Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 marca 2021 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący	sędzia Patrycja Bogacińska-Piątek
Protokolant	Iwona Sławińska

po rozpoznaniu w dniu 19 marca 2021 r. w Gliwicach

sprawy D. L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

przy udziale (...) Wodnego Rzeczypospolitej Oddział w G.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania D. L.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 10 sierpnia 2020 r. nr (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, iż D. L. jako pracownik u płatnika składek Ratownictwo (...) Rzeczypospolitej Oddział w G. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 20 kwietnia 2020 roku;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na rzecz odwołującego D. L. kwotę 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

(-) sędzia Patrycja Bogacińska-Piątek

Sygn. akt VIII U 1204/20

UZASADNIENIE

Decyzją z 10 sierpnia 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. stwierdził, że D. L. jako pracownik u płatnika składek Ratownictwo (...) Rzeczypospolitej Oddział w G. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 20 kwietnia 2020 r. Organ rentowy zakwestionował ważność umowy o pracę pomiędzy D. L. a płatnikiem składek, a to ze względu na ustalone przez organ okoliczności takie jak: zatrudnienie D. L. w okresie pandemii (...)19, gdzie wskutek obostrzeń zostały zamknięte m.in. pływalnie i baseny, zawarcie umowy o pracę 19 kwietnia 2020 r. i zgłoszenie D. L. w związku z tym do ubezpieczeń społecznych, zgłoszenie roszczenia o zasiłek opiekuńczy od 20 kwietnia 2020 r., nieprzepracowanie ani jednego dnia przez D. L.. W ocenie ZUS powyższe okoliczności świadczą o tym, że umowa o pracę została zawarta niezgodnie z przepisami prawa pracy. Powołując się pośrednio na pozorność umowy o pracę, ZUS stwierdził, że D. L. nie podlega w tym czasie ubezpieczeniom społecznym jako pracownik.

D. L. wniósł odwołanie od powyższej decyzji, domagając się jej zmiany i stwierdzenia, że od 20 kwietnia 2020 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. Nadto wnosił o zasądzenie od organu rentowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Odwołujący wskazał, że miał zawrzeć umowę o pracę z Ratownictwem Wodnym Rzeczypospolitej Oddziałem w G. już 1 kwietnia 2020 r., jednak okazało się to niemożliwe z uwagi na wprowadzenie stanu epidemii oraz brak możliwości wykonania badań. Podkreślił też, że już wcześniej współpracował z płatnikiem składek na podstawie umów cywilnoprawnych, wykonując podobne czynności, jednak z uwagi na zmianę sytuacji rodzinnej (narodziny dziecka), postanowił ograniczyć działanie swojej firmy i w całości swoją przyszłość zawodową związać z płatnikiem składek i jego stowarzyszenia. Dlatego też strony wynegocjowały nawiązanie stosunku pracy od 1 marca 2020 r., przy czym rozmowy trwały od początku roku, a decyzja o zatrudnieniu na podstawie umowy o pracę zapadła przed wybuchem pandemii koronawirusa, zaś praca odwołującego miała rozpocząć się wraz z rozpoczęciem sezonu. Odwołujący wskazał, że faktycznie rozpoczął pracę już 1 kwietnia 2020 r., jednak badania lekarskie udało się wykonać dopiero po prawie 3 tygodniach i dopiero w tym czasie w sposób formalny został nawiązany stosunek pracy, jak również w tym momencie nastąpiło zdarzenie dające prerogatywę do skorzystania ze świadczenia.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

Ratownictwo (...) Rzeczypospolitej Oddział w G. nie zajęło stanowiska w sprawie.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Ubezpieczony D. L., urodzony (...), jest z zawodu ratownikiem wodnym.

Zainteresowane Ratownictwo (...) Rzeczypospolitej Oddział w G. jest wpisane do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych zakładów opieki zdrowotnej, a także do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Ratownictwo (...) Rzeczypospolitej Oddział w G. zajmuje się świadczeniem usług w zakresie ratownictwo wodnego na obiektach wodnych i sportowych. Świadczy usługi m.in. dla Miasta G. – umowy z 8 września 2019 r. i z 31 grudnia 2019 r. – na (...) w G. przy ul. (...) oraz na (...) w G. przy ul. (...). W 2020 r. zainteresowany obsługiwał 3 obiekty całoroczne oraz 2 sezonowe – Kąpielisko L. w G. i w M..

Od 5 lat ubezpieczony jest związany z zainteresowanym Ratownictwem Wodnym Rzeczypospolitej Oddziałem w G. – na początku pracował dla zainteresowanego jako ratownik wodny na podstawie umów zlecenia, a następnie w ramach prowadzonej działalności gospodarczej świadczył zainteresowanemu usługi z zakresu ratownictwa wodnego, tj. koordynował pracę ratowników wodnych na obiektach, które wygrały przetarg, sporządzał grafiki dyżurów ratowników wodnych, sam również pełnił dyżury jako ratownik wodny. Podczas prowadzonej działalności gospodarczej pełnił dyżury jako ratownik wodny na (...) oraz (...). Trwało to do marca 2020 r.

W związku ze zmianą sytuacji rodzinnej ubezpieczonego od początku 2020 r. ubezpieczony rozpoczął negocjacje z prezesem (...) Wodnego Rzeczypospolitej Oddział w G. na temat nowych warunków współpracy, w szczególności dotyczących zatrudnienia go przez zainteresowanego na podstawie umowy o pracę. Na początku marca 2020 r. strony doszły do porozumienia, ustalając że od 1 kwietnia 2020 r. ubezpieczony zostanie zatrudniony w Ratownictwie Wodnym Rzeczypospolitej Oddział w G. w oparciu o umowę o pracę.

W drugim tygodniu marca 2020 r., podczas odbywania dyżuru na (...), ubezpieczony dowiedział się o zamykaniu pływalni od najbliższej soboty z uwagi na zagrożenie epidemiczne koronawirusem S.-C.-2. W związku z tym ubezpieczony przypomniał prezesowi zainteresowanego o planowanym zawarciu umowy o pracę od kwietnia. W odpowiedzi otrzymał skierowanie na badania lekarskie, jednak nie mógł znaleźć placówki, która przeprowadziłaby badania. Dopiero 14 kwietnia 2020 r. ubezpieczony otrzymał orzeczenie lekarskie o braku przeciwskazań zdrowotnych do podjęcia zatrudnienia. Po uzyskaniu orzeczenia lekarskiego, w dniu 19 kwietnia 2020 r. ubezpieczony zawarł z Ratownictwem Wodnym Rzeczypospolitej Oddział w G. umowę o pracę na czas określony od 20 kwietnia 2020 r. do 31 grudnia 2020 r., w ramach której został zatrudniony na stanowisku koordynatora ratowników wodnych w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem 2600 zł brutto miesięcznie. Zakres obowiązków ubezpieczonego obejmuje m.in.: zapewnienie bezpieczeństwa osobom korzystającym z pływalni, udzielanie pomocy przedmedycznej zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, kontrola stanu wody w niecce basenowej, sprawdzanie stanu technicznego urządzeń, sprzętu ratowniczego, układanie harmonogramu pracy ratowników (...), zapewnienia ciągłości pracy obiektu (...), odbywanie dyżurów ratowniczych na (...). Większość z powyższych obowiązków ubezpieczony wykonywał dla zainteresowanego już wcześniej w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

W związku z zatrudnieniem ubezpieczonego na podstawie umowy o pracę, płatnik składek Ratownictwo (...) Rzeczypospolitej Oddział w G. zgłosił go do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych jako pracownika od 20 kwietnia 2020 r.

Ubezpieczony ani zainteresowany płatnik składek nie spodziewali się zamknięcia pływalni, albowiem ogłoszenie obostrzeń w związku z zagrożeniem epidemicznym koronawirusa S.-C.-2 następowało nagle. Ich ustalenia na temat zatrudnienia ubezpieczonego w ramach umowy o pracę były uzgodnione przed ogłoszeniem lockdownu w połowie marca 2020 r.

Kontrakty, które zawiera zainteresowany płatnik składek z zamawiającymi obligują go, że jeżeli dochodzi do zamknięcia obiektów z przyczyn niedotyczących zamawiającego lub wykonawcy, to umowa – w tym płatność – jest zawieszona. Ratownictwo (...) Rzeczypospolitej Oddział w G. musi jednak pozostawać w pogotowiu, aby na wypadek decyzji o otwarciu basenów zapewnić świadczenie usług ratownictwa wodnego.

W związku z wprowadzanymi na terenie kraju obostrzeniami spowodowanymi rozprzestrzeniającą się epidemią koronawirusa S.-C.-2, w szczególności zamknięciem szkół i przedszkoli, ubezpieczony od 13 marca 2020 r. sprawował osobiście opiekę nad swoimi dziećmi. W związku z tym ubezpieczony złożył do organu rentowego wniosek o wypłatę zasiłku opiekuńczego za okres od 20 kwietnia 2020 r. do 26 lipca 2020 r.

Od 1 stycznia 2021 r. ubezpieczony zawarł z zainteresowanym płatnikiem składek nową umowę o pracę na czas określony – do 31 grudnia 2021 r.

W 2020 r. Ratownictwo (...) Rzeczypospolitej Oddział w G. zatrudniało na umowy zlecenia około 80 osób oraz jedną osobę na podstawie umowy o pracę. Obecnie zatrudnia 36 osób na podstawie umowy zlecenia i 2 osoby – w tym odwołującego – na umowie o pracę.

Powyższy stan faktyczny ustalił Sąd na podstawie akt organu rentowego, umowy o pracę z 19 kwietnia 2020 r. (k.23-24), zakresu obowiązków (k.25-26), oświadczenia zleceniobiorcy do umowy na 2020 r. (k.27), karty szkolenia wstępnego BHP (k.28), orzeczenia lekarskiego nr (...) (k.29), pisma z 31 lipca 2020 r. (k.30), zgłoszenia ZUS P. (...) (k.31), umowy z 31 grudnia 2019 r. wraz z aneksem nr (...) (k.32-37), umowy z 8 września 2019 r. wraz z aneksem nr (...) (k.38-48), przesłuchania odwołującego (nagranie z rozprawy z 19 marca 2021 r. k. 53).

Sąd uznał materiał dowodowy za wystarczający do rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt. 1 i art. 11 ust. 1 oraz art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 423 ze zm.), zwanej dalej również „ustawą systemową”, pracownicy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu. Obowiązkowym ubezpieczeniom pracownicy podlegają od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania (art. 13).

Art. 8 pkt 1 ustawy systemowej stanowi, iż za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, z zastrzeżeniem, że jeżeli pracownik spełnia kryteria określone dla osób współpracujących, o których mowa w ust. 11 - dla celów ubezpieczeń społecznych jest traktowany, jako osoba współpracująca.

Zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa pojęcia pracownik i zatrudnienie nie mogą być interpretowane na użytek ubezpieczeń społecznych inaczej niż interpretuje je akt prawny określający prawa i obowiązki pracowników i pracodawców - Kodeks pracy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 30 maja 2005 r., sygn. akt III AUa 283/2005). Podkreślić też należy, iż stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p. – tak też Sąd Najwyższy w wyroku z 25 stycznia 2005 r., sygn. akt II UK 141/2004, publik. OSNP 2005/15 poz. 235, Monitor Prawniczy 2006/5 str. 260),

Kwestia sporna w niniejszej sprawie sprowadza się do ustalenia, czy umowa o pracę z 19 kwietnia 2020 r. zawarta między płatnikiem składek Ratownictwem Wodnym Rzeczypospolitej Oddział w G. a odwołującym D. L. była czynnością prawną nieważną zgodnie z art. 58 § 1-2 k.c. – tak jak twierdzi organ rentowy w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, czy też nie.

Sąd podziela w pełni stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w wyroku z 1 czerwca 2010 r. (II UK 34/10), iż. „o czynności prawnej sprzecznej z ustawą lub mającej na celu obejście ustawy można mówić tylko wtedy, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie ma na celu obejścia prawa dokonanie czynności prawnej dla osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalnego i rentowego oraz wypadkowego i chorobowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia tymi ubezpieczeniami i ewentualnie korzystania z przewidzianych nimi świadczeń, nie jest obejściem prawa.”

W ocenie sądu postępowanie dowodowe przeprowadzone w niniejszej sprawie w żadnym wypadku nie wykazało, aby zawartą między płatnikiem składek a odwołującym umowę o pracę z 19 kwietnia 2020 r. można było uznać za czynność mającą na celu obejście prawa, ani też za czynność prawną sprzeczną z zasadami współżycia społecznego.

Sąd wskazuje, że zebrane w sprawie dowody świadczą w sposób niebudzący wątpliwości, że przedmiotowa umowa o pracę była ważna. Świadczy o tym m.in. fakt, że odwołujący od wielu lat współpracuje z płatnikiem składek – najpierw na podstawie umów zlecenia, później w ramach działalności gospodarczej – oraz przede wszystkim to, że już na początku marca 2020 r. strony zdecydowały o zatrudnieniu odwołującego u zainteresowanego płatnika składek na podstawie umowy o pracę, a zatem przed wystąpieniem stanu epidemii koronawirusa Sars-Cov-2. Sąd w tym zakresie w całości dał wiarę wyjaśnieniom odwołującego, które były przekonujące, logiczne i spójne oraz miały pokrycie w zgromadzonym materiale dowodowym w postaci dokumentów. Wiarygodne były przede wszystkim wyjaśnienia odwołującego o negocjacjach z płatnikiem składek w sprawie zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, o problemach związanych z wykonaniem wstępnych badań lekarskich i przedłużającym się terminie podpisania umowy o pracę.

Sąd podkreśla, że wiedzą powszechnie znaną są okoliczności związane z nagłym wprowadzaniem tzw. obostrzeń związanych z rozprzestrzenianiem się epidemii koronawirusa S.-C.-2 od połowy marca ubiegłego roku. Nie sposób zatem odmówić wiarygodności twierdzeniom odwołującego, że o zamykaniu pływalni zarówno on jak i płatnik składek dowiedzieli się nagle, niemal „z dnia na dzień”, w drugim tygodniu marca 2020 r. oraz że nie mogli przewidywać jak długo potrwa lockdown. Wprawdzie z umów zawieranych przez płatnika składek z zamawiającymi wynikało, że w przypadku zamknięcia obiektów z przyczyn niedotyczących zamawiającego lub wykonawcy umowa ulegała zawieszeniu, jednak wobec faktu, że nikt nie znał daty ponownego otwarcia pływalni, płatnik składek musiał pozostawać w pogotowiu, by zapewnić natychmiastowe świadczenie usług ratownictwa wodnego w przypadku decyzji o otwarciu obiektów wodnych. Oznacza to również, że pracownicy płatnika składek, a w szczególności odwołujący, który odpowiadał m.in. za koordynowanie pracy ratowników i układanie dyżurów na pływalni Olimpijczyk, musieli być gotowi do dyspozycji płatnika składek.

Sąd miał na uwadze również fakt, że odwołujący w ramach umowy o pracę z 19 kwietnia 2020 r. miał wykonywać w zasadzie takie same obowiązki jak świadczone dotychczas na rzecz płatnika składek na podstawie prowadzonej działalności gospodarczej. Odwołujący miał zatem niewątpliwie odpowiednie kompetencje i umiejętności do zatrudnienia go na stanowisku koordynatora ratowników wodnych. Nie sposób zatem podzielić stanowiska organu rentowego jakoby zawarcie umowy o pracę z 19 kwietnia 2020 r. stanowiło czynność prawną sprzeczną z zasadami współżycia społecznego. Zawarcie ww. umowy o pracę było uzasadnione, a skorzystanie przez odwołującego z zasiłku opiekuńczego zgodne z przepisami prawa. Nie bez znaczenia jest także okoliczność, że umowa o pracę jest nadal wykonywana, a strony przedłużyły czas jej trwania do 31 grudnia 2021 roku. Wskazuje to na zamiar stron zawarcia umowy o prace.

Powyższe okoliczności nie pozwalają na stwierdzenie, że do powstania pomiędzy stronami stosunku pracy doszło na podstawie czynności prawnej sprzecznej z prawem lub mającej na celu obejście prawa (art. 58 § 1 k.c.) lub sprzecznej z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 2 k.c.), co w konsekwencji powodowałoby jej nieważność.

Mając na uwadze wszystkie powyższe rozważania Sąd – na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. – zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800).

(-) sędzia Patrycja Bogacińska-Piątek