z kodem właściwym dla tej ulgi ( 0540 00 ) zgłosił się też pierwotnie do ubezpieczeń. Następnie 19 czerwca 2022r. odwołujący wyrejestrował się z ubezpieczeń i ponownie zgłosił od 25 maja 2022r. z kodem 0510 00, właściwym dla osób prowadzących działalność gospodarczą. Z materiału dowodowego wynika, że celem i zamiarem takiego zachowania
nie była rezygnacja odwołującego z „ ulgi na start ”, lecz opłacenie składek za kilka dni maja 2022r., tj. od 25 do 31 maja 2022r. Odwołujący i świadek wykazali, że dokumenty takie złożyli
na skutek uzyskania uprzednio w ZUS błędnej informacji. Gdyby takiej informacji
nie pozyskali, to nie dokonaliby wyrejestrowania z kodem 0540 00 i zarejestrowania z błędnym kodem 0510 00. Biorąc pod uwagę powyższe, gdy opisane okoliczności wskazują,
że odwołujący nie miał zamiaru rezygnacji z „ ulgi na start ”, a dokonana przez niego korekta kodu działalności, była przez niego niezamierzona, Sąd uznał, że odwołujący spełnia przesłanki do skorzystania z ww. ulgi w okresie od 19 czerwca 2022r. do 30 listopada 2022r.

W konsekwencji powyższego Sąd z mocy art.477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w pkt 1 wyroku zmienił zaskarżoną decyzję częściowo w ten sposób, że stwierdził, iż odwołujący od 19 czerwca 2022r. do 30 listopada 2022r. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym
i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Wobec częściowego uwzględnienia żądań stron, Sąd z mocy art.100 k.p.c., zniósł koszty zastępstwa procesowego pomiędzy stronami.

(-) Sędzia Grażyna Łazowska