Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z 20 marca 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w C. odmówił odwołującemu B. W. prawa do emerytury górniczej z uwagi na fakt, że decyzją z 7 września 2005 r. ustalone zostało już odwołującemu prawo do tego świadczenia.

Odwołujący odwołał się o powyższej decyzji.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

B. W. w dniu (...). ukończył 55 lat.

W oparciu o decyzję z dnia 7 września 2005 r. odwołujący jest uprawniony do emerytury górniczej na podstawie art. 48 i 49 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (zwanej dalej FUS) tj. emerytury bez względu na wiek. Następnie odwołujący kontynuował zatrudnienie przez ponad 30 miesięcy.

W dniu 11 marca 2024 r. odwołujący złożył kolejny wniosek o emeryturę w związku
z ukończeniem 55 r. życia i przepracowaniem 30 miesięcy po przejściu na emeryturę.

Decyzją z dnia 20 marca 2024 r. organ rentowy odmówił odwołującemu prawa do emerytury górniczej wskazując w uzasadnieniu tej decyzji, iż decyzją z 7 września 2005 r. odwołującemu przyznano już prawo do emerytury górniczej bez względu na wiek, a tym samym nie może mu zostać przyznana kolejna emerytura górnicza.

Odwołujący ukończył 55 rok życia w dniu (...)r., nie jest członkiem OFE, spełnia wymogi uzyskania prawa do emerytury określonej w art. 50 a ustawy FUS, albowiem jego staż górniczy wynosi 12 lat 8 miesięcy liczonych do prawa w wymiarze 1,5- krotnym oraz ponadto 6 lat 4 miesiące i 18 dni pracy górniczej. Tak więc staż ten przekracza 25 lat.

Powyższy stan faktyczny jest bezsporny i wynika wprost z akt organu rentowego.

(dowód: akta organu rentowego).

Sąd zważył, co następuje:

Przesłanki nabycia prawa do emerytury górniczej określa ustawa z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Zgodnie z art. 50e tej ustawy prawo do górniczej emerytury, bez względu na wiek i zajmowane stanowisko, przysługuje pracownikom, którzy pracę górniczą wykonywali pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres wynoszący co najmniej 25 lat, z uwzględnieniem ust. 2.

Poprzednio, a to w czasie nabycia przez odwołującego prawa do emerytury górniczej w dniu 7 września 2005r. w tym zakresie obowiązywały art. 48 i 49 ustawy o emeryturach z FUS. Zgodnie z art. 48 ust.1, prawo do górniczej emerytury, bez względu na wiek i zajmowane stanowisko, przysługiwało pracownikom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r., którzy pracę górniczą wykonywali pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres wynoszący co najmniej 25 lat, z uwzględnieniem ust. 2 i 3 i z zastrzeżeniem art. 49. Zgodnie z ust. 2, do okresów pracy górniczej, o której mowa w ust. 1, zaliczano także:1) okresy niezdolności do pracy z tytułu wypadku przy pracy, wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo z tytułu choroby zawodowej, za które wypłacone zostało wynagrodzenie lub zasiłek chorobowy albo świadczenie rehabilitacyjne, 2)inne niż wymienione w pkt 1 okresy niezdolności do pracy z powodu choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną, za które wypłacone zostało wynagrodzenie lub zasiłek chorobowy w wymiarze do 35 dni w roku kalendarzowym,bezpośrednio poprzedzone pracą górniczą wykonywaną pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, przypadające w czasie trwania stosunku pracy. Zgodnie z ust.3, przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury na podstawie ust. 1 uwzględnia się również, w wymiarze do 5 lat, okres urlopu górniczego oraz okres świadczenia górniczego do 3 lat, o których mowa w art. 36 ust. 2. Art. 49 stanowił natomiast, że prawo do emerytury górniczej, o której mowa w art. 34 lub 48, przysługuje pracownikom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r., jeżeli spełniają łącznie następujące warunki: 1)nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego; 2)warunki do uzyskania emerytury określone w tych przepisach spełnią do dnia 31 grudnia 2006 r.;3) nastąpiło rozwiązanie stosunku pracy.

Obecnie unormowanie dotyczące warunków nabycia emerytury górniczej bez względu na wiek zawarte są w art. 50e tej ustawy.

Natomiast po myśli art. 50a ust. 1 ustawy FUS prawo do emerytury górniczej przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

ukończył 55 lat życia; ma okres pracy górniczej, wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej co najmniej 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust.1, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego albo złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Organ rentowy stanął na stanowisku, że prawo do emerytury górniczej można uzyskać tylko jeden raz, a zatem osoby, które po raz pierwszy wystąpią do ZUS z wnioskiem o emeryturę górniczą, mogą uzyskać uprawnienie do tej emerytury albo na podstawie art. 50e
(poprzednio art.48 w zw. z art. 49 ustawy) albo na podstawie art. 50a omawianej ustawy, jeżeli spełnią warunki wskazane w tych przepisach. Zdaniem organu rentowego, nie ma możliwości ponownego ustalenia prawa do emerytury górniczej na podstawie art. 50a albo 50e ustawy w sytuacji, gdy wnioskodawca pobiera już emeryturę górniczą przyznaną w oparciu o jeden z tych przepisów.

Sąd orzekający w niniejszej sprawie nie podziela stanowiska organu rentowego.

W uzasadnieniu do wyr. Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 5 marca 2013 r. (III AUa 1117/12) Sąd ten wskazał, że przewidziana w art. 50a ustawy FUS górnicza emerytura, której nabycie ustawodawca wiąże z osiągnięciem stosownego wieku, uzależnionego od określonego okresu pracy górniczej przewidzianej w art. 50c ust. 1 ustawy FUS – pomimo, iż warunki do jej uzyskania określono w dwóch odrębnych ustępach tego przepisu, faktycznie stanowi rodzajowo tożsame świadczenie.

Zwrócić należy uwagę, że analizowane przez Sąd Apelacyjny przesłanki nabycia emerytury górniczej odnosiły się do dwóch ustępów tego samego przepisu tj. art. 50a ust. 1 i 2 ustawy FUS. Tym samym Sąd Apelacyjny w Katowicach wskazał, iż emerytura górnicza przewidziana na podstawie art. 50a ust. 1 jest świadczeniem tożsamym rodzajowo
z emeryturą górniczą przewidzianą w art. 50a ust. 2, oba te przepisy regulują bowiem nabycie prawa do emerytury górniczej po ukończeniu wymaganego wieku tj. 55 i 50 lat życia.

W tym samym uzasadnieniu Sąd Apelacyjny w Katowicach zaznaczył nadto, że ustawa FUS – wśród rodzajów emerytur górniczych rozróżnia emeryturę górniczą bez względu na wiek i zajmowane stanowisko w przypadku wykonywania pracy górniczej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, przez co najmniej 25 lat przyznawaną na podstawie jej art. 50e ust. 1 oraz przewidzianą w art. 50a emeryturę górniczą w obniżonym wieku 55 lub 50 lat przy 10 lub 15-letnim okresie pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1 w ogólnym okresie ubezpieczenia górnika (20/25 lat).

W ocenie Sądu są to zatem dwa różne świadczenia.

Sąd orzekający w niniejszej sprawie podziela również stanowisko wyrażone w wyr. Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 2014 r. (I UK 169/14, LEX nr 1642866), iż obecny art. 50e ustawy FUS będący odpowiednikiem dawnego art. 48 tej ustawy statuuje własny, odrębny od art. 50a układ warunkujący nabycie uprawnień do emerytury górniczej, rezygnując z przesłanki wieku emerytalnego na rzecz dłuższego, bo 25-letniego stażu kwalifikowanej pracy górniczej. Takie stanowisko zajął również Sąd Najwyższy w wyr. z dnia 1 kwietnia 2014 r. (I UK 366/13, LEX nr 1455428).

Przepisy te różnią się zatem w zakresie koniecznych przesłanek zarówno okresami wymaganej pracy górniczej: art. 50a ust. 1 i 2 ustawy wymaga legitymowania się odpowiednio okresem 20 i 25 pracy górniczej i równorzędnej, w tym okresem odpowiednio 10 i 15 lat pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1, art. 50e ust. 1 wymaga wykazania 25 lat pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy
(z uwzględnieniem ust. 2.), jak też różnią się co do przesłanki osiągnięcia wymaganego wieku w art. 50a ust. 1 i 2 i jej braku w art. 50e ust. 1.

Odwołujący bezspornie posiada wymagany w art. 50a ust. 1 ustawy FUS okres pracy górniczej, z dniem 21 lutego 2016 r. osiągnął wiek 55 lat, nie jest członkiem OFE.

Mając powyższe na uwadze należało uznać, że odwołujący spełnia przesłanki do przyznania mu prawa do emerytury górniczej w oparciu o inną podstawę prawną niż dotychczas przyznane świadczenie, co skutkuje uwzględnieniem odwołania. Ustalenie powyższe będzie stanowić podstawę do zastosowania przeliczenia świadczenia emerytalnego w oparciu o art. 53 ust. 4 ustawy FUS.

Rozważenia wymaga także, że w niniejszej sprawie zaistniała sytuacja, że decyzją z dnia 3.09.2020 roku odmówił odwołującemu ustalenia uprawnień do emerytury górniczej w trybie art. 50a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a ubezpieczony nie zaskarżył tej decyzji. Ponadto wobec treści art. 114 cytowanej ustawy odwołujący składając kolejny wniosek o emeryturę górniczą nie przedłożył nowych środków dowodowych, które mają wpływ na prawo do tego świadczenia.

Sąd Okręgowy zważył, że w myśl art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy FUS w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość.

Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 3 czerwca 2020 roku wydanym w sprawie III AUa 1612/19 kontekst przepisu art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie stwarza podstaw do ograniczenia znaczenia występującego w nim zwrotu „okoliczności” wyłącznie do „okoliczności faktycznych”. Dlatego nie można przypisywać pojęciu „okoliczności” wyłącznie wąskiego znaczenia. Dążąc do ustalenia znaczenia zwrotu okoliczności, należy uwzględnić szerszy kontekst użycia analizowanego pojęcia w przepisie art. 114 ust. 1 ustawy. Ten kontekst determinowany jest przez wspomnianą wcześniej funkcję art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, jaką jest zmiana treści decyzji organu rentowego sprzecznych z ukształtowanymi z mocy prawa uprawnieniami osób ubezpieczonych. Co więcej w tym samym wyroku Sąd Apelacyjny wskazał, że ujawnieniem okoliczności w rozumieniu art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS może być stwierdzenie, że wcześniejsza decyzja organu rentowego (odmawiająca prawa do świadczenia) opierała się na błędnej wykładni przepisu normującego jeden z warunków nabycia prawa do emerytury. Mając zaś na względzie zarysowaną powyżej koncepcję obiektywnej błędności decyzji organu rentowego, przepis art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z FUS tym bardziej powinien znajdować zastosowanie, gdy obiektywnie wadliwa decyzja organu rentowego, odmawiająca ubezpieczonemu potwierdzenia przysługującego mu prawa do świadczenia emerytalnego, jest efektem konsekwentnego nieuwzględniania przez organ rentowy wykładni ustawy o emeryturach i rentach dokonywanej w różnych sprawach przez Sąd Najwyższy.

W wyroku z dnia 16 listopada 2020 roku wydanym w sprawie III AUa 837/20 Sąd Apelacyjny w Warszawie wskazał natomiast, że nie można uznać za prawidłowe stanowisko, że brak zakwestionowania przez odwołującego się poprzednich decyzji, przez co stały się prawomocne, uniemożliwia późniejsze podnoszenie zarzutów wskazujących na wadliwość tych decyzji.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy zatem wskazać, że w przedmiotowej sprawie odwołującemu przysługuje prawo do kolejnej emerytury górniczej tj. z art. 50a ustawy FUS pomimo tego, że pozwany organ rentowy decyzją z dnia 3.09.2020 roku odmówił odwołującemu prawa do tej emerytury i decyzja ta, wobec faktu, że odwołujący jej nie zaskarżył, stała się prawomocna. Z przyczyn powyżej wskazanych przez Sąd, mając na uwadze zaprezentowane stanowisko Sądu Najwyższego oraz sądów powszechnych należy uznać, że decyzja z dnia 3.09 2020 roku aczkolwiek prawomocna niezasadnie pozbawiła odwołującego prawa do kolejnej emerytury górniczej – tym razem
z art. 50a ustawy FUS.

Mając na uwadze wszystkie powyższe okoliczności, w oparciu o przytoczone przepisy prawa i art. 47714 § 2 k.p.c. – Sąd zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał odwołującemu prawo do emerytury górniczej poczynając od 1 marca 2024 r. tj. od miesiąca złożenia wniosku.

(-) SSO Gabriela Sobczyk