Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

UZASADNIENIE

Decyzją z 29 listopada 2024r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił ubezpieczonemu M. K. prawa do rekompensaty z tytułu pracy
w szczególnych warunkach. W uzasadnieniu ZUS wskazał, że ubezpieczony nie wykazał żadnego okresu pracy w warunkach szczególnych. Równocześnie do okresów takiej pracy nie uwzględnił odwołującemu zatrudnienia od 4 września 1985r. do 30 czerwca 1997r.,
w Przedsiębiorstwie (...) w B. oraz od 1 lipca 1997r. do 31 grudnia 2008r., w (...), bowiem pracodawcy w świadectwach wykonywania pracy w warunkach szczególnych nie określili charakteru wykonywanej przez odwołującego pracy, ściśle według wykazu, działu i pozycji rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r.

W odwołaniu od powyższej decyzji i w toku procesu, ubezpieczony domagał się jej zmiany poprzez przyznanie prawa do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych
i następnie jej uwzględnienia przy wyliczaniu wysokości przyznanej emerytury. Podniósł, że zgodnie z przedłożonymi przez niego świadectwami i zaświadczeniami oraz zeznaniami świadków, o przesłuchanie których wnosił, wykonywał pracę w warunkach szczególnych
w całym okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w B. od 4 września 1985r. do 30 czerwca 1997r. i w (...), od 1 lipca 1997r. do 31 grudnia 2008r. Tym samym spełnia warunki do przyznania mu prawa do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując swoje stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Równocześnie ZUS wskazał, że nie uwzględnił rekompensaty o której mowa w art. 21 ustawy z 19 grudnia 2008r.
o emeryturach pomostowych (t.j. Dz.U. z 2024r., poz. 1696 ze zm.), argumentując iż ubezpieczony nie udowodnił na dzień 1 stycznia 2009r. wymaganego 15 – letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczony M. K., urodzony (...), od (...) jest uprawniony do emerytury na podstawie przepisów ustawy z 17 grudnia 1998r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2024r. poz. 1631 ze zm.), przyznanej decyzją z 29 listopada 2024r.

Ubezpieczony 65 lat ukończył (...)

Równocześnie zaskarżoną decyzją z 29 listopada 2024r. organ rentowy nie uwzględnił rekompensaty o której mowa w art. 21 ustawy z 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (t.j. Dz.U. z 2024r., poz. 1696 ze zm.).

W dniu 23 października 2024r., ubezpieczony wystąpił do organu rentowego z wnioskiem o przyznanie emerytury i obliczenie jej wysokości z uwzględnieniem rekompensaty z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

W aktach emerytalnych ubezpieczonego znajduje się świadectwo wykonywania pracy
w warunkach szczególnych z 21 kwietnia 2004r., wystawione przez Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. w B., gdzie potwierdzono, że od 4 września 1985r. do 30 czerwca 1997r., jako elektromonter, wykonywał on pracę w szczególnych warunkach, określoną w wykazie A, dział II, poz. 1-10. Nadto znajduje się też świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych z 30 maja 2011r., wystawione przez (...) Sp. z o.o., gdzie potwierdzono, że od 1 lipca 1997r. do 31 marca 2011r., jako elektromonter, wykonywał on pracę w szczególnych warunkach, określoną w wykazie A, dział II, poz. 1.

Sąd ustalił, że ZUS nie zaliczył odwołującemu do pracy w warunkach szczególnych powyższych okresów zatrudnienia. Z kolei w postępowaniu przed Sądem ubezpieczony, domagał się uznania z pracę w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia u obu powyższych pracodawców, w spornych okresach.

W toku procesu Sąd ustalił, iż odwołujący 4 września 1985r., zatrudnił się
w Przedsiębiorstwie (...) w B.. Było to przedsiębiorstwo zajmujące się wytwarzaniem i dystrybucją energii cieplnej na potrzeby mieszkańców okolicznych osiedli. Przy czym w okresie letnim wytwarzana była energia cieplna do wytworzenia ciepłej wody użytkowej.

Odwołujący od początku został przydzielony do działu utrzymania ruchu kotłowni na stanowisko elektromontera. Odwołujący na tym stanowisku zajmował się utrzymaniem prawidłowego funkcjonowania urządzeń kotłowni, wytwarzających i przesyłających energię elektryczną. Dodatkowo wykonywał też pracę nawęglacza i odżużlowywacza pieców przemysłowych. Pracę tą wykonywał w bezpośrednim sąsiedztwie pracujących kotłów naprawiając urządzenia peryferyjne służące do ich prawidłowego działania, a także przy zasilaniu kotłów paliwem oraz usuwaniem żużla, w celu umożliwienia dalszej prawidłowej pracy kotła.

Od 1 lipca 1997r., odwołujący wraz z innymi pracownikami został przeniesiony do Przedsiębiorstwa (...) w T., które podlegało kolejnym przekształceniom własnościowym i ostatecznie nosiło nazwę (...)
Sp. z o.o. Faktycznie jednak charakter i wymiar jego pracy, nie uległ zmianie. W dalszym ciągu zajmował się wyłącznie naprawianiem urządzeń peryferyjnych służących do prawidłowego działania pracujących kotłów, w bezpośrednim ich sąsiedztwie, a także zasilaniem kotłów paliwem oraz usuwaniem żużla, w celu umożliwienia dalszej prawidłowej pracy kotła. (...)zajmowała się m.in. wytwarzaniem i zaopatrywaniem w parę wodną, gorącą wodę i powietrza do układów klimatyzacyjnych, wytwarzeniem energii elektrycznej, co potwierdzają zapisy w KRS,

Razem z ubezpieczonym w spornych okresach pracował M. H. – elektromonter, który był pracownikiem zatrudnionym na takim samym co odwołujący.

Niezależnie od powyższego Sąd ustalił, że wyrokiem z 18 grudnia 2020r., w sprawie VIII U 448/20, Sąd Okręgowy w Gliwicach oddalił odwołanie M. K. od decyzji
z 30 stycznia 2020r., odmawiającej mu prawa do emerytury pomostowej. Od wyroku tego ubezpieczony nie składał apelacji doprowadzając tym samym do jego uprawomocnienia się.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie: akt organu rentowego, zeznań świadka M. H. (k.19v), przesłuchania odwołującego (k. 19v-20), a także zapisów KRS
nr (...) i nr (...).

Zebrany materiał dowodowy Sąd uznał za kompletny i spójny, a tym samym za wystarczający do poczynienia ustaleń faktycznych oraz na rozstrzygnięcie sprawy.
W szczególności Sąd dał w pełni wiarę zeznaniom świadka i samego ubezpieczonego, gdyż są spójne, przekonywujące i wzajemnie się potwierdzają, a nadto znajdują potwierdzenie w dowodach z dokumentów, których treść była dla Sądu jednoznaczna i nie budząca wątpliwości.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 21, ust. 1 ustawy z 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (tekst jednolity: Dz.U. z 2024r., poz. 1696 ze zm.) rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Bezspornie M. K. jest uprawniony do emerytury z powszechnego wieku emerytalnego, w oparciu o przepisy ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2024r. poz. 1631 ze zm.), jednocześnie nie uzyskał uprawnień do wcześniejszej emerytury z tytułu wykonywania pracy
w warunkach szczególnych. Kwestia sporna w przedmiotowej sprawie dotyczyła uprawnień ubezpieczonego do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych określa ogólne warunki nabycia prawa do rekompensaty, czyli – zgodnie z definicją legalną zamieszczoną w art. 2 pkt 5 ustawy – do odszkodowania za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze przez osoby, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Prawo do rekompensaty przysługuje ubezpieczonemu, który legitymuje się co najmniej 15 – letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Chodzi w tym przypadku o pracę, o której mowa w art. 32, 33, 39, 40 i 50c ustawy (art. 21 ust. 1).

Wprawdzie w ust. 2 wyraźnie zastrzeżono, że prawo do rekompensaty nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, jednak w ocenie Sądu w przepisie tym chodzi niewątpliwie o emeryturę wcześniejszą przyznaną na podstawie przepisów tej ustawy. Odmienne rozumienie tego przepisu, tj. uznanie, że rekompensata powyższa nie przysługuje również w wypadku przyznania prawa do emerytury z powszechnego wieku emerytalnego, prowadziłoby do uznania, że art. 21, ust. 1 jest przepisem martwym, gdyż brak byłoby kategorii osób spełniających kryteria do uzyskania przedmiotowej rekompensaty. Należy zatem kierować się wykładnią celowościową i uznać, że racjonalny ustawodawca w żadnym wypadku nie dążyłby do stworzenia przepisu, który nie miałby podstaw do funkcjonowania w obrocie prawnym.

Zatem przesłankami uprawniającymi do rekompensaty są:

- utrata przez ubezpieczonego możliwości przejścia na emeryturę w związku
z wygaśnięciem po dniu 31 grudnia 2008r. – w stosunku do ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948r., a przed dniem 1 stycznia 1969r. – podstawy normatywnej przewidującej takie uprawnienie;

- niespełnienie przez ubezpieczonego warunków uprawniających go do emerytury pomostowej lub nieuzyskanie jej prawomocną decyzją ZUS;

- legitymowanie się przez ubezpieczonego co najmniej 15 – letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

- nieuzyskanie przez ubezpieczonego prawa do wcześniejszej emerytury według zasad przewidzianych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.

Okoliczność sporna w przedmiotowej sprawie dotyczyła zatem ostatecznie posiadania przez ubezpieczonego wymaganego 15 letniego okresu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, bowiem ZUS nie uznał za udowodnione żadnego okresu takiej pracy.

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Sąd przyjął, że ubezpieczony posiada wymagany 15 letni okres pracy wykonywanej w warunkach szczególnych.

Przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe wykazało, że ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, prace w szczególnych warunkach, w całym okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w B. od 4 września 1985r. do 30 czerwca 1997r. i w (...), od 1 lipca 1997r. do
31 grudnia 2008r., na stanowisku elektromontera.

W okresach tych ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, pracował wyłącznie przy pracach związanych z wytwarzaniem energii cieplnej, a w szczególności przy utrzymaniu prawidłowej pracy kotłów przemysłowych oraz ich nawęglaniu i odżużlowywaniu.

W okresach tych ubezpieczony pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wyłącznie przy pracach związanych z wytwarzaniem energii cieplnej. Bez znaczenia na taką ocenę jego pracy pozostaje, że odwołujący zajmował się dodatkowo nawęglaniem
i odżużlowywaniem, gdyż prace nie zautomatyzowane palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego (wykaz A, dział XIV, poz. 1) oraz prace oczyszczaczy przemysłowych kotłów parowych lub wodnych (wykaz A, dział XIV, poz. 2) są pracami wykonywanymi w szczególnych warunkach, podobnie jak prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych (wykaz A, dział II).

Tak więc odwołujący w całym spornym okresie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wyłącznie prace w szczególnych warunkach, określone w wykazie takich prac.

Bez znaczenia pozostaje, że ZUS zakwestionował zapisy wystawionych przez pracodawców świadectw pracy w warunkach szczególnych. Fakt wykonywania takiej pracy został bowiem wykazany w postępowaniu sądowym za pomocą innych dowodów.
W postępowaniu odwoławczym przed Sądem nie obowiązują bowiem ograniczenia dowodowe jakie występują w postępowaniu o świadczenia emerytalno-rentowe przed organem rentowym, a Sąd może ustalić okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość jak: okresy zatrudnienia, w tym wykonywanie pracy w warunkach szczególnych, za pomocą wszelkich środków dowodowych, przewidzianych w kodeksie postępowania cywilnego ( por. uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984r. III UZP 6/84, uchwała Sądu Najwyższego
z 21 września 1984r. III UZP 48/84, wyrok Sądu Najwyższego z 7 grudnia 2006r., I UK 179/06, LEX nr 342283).

W tym miejscu zwrócić też należy uwagę na to, że pogląd wyrażony w wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 22 kwietnia 2021r., III AUa 1158/20, zgodnie z którym prace montażowe urządzeń elektroenergetycznych, w tym budowa linii kablowych mogą być uznane za prace w szczególnych warunkach, ale tylko w sytuacji gdy są ściśle związane z wytwarzaniem i przesyłaniem energii elektrycznej do odbiorców, a zatem są wykonywane w przedsiębiorstwie branży energetycznej.

Przeprowadzone postepowanie jednoznacznie potwierdza, że zakłady pracy w których zatrudniony był odwołujący należały do tej branży, stąd spełnione zostały warunki do nabycia przez niego rekompensaty.

Mając zatem na uwadze wszystkie powyższe rozważania, należało uznać, że M. K. legitymuje się 15 letnim okresem zatrudnienia w warunkach szczególnych.

Wobec faktu, że ubezpieczony spełniła wszystkie przesłanki uprawniające go do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych, Sąd z mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję jak w sentencji wyroku.

(-) Sędzia Gabriela Sobczyk