Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

UZASADNIENIE

Decyzją z 13 marca 2024r. organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił ubezpieczonemu J. N. prawa do emerytury pomostowej na podstawie art.4 ustawy z 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych, ponieważ ubezpieczony: nie udowodnił okresu pracy górniczej w rozumieniu art. 50c ustawy emerytalnej wynoszącej co najmniej 15 lat.

Organ rentowy wskazał, że do pracy górniczej (pracy w szczególnych warunkach) zaliczono okres 12 lat 8 miesięcy 7 dni.

Nie zaliczono do takiej pracy okresów:

- od 16 stycznia 1989 do 31.07.2003r. z tytułu zatrudnienia w (...)

- od 23.05.2013r. do 31.05.2015r. w (...) SERWIS (...), z uwagi na to, że KWK (...) nie posiada umów na wykonywanie robót górniczych lub budowlano-montażowych zawartych z (...) SERWIS (...), a przedłożone przez ubezpieczonego zaświadczenie nie jest opatrzone pieczątką imienną u pieczątką firmową pracodawcy.

- od 01.04.2015r. do 30.06.2016r. w (...) sp. z o.o. ponieważ pracodawca nie podał na rzecz jakiej kopalni wykonywał ubezpieczony prace górnicze;

- od 24.04.2018r. do 15.07.2019 oraz od 19.12.2019 do 25.10.2020r. w (...) sp. z o.o. ponieważ kopalnie nie potwierdziły aby miały zawarte ze spółką (...) sp. z o.o. zawarte umowy na wykonywanie robót górniczych.;

- od 27.08.2021r. do 30.10.2021 – z uwagi na brak informacji co do zawarcia umowy na wykonanie robót górniczych.

W odwołaniu od decyzji ubezpieczony domagał się jej zmiany przez przyznanie prawa do emerytury pomostowej.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie, zmieniając swe stanowisko jedynie poprzez sprostowanie zawartej w zaskarżonej decyzji omyłki poprzez usunięcie spośród okresów nieuznanych okresu od 19 grudnia 2019r. do 25.10.2020.

Sąd okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony J. N. urodzony (...) 14 lipca 2023r. złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury pomostowej i organ rentowy decyzją zaskarżoną z 13 marca 2024r. odmówił prawa do tego świadczenia z przyczyn wskazanych na wstępie.

Organ rentowy uznał za udowodniony staż pracy ubezpieczonego w wymiarze łącznym okresów składkowych i nieskładkowych 34 lata, 3 miesiące i 18 dni, w tym 12 lat, 8 miesięcy i 7 dni pracy w szczególnych warunkach.

Ubezpieczony w okresie od 23 maja 2013r. do 31 marca 2015r. pracował w (...) SERWIS (...). Firma ta w dniu 6 czerwca 2013r. zawarła umowę jako podwykonawca z firmą (...) sp. z o.o. w M. dotyczącą wynajmu pracowników do obsługi przenośników taśmowych w partii wschodniej pokładu 620 w (...) SA KWK (...) w K. – do wykonania prac zgodnie z umową nr (...) z tej samej daty zawartej pomiędzy (...) SA KWK (...) w K. a konsorcjum firm (...) sp. z o.o. i (...) sp. z o.o. w Z., której przedmiotem była obsługa oraz konserwacja 6 przenośników taśmowych odstawy urobku z pokładu 620 (...) SA KWK (...) w K.. Umowa zawarta została na okres 12 miesięcy od daty przekazania frontu robót.(dowód: umowa k. 23). Następnie w dniu 23.06.2014r. zawarta została kolejna umowa pomiędzy (...) SA KWK (...) w K. a konsorcjum form (...) sp. z o.o. w M.. T. W., prowadzącą działalność gospodarczą pod firmą (...). W. w (...) sp. z o.o. w Z. dotycząca obsługi i konserwacji 6 przenośników taśmowych odstawy urobku z pokładu 620 w (...) SA KWK (...). Zgodnie z tą umową przekazanie frontu robót miało nastąpić do 30 dni od daty zawarcia umowy. Odwołujący pracował w tym czasie pod ziemią jako sztygar zmianowy przy obsłudze przenośników taśmowych. Przyjmował ludzi na zmianę, rozdzielał pracę, zjeżdżał razem z nimi i kontrolował ich pracę, wydawał na bieżąco polecenia. Podlegał kierownikowi, kontaktował się z dyspozytorem, opisywał zmiany, przypisywał dniówki pracownikom. Obsługa i konserwacja przenośnika taśmowego były to prace podczas bieżącego ruchu kopalni. Wraz z podległymi pracownikami zajmował się 5-cioma przenośnikami taśmowymi. Trzeba było wymieniać na bieżąco krążniki tj. rolki przy taśmie które się zacierają, konstrukcje przenośników, która na skutek atmosfery panującej na dole kopalni ulegała zużyciu, łamała się. Wymieniali też ścieraki i inne elementy, wszystko po to aby przenośniki działały. Zdarzały się awarie, w ramach których naprawiali taśmy. W czasie awarii zachodziła konieczność transportowania części koniecznych do dokonania naprawy. Odwołujący nadzorował 6 - 7 pracowników. Pracował na 4 zmiany. Pracował też w święta, szczególnie do remontów. Z firmy pobierał narzędzia. W miejscu jego pracy było zagrożenie metanowe. Firma (...) zajmowała się tylko robotami dołowymi. Wszyscy jej pracownicy zjeżdżali w ramach swych obowiązków pod ziemię i wykonywali obsługę przenośników taśmowych na wszystkich zmianach. Pracami objętymi umową nie zajmowali się od momentu zawarcia umowy pracownicy kopalni, lecz pracownicy firm, które zawarły umowę. Umowy dotyczyły bieżącej obsługi przenośników. Prace na podstawie obu umów zazębiały się datami, bo nie miałby kto obsługiwać tych urządzeń. ( dowód: zeznanie odwołującego , protokół z dnia 15 października 2024r. 00.00.14- 0:41:17, zeznania świadka M. W. protokół z 5 listopada 2024r., 00.00.48-00.16.52). W tym okresie przez okres 7 dni przebywał na zwolnieniu chorobowym.

Odwołujący w okresie od w okresie od 24 kwietnia 2018r. do 13 września 2019r. pracował w firmie (...), pracował wówczas pod ziemią na kopalni (...) przy drążeniu wyrobiska kombajnem przodkowym. Był tam również sztygarem zmianowym. Jego obowiązki wyglądały tak jak wyżej opisano ( jako sztygar zmianowy przyjmował ludzi na zmianę, rozdzielał pracę, zjeżdżał razem z nimi i kontrolował ich pracę, wydawał na bieżąco polecenia. Podlegał kierownikowi, kontaktował się z dyspozytorem, opisywał zmiany, przypisywał dniówki pracownikom.. Obowiązki wykonywał pod ziemią. W tym czasie przez okres 15 dni przebywał na zwolnieniu lekarskim.

W poszczególnych miesiącach w czasie tej pracy zarejestrowano następującą ilość zjazdów:

- w kwietniu 2018r. – 3 zjazdy ( przy 5 dniach zjazdowych od 24.04.2018r. i 2 dniach szkolenia)

- w maju 2018r.- 20 zjazdów ( przy 20 dniach zjazdowych)

- w czerwcu 2018r. - 18 zjazdów (przy 21 dniach zjazdowych i 1 dniu urlopu)

-w lipcu 2018r.- 21 zjazdów ( przy 22 dniach zjazdowych i 1 dniu urlopu)

- w sierpniu 2018r.- 20 zjazdów ( przy 20 dniach zjazdowych i 2 dniach urlopu)

- we wrześniu 2018r.-14 zjazdów( przy 20 dniach zjazdowych i 6 dniach urlopu)

- w październiku 2018r. – 21 zjazdów ( przy 22 dniach zjazdowych i 1 dniu urlopu)

- w listopadzie 2018r.- 22 zjazdy ( przy 21 dniach zjazdowych)

- w grudniu 2018r.- 17 zjazdów ( przy 17 dniach zjazdowych)

- w styczniu 2019- 22 zjazdy (przy 22 dniach zjazdowych)

- w lutym 2019-14 zjazdów ( przy 20 dniach zjazdowych, 6 dniach urlopu i 1 dniu szkolenia)

- w marcu 2019r. 20 zjazdów (przy 21 dniach zjazdowych)

- w kwietniu 2019r. 10 zjazdów ( przy 22 dniach zjazdowych i 15 dniach chorobowego)

- w maju 2019r. 18 zjazdów (przy 20 dniach zjazdowych i 2 dniach urlopu)

- w czerwcu 2019r. 20 zjazdów( przy 19 dniach zjazdowych)

w lipcu 2019 r. do 15 lipca – 11 zjazdów( przy 11 dniach zjazdowych w tym czasie).( zaświadczenie w aktach ZUS oraz wykaz zjazdów k. 31 i nast.).

Dalszy okres zatrudnienia w formie VACAT został uznany przez ZUS, stąd nie było potrzeby prowadzenia postępowania dowodowego w tym zakresie.

Sąd przyjął za udowodniony okres pracy odwołującego w pełnym wymiarze czasu pracy i stale u tych dwóch pracodawców jako wynoszący:

a)  w firmie (...). W. 1 rok 9 miesięcy i 8 dni, przy czym odjęto okres zwolnienia chorobowego( 7 dni) i przyjęto wykazany okres wykonywania pierwszej umowy o prace górnicze od 23.06.2013r. z uwagi na datę zawarcia 2 umowy(23.06.2014r.) oraz wynikający z zeznań świadka konieczność nieprzerwanej kontynuacji tych prac na podstawie drugiej umowy;

b)  co najmniej 1 rok 21 dni w firmie (...) sp. z o.o., przy odjęciu okresu zwolnienia chorobowego oraz 2 dni szkolenia z kwietnia 2018r. , uwzględnieniu w czerwcu 2018r. 18 zjazdów, w marcu 2019r. 20 zjazdów, a w kwietniu 2019r. – 10 zjazdów.

Zatem łączny czas pracy górniczej odwołującego z uwzględnieniem ustaleń co do spornego okresu wynosi co najmniej 15 lat 5 miesięcy 15 dni. Zważywszy, że wniosek złożono w lipcu 2023r., a w zaskarżonej decyzji uwzględniono okres pracy odwołującego do 30 września 2023r., to po odjęciu 3 miesięcy (czyli okresu od lipca do września 2023r.), należało ustalić, że na 1 lipca 2023r. odwołujący legitymował się okresem pracy górniczej w wymiarze co najmniej 15 lat 2 miesięcy 15 dni i ogólnym okresem składkowym i nieskładkowym wynoszącym ponad 34 lata. W dniu (...) odwołujący miał już ukończone 60 lat.

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie dokumentów zgromadzonych w sprawie, zarówno w aktach ZUS, jak i uzyskanych w toku postępowania sądowego, w tym umów o prowadzenie robót górniczych i wykazu zjazdów, a ponadto w oparciu o zeznania świadka i odwołującego. W ocenie Sądu zeznania te zasługiwały na wiarę, pozostawały w zgodności ze złożonymi dokumentami i wzajemnie się uzupełniały.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego J. N. zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych prawo do emerytury pomostowej przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1)  urodził się po dniu 31 grudnia 1948r.;

2)  ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3)  osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4)  ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

6) po dniu 31 grudnia 2008r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Dla przyznania emerytury pomostowej konieczne jest, aby powyższe warunki zostały spełnione łącznie, bowiem brak któregokolwiek z nich uniemożliwia przyznanie prawa do świadczenia.

Zgodnie zaś z art. 11 ustawy o emeryturach pomostowych, pracownik wykonujący prace górnicze, o których mowa w art. 50c ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1, 4 i 6, nabywa prawo do emerytury pomostowej, jeżeli:

1) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

2) ma okres pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ustawy o emeryturach i rentach z FUS,
wynoszący co najmniej 15 lat.

Ubezpieczony urodził się po dniu 31 grudnia 1948r., osiągnął w dniu (...)wiek emerytalny 60 lat, legitymuje się okresem składkowym i nieskładkowym wynoszącym ponad 25 lat.

Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe, w szczególności zeznania słuchanego w sprawie świadka i korelujące z nimi zeznania ubezpieczonego, a także zgromadzona dokumentacja, w sposób nie budzący wątpliwości Sądu pozwalają stwierdzić, że ubezpieczony w okresach objętych sporem, wykonywał pracę w warunkach szczególnych, którą można zakwalifikować jako pracę górniczą w rozumieniu art. 50 c ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Była ona bowiem wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pod ziemią w kopalni węgla. Odwołujący jako sztygar zmianowy wykonywał swoje obowiązki stale pod ziemią we wskazanym okresie. Kilkudniowe, sporadyczne przerwy wynikające z wykazu zjazdów tej ( przeznaczone np. na szkolenie) tej stałości nie przekreślają. W tym miejscu dodatkowo wskazać należy, że w przypadku osób zajmujących stanowiska dozoru w judykaturze Sądu Najwyższego ukształtowane jest stanowisko, że do pracy górniczej zalicza się te okresy, w których praca pod ziemią była wykonywana co najmniej przez połowę dniówek roboczych w miesiącu ( por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z 24 listopada 2022r., sygn. III USKP 7/22, Lex nr 3482177 ).

W tym miejscu należy się odnieść do okoliczności, która była przyczyną kwestionowania pracy odwołującego jako pracy górniczej przez organ rentowy, a to że był on pracownikiem podmiotów, które nie miały bezpośrednio umowy o prace górnicze zawarte z kopalnią.

W tym zakresie wskazać należy, że biorąc pod uwagę rzeczywiście wykonywaną pracę przez ubezpieczonego, powoływana przez organ rentowy okoliczność, że jego pracodawcy nie mieli umowy zawartej bezpośrednio z kopalnią na wykonywanie robót górniczych, lecz byli podwykonawcami innej firmy, nie ma decydującego znaczenia w sprawie dla zaliczenia okresów objętych sporem do pracy górniczej. Należy w tym miejscu przytoczyć wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 9 grudnia 2019r. (III AUa 1601/19), który tut. Sąd podziela, a w którym Sąd Apelacyjny uznał, że praca wykonywana u pracodawcy, który nie jest kopalnią, przedsiębiorstwem lub innym podmiotem wykonującym dla kopalń roboty górnicze, a która faktycznie polega na wykonywaniu pracy pod ziemią w czynnej kopalni węgla kamiennego, nakierowanej na pozyskiwanie z górotworu węgla, nie pozbawia możliwości uznania jej za pracę górniczą w rozumieniu art. 50c ustawy emerytalnej. Sąd Apelacyjny zwrócił uwagę, że regulacja prawna (art.50c ust.1 dotyczący zaliczenia do pracy górniczej zatrudnienia w określonych w tym przepisie jednostkach ), odczytywana wprost, nie przystaje do aktualnych realiów tak w zakresie podmiotów prowadzących działalność stricte górniczą czyli nakierowaną na wydobywanie kopalin jak i w zakresie podmiotów świadczących usługi dla tak rozumianego górnictwa. Od czasu wejścia w życie tych przepisów zmieniło się bowiem wiele, w tym przede wszystkim struktura podmiotów prowadzących działalność stricte górniczą lub świadczących usługi dla górnictwa. Pojawiły się zatem nowe podmioty, powiązane umowami gospodarczymi z podmiotami odpowiadającymi nazewnictwu ustawowemu, które zatrudniają pracowników przy wykonywaniu prac, co do których górniczego charakteru nie ma wątpliwości.

Praca górnicza podlega zatem na gruncie przepisów ustawy o emeryturach pomostowych zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych. Pracę taką można zaliczyć jako pracę w warunkach szczególnych na dotychczasowych zasadach, czyli z Wykazu A działu I poz.l: „ Praca pod ziemią ” w związku z art.50c ust. l pkt 1 ustawy emerytalnej, jak również jako pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 3 ust.l i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Takie stanowisko zajął m.in. Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 3 lutego 2022r. sygn. III AUa 2218/21 (Lex nr 3371178) stwierdzając, iż praca górnicza wymieniona w art.50c ust. 1 ustawy emerytalnej (a także, o której mowa w art. 11 ustawy o emeryturach pomostowych ), pomimo braku jej wymienienia w wykazie stanowiącym załącznik nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych - stanowi pracę w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy. Sąd Apelacyjny wskazał także, że umieszczenie danej pracy w załączniku nr 1 do ustawy z 2008r. o emeryturach pomostowych stwarza domniemanie prawne, że praca ta spełnia ustawowe kryteria kwalifikacyjne pracy w szczególnych warunkach. Błędem byłoby jednak niezaliczenie, jako pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 3 ust. 1 tej ustawy, pracy górniczej, o jakiej mowa w art. 11 tejże ustawy. Z kolei Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 listopada 2017r. sygn. I UK 472/16 ( Lex nr 2428814 ) stwierdził, że nie ma żadnych racjonalnych i aksjologicznych przesłanek, aby wykluczyć możliwość łączenia w wymaganym stażu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze prac wymienionych pod poszczególnymi pozycjami załączników nr 1 i 2 do ustawy, z pracą górniczą, o jakiej mowa w art. 11 ustawy o emeryturach pomostowych ( praca górnicza zdefiniowana w art.50c ust.l ustawy emerytalnej).

Przenosząc powyższe na grunt rozpoznania niniejszej sprawy ubezpieczony wykazał, że legitymuje się wymaganym 15 - letnim okresem takiej pracy, po wyłączeniu okresów niezdolności do pracy.

Jednocześnie ubezpieczony spełnia warunek legitymowania się po dniu 31 grudnia 2008r. okresem pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu art.3 ust.l i ust.3 ustawy o emeryturach pomostowych, bo jak już to wskazano wcześniej, do pracy takiej można zakwalifikować pracę górniczą ubezpieczonego.

Reasumując, przeprowadzone w sprawie postępowanie wykazało, że ubezpieczony spełnia wszystkie konieczne warunki prawa do emerytury pomostowej z art.4 ustawy powołanej na wstępie.

W konsekwencji powyższego Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury pomostowej od 1 lipca 2023r., czyli od początku miesiąca, w którym złożył on wniosek, a to stosownie do art. 129 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który na mocy art. 26 ust.1 ustawy o emeryturach pomostowych znajduje w sprawie zastosowanie.

(-) sędzia Gabriela Sobczy