Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

UZASADNIENIE

Decyzją z 3 stycznia 2025r. organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. działając na podstawie przepisów ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, odmówił ubezpieczonemu R. J. prawa do emerytury górniczej ze względu na wiek na podstawie art. 50a ustawy
o emeryturach i rentach z FUS, wskazując że udowodnił on obecnie jedynie 21 lat, 8 miesięcy i 19 dni, wobec wymaganych 25 lat. W uzasadnieniu wskazał ponadto, że ubezpieczonemu już wcześniej została przyznana emerytura górnicza a zatem brak jest podstaw prawnych do przyznania emerytury górniczej.

Od decyzji odwołał się ubezpieczony domagając się ustalenia wysokości jego świadczenia z uwzględnieniem do 24% świadczenia, nowej kwoty bazowej, gdyż przepracował co najmniej 30 miesięcy. Równocześnie wskazał, że w jego ocenie spełnił przesłanki do przyznania prawa do emerytury górniczej na podstawie art. 50a ustawy
z 17 grudnia 1998r. o emeryturach o rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy w Gliwicach ustalił następujący stan faktyczny.

Ubezpieczony R. J. (...) ukończył wiek 50 lat.

Decyzją z 30 listopada 2005r. organ rentowy przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury górniczej bez względu na wiek na podstawie art. 48 ustawy z 17 grudnia 1998r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, od 1 grudnia 2005r.

W dniu 27 grudnia 2024r. ubezpieczony złożył wniosek o ustalenia wysokości jego świadczenia z uwzględnieniem do 24% świadczenia, nowej kwoty bazowej, gdyż przepracował co najmniej 30 miesięcy. Jego roszczenie wobec treści art. 53, ust. 4 ustawy emerytalnej, zostało przez ZUS potraktowane jako wniosek o przyznanie prawa do nowej emerytury i następnie ustalenia jej wysokości w sposób żądany przez odwołującego.

W rozpoznaniu tego wniosku organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję omówioną na wstępie.

Sąd ustalił ponadto, że ubezpieczony legitymuje się stażem pracy górniczej
w wymiarze 21 lat, 8 miesięcy i 19dni.

Ubezpieczony korzystał z urlopu górniczego od 1 czerwca 2001r. do 13 listopada 2005r. Odwołujący nie odbywał zasadniczej służby wojskowej, nie wykonywał pracy górniczej po 13 listopada 2005.

/dowód z: akt ZUS – okoliczności bezsporne /

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

odwołanie ubezpieczonego R. J. nie zasługuje na uwzględnienie.

W rozpoznawanej sprawie, wobec sprecyzowania roszczenia w odwołaniu, spór sprowadzał się do ustalenia, czy ubezpieczonemu przysługuje prawo zastosowania do części socjalnej świadczenia (24%), kwoty bazowej obowiązującej w dniu złożenia wniosku.

Stosownie do przepisu art. 53 ust. 3 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2024r., poz. 1631 ze zm.), emeryturę, której podstawę wymiaru stanowi podstawa wymiaru świadczenia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 1 i ust. 2, oblicza się od tej samej kwoty bazowej, którą ostatnio przyjęto do ustalenia podstawy wymiaru, a następnie emeryturę podwyższa się w ramach waloryzacji przypadających do dnia nabycia uprawnień do emerytury.

Zgodnie z ust. 4 przepisu ust. 3 nie stosuje się, jeżeli zainteresowany po nabyciu uprawnień do świadczenia, którego podstawę wymiaru wskazał za podstawę wymiaru emerytury, podlegał co najmniej przez 30 miesięcy ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Tym samym ubezpieczony by uzyskać prawo do wyliczenia wysokości świadczenia,
z uwzględnieniem 24% nowej kwoty bazowej, winien w pierwszej kolejności spełniać warunki do przyznania prawa do emerytury na innej podstawie prawnej, niż dotychczas przyznane świadczenia. Przeliczenie określone w art. 53 ust. 4 w związku z ust. 3 ustawy dotyczy bowiem tylko sytuacji, gdy ubezpieczony pobierał wcześniej emeryturę, po czym osiąga warunki do emerytury na innej podstawie prawnej i występuje o przeliczenie emerytury w trybie art. 53 ust. 3 i 4. Powołany przepis nie znajduje zastosowania po podleganiu co najmniej przez 30 miesięcy ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym po nabyciu prawa do emerytury, bez równoczesnego spełnienia warunków ustawowych do kolejnej emerytury. Wynika to jednoznacznie z odwołania się przez art. 53 ust. 3, a co za tym idzie także ust. 4, do sytuacji, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy.

Podobne stanowisko zajął Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z 14 marca 2013r.
w sprawie III AUa 88/13 (LEX nr 1289790), gdzie wskazując, że „przepis art. 53 ust. 4 u.e.r.f.u.s. nie stanowi samoistnej podstawy do obliczenia wysokości emerytury, ale jest związany z ustaleniem prawa do świadczenia. Tylko zatem przy ustalaniu prawa do emerytury (kolejnej) jest możliwe zastosowanie tego przepisu.” Identyczny pogląd wyraził Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z 27 marca 2013r. w sprawie III AUa 1331/12 (LEX nr 1298940).

Tak więc przedmiotowy wniosek ubezpieczonego został w pierwszej kolejności potraktowany przez ZUS jako wniosek o prawo do kolejnej emerytury górniczej, a to na podstawie art. 50a ust. 2 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w związku z ukończeniem 50 roku życia w sytuacji, gdy wcześniej zostało mu ustalone prawo do emerytury górniczej na podstawie art. 48 ustawy – emerytura górnicza bez względu na wiek.

Sąd rozpoznaje natomiast odwołanie w granicach zaskarżania, które wyznaczone są zakresem decyzji, od której zostało wniesione odwołanie.

Zgodnie z art. 50a ust. 1 ustawy prawo do emerytury górniczej, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1)  ukończył 55 lat życia;

2)  ma okres pracy górniczej, wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej,
o której mowa w art. 50c ust.1

3)  nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego albo złożył wniosek
o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie zaś z ust. 2 tegoż przepisu, wiek emerytalny wymagany od pracowników: kobiet mających co najmniej 20 lat, a mężczyzn co najmniej 25 lat pracy górniczej
i równorzędnej, w tym co najmniej 15 lat pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1, wynosi 50 lat.

Spór w niniejszej sprawie sprowadzał się wyłącznie do ustalenia czy okres urlopu górniczego podlega zaliczeniu do prawa do emerytury górniczej „ze względu na wiek”
o której mowa w powołanym przepisie, albowiem brak było innych spornych okresów: odwołujący nie odbywał zasadniczej służby wojskowej, po zakończeniu stosunku pracy
w ZG P., co nastąpiło 13 listopada 2005. nie wykonywał pracy górniczej.

Odwołującemu przyznane zostało prawo do emerytury górniczej bez względu na wiek na mocy decyzji z 30 listopada 2005r. z zaliczeniem okresu urlopu górniczego.

Z przeprowadzonego postępowania dowodowego w sprawie wynika, że organ rentowy prawidłowo wyliczył staż pracy górniczej ubezpieczonego i uwzględnił do takiej pracy
na prawo do emerytury górniczej ze względu na wiek okres zatrudnienia ubezpieczonego
w (...) S.A. K. ZG P. od 9 grudnia 1980r. do 13 listopada 2005., po wyłączeniu jednakże z niego zasiłków chorobowych oraz urlopu górniczego. Innych okresów pracy górniczej ubezpieczony nie wykazał. Zgodnie bowiem z cytowanym powyżej przepisem na prawo do emerytury górniczej ze względu na wiek można uwzględnić wyłącznie okresy pracy górniczej, których katalog określa art. 50c ust. 1 ustawy emerytalnej oraz okresy pracy równorzędnej z pracą górniczą, o których mowa w art. 50c ust. 2 pkt 1 i 2 tejże ustawy. Zarówno zasiłki chorobowe jak i urlop górniczy nie zostały wymienione
w powyższych przepisach. Przypomnieć w tym miejscu należy, że w myśl art. 38 ustawy emerytalnej, który został uchylony z dniem 1 stycznia 2007r. na gruncie ustawy emerytalnej funkcjonowało pojęcie okresów zaliczalnych do pracy górniczej, w skład których wchodziły m.in. okresy zasiłków chorobowych. Takie okresy zaliczalne były uwzględniane także przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej ze względu na wiek, którą w tym czasie regulował art. 34 ustawy emerytalnej. Przepis ten również został uchylony z dniem 1 stycznia 2007r. Urlop górniczy natomiast z mocy art. 36 ust. 2 ustawy emerytalnej był traktowany na równi
z okresem pracy górniczej. Przepis ten także został uchylony z dniem 1 stycznia 2007r. Zatem na gruncie obowiązujących uregulowań nie ma możliwości uwzględniania tych okresów do stażu pracy górniczej i równorzędnej z pracą górniczą na prawo do emerytury górniczej
z art. 50a ustawy emerytalnej. Jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku
z 1 kwietnia 2014r. (sygn. akt I UK 366/13, LEX nr 1455428), po nowelizacji ustawy
z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dokonanej ustawą z 27 lipca 2005r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2005r. Nr 167, poz. 1397) - wobec skreślenia dawnego art. 38 ustawy emerytalnej i braku jego odpowiednika
w przepisach Rozdziału 3a Działu II ustawy, nie ma obecnie możliwości uwzględniania
w wymaganym stażu pracy uprawniającym do emerytury górniczej tzw. okresów zaliczalnych do pracy górniczej, jakimi były wymienione w art. 38 okresy składkowe z art. 6 ust. 1 pkt 4-8, ust. 2 pkt 2, 3 i 5-8 oraz okresy nieskładkowe z art. 7 pkt 1-7, 9 i 12.

Wprawdzie organ rentowy ustalając ubezpieczonemu prawo do emerytury górniczej
bez względu na wiek w roku 2005 ustalił, iż ubezpieczony legitymuje się 25 - letnim okresem pracy górniczej wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Podkreślić jednak należy, że organ rentowy przyznał to świadczenie na podstawie obowiązującego wówczas
art. 48 ustawy emerytalnej, który do pracy górniczej wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pod ziemią pozwalał zaliczyć zarówno okresy zasiłków chorobowych jak i urlopu górniczego. Takie okresy też zostały ubezpieczonemu wówczas zaliczone do pracy górniczej wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pod ziemią co spowodowało, że ubezpieczony legitymował się wymaganym 25 - letnim okresem takiej pracy.

Zgodnie z tym przepisem prawo do górniczej emerytury, bez względu na wiek
i zajmowane stanowisko, przysługuje pracownikom urodzonym po 31 grudnia 1948r., a przed 1 stycznia 1969r., którzy pracę górniczą wykonywali pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres wynoszący co najmniej 25 lat, z uwzględnieniem ust. 2 i 3
i z zastrzeżeniem art. 49 ( ust.1 ).

Do okresów pracy górniczej, o której mowa w ust. 1, zalicza się także:

1) okresy niezdolności do pracy z tytułu wypadku przy pracy, wypadku w drodze
do pracy lub z pracy albo z tytułu choroby zawodowej, za które wypłacone zostało wynagrodzenie lub zasiłek chorobowy albo świadczenie rehabilitacyjne,

2) inne niż wymienione w pkt 1 okresy niezdolności do pracy z powodu choroby
lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną, za które wypłacone zostało wynagrodzenie
lub zasiłek chorobowy w wymiarze do 35 dni w roku kalendarzowym,

bezpośrednio poprzedzone pracą górniczą wykonywaną pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, przypadające w czasie trwania stosunku pracy ( ust.2 ).

Przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury na podstawie ust. 1 uwzględnia
się również, w wymiarze do 5 lat, okres urlopu górniczego, o którym mowa w art. 36 ust. 2.

Przepis art. 48 został także uchylony z dniem 1 stycznia 2007r.

W wyroku z 6 marca 2012r. sygn. I UK 309/11 ( Lex nr 1165285 ) Sąd Najwyższy stwierdził natomiast, że górnikowi, któremu wcześniej na podstawie art. 48 ustawy
z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ustalono prawo do emerytury górniczej bez względu na wiek z zaliczeniem okresu urlopu górniczego nie może być "po raz drugi" ustalona emerytura górnicza na innej podstawie prawnej
(art. 50a tej ustawy), tym razem ze względu osiągnięcie limitu górniczego wieku emerytalnego, ponieważ po uchyleniu z dniem 1 stycznia 2007r. art. 48 tej ustawy nie ma podstaw prawnych do "ponownego" zaliczenia okresu tego samego urlopu górniczego, który został wcześniej uwzględniony przy ustaleniu górniczych uprawnień emerytalnych w stanie prawnym obowiązującym przed 1 stycznia 2007r., w którym skorzystanie z równorzędnych
z pracą górniczą okresów urlopu górniczego pozwalało nabyć górnikowi prawo do emerytury górniczej (art. 21 ust. 1-4 ustawy z 26 listopada 1998r. o dostosowaniu górnictwa węgla kamiennego do funkcjonowania w warunkach gospodarki rynkowej oraz szczególnych uprawnieniach i zadaniach gmin górniczych, Dz. U. Nr 162, poz. 1112 ze zm. w związku z art. 45 ustawy z 28 listopada 2003r. o restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego
w latach 2003-2006, Dz. U. Nr 210, poz. 2037 ze zm.).

Reasumując, Sąd uznał, iż organ rentowy prawidłowo ustalił ubezpieczonemu staż pracy górniczej na prawo do emerytury górniczej ze względu na wiek przyjmując, iż wynosi on - łącznie z okresami zaliczanymi w wymiarze półtorakrotnym na prawo do emerytury górniczej - 21 lat, 8 miesięcy i 19 dni, a to uwzględnił okres pracy górniczej w (...) S.A. K. ZG P. od 9 grudnia 1980r. do 13 listopada 2005. (bez zasiłków chorobowych i urlopu górniczego), gdy ubezpieczony nie wykazał innych jeszcze okresów zatrudnienia, w których pracę górniczą świadczył.

Odwołujący nie spełnił zatem warunków pozwalających na przyznanie prawa do emerytury górniczej na podstawie art. 50a ustawy emerytalnej, bowiem nie legitymuje się
25 letnim okresem pracy górniczej.

Reasumując ubezpieczony nie spełnia przesłanek do nabycia prawa do „nowego” świadczenia a w konsekwencji nie można również przeliczyć jego emerytury
z zastosowaniem 24% nowej kwoty bazowej, pomimo przepracowania 30 miesięcy.

W konsekwencji powyższego Sąd na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. odwołanie jako niezasadne oddalił.

(-) Sędzia Grażyna Łazowska