Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 maja 2019 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Jolanta Łanowy-Klimek
Sędziowie:	SSO Patrycja Bogacińska-Piątek SSR del. Magdalena Kimel (spr.)
Protokolant:	Ewa Gambuś

po rozpoznaniu w dniu 16 maja 2019r. w Gliwicach

sprawy z powództwa J. U. (U.)

przeciwko Spółce (...) Spółce Akcyjnej w B.

o zapłatę premii

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Zabrzu

z dnia 15 października 2018 r. sygn. akt IV P 426/18

1)  oddala apelację;

2)  odstępuje od obciążania powoda kosztami zastępstwa procesowego
w postępowaniu apelacyjnym.

(-) SSR del. Magdalena Kimel (spr.) (-) SSO Jolanta Łanowy-Klimek (-) SSO Patrycja Bogacińska-Piątek

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt VIII Pa 203/18

UZASADNIENIE

Powód J. U., wniósł pozew o zasądzenie od Spółki (...) w B. (dalej: (...)) kwoty 19.497 zł tytułem świadczenia dodatkowej pracy za okres, kiedy zastępował Zastępcę Dyrektora Do Spraw Produkcji – Zastępcę Kierownika (...) Zakładu (...) oraz Zastępcę Dyrektora Oddziału – Zastępcę Kierownika (...) Zakładu (...), pełniąc jednocześnie swoje obowiązki Kierownika D. Tąpań. Wskazał, że wykonując zastępczą pracę nie otrzymał żadnego dodatku zadaniowego ani dodatkowego wynagrodzenia. Pracodawca kosztem wzmożonego wysiłku powoda uzyskał nadmierne korzyści, gdyż nie musiał nikogo zatrudniać na zastępstwo podczas nieobecności zastępowanej osoby. Z tej przyczyny powód domagał się 60% wynagrodzenia osoby, którą zastępował.

Pozwana (...) w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie zwrotu kosztów procesu. Zakwestionowała stanowisko powoda zarówno co do zasady, jak i wysokości. Podkreśliła, że powód nie udowodnił roszczenia, a jego wnioski dowodowe nie spełniają wymogów formalnych. W ocenie pozwanej powód nie wykazał, aby świadczył pracę, za którą nie otrzymał wynagrodzenia. Powód nigdy nie sygnalizował pracy w godzinach nadliczbowych, choć miał taki obowiązek. Nawet gdyby dać wiarę powodowi, że wykonywał on w niektórych dniach w ograniczonym wymiarze czasu pracy obowiązki osoby zatrudnionej na stanowisku Zastępcy Dyrektora do Spraw Produkcji, to nie przesądza to o należnym za to powodowi wynagrodzeniu. Według pozwanej powód nie mógł wówczas świadczyć pracy na stanowisku kierownika D. Tąpań. Nie ulega natomiast wątpliwości, że powód otrzymał całość wynagrodzenia za świadczoną pracę. Żądanie powoda pozostaje zatem w sprzeczności z art. 5 k.c.

Powód w piśmie z dnia 21 września 2018 r. sprecyzował żądnie pozwu wskazując, że nie domaga się wypłaty wynagrodzenia za nadgodziny, tylko domaga się dodatku bądź premii lub innej gratyfikacji za zastępowanie Zastępcy Dyrektora Do Spraw Produkcji – Zastępcę Kierownika (...) Zakładu (...) oraz Zastępcy Dyrektora Oddziału – Zastępcę Kierownika (...) Zakładu (...), tak jak to miało miejsce w okresie od 1 sierpnia 2016 do 14 sierpnia 2016 r., gdy powód otrzymał wyższą premię. Powód argumentował, że żądanie jest zgodne zasadami współżycia społecznego w wyrażonymi w art. 8 kp.

W toku rozprawy w dniu 15 października 2018 r. powód ostatecznie wniósł o zasądzenie od pozwanej premii, wskazując, że podstawę tego żądania stanowi art. 8 kp.

Wyrokiem z dnia 15 października 2018 r. Sąd Rejonowy w Z.Wydział IV Pracy (sygn. akt IV P 426/18) oddalił powództwo (pkt 1) oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 2.700 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt 2).

Sąd I instancji ustalił, że powód w okresie od 1 maja 2015 r. do 21 kwietnia 2017 r. był zatrudniony u pozwanej w KWK (...) na stanowisku Kierownika D. Tąpań. Okresowo (do 9 maja 2015-11 maja 2015, 1 czerwca 2015 – 3 czerwca 2015, 26 czerwca 2015 – 27 czerwca 2015, 18 sierpnia 2015 – 19 sierpnia 2015, 24 sierpnia 2015 – 4 września 2015, 28 września 2015 – 2 października 2015 , 21 marca 2016 – 25 marca 2016, w dniu 13 kwietnia 2016, od 14 kwietnia 2016 – 15 kwietnia 2016, w dniu 11 maja 2016, od 23 maja 2016 – 27 maja 2016, w dniu 10 czerwca 2016, od 1 lipca 2016 – 4 lipca 2016, od 28 lipca 2016 – 29 lipca 2016, od 20 października 2016 – 21 października 2016 r., w dniu 5 grudnia 2016 r, od 17 stycznia 2017 do 21 stycznia 2017, od 21 lutego 2017 – 26 lutego 2017, od 27 marca 2017 do 31 marca 2017) zastępował Zastępcę Dyrektora Do Spraw Produkcji – Zastępcę Kierownika (...) Zakładu (...) oraz Zastępcę Dyrektora Oddziału – Zastępcę Kierownika (...) Zakładu (...).

W sierpniu 2016 r. powód z tytułu zastępstwa otrzymał wyższą premię uznaniową przyznaną przez Dyrektora Kopalni.

Następnie Sąd Rejonowy ustalił, że u pozwanej nie obowiązuje żaden akt wewnętrzny regulujących kwestię przyznawania premii za zastępowanie pracowników.

W tak ustalonym stanie faktyczny, Sąd Rejonowy uznał, że powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Rejonowego nie ulegało wątpliwości, że klauzula sprzeczności z zasadami współżycia społecznego określona w art. 8 Kodeksu pracy nie może stanowić podstawy roszczeń pracowniczych. Art. 8 kp może stanowić wyłącznie formę obrony w procesie, np. w sprawie o odszkodowanie, mimo że wypowiedzenie było niezgodne z prawem, a nie podstawę prawną żądania.

Sąd Rejonowy wskazał, że orzecznictwo sądowe dotyczące zastosowania art. 8 kp jest w tym zakresie jednolite ( vide Wyroki Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 1999 r. sygn. akt I PKN 96/99, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1958 r. 2 CR 789/58, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 maja 1961 r. 2 CR 286/60, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 1970 r. sygn. akt II CR 609/69, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 1963 r., sygn. I PR 72/63, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 kwietnia 1971 r. III PRN 7/71, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 września 2001 r., sygn. akt V CKN 465/00).

Następnie wskazano, że z powyższej przyczyny art. 8 kp nie mógł stanowić uzasadnionej podstawy prawnej dochodzonego roszczenia. Jednocześnie sam powód przyznał, że w zakresie premii za zastępowanie pracownika, u pozwanej nie obowiązywały żadne regulacje wewnętrzne. Dodatkowo raz otrzymana przez niego premia z tytułu zastępstwa miała charakter uznaniowy.

Na marginesie Sąd Rejonowy dodał, że dopuszczalne było powierzenie powodowi obowiązku zastępowania innego pracownika, na krótkie okresy czasu, tak jak to miało miejsce w niniejszej sprawie. Zdaniem Sądu I instancji powód wykonywał wówczas pracę jednocześnie na dwóch stanowiskach, jednak za wykonaną pracę w ramach obowiązującego go czasu pracy otrzymał wynagrodzenie – co był okolicznością bezsporną. Powód w tym postępowaniu nie domagał się wynagrodzenia z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych, nie wykazywał, że z powodu powierzenia mu zastępstwa nie mógł wykonać wszystkich obowiązków w ramach regulaminowego czasu pracy. Faktem jest również, że powód otrzymał wyższe wynagrodzenie w sierpniu 2016 r., nawet jeżeli uznać, że była to premia za zastępowanie innego pracownika, to jak przyznał powód miała ona charakter uznaniowy. Oznacza, że w rzeczywistości była nagrodą, gdyż zgodnie z orzecznictwem sądowym premia jest świadczeniem, którego wypłata uzależniona jest od spełnienia konkretnego i podlegającego weryfikacji warunku (por. wyrok SN z 29 czerwca 2005 r., sygn. akt I PK 272/04). Wobec tego wymogi jej otrzymania powinny zostać określone w regulaminie wynagradzania, w sposób czytelny i zrozumiały dla pracownika (por. wyrok SN z 6 grudnia 2005 r., sygn. akt III PK 91/05). W ocenie Sądu Rejonowego ma to zapobiegać uznaniowości i dowolności w przyznaniu premii. To właśnie odróżnia premię od nagrody, która jest wypłacana przez pracodawcę na zasadzie uznania i pracownik nie nabywa uprawnienia do jej wypłaty. Natomiast spełnienie przez pracownika skonkretyzowanych przesłanek premiowych uzasadnia powstanie po jego stronie prawa podmiotowego do przyznania premii i domagania się jej wypłaty. W niniejszej sprawie po pierwsze powód, jako podstawę swojego żądania wskazał art. 8 kp, to po drugie oświadczył jednoznacznie, że u pozwanej nie obowiązywały przepisy regulujące premię regulaminową za zastępowanie pracownika.

W tym stanie rzeczy Sąd Rejonowy orzekł jak w punkcie pierwszym wyroku.

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 98 kpc w zw. z §2 pkt 5 i §9 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. nr 2015r. poz. 1804, ze zm.).

Apelację od powyższego wyroku wywiodła strona powodowa. Orzeczeniu Sądu I instancji zarzuciła:

1.  Obrazę prawa materialnego, tj. następujących przepisów:

a)  Art. 8 kp w zw. z art. 300 kp oraz w zw. z art. 471 kc poprzez nie zasądzenie żądanej w pozwie należności, pomimo zaistnienia nienależytego wykonania zobowiązania przez pracodawcę, który był zobowiązany powierzać powodowi czynności przewidziane w jego zakresie czynności. Natomiast zmuszając po­woda do wykonywania dodatkowej pracy bez wynagrodzenia, pracodawca na­ruszył zakres łączonej strony umowy. Powyższe może też uzasadniać odpo­wiedzialność pracodawcy z art. 415 kc, gdyż pozwana zmuszając powoda do wykonywania bez wynagrodzenia czynności pracowniczych dokonała również deliktu prawa pracy. Natomiast Sąd I instancji nie rozważył alternatywnych roszczeń, chociaż miał taką możliwość na mocy art. 477§1 kpc.

b)  Art. 8 kp w zw. z art. 13 kp poprzez naruszenie zasady godziwego wynagro­dzenia za pracę oraz zasad współżycia społecznego poprzez nie zasądzenie żądanej w pozwie należności, pomimo zaistnienia niegodziwego postępowa­nia przez pracodawcę, który był zobowiązany powierzać powodowi czynności przewidziane w jego zakresie czynności. Natomiast zmuszając powoda do wy­konywania bez wynagrodzenia czynności naruszył pracodawca zakres łączo­nej strony umowy oraz jedną z podstawowych zasad prawa pracy tj. zasadę godziwego wynagrodzenia ze pracę.

c)  Art 24 Konstytucji RP i art. 2 Konstytucji RP oraz art 8 kp poprzez ich nie za-stosowanie, podczas gdy sprzecznym z zasadą ochrony pracy i zasadą państwa prawnego jest aby pracownik świadczył dodatkową pracę (nie przewidzianą w jego zakresie czynności) bez jakiegokolwiek wynagrodzenia.

2.  Obrazę prawa procesowego mającą wpływ na treść wyroku tj.:

a)  Art. 233 § 1 kpc poprzez nie przeprowadzenie wnioskowanych przez powoda dowodów, a tym samym nie dokonanie wszechstronnego rozważenia zebrane­go materiału.

b)  Art. 477(1) kpc poprzez nie rozważenie przez Sąd roszczenia alternatywnego niż premia, podczas gdy jeżeli pracownik dokonał wyboru jednego z przysługujących mu alternatywnie roszczeń, a zgłoszone roszczenie okaże się nieuzasadnione, Sąd może z urzędu uwzględnić inne roszczenie alternatywne.

3. Nierozpoznanie istoty sprawy, poprzez zaniechanie przeprowadzenia wszystkich dowodów wnioskowanych przez powoda, co stanowi również naruszenie art. 6 ust. 1 Konwencji z dnia 4 listopada 1950 r. o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.

4. Obrazę art. 102 kpc poprzez jego niezastosowanie i obciążenie powoda kosztami zastępstwa procesowego. Podczas gdy w przedmiotowej sprawie zachodzi szczególnie uzasadniony przypadek, gdyż strona pozwana kosztem powoda (wskutek jego wytężonej i w żaden sposób nie nagradzanej pracy) odniosła bar­dzo wymierne korzyści. Zatem sprzecznym z zasadą demokratycznego państwa prawnego I zasadami współżycia społecznego jest, by powód próbujący do­chodzie od pracodawcy należności, został obciążony bardzo wysokimi kosztami zastępstwa procesowego w sytuacji gdy pozwana całymi latami odnosiła się niewspółmiernie wysokie korzyści z dodatkowej pracy powoda, która nie była w żaden sposób wynagradzana.

Strona powodowa wniosła o:

1)  Zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda następujących kwot:

a)  873 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 11 czerwca 2015 r. do dnia zapłaty – tytułem świadczenia dodatkowej pracy w okresie od 9 maja 2015 r. do 11 maja 2015r.,

b)  873 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 11 lipca 2015 r. do dnia zapłaty – tytułem świadczenia dodatkowej pracy w okresie od 1 czerwca 2015 r. do 3 czerwca 2015 r.,

c)  582 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 11 lipca 2015 r. do dnia zapłaty – tytułem świadczenia dodatkowej pracy w okresie od 26 czerwca 2015 r. do 27 czerwca 2015r.,

d)  582 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 11 września 2015 r. do dnia zapłaty – tytułem świadczenia dodatkowej pracy w okresie od 18 sierpnia 2015 r. do 19 sierpnia 2015 r.,

e)  2328 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 11 września 2015 r. do dnia zapłaty- tytułem świadczenia dodatkowej pracy w okresie od 24 sierpnia 2015 r. do 31 sierpnia 2015 r.,

f)  1104 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 11 października 2015 r. do dnia zapłaty – tytułem świadczenia dodatkowej pracy w okresie od 1 września 2015 r. do 4 września 2015 r.,

g)  873 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 11 października 2015 r. do dnia zapłaty — tytułem świadczenia dodatkowej pracy w okresie od 28 września 2015 r. do 30 września 2015 r.

h)  582 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 11 listopada 2015 r. do dnia zapłaty — tytułem świadczenia dodatkowej pracy w okresie od 1 października 2015 r. do 2 października 2015 r.

i)  1455 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od 11 kwietnia 2016 r. do dnia zapłaty tytułem świadczenia dodatkowej pracy w okresie od 21 marca 2016 r. do 25 marca 2016 r.,

j)  873 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 11 maja 2016 r. do dnia zapłaty – tytułem świadczenia dodatkowej pracy w okresie od 13 kwietnia 2016 r. do 15 kwietnia 2016r.

k) 291 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 11 czerwca 2016 r. do dnia zapłaty — tytułem świadczenia dodatkowej pracy w dniu 1 1 maja 2016 r.,

l) 1455 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 11 czerwca 2016 r. do dnia zapłaty – tytułem świadczenia dodatkowej pracy w okresie od 23 maja 2016 r. do 27 maja 2016r.,

m)  291 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 11 lipca 2016r. do dnia zapłaty — tytułem świadczenia dodatkowej pracy w dniu 10 czerwca 2016 r.,

n)  (...) wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 11 sierpnia 2016 r. do dnia zapłaty — tytułem świadczenia dodatkowej pracy w okresie od 1 lipca 2016 r. do 4 lipca 2016r.,

o)  582 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 11 sierpnia 2016 r. do dnia zapłaty – tytułem świadczenia dodatkowej pracy w okresie od 28 lipca 2016 r. do 29 lipca 2016r.,

p)  582 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 11 listopada 2016 r. do dnia zapłaty — tytułem świadczenia dodatkowej pracy w okresie od 20 października 2016 r. do 21 października 2016 r.,

q)  291 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 11 stycznia 2017 r. do dnia zapłaty- tytułem świadczenia dodatkowej pracy w dniu 5 grudnia 2016 r.,

r)  1455 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 11 lutego 2017 r. liczonymi do dnia zapłaty — tytułem świadczenia dodatkowej pracy w okresie od 17 stycznia 2017 r. do 21 stycznia 2017 r.

s)  1746 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 11 marca 2017 r. do dnia zapłaty — tytułem świadczenia dodatkowej pracy w okresie od 21 lutego 2017 r. do 26 lutego 2017 r.

t)  1455 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 11 kwietnia 2017 r. do dnia zapłaty tytułem świadczenia dodatkowej pracy w okresie od 27 marca 2017 r. do 31 marca 2017 r.,

ewentualnie o:

1.  Uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Z. do ponownego rozpatrzenia.

2.  Obciążenie pozwanej kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego, wg norm przepisanych za 2 instancje.

3.  Przeprowadzenie rozprawy również pod nieobecność powoda.

Strona powoda domagała się również, w przypadku oddalenia apelacji, zastosowania art. 102 kpc poprzez nieobciążanie go kosztami zastępstwa procesowego oraz uchylenie rozstrzygnięcia określonego w pkt2 zaskarżonego wyroku.

W odpowiedzi na apelację strona pozwana wniosła o jej oddalenie i zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji i przyjmuje je za własne, bez potrzeby ich powtarzania. Sąd Rejonowy nie dopuścił się również uchybień w zastosowaniu przepisów prawa materialnego i jego interpretacji.

Podniesiony przez apelującego zarzut naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. jest nieuzasadniony. Powód podniósł, że Sąd I instancji nie przeprowadził wnioskowanych przez niego dowodów, a tym nie samym nie dokonał wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego. Niemniej jednak Sąd Rejonowy prawidłowo ocenił, że przeprowadzenie dowodów z zeznań świadków nie miałoby istotnego znaczenia dla sprawy, a wszystkie istotne dowody dla sprawy znajdują się w aktach osobowych powoda. Bez wątpienia biorąc pod uwagę okoliczności faktyczne przytoczone w pozwie i sprecyzowaną podstawę prawną żądania powoda, zebrany w sprawie materiał dowodowy był wystarczający do wydania rozstrzygnięcia. Tym samym Sąd Rejonowy w żaden sposób nie naruszył art. 233 kpc.

Niezależnie od powyższego podkreślić należy, że pełnomocnik powoda na rozprawie w dniu 15 października 2018 r., na której wydane zostało postanowienie o oddaleniu wniosków dowodowych powoda (k.93v), nie wniósł zastrzeżeń do protokołu w trybie art. 162 kpc. Należy wskazać, że artykuł 162 kpc przewiduje prekluzję zarzutów dotyczących niektórych naruszeń prawa procesowego. Z jego treści wynika, że skutkiem niepodniesienia przez stronę zarzutu naruszenia przepisów postępowania w sposób określony w tym przepisie jest bezpowrotna utrata tego zarzutu w dalszym toku postępowania (i w środkach zaskarżenia lub środkach odwoławczych), a więc także w postępowaniu wywołanym wniesieniem zażalenia oraz w postępowaniu apelacyjnym i kasacyjnym, chyba że chodzi o przepisy prawa procesowego, których naruszenie sąd powinien wziąć pod rozwagę z urzędu, albo że strona nie zgłosiła zastrzeżeń bez swojej winy. Celem tej regulacji jest zapobieganie nielojalności procesowej przez zobligowanie stron do zwracania na bieżąco uwagi sądu na wszelkie uchybienia procesowe w celu ich niezwłocznego wyeliminowania i niedopuszczenie do celowego tolerowania przez strony takich uchybień z zamiarem późniejszego wykorzystania ich w środkach odwoławczych (por.: wyrok SA w P. z dnia 17 grudnia 2008 r., I ACa 890/08, LEX nr 518065). W związku z tym, że wnioski dowodowe pełnomocnika powoda dotyczyły dopuszczenia dowodów i zostały przez Sąd I instancji formalnie oddalone postanowieniami wydanymi i ogłoszonymi na rozprawie w dniu 15 października 2018 r., a profesjonalny pełnomocnik powoda nie wniósł zastrzeżeń do protokołu w trybie art. 162 kpc, to również i z tej przyczyny podniesiony przez powoda zarzut naruszenia art. 233§1 kpc poprzez nie przeprowadzenie wnioskowanych przez powoda dowodów, a tym samym nie dokonanie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału jest bezskuteczny.

Powyższe znajduje swoje odzwierciedlenie również w wyroku Sądu Apelacyjnego we W. z dnia 25 lipca 2018 r. (sygn. akt III AUa 617/18), zgodnie z którym przepis art. 162 k.p.c. ma zastosowanie do uchybień przy wydawaniu postanowień niezaskarżalnych i niewiążących sądu, który je wydał, a więc takich, które mogą być zmienione lub uchylone stosownie do okoliczności i w razie zgłoszenia zastrzeżenia sąd może je w każdej chwili zmienić. Odnosi się to do postanowień dowodowych, które, w razie zgłoszenia przez stronę zastrzeżenia, sąd zgodnie z art. 240 § 1 k.p.c. może bezzwłocznie uchylić lub zmienić. Strona nie może skutecznie zarzucać w apelacji uchybienia przez sąd pierwszej instancji przepisom postępowania, polegającego na wydaniu postanowienia, które może być zmienione lub uchylone stosownie do okoliczności, jeżeli nie zwróciła uwagi sądu na to uchybienie w toku posiedzenia, a w razie nieobecności na najbliższym posiedzeniu, chyba że niezgłoszenie zastrzeżenia nastąpiło bez jej winy.

Również pozostałe zarzuty apelacji nie zdołały podważyć trafności rozstrzygnięcia Sądu I instancji.

Należy podkreślić, że powód był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, który na rozprawie w dniu 15 października 2018 r. sprecyzował jednoznacznie. że powód domaga się zasądzenia premii (k.93) i wskazał podstawę prawną żądania.

Niezwiązanie Sądu podstawą prawną roszczenia, nie oznacza, że sąd ma obowiązek poszukiwać za powoda podstaw materialnych i faktycznych uzasadniających jego żądanie. Sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, nie może zasądzić ponad żądanie. Sąd I instancji dokonał analizy roszczenia powoda w granicach okoliczności faktycznych przytoczonych w pozwie. Rozważył, że powodowi nie przysługuje prawo do premii.

Prawo do premii przysługuje pracownikowi wówczas, gdy zostało to ustalone w umowie o pracę lub w przepisach płacowych, a pracownik spełnił warunki wymagane do jej uzyskania. (por.: uzasadnienia uchw. SN z 10.06.1983 r., III PZP 25/83, OSN 1983/12/192 oraz uchw. SN z 30.08.1986 r., III PZP 47/86, OSN 1987/5-6/82). Z chwilą spełnienia przez pracownika pozytywnych przesłanek prawa do premii, powstaje po jego stronie prawo podmiotowe do jej żądania.

Sąd I instancji prawidłowo ustalił, że u pozwanej nie obowiązywały żadne przepisy regulujące problematykę przyznawanej premii. Tym samym nie było podstaw do „poszukiwania” źródła przyznania premii za zastępowanie pracowników w przepisach wewnętrznych. Z kolei fakt, że w sierpniu 2016 r. powód otrzymał premię było wyłącznie kwestią uznaniową Dyrektora Kopalni.

Sąd Rejonowy odniósł się także do podstawy prawnej żądania wskazanej przez pełnomocnika powoda tj art. 8 kp, prawidłowo wskazując, że artykuł ten nie może stanowić samodzielnej podstawy roszczeń pracowniczych. Trafnie również Sąd I instancji przywołał w uzasadnieniu wyroki potwierdzające zajęte stanowisko.

Jeżeli chodzi o pozostałe zarzuty dotyczące nieocenienia roszczeń powoda przez pryzmat art. 471 kc, 415 kc. to są one całkowicie bezpodstawne. Zgodnie z art. 321 kpc Sąd nie może zasądzić innego świadczenia niż tego, którego domagał się powód. Nie jest dopuszczalne zasądzenie świadczenia na innej podstawie faktycznej, niż ta która została przez powoda wskazana. Artykuł 321 k.p.c. wyraża zasadę dyspozytywności, zgodnie z którą powód decyduje zarówno o wszczęciu postępowania, jak i o zakresie rozstrzygnięcia sprawy. Sąd nie może wyrokować zatem co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie. Żądanie powoda musi być dokładnie określone w pozwie i zawierać przytoczenie okoliczności faktycznych, co oznacza, że wskazana podstawa faktyczna wyznacza również zakres rozstrzygnięcia. Powód dochodząc roszczenia określonego w pozwie przytacza pewien ciąg zdarzeń, które są objęte podstawą faktyczną powództwa i które jego zdaniem uzasadniają to roszczenie. Sąd nie jest związany wskazaną przez powoda podstawą prawną, jak również nie wiąże go zaprezentowana przez stronę ocena dowodów. Nie oznacza to jednak, że twierdzenia powoda i jego ocena skutków konkretnych zdarzeń faktycznych pozostaje bez znaczenia prawnego, bowiem sąd orzekający nie może wbrew żądaniu powoda (art. 187 § 1 k.p.c.) zasądzić czegoś jakościowo innego albo w większym wymiarze, czy też zasądzić roszczenie na innej podstawie faktycznej niż wskazana przez powoda. Związanie sądu żądaniem sformułowanym w procesie ma charakter bezwzględny, obejmuje nie tylko związanie co do samej treści żądania, ale także co do uzasadniających je elementów motywacyjnych (tak też: wyrok Sądu Apelacyjnego w W. z dnia 8 listopada 2018 r., sygn. akt I ACa 528/17). Okoliczności faktyczne uzasadniające roszczenie odszkodowawcze zawarte w powyższym zarzucie są zupełnie inne niż te które są związane z zasądzeniem premii. Nie można uznać, że roszczenia te stanowią ten sam przedmiot żądania. Roszczenia odszkodowawcze oparte są na innych przesłankach, innych podstawach faktycznych niż przyznawanie premii i nie można między nimi postawić znaku równości.

Odnosząc się natomiast do zarzutu dotyczącego nieuwzględnienia roszczenia alternatywnego, to również należy wskazać, że również jest on bezpodstawny. Zgodnie z przywołanym przez apelującego art. 477 ¹ kpc, jeżeli pracownik dokonał wyboru jednego z przysługujących mu alternatywnie roszczeń, a zgłoszone roszczenie okaże się nieuzasadnione, sąd może z urzędu uwzględnić inne roszczenie alternatywne. Niemniej jednak źródłem roszczeń alternatywnych są przepisy prawa materialnego. Obowiązujące przepisy nie przewidują jako roszczenia alternatywnego premii, nagrody czy dodatku. W związku z tym także i ten zarzut okazał się całkowicie chybiony.

W rozpoznawanej sprawnie nie doszło również do naruszenia art. 13 kp oraz art. 8 kp poprzez naruszenie zasady godziwego wynagrodzenia i zasad współżycia społecznego.

Wskazać należy, że z prawa do godziwego wynagrodzenia pracownik nie może wywodzić roszczenia o podwyższenie wynagrodzenia za pracę poza żądaniem jego wyrównania do poziomu wynagrodzenia minimalnego. Wynagrodzenie pracownika za pracę nie może być zatem niższe od normatywnie określonego najniższego (minimalnego) wynagrodzenia za pracę. Jeżeli jest niższe, pracownikowi przysługuje roszczenie o jego wyrównanie do poziomu minimalnego. W tym się przejawia gwarancyjna i ochronna funkcja prawa pracy (por. wyrok SN z dnia 12 lipca 2011 r., II PK 18/11, LEX nr 1217289).

Wbrew zarzutom apelacji nie doszło do naruszenia art. 24 i 2 Konstytucji RP poprzez ich niezastosowanie. Zdaniem apelującego sprzecznym z zasadą ochrony pracy i zasadą państwa prawnego jest aby pracownik świadczył dodatkową pracę bez jakiegokolwiek wynagrodzenia. Pracodawca miał prawo powierzyć powodowi dodatkowe obowiązki. Jeśli wykonywania zadań zleconych przez pracodawcę wykraczało poza normatywny czas pracy powoda, przysługuje mu roszczenie o zapłatę wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych. Należy zauważyć, że powód czynności wykonywane w zastępstwie nieobecnego pracownika wykonywał zaledwie przez kilka dni w ciągu miesiąca – w maju 2015 roku przez 3 dni, w czerwcu przez 5 dni, w sierpniu przez 9 dni, we wrześniu przez 10 dni, w październiku przez 2 dni, w marcu 2016 przez 5 dni, w kwietniu przez 3 dni, w maju przez 6 dni, w czerwcu przez 1 dzień, w lipcu przez 6 dni, w październiku przez 2 dni, w grudniu przez 1 dzień, w styczniu 2017 oraz lutym i marcu przez 5 dni. Powierzenie powodowi dodatkowych zadań nie miało charakteru stałego. Obowiązek wykonywania przez pracownika pracy wymagającej zwiększonego wysiłku w okresie zastępowania osoby nieobecnej (urlop, zwolnienie lekarskie), wynika z zasady dbałości o dobro zakładu pracy. Prawo do dodatkowego wynagrodzenia nie przysługuje, gdyż żaden przepis tego prawa nie wprowadza (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w G. z 18.02.1991 III Apr 18/90, OSA nr 2/1991)

Sąd Okręgowy nie dopatrzył się również naruszenia art. 102 kpc. W sprawie przed Sądem I instancji nie wystąpił szczególnie uzasadniony przypadek warunkujący zastosowanie ww. przepisu. Wytaczając powództwo, powód powinien liczyć się z tym, że postępowanie sądowe (co do zasady) jest postępowania odpłatnym i w przypadku przegranej, może dojść do obciążenia go kosztami postępowania. W związku z tym, Sąd Rejonowy trafnie zastosował zasadę odpowiedzialności za wynik procesu i zasądził od powoda, jako od strony przegrywającej proces na rzecz pozwanej kwotę 2700 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na mocy art. 385 kpc oddalił apelację powoda jako bezzasadną.

Na mocy art. 102 kpc Sąd Okręgowy odstąpił od obciążania powoda kosztami zastępstwa procesowego strony przeciwnej w postępowaniu apelacyjnym. Strona pozwana w związku z tym, że jej pełnomocnik nie stawił się na rozprawie, nie ustosunkowała się w żaden sposób do złożonego przez powoda wniosku o nieobciążanie go kosztami zastępstwa procesowego. W ocenie Sądu Okręgowego zastosowanie zasady odpowiedzialności za wynik procesu w postępowaniu apelacyjnym byłoby niesprawiedliwe.

(-) SSR del. Magdalena Kimel (spr.) (-) SSO Jolanta Łanowy-Klimek (-) SSO Patrycja Bogacińska-Piątek

Sędzia Przewodniczący Sędzia