Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 września 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Grzegorz Tyrka
Protokolant:	Igor Ekert

po rozpoznaniu w dniu 15 września 2016 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy L. F.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o ustalenie kapitału początkowego i o wysokość emerytury

na skutek odwołania L. F.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

z dnia 4 grudnia 2015 r. nr (...)-2015

z dnia 20 kwietnia 2016 r. nr (...)

oddala oba odwołania.

(-) SSO Grzegorz Tyrka

Sygn. akt VIII U 931/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 04.12.2015r. organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił ubezpieczonej L. F. ustalenia kapitału początkowego, ponieważ przed dniem 01.01.1999r., to jest przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczona nie podlegała ubezpieczeniu społecznemu w Polsce, a okresy zatrudnienia za granicą nie stanowią podstawy naliczenia kapitału początkowego.

Decyzją z dnia 20.04.2016r. organ rentowy przeliczył emeryturę ubezpieczonej
z uwzględnieniem zagranicznych okresów zatrudnienia od dnia 01.10.2015r., to jest
od miesiąca zgłoszenia wniosku.

Ubezpieczona w odwołaniach od tych decyzji domagała się ich zmiany przez odpowiednio: ustalenie kapitału początkowego z uwzględnieniem lat pracy 1972 – 1979
na terenie byłego ZSRR oraz wyliczenie emerytury z uwzględnieniem tak obliczonego kapitału początkowego.

Organ rentowy w odpowiedziach na odwołania wniósł ich oddalenie podtrzymując stanowisko zajęte w zaskarżonych decyzjach. Jednocześnie organ rentowy zaznaczył, iż brak jest podstaw do uwzględnienia okresów zatrudnienia ubezpieczonej na terenie byłego ZSRR
(obecnie Ukrainy), gdyż ubezpieczona nie posiada statusu repatrianta.

Sąd połączył sprawy do wspólnego rozpoznania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona L. F. urodziła się w dniu (...) w Czerniowcach
na terenie byłego ZSRR (obecnie Ukraina).

Od 1980r. zamieszkuje na stałe w Polsce.

Jedyny okres ubezpieczenia odwołującej na terenie Polski to zatrudnienie w Firmie
J. P. J. P. w G. od dnia 01.05.2015r. do dnia 30.06.2015r. w połowie wymiaru czasu pracy na stanowisku pomocy kuchennej.

Decyzją z dnia 02.09.2015r. organ rentowy odmówił ubezpieczonej ustalenia kapitału początkowego, ponieważ przed dniem 01.01.1999r., to jest przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczona nie podlegała ubezpieczeniu społecznemu.

Kolejną decyzją z tego samego dnia, po rozpoznaniu wniosku ubezpieczonej z dnia 24.08.2015r. organ rentowy przyznał ubezpieczonej prawo do emerytury na podstawie art.24 w/w ustawy, od dnia 04.08.2015r., to jest od osiągnięcia wieku emerytalnego.

Organ rentowy obliczył wysokość emerytury w oparciu o art.26 powołanej ustawy, czyli w oparciu o zaewidencjonowane składki na ubezpieczenie emerytalno – rentowe z tytułu zatrudnienia w Polsce z uwzględnieniem waloryzacji składek zaewidencjonowanych
na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę:

- kwota składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 341,60 zł,

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 255,40 miesięcy,

- wyliczona kwota emerytury wynosi 1,34 zł.

W dniu 01.10.2015r. ubezpieczona wystąpiła z wnioskiem o uwzględnienie przy obliczaniu kapitału początkowego, a także wysokości pobieranej emerytury okresów zatrudnienia na terenie byłego ZSRR, obecnie Ukrainy, w latach 1972 – 1979.

Ukraińska instytucja ubezpieczeniowa potwierdziła okres zatrudnienia ubezpieczonej od dnia 16.10.1972r. do dnia 08.08.1974r., od dnia 05.11.1975r. do dnia 15.09.1977r. oraz od dnia 23.09.1977r. do dnia 23.07.1979r., to jest łącznie 5 lat, 6 miesięcy i 5 dni.

W rozpoznaniu w/w wniosku ubezpieczonej organ rentowy wydał zaskarżone decyzje, omówione na wstępie. Wysokość emerytury wyniosła nadal 1,34 zł.

Organ rentowy uwzględnił okres zatrudnienia ubezpieczonej na terenie byłego ZSRR (obecnie Ukrainy) dla potrzeb ewentualnego podwyższenia świadczenia do kwoty najniższej emerytury bądź ustalenia dopłaty do minimum.

Ubezpieczona nie uzyskała statusu repatrianta, co oświadczyła do protokołu sporządzonego przed organem rentowym w dniu 02.10.2015r., a także na rozprawie przed
tut. Sądem w dniu 15.09.2016r. dodając, iż przed dniem 01.01.1999r. nie pracowała na terenie Polski i nie miała odprowadzanych składek na ubezpieczenia.

/dowód z: akt ZUS/

Sąd zważył, co następuje:

Odwołania ubezpieczonej L. F. nie zasługują na uwzględnienie.

W rozpoznanej sprawie kwestia sporna sprowadzała się do ustalenia, czy istnieją podstawy do zaliczenia okresu zatrudnienia ubezpieczonej na terenie byłego ZSRR, obecnie Ukrainy, w latach 1972 – 1979 dla potrzeb ustalenia wysokości kapitału początkowego i dalej na wysokość emerytury, gdy ukraińska instytucja ubezpieczeniowa ten staż pracy w łącznym wymiarze 5 lat, 6 miesięcy i 5 dni potwierdziła.

W pierwszej kolejności zauważyć należy, iż instytucja kapitału początkowego została wprowadzona ustawą z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( t.j. Dz.U. z 2015r., poz. 748 ze zm. ) zwanej dalej ustawą. Jest ona związana z odmiennymi od dotychczasowych zasadami ustalania emerytury, którą oblicza się na podstawie sumy składek zgromadzonych na indywidualnym koncie emerytalnym w całym okresie ubezpieczenia ( art.25 i następne ustawy ).

Zgodnie z art.173 ust.1 ustawy dla osób objętych nowymi zasadami obliczania emerytur, które podlegały ubezpieczeniu przed dniem wejścia w życie ustawy, czyli przed dniem 01.01.1999r., kiedy to nie było jeszcze obowiązku ewidencjonowania składek
na indywidualnych kontach emerytalnych, ustala się kapitał początkowy. Kapitał ten oblicza się według zasad określonych w art.174 ustawy.

W myśl art.174 ust.1 i 2 ustawy kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1)okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11.01.2005r. sygn. akt I UK 135/04
(OSNP 2005/14/217, M.P.Pr. – wkł.2005/8/18, Pr. Pracy 2005/6/3) kapitał ten oblicza
się na podstawie art.53 (to jest tak jak wysokość emerytury na dotychczasowych zasadach), co uzależnione jest od podstawy wymiaru oraz liczby okresów składkowych
i nieskładkowych. Oba te składniki są przy ustalaniu kapitału początkowego zmodyfikowane w stosunku do zasad ogólnych, bowiem do kapitału początkowego przyjmuje się okresy składkowe wymienione w art.6 i nieskładkowe wymienione w art.7. Jest to zawężenie w stosunku do zasad ogólnych, gdyż do obliczenia emerytury na podstawie art.53 ustawy, oprócz okresów wymienionych w art.6 i 7 uwzględnia się pod pewnymi warunkami wymienione w art.10 ust.1 ustawy okresy podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolnikówi okresy z nimi zrównane, a także uwzględnia się wymienione w art.8 ustawy okresy ubezpieczenia za granicą, jeżeli tak stanowią umowy międzynarodowe. Tymczasem przepis art.174 ust.2 ustawy nie wymienia obu tych okresów. Zatem przy ustalaniu okresów przyjmowanych do wyliczenia kapitału początkowego na podstawie w/w przepisu nie uwzględnia się okresów ubezpieczenia za granicą, o których mowa w art.8.

Sąd Najwyższy wyjaśnił, iż pominięcie okresów pracy za granicą (o których mowa
w art.8 ustawy) przy ustalaniu kapitału początkowego ma swoje uzasadnienie w tym,
że podstawą ustalania świadczenia emerytalnego po spełnieniu warunków do jego uzyskania są składki zgromadzone na kontach emerytalnych w Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Składki zgromadzone w innych instytucjach ubezpieczeniowych, takich jak między innymi zagraniczne instytucje ubezpieczeniowe, mogą stanowić podstawę do ustalenia świadczeń przez te instytucje stosownie do obowiązujących przepisów i zawartych umów. Natomiast składki opłacane w tych instytucjach, także w instytucjach międzynarodowych, nie zasilają Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zatem nie mogą wchodzić także do kapitału początkowego.

Okresy pracy za granicą mogłyby zostać uwzględnione ubezpieczonej przy obliczaniu kapitału początkowego tylko i wyłącznie na podstawie art.6 ust.1 pkt 9 ustawy, czyli gdyby ubezpieczona wykazała status repatrianta. Bezsporną w sprawie jest okoliczność, że ubezpieczona nie posiada statusu repatrianta.

Zgodnie z powołanym przepisem okresami składkowymi są okresy zatrudnienia
za granicą osób, które w tym czasie nie były obywatelami polskimi, jeżeli osoby te powróciły do kraju po dniu 22.07.1944r. i zostały uznane za repatriantów.

Status repatrianta uznawany jest w drodze decyzji wydanej w trybie art.16 ust.4 ustawy z dnia 09.11.200r. o repatriacji ( t.j. Dz.U. z 2014r., poz.1392 ze zm. ).

Tymczasem decyzji takiej ubezpieczona nie przedstawiła i w oświadczeniu złożonym do protokołu spisanego przed organem rentowym w dniu 02.10.2015r., a także na rozprawie przed tut. Sadem w dniu 15.09.2016r. wyraźnie wskazała, iż nie posiada statusu repatrianta. Zatem brak było możliwości uwzględnienia ukraińskich okresów ubezpieczenia dla potrzeb ustalenia kapitału początkowego. W takiej sytuacji, gdy ubezpieczona jednocześnie nie posiada przed 1999r. żadnych okresów zatrudnienia w Polsce, organ rentowy słusznie odmówił jej ustalenia kapitału początkowego.

Niewątpliwie brak jest również podstaw do zaliczenia w/w okresów zatrudnienia ubezpieczonej za granicą przy ustalaniu wysokości emerytury.

Ubezpieczona ma przyznaną emeryturę na podstawie art.24 ustawy, a wysokość tego świadczenia została obliczona według nowych zasad określonych w art.25 - 26 ustawy.

Zgodnie z art.24 ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31.12.1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego przewidzianego w tym przepisie – w przypadku kobiet urodzonych w okresie od dnia 01.10.1954r. do dnia 31.12.1954r. wiek ten wynosi co najmniej 60 lat i 8 miesięcy.

W myśl art.25 ustawy podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art.24 ustawy stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji, składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczeniowym do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz kwot środków zaewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art.40a ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie z art.26 ustawy emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art.25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę.

Obowiązująca od dnia 01.01.1999r. ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przewiduje dwa sposoby obliczania świadczeń emerytalnych: według dotychczasowych zasad i według nowych zasad.

W oparciu o dotychczasowe zasady, czyli art.53 ustawy, oblicza się emerytury dla osób urodzonych przed dniem 01.01.1949r. Wysokość tego świadczenia uzależniona jest od: wysokości podstawy wymiaru (podstawy wymiaru składek), uwzględnionego okresu składkowego i nieskładkowego oraz kwoty bazowej obowiązującej w dacie powstania prawa do świadczenia.

W nowym systemie emerytalnym, którym podlegają osoby urodzone po dniu 31.12.1948r. wysokość emerytury oblicza się na podstawie kwot zwaloryzowanych składek zaewidencjonowanych na indywidualnym koncie ubezpieczonego w ZUS, zwaloryzowanego kapitału początkowego ( czyli składek odprowadzonych przed 1999r. ) i średniego dalszego trwania życia.

Ubezpieczona jako urodzona po dniu 31.12.1948r. ma obliczoną emeryturę według nowych zasad. Zatem okres zatrudnienia za granicą przypadający na lata 1972 – 1979 mogłaby mieć uwzględniony tylko i wyłącznie przy obliczaniu wysokości kapitału początkowego, którego wartość następnie byłaby brana pod uwagę przy obliczaniu wysokości emerytury. Jak to już wskazano wcześniej brak jest jednak podstaw do zaliczenia spornych okresów pracy na terenie byłego ZSRR przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego odwołującej – ostatecznie z uwagi na fakt, że ubezpieczona równocześnie nie posiadała żadnych okresów ubezpieczenia na terenie Polski przypadających przed dniem 01.01.1999r., organ rentowy nie mógł ustalić kapitału początkowego. Skoro zaś ubezpieczona nie ma obliczonego kapitału początkowego, to wysokość jej emerytury mogła zostać ustalona
tylko w oparciu o składki zaewidencjonowane na indywidualnym koncie emerytalnym po dniu 31.12.1998r. W taki też sposób prawidłowo organ rentowy wyliczył świadczenie odwołującej w decyzji z dnia 02.09.2015r. i w decyzji zaskarżonej z dnia 20.04.2016r. uwzględniając składki z okresu zatrudnienia ubezpieczonej w Polsce od dnia 01.05.2015r.
do dnia 30.06.2015r.

Na marginesie sprawy wypada dodać, iż ubezpieczona nie spełnia przesłanek z art.87 ustawy do podwyższenia emerytury do kwoty najniższej emerytury o jakiej mowa w art.85 ustawy, gdyż nie przebyła w Polsce 21 lat okresów składkowych
i nieskładkowych, a jedynie krótki okres ubezpieczenia od dnia 01.05.2015r. do dnia 30.06.2015r.

Jednocześnie brak jest też podstaw do ustalenia tzw. dopłaty do minimum (do kwoty najniższej polskiej emerytury). Dopłata taka może być przyznana w oparciu o przepisy art.87 ustawy oraz przepisy umowy o zabezpieczeniu społecznym zawartym między Rzeczypospolitą Polską a Ukrainą z dnia 18.05.2012r. w sytuacji, gdy osoba mieszka w Polsce, jest uprawniona do emerytury w kwocie niższej od kwoty najniższej emerytury oraz warunek posiadania wymaganego w art. 87 ustawy okresu składkowego
i nieskładkowego (21 lat) spełnia po uwzględnieniu przebytych na Ukrainie okresów ubezpieczenia.

Tymczasem ubezpieczona po uwzględnieniu okresów pracy na terytorium Polski oraz tych przepracowanych na terenie byłego ZSRR, a uznanych przez ukraińską instytucję ubezpieczeniową w wymiarze 5 lat, 6 miesięcy i 5 dni, nie posiada wymaganego 21 letniego okresu składkowego i nieskładkowe, o jakim mowa powyżej ( art.87 ustawy ).

W konsekwencji powyższego, na podstawie wyżej powołanych norm prawnych oraz art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd oddalił odwołania ubezpieczonej jako bezzasadne.

(-) SSO Grzegorz Tyrka