Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 lutego 2019 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach, Wydział VI Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Grażyna Tokarczyk

Sędziowie SO Piotr Mika

SO Małgorzata Peteja-Żak (spr.)

Protokolant Igor Ekert

przy udziale Beaty Huras Prokuratora Prokuratury Rejonowej w T.

po rozpoznaniu w dniu 1 lutego 2019 r.

sprawy skazanego G. K. ur. (...) w R.

syna K. i C.

w przedmiocie wydania wyroku łącznego

na skutek apelacji wniesionej przez skazanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach

z dnia 29 listopada 2018 r. sygnatura akt II K 740/18

na mocy art. 437 § 1 kpk i art. 624 § 1 kpk

1.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;

2.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. T. B. kwotę 147,60 zł (sto czterdzieści siedem złotych i sześćdziesiąt groszy) obejmującą kwotę 27,60 zł (dwadzieścia siedem złotych i sześćdziesiąt groszy) podatku VAT, tytułem zwrotu nieuiszczonych kosztów obrony skazanego z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

3.  zwalnia skazanego od ponoszenia wydatków postępowania odwoławczego obciążając nimi Skarb Państwa.

Sygn. akt VI Ka 1139/18

UZASADNIENIE WYROKU

z dnia 1 lutego 2019r.

Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach, po uzyskaniu od skazanego G. K. wniosku o wydanie wyroku łącznego, ustalił, że wydano wobec skazanego cztery prawomocne orzeczenia:

I Sądu Rejonowego w Lublińcu z dnia 10 listopada 2016r. w sprawie II K 410/16, mocą którego za przestępstwo z art. 178a § 4 kk popełnione w dniu 15.05.2016r. został skazany na karę 10 miesięcy pozbawienia wolności, orzeczono środek karny zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio, zasądzono świadczenie pieniężne na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym i Pomocy Postpenitencjarnej w kwocie 10.000 zł i koszty sądowe,

II Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach z dnia 22 listopada 2016r. w sprawie II K 632/16, mocą którego za przestępstwo z art. 278 § 1 kk w zw. z art. 64 § 1 kk popełnione w dniu 23.04.2016r. został skazany na karę 4 miesięcy pozbawienia wolności, orzeczono obowiązek naprawienia szkody na rzecz pokrzywdzonej, zwolniono skazanego od kosztów sądowych,

III Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach z dnia 16 lutego 2018 r. w sprawie II K 166/17, mocą którego za ciąg 2 przestępstw z art. 288 § 1 kk w zw. z art. 64 § 1 kk popełnionych w dniu 16/17.10.2016r. i 14/15.11.2016r. został skazany na jedną karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności; za przestępstwo z art. 163 § 1 pkt 1 kk i art. 288 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk w zw. z art. 64 § 1 kk popełnione w dniu 14.11.2016r. został skazany na karę 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, orzeczono karę łączną 4 lat pozbawienia wolności, orzeczono przepadek dowodów rzeczowych, orzeczono obowiązek naprawienia szkody na rzecz pokrzywdzonej, zwolniono skazanego od kosztów sądowych,

IV Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach z dnia 21 lutego 2018 r. w sprawie II K 855/16, mocą którego za przestępstwo z art. 158 § 1 kk, popełnione w dniu 08.07.2016r. został skazany na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności, za przestępstwo z art. 190 § 1 kk popełnione w dniu 08.07.2016r. został skazany na karę 3 miesięcy pozbawienia wolności, orzeczono karę łączną 8 miesięcy pozbawienia wolności, zwolniono skazanego od kosztów sądowych.

Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach wyrokiem łącznym z dnia 29 listopada 2018r., w sprawie o sygn. akt II K 740/18:

1.  na mocy art. 86 § 1 kk i art. 91 § 2 kk połączył kary pozbawienia wolności orzeczone wobec skazanego G. K. prawomocnymi wyrokami Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach z dnia 16 lutego 2018 r. w sprawie II K 166/17 oraz Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach z dnia 21 lutego 2018r. w sprawie II K 855/16, opisanymi wyżej w punktach III i IV i w ich miejsce wymierzył skazanemu karę łączną 4 lat i 4 miesięcy pozbawienia wolności;

2.  pozostałe rozstrzygnięcia zawarte w połączonych wyrokach pozostawił do odrębnego wykonania;

3.  na mocy art. 572 kpk umorzył postępowanie w przedmiocie wydania wyroku łącznego w pozostałym zakresie;

4.  na mocy art. 577 kpk na poczet orzeczonej w punkcie 1 kary łącznej pozbawienia wolności zaliczył skazanemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach w sprawie II K 166/17 od 15.11.2016r. godz. 13.50 do 30.11.2016r. godz. 13.50 oraz od 21.02.2018r. godz. 11.00 do 1.08.2018r. godz. 11.00 oraz w sprawie Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach o sygn. akt II K 855/16 od 08.07.2016r. godz. 20.30 do 10.07.2016r. godz. 12.23 oraz od 01.08.2016r. godz. 11.00 do 29.11.2018r.;

5.  na mocy art. 624 § 1 kpk zwolnił skazanego od ponoszenia kosztów sądowych związanych z wydaniem wyroku łącznego, obciążając nimi Skarb Państwa.

Powyższy wyrok łączny zaskarżył skazany, zarzucając mu rażącą niewspółmierność wymierzonej kary łącznej pozbawienia wolności w wymiarze 4 lat i 4 miesięcy, wynikającą z zastosowania zasady bardziej zbliżonej do zasady kumulacji poszczególnych kar w stosunku do jego warunków osobistych oraz faktu odbycia w dużej mierze już poszczególnych kar. Podniósł, iż wyrok zapadł bez uwzględnienia okoliczności łagodzących, jego sytuacji prawnej, tj. wysokości jednostkowych skazań i odbycia części kar, co umożliwia obecnie zastosowanie warunkowego zawieszenia względem niego wykonania kary łącznej z oddaniem pod dozór kuratora. Podkreślił chęć leczenia na wolności i podjęcia pracy, wnosząc o wymierzenie kary, przy uwzględnieniu wszystkich czterech wyroków, w wysokości 4 lat pozbawienia wolności.

W toku rozprawy apelacyjnej obrońca skazanego poparł osobistą apelację skazanego, wnosząc o wymierzenie kary łącznej z zastosowaniem zasady pełnej absorpcji.

Sąd odwoławczy zważył, co następuje:

Apelacja skazanego nie jest zasadna i to w stopniu oczywistym.

Ponieważ skarżący nie kwestionował sposobu połączenia kar w oparciu o przepisy prawa obowiązujące od dnia 1 lipca 2015r., wypada więc jedynie potwierdzić, iż Sąd merytoryczny nie popełnił w tym zakresie najmniejszego błędu. Istotnie zachodziły warunki do orzeczenia jednej kary łącznej pozbawienia wolności z połączenia kar tego samego rodzaju, orzeczonych wskazanymi wyrokami Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach.

Sąd I instancji miał słusznie na względzie fakt, iż wszystkie cztery wyroki Sądów Rejonowych zapadły i uprawomocniły się po dniu 30 czerwca 2015r., a więc po dniu wejścia w życie ustawy z dnia 20 lutego 2015r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Poz. 396), zmieniającej m. in. brzmienie art. 85 kk. Od dnia 1 lipca 2015r., a więc dnia, w którym weszły w życie fundamentalne zmiany ustawodawstwa karnego, prawodawca przewidział diametralnie odmienne zasady łączenia kar i środków karnych, a tym samym gruntownie zmieniły się warunki pozwalające na wydawanie wyroków łącznych. W myśl art. 19 ust. 1 in fine noweli z dnia 20 lutego 2015r., przepisy rozdziału IX w nowym brzmieniu mogą znaleźć zastosowanie do kar prawomocnie orzeczonych przed 1 lipca 2015 r. tylko wtedy, gdy „zachodzi potrzeba" orzeczenia kary łącznej w związku z prawomocnym skazaniem po tym dniu. Oceny, czy zachodzi potrzeba, o której mowa, należy naturalnie dokonywać według przepisów rozdziału IX w nowym brzmieniu. Jeżeli zgodnie z tymi przepisami należałoby połączyć karę orzeczoną prawomocnie 1 lipca 2015 r. lub później z jedną albo większą liczbą kar orzeczonych prawomocnie przed tą datą, wówczas należy na podstawie art. 4 § 1 kk rozstrzygnąć, czy stosować dalej przepisy rozdziału IX w nowym brzmieniu, czy też w brzmieniu obowiązującym do 30 czerwca 2015r. Tak jednak w niniejszej sprawie się nie stało, wyroki jednostkowe bowiem dotychczas wydane zapadły w latach 2016-2018, stąd Sąd Rejonowy prawidłowo rozstrzygał w oparciu o przepisy Kodeksu karnego w brzmieniu już po w/w nowelizacji, a Sąd odwoławczy nie znalazł powodów do zmiany zaskarżonego wyroku, uznając, iż zastosowane przepisy, które weszły w życie w dniu 1 lipca 2015r., były obecnie dla skazanego względniejsze, a w efekcie zapadłe rozstrzygnięcie jest dla niego korzystniejsze.

Jeśli chodzi zaś o podniesiony zarzut rażącej niewspółmierności kary wskazać należy, iż będzie on tylko zasadny wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności, które powinny mieć zasadniczy wpływ na wymiar kary, można było przyjąć, że zachodziłaby wyraźna różnica pomiędzy karą wymierzoną przez Sąd I instancji a karą, jaką należałoby wymierzyć w następstwie prawidłowego zastosowania dyrektyw wymiaru kary oraz zasad ukształtowanych przez orzecznictwo SN (por. III KR 254/73, OSNPG 1974, nr 3-4, poz. 51 i aprobatę tego stanowiska: M. Cieślak, Z. Doda, Przegląd orzecznictwa, Pal. 1975, z. 3, s. 64). Nie chodzi przy tym o każdą ewentualną różnicę co do jej wymiaru, ale o „różnicę ocen tak zasadniczej natury, iż karę dotychczas wymierzoną nazwać można byłoby – również w potocznym znaczeniu tego słowa - >>rażąco<< niewspółmierną, to jest niewspółmierną w stopniu nie dającym się wręcz zaakceptować” (zob. wyrok SN z dnia 2 II 1995r., II KRN 198/94, OSNPP 6/1995, poz. 18).

Granice kary łącznej określa przepis art. 86 § 1 kk, wedle którego Sąd wymierza karę łączną w granicach od najwyższej z kar jednostkowych podlegających łączeniu do ich sumy, nie przekraczając górnych granic dla danego rodzaju kar wynikających z powołanego przepisu, przy czym jej wymiar we wskazanych wyżej granicach warunkowany jest przede wszystkim relacjami zachodzącymi pomiędzy prawomocnie osądzonymi czynami. Relacje te sprowadzają się do określenia, jak bliski związek przedmiotowo – podmiotowy łączy te czyny. Im bliższe są te relacje, tym bardziej wyrok łączny powinien być zbliżony do dopuszczalnego minimum, uwarunkowanego wysokością kar orzeczonych za przestępstwa objęte tym wyrokiem, im związek ten luźniejszy, tym przeważać powinno kumulowanie poszczególnych kar (zob. wyrok SN z dnia 25 X 1983r., IV KR 213/83, OSNKW z 1984r., z. 5-6, poz. 65; wyrok SN z dnia 15 V 1990r., IV KR 80/90, Lex nr 22064; wyrok SA w Krakowie z dnia 10 X 1991r., II AKr 127/91, KZS z 1991r., z. 10, poz. 10). Przez związek przedmiotowo – podmiotowy należy zaś rozumieć podobieństwo rodzajowe zbiegających się przestępstw, motywację oraz czas i miejsce popełnienia każdego z nich (zob. wyrok SA w Krakowie z dnia 2 VII 1992r., II AKr 117/92, KZS z 1992r., z. 9, poz. 50).

Należy w pełni zaaprobować poglądy Sądu Rejonowego wyartykułowane w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku co do okoliczności, jakie winny zostać uwzględnione przy wymiarze kary łącznej. Zgodnie z utrwalonym w tym zakresie orzecznictwem Sądu Najwyższego, wymiar kary łącznej winien być kształtowany przy uwzględnieniu w pierwszej kolejności celów zapobiegawczych i wychowawczych kary, jak też jej społecznego oddziaływania. Istotnym staje się w kontekście tych celów ustalenie właśnie związku przedmiotowego i podmiotowego pomiędzy czynami podlegającymi objęciu karą łączną oraz czas popełnienia przestępstw, jak też ustalenie okoliczności związanych z zachowaniem i szeroko rozumianą sytuacją skazanego po wydaniu wyroków, na mocy których orzeczono kary jednostkowe, w celu rozważenia ich wpływu na ewentualne złagodzenie.

W szczególności zaaprobować należy w pełni zatem stanowisko Sądu Rejonowego, zgodnie z którym związek podmiotowo - przedmiotowy czynów objętych karą łączną nie był na tyle silny, by okoliczność ta uzasadniała orzeczenie kary łącznej przy zastosowaniu skrajnej, acz postulowanej zasady pełnej absorpcji. Należy bowiem podkreślić, że choć czyny objęte wyrokami w sprawach II K 166/17, i II K 855/16 zostały popełnione na przestrzeni dość krótkiego odcinka czasowego (lipiec – listopad 2016r.), to zostały skierowane przeciwko różnych dobrom prawnym, a to zdrowiu i życiu człowieka, jego wolności, a nadto mieniu i bezpieczeństwu powszechnemu. Ponadto w samym roku 2016 skazany dopuścił się dwóch innych przestępstw, zaś we wcześniejszych latach szeregu innych występków skierowanych przeciwko mieniu czy bezpieczeństwu w komunikacji, były one popełniane przez skazanego w dużych odstępach czasowych, a działalność przestępcza skazanego była rozciągnięta w czasie znacznym, bo sięgającym kilku lat, co obrazuje doskonale karta karna. Sąd orzekający w sposób wnikliwy przeanalizował zakres podobieństwa wszystkich czynów popełnionych przez skazanego (objętych wyrokami w sprawach II K 166/17 i II K 855/16), ich kwalifikację prawną, odległość czasową między nimi, ich sposób i miejsce popełnienia, a także motywację sprawcy, słusznie dochodząc do wniosku, iż czyny te nie mogły być w żadnym wypadku objęte jednym planem działania. Były one popełnione na szkodę innych pokrzywdzonych i z różnych pobudek. Wskazać należy w tym kontekście skarżącemu, iż zastosowanie zasady pełnej absorpcji przy wymiarze kary łącznej w szczególności winno być ograniczone do sytuacji, kiedy pomiędzy pozostającymi w zbiegu czynami odległość czasowa jest nieznaczna, sama granica pomiędzy nimi nie jest wyraźna, a czyny są jednorodzajowe i objęte jedynym planem działania. Zatem Sąd Rejonowy badając relacje zachodzące pomiędzy zbiegającymi się przestępstwami prawidłowo stwierdził, że więzi pomiędzy nimi nie były na tyle bliskie, by uzasadniało to wymierzenie kary na zasadzie pełnej absorpcji, a więc w rozmiarze odpowiadającym wymiarowi najwyższej z kar podlegającej połączeniu, in concreto – po myśli art. 85 § 2 kk, zgodnie z którym łączeniu podlegają wymierzone i podlegające wykonaniu w całości lub w części kary lub kary łączne za przestępstwa, o których mowa w § 1 - w wymiarze 4 lat pozbawienia wolności (kara łączna w sprawie o sygn. akt II K 166/17, nie zaś kary jednostkowe wymierzone wyrokiem w tej sprawie, jak zdawał się sugerować skarżący). Zwraca uwagę także i wielość czynów, których dopuścił się skazany, nadto zaś fakt łatwego powrotu do przestępstw w roku 2016, kiedy to dopuścił się on kolejnych siedmiu przestępstw skierowanych przeciwko różnym dobrom chronionym. Jest nadto oczywistym, iż kary wymierzone dwoma pierwszymi wyrokami w sprawach o sygn. akt II K 410/16 i II K 632/16 nie mogły – jak chciał tego skazany - zostać uwzględnione przez Sąd orzekający w procesie wydania wyroku łącznego w związku z brakiem ku temu warunków zgodnie z treścią art. 85 kk, kary te bowiem w dacie wydania wyroku łącznego nie podlegały już wykonaniu (zostały odbyte przez skazanego odpowiednio w dniach 22 stycznia 2018r. i 28 marca 2017r. - k. 10-11).

Także okoliczności dotyczące właściwości i warunków osobistych skazanego, w kontekście dostosowania wymiaru kary łącznej do realizacji celów w zakresie prewencji indywidualnej, zostały przez Sąd Rejonowy właściwie ocenione. Przywołane w apelacji osobistej skazanego okoliczności, a mianowicie przebiegający jak najbardziej pozytywnie proces jego resocjalizacji, nienaganne zachowanie, świadczenie nieodpłatnie pracy czy też deklarowana chęć podjęcia leczenia na wolności i pracy zarobkowej, przy braku karania dyscyplinarnego, miał jednak Sąd Rejonowy w polu widzenia wyrokując i wymierzając karę łączną skazanemu. I tak w oparciu o zalegającą w aktach sprawy opinię o skazanym z jednostki penitencjarnej ustalono, że jego zachowanie w warunkach izolacji jest oceniane jako poprawne. Wbrew temu, co podnosi skarżący, opinia nadesłana przez dyrektora Aresztu Śledczego w T. z dnia 20 września 2018r. niczym specjalnym jednak się nie wyróżnia; miał zatem Sąd orzekający na uwadze, iż skazany odbywa karę w systemie zwykłym, nie był karany dyscyplinarnie, ani też nagradzany kodeksowo, z jedną udzieloną ulgą, deklaruje także krytyczny stosunek do popełnionych przez siebie czynów. Mając na uwadze treść dołączonej do akt sprawy opinii trudno skutecznie zatem zarzucić Sądowi meriti dokonanie nieprawidłowych ustaleń faktycznych dot. postawy skazanego w procesie jego resocjalizacji.

Ponadto, czego już niestety skarżący nie chciał zauważyć, ważkie znaczenie przy wymiarze kary łącznej ma wzgląd na prewencyjne oddziaływanie kary, w znaczeniu prewencji indywidualnej i ogólnej. Popełnienie większej ilości przestępstw jest zaś istotnym czynnikiem prognostycznym, przemawiającym za orzekaniem kary łącznej surowszej od wynikającej z dyrektywy absorpcji, której zastosowanie jest przecież rozwiązaniem skrajnym, wyjątkowym, podobnie jak sięgnięcie po będącą jej przeciwieństwem zasadę kumulacji (por. wyrok SA w Warszawie z dnia 12 VII 2000r., II AKa 171/00, OSA z 2001r., z. 2, poz. 5; wyrok SA w Krakowie z dnia 29 VI 2010r., II AKa 100/10, KZS 2010/10/16).

Tymczasem skazany na przestrzeni trzech zaledwie lat popełnił szereg przestępstw, co musiało niestety stanowić istotny negatywny czynnik prognostyczny, przemawiający obecnie za orzeczeniem wobec niego kary łącznej surowszej nawet od wynikającej z dyrektywy częściowej kumulacji w wysokości zbliżonej do minimum (zob. wyrok SA w Łodzi z dnia 20 IX 2001r., II AKa 154/01, Prok. i Pr. z 2002r., z. 4, poz. 26). Podnoszona zatem przez apelującego aktualna jego prawidłowa postawa w warunkach izolacji nie jest w stanie wpłynąć na postulowaną przez niego zmianę rozmiaru orzeczonej kary łącznej, zwłaszcza zważywszy na prezentowany przez niego na przestrzeni lat stosunek do wyroków sądów i orzekanych wobec niego kar.

W tej sytuacji wymierzenie kary łącznej pozbawienia wolności w wymiarze 4 lat i 4 miesięcy, a więc w wymiarze znacznie niższym od sumy kar podlegających połączeniu, wynoszącej wszak 4 lata i 8 miesięcy, uznać należy za rozstrzygnięcie spełniające kryteria sprawiedliwości i racjonalności w kontekście wyżej wskazanych kryteriów. Oczywistym jest w tej sytuacji brak przesłanek do warunkowego zawieszenia wykonania kary łącznej skazanemu, który może jedynie ubiegać się o udzielenie mu warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary, oczywiście po spełnieniu przesłanek z art. 77 kk i art. 78 kk.

Bezzasadność stawianego wyrokowi łącznemu w apelacji zarzutu oraz brak uchybień podlegających uwzględnieniu z urzędu były powodem utrzymania zaskarżonego wyroku.

Z powyższych względów nie dostrzegając innych, także nie podniesionych przez skarżącego uchybień podlegających uwzględnieniu z urzędu, Sąd odwoławczy utrzymał zaskarżony wyrok w mocy.

Z uwagi na fakt niepokrycia przez skazanego kosztów pomocy prawnej udzielonej skazanemu przez wyznaczonego z urzędu obrońcę, Sąd odwoławczy na stosowny wniosek obrońcy zasądził na jego rzecz od Skarbu Państwa wynagrodzenie w wysokości odpowiadającej minimalnej stawce wynagrodzenia za reprezentowanie strony w postępowaniu o wydanie wyroku łącznego.

Fakt pozbawienia skazanego wolności oraz brak jego odpłatnego zatrudnienia były podstawą rozstrzygnięcia Sądu odwoławczego o zwolnieniu skazanego z obowiązku poniesienia wydatków postępowania odwoławczego, którymi obciążono Skarb Państwa.