Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

UZASADNIENIE

Decyzją z 30 marca 2023r. organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na podstawie art. 83 ust.1.pkt w związku z art. 68 ust. 1 pkt 1 lit.1 przepisów ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 58 § 1 kc stwierdził, że odwołująca A. D. jako pracownik płatnika składek (...) Sp. z o.o. w G. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 7 lipca do 31 grudnia 2022r.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że zgłoszenie odwołującej do ubezpieczeń jako pracownika u ww. płatnika składek od 7 stycznia 2022 r. nie miało na celu realizacji interesów płatnika składek i świadczenia pracy za wynagrodzeniem, lecz stworzenie możliwości skorzystania ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych, a zatem po myśli art. 58 § 1 kc uznał umowę o pracę za nieważną.

W odwołaniu od decyzji ubezpieczona wniosła o jej zmianę przez uznanie,
że podlegała ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu
w spornym okresie, gdyż podjęła pracę i faktycznie ją wykonywała, a praca ta spełniała wymogi określone w art. 22 Kodeksu pracy.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podtrzymując stanowisko zawarte w skarżonej decyzji i dodatkowo podnosząc zarzut pozorności umowy o pracę ubezpieczonej.

Zainteresowana nie zajęła stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Zainteresowana zajmuje się wykonywaniem audytów restauracji szybkiej obsługi (głownie z USA) na podstawie materiałów video dostarczanych przez klientów. W tym celu zatrudnia audytorów w liczbie 60-70 pracowników. Pracownicy świadczą pracę w wymiarze 8 godzin. Przed pandemią praca była wykonywana tylko stacjonarnie w siedzibie spółki, natomiast w trakcie pandemii w trybie zdalnym. Aktualnie część osób pracuje stacjonarnie, część zdalnie a część hybrydowo. Zainteresowana ewidencjonuje czas pracy pracowników za pomocą systemu Calamari.

Ubezpieczona pracowała u zainteresowanej w okresie od 2 maja do 31 października 2019r. na stanowisku L. S. (audytora). Po rozwiązaniu umowy o pracę, odwołująca wróciła w rodzinne strony, rozpoczęła studia zaoczne, pracowała przez jakiś czas w przedszkolu. Następnie poszukiwała pracy i potrzebowała referencji, więc skontaktowała się z M. K. (1), zatrudnionym u zainteresowanej na stanowisku dyrektora działu audytów. M. K. (2) poinformował ją, że jest możliwość pracy u zainteresowanej w formie zdalnej. Ubezpieczona zdecydowała się podjąć pracę u zainteresowanej. K. D., która w zainteresowanej jest upoważniona do samodzielnego zatrudniania pracowników przygotowała dla ubezpieczonej umowę o pracę.

W dniu 5 stycznia 2022r. zainteresowana skierowała ubezpieczoną na wstępne badania lekarskie. Orzeczenie lekarskie z 7 stycznia 2022r. stwierdza brak przeciwwskazań do podjęcia pracy przez ubezpieczoną.

W dniu 7 stycznia 2022r. strony zawarły umowę na czas określony do 31 grudnia 2022r. Ubezpieczona została zatrudniona na stanowisku L. S. w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem 3670 zł.

A. W., zatrudniona na stanowisku lidera zespołu audytów była bezpośrednią przełożoną ubezpieczonej, na początku przeprowadziła szkolenie przypominające, a potem współpracowała z nią do czasu przejścia ubezpieczonej na zwolnienie lekarskie. Ubezpieczona świadczyła pracę w trybie zdalnym. Świadek kontaktowała się codziennie z ubezpieczoną, w początkowym okresie sprawdzała sporządzone przez nią raporty przed wysłaniem ich do klienta. Kontakt był mailowy oraz przez komunikator służbowy T.. Ubezpieczona wykonywała raporty i wysyłała linki A. W., potem otrzymała upoważnienie do samodzielnego wysyłania raportów klientom. Początkowo ubezpieczona wykonywała 2-3 audyty dziennie, potem 10-11. (...) zainteresowanej ewidencjonował czas pracy ubezpieczonej.

Od 10 lutego 2022r. ubezpieczona przebywała na zwolnieniu lekarskim.

W okresie od 24 do 28 lutego 2022r ubezpieczona przebywała w szpitalu na oddziale (...)z rozpoznaniem (...)( stwierdzono 10 tydzień ciąży); od 9 do 23 marca 2022r. na oddziale kardiologii, gdzie wykonano zabieg implantacji układu stymulującego serce (stwierdzono że jest w 12 tygodniu ciąży).

Zainteresowana korzysta z usług biura rachunkowego, które zajmuje się m.in. sprawami związanym z ZUS-em i płacowymi. K. D. zgłasza informacje do biura, które dokonuje zgłoszenia pracowników do ubezpieczeń. Zwykle pracownicy podejmują pracę od początku miesiąca. Ponieważ ubezpieczona nie rozpoczęła pracy w tym terminie, pracownice działu kadr zapomniały poinformować biuro o jej zatrudnieniu. Biuro rachunkowe powiadomiło prokurenta zainteresowanej E. K., że jest problem, ponieważ ubezpieczona widnieje na liści płac a nie jest zgłoszona do ubezpieczeń. Prokurent poleciła zgłoszenie odwołującej do ubezpieczeń społecznych, co nastąpiło 11 lutego 2022r.

Dowód: akta osobowe, dokumentacja lekarska, wykazy audytów, listy obecności i płac ubezpieczonej, korespondencja mailowa, 1`zeznania świadków: A. W., M. K. (2), K. D., Ł. D., wysłuchanie E. K., przesłuchanie ubezpieczonej.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie .

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt. 1 i art. 11 ust. 1 oraz art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 2023.1230 ze zm.), zwanej dalej ustawą systemową, pracownicy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu. Obowiązkowym ubezpieczeniom pracownicy podlegają od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania (art. 13).

Po myśli art. 8 pkt. 1 ustawy systemowej za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy.

O uznaniu stosunku łączącego dwie osoby za stosunek pracy rozstrzygają przepisy prawa pracy. Jak stanowi art. 22 § 1 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Konstytutywne cechy stosunku pracy to: dobrowolność, osobiste świadczenie pracy w sposób ciągły, podporządkowanie, wykonywanie pracy na rzecz pracodawcy ponoszącego ryzyko związane z zatrudnieniem i odpłatny charakter zatrudnienia.

Podleganie ubezpieczeniu społecznemu na podstawie przywołanych przepisów wynika z prawdziwego zatrudnienia, a nie z samego faktu zawarcia umowy o pracę.

Celem ustalenia obowiązku ubezpieczeń społecznych organ rentowy uprawniony jest do weryfikacji faktycznych podstaw nawiązania stosunku pracy i to na nim spoczywa – zgodnie z treścią art. 6 k.c. - ciężar wykazania okoliczności, z których wywodzi skutki prawne.

W rozpoznawanej sprawie organ rentowy uznał, że umowa o pracę zawarta pomiędzy płatnikiem składek a ubezpieczoną jest nieważna i jako taka nie stanowi tytułu ubezpieczenia społecznego. Organ rentowy powołał się na art. 58 § 1 kodeksu cywilnego, w odpowiedzi na odwołanie podnosi zarzut pozorności spornej umowy.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru jest nieważne. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności.

Nie podlega pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu osoba, która zawarła umowę o pracę dla pozoru, a więc w sytuacji, gdy przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie o pracę jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a osoba wskazana jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy (por. wyrok z dnia 4 lutego 2000 r., II UKN 362/99, OSNAPiUS 2001/13/ 449).

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego oświadczenie woli złożone jest dla pozoru wtedy, gdy z góry powziętym zamiarem stron jest brak woli wywołania skutków prawnych przy jednoczesnej chęci wprowadzenia w błąd innych osób lub organów. W wyroku z dnia 23 czerwca 1986 r. I CR 45/86, LEX nr 8766, Sąd Najwyższy zdefiniował pozorność jako wadę oświadczenia woli polegającą na niezgodności między aktem woli a jej przejawem na zewnątrz, przy czym strony zgodne są co do tego, aby wspomniane oświadczenie woli nie wywołało skutków prawnych. W odniesieniu do umowy o pracę oświadczenia te zawierają określone w art. 22 k.p. elementy umowy o pracę - zobowiązanie pracownika do wykonywania pracy i zobowiązanie pracodawcy do wypłacania wynagrodzenia - natomiast ich pozorność polega na tym, że strony nie zamierzają osiągnąć skutków wynikających z umowy o pracę. Przy ich składaniu obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a osoba figurująca jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005 r., II UK 321/04, OSNP 2006/11-12/190).

Zagadnienie pozorności umów o pracę jest jednak o tyle swoiste, że nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2001 r., II UKN 258/00 OSNP 2002/21/527). O ile zatem cywilnoprawna charakterystyka czynności prawnej pozornej wyczerpuje się we wskazaniu jej trzech koniecznych elementów, które muszą wystąpić łącznie: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, o tyle dla stwierdzenia pozorności umowy o pracę konieczne jest ponadto bezsporne ustalenie, że pracownik, który zawarł umowę o pracę faktycznie nie wykonywał obowiązków pracowniczych za wiedzą pracodawcy. (vide wyżej przywołany wyrok Sądu Najwyższego).

Odnosząc powyższe do rozpoznawanej sprawy, stwierdzić należy, że ubezpieczona świadczyła pracę dla zainteresowanej. Potwierdziły to wszystkie słuchane w sprawie osoby, a organ rentowy w sposób skuteczny zeznań tych nie zakwestionował. Praca była wykonywana codziennie, osobiście, za wynagrodzeniem i pod nadzorem A. W.. Dokumenty przedstawione przez zainteresowaną oraz zeznania świadków potwierdzają okoliczności zawarcia umowy o pracę, czas pracy ubezpieczonej oraz liczbę wykonanych przez nią audytów. Przekonywająco zainteresowana wykazała przyczyny opóźnienia w zgłoszeniu odwołującej do ubezpieczeń.

Mając powyższe na uwadze, Sąd uznał, że organ rentowy nie wykazał pozorności umowy o pracę zawartej pomiędzy stronami.

Organ rentowy podniósł że sporna umowa o pracę jest nieważna z uwagi na treść art. 58 § 1 k.c. Zgodnie z tym przepisem czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

W ocenie organu rentowego, umowa o pracę ubezpieczonej jest nieważna w rozumieniu powyższego przepisu, bowiem nie można akceptować działań zmierzających do korzystania ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych przy zawieraniu umów o pracę na stosunkowo krótki czas przez zajściem zdarzenia rodzącego uprawnienie do świadczeń.

Zdaniem Sądu, w okolicznościach rozpoznawanej sprawy nie można podzielić zarzutu organu rentowego, przede wszystkim dlatego, że sam cel, jakim jest uzyskanie świadczeń ubezpieczeniowych nie jest naganny. Niewątpliwym jest, że w dacie zawierania umowy o pracę ubezpieczona była w ciąży, ale zatrudnianie kobiet ciężarnych nie jest zakazane.

Czynność prawna jest sprzeczna z ustawą wówczas, gdy jej treść jest formalnie i materialnie niezgodna z bezwzględnie obowiązującym przepisem prawa. Natomiast czynność prawna mająca na celu obejście ustawy polega na takim ukształtowaniu jej treści, które z formalnego punktu widzenia nie sprzeciwia się ustawie, lecz w rzeczywistości (w znaczeniu materialnym) zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez nią zakazane.

Sama chęć uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego jako motywacja do podjęcia zatrudnienia nie świadczy o zamiarze obejścia prawa, podobnie jak inne cele stawiane sobie przez osoby zawierające umowy o pracę, takie jak na przykład chęć uzyskania środków utrzymania (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9.02.2012r., I UK 265/11, lex 1169836). W orzecznictwie podnosi się, że umowie o pracę nie naruszającej art. 22 k.p. nie można stawiać zarzutu zawarcia w celu obejścia prawa, nawet gdy jej cel dyktowany był wyłącznie chęcią uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Skorzystanie z ochrony gwarantowanej pracowniczym ubezpieczeniem społecznym jest legalnym celem zawierania umów o pracę. Może ono nawet być głównym motywem nawiązania stosunku pracy, zamiast wykonywania pracy na innych podstawach prawnych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8.08.2007r., II UK 25/07, lex 957402, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13.12.2007r, II UK 211/07, lex 863994, wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 29.02.2012r., III AUa 1785/11 lex 1136105).

Mając powyższe na uwadze, Sąd nie znalazł również podstaw do uznania, że zawarcie umowy o pracę z ubezpieczoną było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Trudno bowiem uznać, że kobieta w ciąży, która z tej przyczyny podejmuje pracę i faktycznie ją wykonuje naruszała zasady współżycia społecznego.

Reasumując, w ocenie Sądu w dniu 7 stycznia 2022r. doszło do zawarcia między ubezpieczoną a zainteresowaną umowy o pracę, która nie była czynnością pozorną ani nieważną, zatem stanowi podstawę do objęcia odwołującej ubezpieczeniami społecznymi.

O kosztach orzeczono po myśli art. 98 k.p.c. w związku z § 9 ust 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2023.1965).

Mając powyższe na uwadze, w oparciu o przywołane przepisy i art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

(-) Sędzia Grażyna Łazowska