Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

UZASADNIENIE

K. B. został oskarżony o to, że w dniach 1 lutego – 29 kwietnia 2016r. nie stawił się do kwalifikacji wojskowej przed P. (...)dla Powiatu (...) z siedzibą w Wojskowej Komendzie Uzupełnień w G. wbrew obowiązkowi wynikającemu z ustawy i będąc zobowiązanym na podstawie Obwieszczenia Wojewody (...) z dnia 15 stycznia 2016r. o kwalifikacji wojskowej w 2016r. oraz będąc powiadomiony imiennymi wezwaniami Urzędu Miasta K. do stawiennictwa, tj. o przestępstwo z art. 224 pkt 1 ustawy z dnia 21.11.1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej.

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 28.04.2017r. oskarżony został uniewinniony od zarzucanego mu czynu.

Apelację od tego wyroku wywiódł prokurator, który zarzucił orzeczeniu:

1)  obrazę przepisów postępowania, a to art. 2 § 2 kpk i art. 7 kpk, mającą wpływ na jego treść, poprzez dowolne uznanie wyjaśnień K. B. w części dotyczącej jego przybycia do Wojskowej Komendy Uzupełnień w G. za wiarygodne, wbrew obowiązkowi dochodzenia prawdy, nie bacząc aby zostały wyjaśnione wszystkie istotne dla sprawy okoliczności;

2)  obrazę przepisów postępowania, a to art. 2 § 2 kpk oraz art. 167 kpk, mającą wpływ na jego treść, poprzez zaniechanie przeprowadzenia z urzędu dowodu w postaci przesłuchania w charakterze świadka pracownika Wojskowej Komendy Uzupełnień w G. w celu ustalenia procedury stosowanej w przypadku nie stawienia się do kwalifikacji wojskowej w terminie wskazanym w imiennym wezwaniu osoby do tego zobowiązanej, czyli także K. B., w tym ustalenia na kim spoczywa inicjatywa w zakresie wyznaczenia kolejnego terminu stawiennictwa do kwalifikacji wojskowej, co doprowadziło do uznania, iż K. B. nie popełnił zarzucanego mu przestępstwa, podczas gdy prawidłowa analiza w/w dowodów prowadzi do wniosku przeciwnego.

W oparciu o podniesione zarzuty prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Apelacja nie była zasadna. Wbrew podniesionym w niej zarzutom sąd rejonowy nie dopuścił się obrazy przepisów postępowania określonych w art. 2 § 2 kpk, art. 7 kpk i art. 167 kpk. Podstawę wyroku stanowiły prawdziwe ustalenia faktyczne, poczynione w oparciu o wszystkie niezbędne dowody, ocenione swobodnie, z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego.

Bezspornym było, iż K. B. podlegał kwalifikacji wojskowej. Obowiązek ten wynikał z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 21.11.1967r. w powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. 2017.1430), zgodnie z którym mężczyźni kończący w danym roku kalendarzowym dziewiętnasty rok życia, są obowiązani stawić się, w określonym miejscu i czasie do kwalifikacji wojskowej oraz z obwieszczenia Wojewody (...) z dnia 15.01.2016r. o kwalifikacji wojskowej w 2016r., w myśl którego w okresie od dnia 1 lutego do dnia 29 kwietnia 2016r. przeprowadzona zostanie na terenie województwa (...) kwalifikacja wojskowa.

Jak wynika z treści obwieszczenia termin i miejsce stawiennictwa został określony jedynie dla osób zamieszkałych stale lub przebywających czasowo ponad 3 miesiące na terenie miasta i gminy C. oraz gmin G., J., L. i Ś. (pkt 3); dla osób zamieszkujących w innych gminach termin i miejsce stawienia się do kwalifikacji nie zostały w obwieszczeniu określone.

Zgodnie z art. 32 ust. 8 ustawy o powszechnym obowiązku obrony do stawienia się do kwalifikacji wojskowej w przypadku, o którym mowa w ust. 1, wzywa wójt lub burmistrz (prezydent miasta), zapewniając planowe stawiennictwo osób do kwalifikacji wojskowej.

Sposób i tryb wzywania do kwalifikacji wojskowej regulują przepisy – wydanego na podstawie art. 43 ustawy o powszechnym obowiązku obrony – rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministra Obrony Narodowej z dnia 23.11.2009r. w sprawie kwalifikacji wojskowej (Dz.U. 2017.1980). Zgodnie z § 4 ust. 2 tego rozporządzenia wezwanie należy doręczyć osobie co najmniej na siedem dni przed wyznaczonym terminem stawienia się do kwalifikacji wojskowej – wzór takiego wezwania wskazujący ściśle adres, termin i godzinę stawiennictwa oraz zawierający stosowne pouczenia, w tym dotyczące usprawiedliwienia nieobecności, określa załącznik nr 1 do rozporządzenia.

Nieotrzymanie wezwania nie zwalnia osoby od obowiązku stawienia się do kwalifikacji w terminie i miejscu wskazanym w obwieszczeniu (§ 4 ust. 3 rozporządzenia) – oznacza to, iż przepis ten odnosi się wyłącznie do sytuacji, gdy termin i miejsce określone były w obwieszczeniu. Dla osób zamieszkałych (tak jak oskarżony) na terenie miasta K., miejsce i termin kwalifikacji nie były oznaczone w obwieszczeniu Wojewody (...) z dnia 15.01.2016r., a zatem dla nich jedynym źródłem informacji o tym, gdzie i kiedy należy się stawić, były wysyłane do nich wezwania.

Bezspornym było, że wezwanie skierowane do oskarżonego na adres domowy, nie zostało przez niego odebrane z uwagi na to, iż przebywał on w tym czasie w Areszcie Śledczym w G. (k. 9-10).

Skoro zatem wezwanie, o którym mowa w art. 32 ust. 8 ustawy o powszechnym obowiązku obrony oraz w § 4 ust. 1 rozporządzenia w sprawie kwalifikacji wojskowej nie zostało oskarżonemu skutecznie doręczone, a termin i miejsce kwalifikacji dla osób zamieszkujących na terenie K., nie został oznaczony w obwieszczeniu wojewody, to oskarżony pozbawiony był możliwości zadośćuczynienia obowiązkowi wynikającemu z art. 32 ust. 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony. Nie znając bowiem ani terminu, ani miejsca stawiennictwa nie mógł postąpić zgodnie z dyspozycją tego przepisu.

Brak było też podstaw do uznania, iż oskarżony nie zastosował się do nakazu wynikającego z art. 32 ust. 2 ustawy o powszechnym obowiązku obrony, skoro po opuszczeniu aresztu, udał się zarówno do Wojskowej Komendy Uzupełnień w G., jak i do Urzędu Miejskiego w K. celem poddania się obowiązkowi kwalifikacji. Jego wyjaśnienia w tym zakresie były wiarygodne i zasługiwały na uwzględnienie. Nie było przy tym dowodu przeciwnego, który podważyłby prawdziwość jego wypowiedzi. Pracownica Urzędu Miejskiego w K. B. Z. zeznała, że gdyby nawet oskarżony stawił się do urzędu i poinformował o przyczynach nieobecności w czasie kwalifikacji, to jego stawiennictwo i tak nie zostałoby odnotowane (k. 56 - verte).

Odnosząc się do podniesionego w apelacji prokuratora zarzutu niezweryfikowania twierdzeń oskarżonego, iż stawił się on w WKU, przypomnieć należy, iż przepis § 6 rozporządzenia w sprawie kwalifikacji wojskowej obowiązek wyznaczenia innego terminu stawienia się do kwalifikacji niż określony w wezwaniu, nakłada na wójta lub burmistrza (prezydenta miasta), a nie na Wojskowego Komendanta Uzupełnień. Za wiarygodne należało więc uznać wyjaśnienia oskarżonego, że w trakcie wizyty w WKU odesłano go do właściwego urzędu. Przyczyny, z powodu których uprawniony organ nie wyznaczył oskarżonemu nowego terminu stawiennictwa do kwalifikacji, nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia.

Służby administracyjne burmistrza K. odpowiedzialne za przebieg kwalifikacji posiadały wiedzę o przyczynach nieobecności oskarżonego w wyznaczonym dla niego miejscu i terminie kwalifikacji (k. 9-13). Nie było więc przeszkód, aby w trybie § 6 rozporządzenia z dnia 23.11.2009r. wyznaczyć oskarżonemu kolejny termin stawiennictwa do kwalifikacji wojskowej.

Słusznie zauważa sąd rejonowy, iż ustalenia dotyczące przyczyn niestawiennictwa osoby podlegającej kwalifikacji powinny być z urzędu dokonywane przez właściwy urząd – stanowi o tym jednoznacznie § 10 ust. 2 rozporządzenia o kwalifikacji wojskowej, w myśl którego wójt lub burmistrz (prezydent miasta) ustala przyczyny niestawienia się osób i miejsce ich pobytu, a wyniki ustaleń przekazuje przewodniczącemu powiatowej komisji lekarskiej oraz wojskowemu komendantowi uzupełnień. To zatem na burmistrzu miasta K. (podlegającym mu służbom) ciążył obowiązek ustalenia powodów nieobecności oskarżonego i ewentualnego wyznaczenia kolejnego terminu stawiennictwa.

Odpowiedzialności karnej z art. 224 pkt 1 ustawy z dnia 21.11.1967r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej podlega osoba, która nie stawia się do kwalifikacji wojskowej przed wójtem lub burmistrzem (prezydentem miasta), przed właściwą komisją lekarską lub przed wojskowym komendantem uzupełnień w określonym terminie i miejscu, nie stawia się do wojskowej przychodni psychologicznej albo nie przedstawia dokumentów, których przedłożenie zostało nakazane. Jest więc oczywistym, że przestępstwo to – w postaci zarzuconej oskarżonemu – może zostać popełnione wyłącznie wówczas, gdy uprawniony organ wyznaczy osobie podlegającej stawieniu się do kwalifikacji wojskowej osobie podlegającej stawieniu się do kwalifikacji wojskowej ściśle określony termin i miejsce stawiennictwa, a informacja ta dotrze do adresata. W przeciwnym wypadku, tj. w sytuacji niewyznaczenia takiego terminu i miejsca, a także w razie nieskutecznego wezwania do stawiennictwa, osoba objęta obowiązkiem kwalifikacji wojskowej, nie będzie podnosiła odpowiedzialności karnej.

Skoro więc oskarżonemu K. B. nie doręczono skutecznie wezwania określającego termin i miejsce stawienia się do kwalifikacji, ani też nie wyznaczono mu kolejnego terminu stawiennictwa, to brak było podstaw do przypisania mu sprawstwa i winy w zakresie postawionego zarzutu popełnienia przestępstwa z art. 224 pkt 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej.

Podzielając zatem ustalenia faktyczno-prawne sądu pierwszej instancji i nie znajdując podstaw do uwzględnienia wniosków i zarzutów apelacji zaskarżony wyrok utrzymano w mocy.

Na podstawie art. 636 § 1 kpk kosztami procesu za postępowanie odwoławcze obciążono Skarb Państwa.