Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

POSTANOWIENIE

Dnia 5 października 2021 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach Wydział III Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący – Sędzia Sądu Okręgowego Roman Troll

Sędziowie Sądu Okręgowego: Henryk Brzyżkiewicz

Magdalena Hupa-Dębska

po rozpoznaniu w dniu 5 października 2021 r. w Gliwicach na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi (...) spółki jawnej w Ł.

z udziałem Skarbu Państwa-Prezesa Sądu Rejonowego w T.

na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki w sprawie prowadzonej przed Sądem Rejonowym w Tarnowskich Górach pod sygn. akt I Ns 229/18

postanawia:

1)  stwierdzić, że w sprawie prowadzonej przed Sądem Rejonowym w Tarnowskich Górach pod sygn. akt I Ns 229/18 nastąpiła przewlekłość postępowania;

2)  przyznać skarżącej (...) spółce jawnej w Ł. od Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego w T. 2000 zł (dwa tysiące złotych);

3)  oddalić skargę w pozostałej części;

4)  zasądzić od Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach na rzecz skarżącej (...) spółki jawnej w Ł. 240 zł (dwieście czterdzieści złotych) z tytułu kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu skargowym,

5)  zwrócić skarżącej (...) spółce jawnej w Ł. 200 zł (dwieście złotych) uiszczonej opłaty od skargi.

SSO Magdalena Hupa-Dębska SSO Roman Troll SSO Henryk Brzyżkiewicz

Sygn. akt III S 275/21

UZASADNIENIE

(...) spółka jawna w Ł., w skardze wniesionej 13 lipca 2021 r., domagała się stwierdzenia, że w postępowaniu o sygn. akt I Ns 229/18, prowadzonym przed Sądem Rejonowym w Tarnowskich Górach, nastąpiła przewlekłość postępowania, wniosła o zasądzenie od Skarbu Państwa na jej rzecz 6000 zł oraz o zasądzenie od Skarbu Państwa na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania skargowego. Zaznaczyła, że postępowanie trwa już ponad 3,5 roku, a od 3 lat nie są podejmowane żadne czynności przybliżające do merytorycznego rozpoznania wniosku, a przez to jej roszczenie wobec spadkobierców dłużnika może ulec przedawnieniu.

W odpowiedzi na skargę Skarb Państwa-Prezes Sądu Rejonowego w T. przedstawił skrótowo przebieg postępowania i wskazał, że w sprawie nastąpiły opóźnienia, co było spowodowane okolicznościami obiektywnymi – brakami kadrowymi, nieobecnościami pracowników spowodowaną sytuacją epidemiologiczną związaną z (...) 19 oraz pracą rotacyjną.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Skarżąca 27 lutego 2018 r. nadała pocztą wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po M. P. zmarłej 23 listopada 2009 r., który wpłynął do Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach 5 marca 2018 r., wskazała w nim też uczestników postępowania, podając ich adresy zamieszkania w Polsce. Skarżąca dysponuje tytułem wykonawczym przeciwko zmarłej dłużniczce, który był w części zrealizowany egzekucyjnie, na co wskazuje zapisek na tym tytule sporządzony 11 stycznia 2010 r. przez komornika sądowego, a 30 grudnia 2015 r. nabyła tą wierzytelność. 9 marca 2018 r. wyznaczono termin rozprawy na 10 kwietnia
2018 r., na którym dopuszczono dowody, oddalono wniosek o odroczenie rozprawy, wezwano spadkobierców zmarłej przez ogłoszenie i zobowiązano pełnomocnika skarżącej do uiszczenia zaliczki na ogłoszenie, a celem jego opublikowania odroczono rozprawę. Na tym terminie także ustalono, że adres jednej z uczestniczek postępowania (K. P.) jest niezgodny z tym, który wynika z systemu PESEL-SAD, a przesyłka od niej wróciła z adnotacją nie podjęto w terminie, zaś co do innej uczestniczki postępowania (D. P.) przesyłka wróciła z adnotacją: dosyła się do syndyka masy upadłości, uczestniczka ta złożyła pisemny wniosek o odroczenie rozprawy. 11 kwietnia 2018 r. zwrócono się do KPP w T. o informację co do miejsca zamieszkania tej uczestniczki, z przesłanej 20 kwietnia 2018 r. informacji zwrotnej wynika, że nie zamieszkuje ona pod wskazanym adresem, a może przebywać w N.. 23 kwietnia 2018 r. zarządzono przelać 500 zł na rachunek MS ze środków Skarbu Państwa, a po nadejściu potwierdzenia przelewu dołączyć go do ogłoszenia
i zwrócić się o zamieszczenie ogłoszenia, którego treść wskazano, a także wywiesić ogłoszenie przez trzy miesiące, tego samego dnia akta zwrócono do sekretariatu. 500 zł przelano 10 sierpnia 2018 r., a 8 lipca 2019 r. przesłano treść ogłoszenia do właściwych jednostek i na tablicy ogłoszeń. Akta przedstawiono sędziemu 13 sierpnia 2019 r., który 3 września 2019 r. zarządził wezwanie pełnomocnika skarżącej do wskazania aktualnego adresu zamieszkania uczestniczki postępowania (K. P.) w terminie 7 dni pod rygorem zawieszenia postępowania; wykonano je 14 września 2019 r., a po wniosku o przedłużenie terminu pełnomocnik skarżącej, 10 października 2018 r., wskazał identyczny jak we wniosku adres jej zameldowania, przedstawiając informację z bazy PESEL. 21 października 2019 r. zawieszono postępowanie i zarządzono doręczyć postanowienie wydane na posiedzeniu niejawnym; brak adnotacji o dacie przedstawienia akt sekretariatowi; zarządzenie to wykonano 14 maja 2020 r. W październiku 2019 r. wpłynęły informacje o wywieszeniu ogłoszenia, a wcześniej – 25 lipca 2019 r. – kopia ogłoszenia zamieszczonego w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. 27 maja 2020 r. wpłynęło zażalenie skarżącej, które dwa dni później zarządzono przesłać z aktami do Sądu Okręgowego w Gliwicach; zarządzenie to wykonano 15 czerwca 2020 r., gdzie 18 czerwca 2020 r. wylosowano skład orzekający, 22 czerwca 2020 r. zarządzono doręczenie odpisów zażalenia i przeprowadzono postępowanie międzyinstancyjne, w trakcie którego także 18 sierpnia 2020 r. ponaglano Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach o przesłanie dowodu doręczenia odpisu postanowienia i dowodu uiszczenia opłaty. 6 października 2020 r. Sąd Okręgowy w Gliwicach zmienił zaskarżone postawienie przez jego uchylenie i zarządził doręczenie odpisu postanowienia z uzasadnieniem oraz wywieszenie korespondencji dla K. P. na tablicy ogłoszeń, co wykonano 10 listopada 2020 r., a po stwierdzeniu skuteczności doręczenia akta zarządzono przedstawić Sądowi Rejonowemu w Tarnowskich Górach, do którego wpłynęły 8 lutego 2021 r.

Akta przedstawiono nowemu referentowi 16 lutego 2021 r. Nowy referent 30 czerwca 2021 r. zarządził m. in. zwrócenie się do syndyka masy upadłości o wskazanie czy jest syndykiem jednej z uczestniczek postępowania, a także zwrócenie się do dwóch uczestniczek postępowania o wskazanie adresu zamieszkania K. P. w terminie 14 dni, akta zwrócono następnego dnia, a zarządzenie wykonano 21 lipca 2021 r. Syndyk odpowiedział
5 sierpnia 2021 r., że postępowanie upadłościowe zakończyło się, a następnego dnia uczestnika postępowania podała adres K. P. w Niemczech.

12 sierpnia 2021 r. zarządzono dołączyć kwit opłaty od skargi i akta ze skargą na przewlekłość postępowania pilnie przekazać do Sądu Okręgowego w Gliwicach, co wykonano 25 sierpnia 2021 r.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 2 ust. 2 ustawy z 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki
(t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 75 ze zm.) dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość (…) czynności podjętych przez sąd lub komornika sądowego w celu przeprowadzenia i zakończenia sprawy egzekucyjnej albo innej sprawy dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego. Dokonując tej oceny, uwzględnia się łączny dotychczasowy czas postępowania od jego wszczęcia do chwili rozpoznania skargi, niezależnie od tego, na jakim etapie skarga została wniesiona, a także charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania. Przewlekłość postępowania to brak czynności zmierzających do rozstrzygnięcia, zachodzący dłużej niż jest to konieczne do rozważenia sprawy bądź zgromadzenia dowodów, chodzi zatem o to, by czynności zmierzające do wydania orzeczenia kończącego zabierały odpowiednią ilość czasu, czyli odbywały się bez zbędnej zwłoki (por. art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki). Zbędną zwłoką nie jest przy tym każdy upływ czasu, ale dopiero nadmierne odstępstwo od czasu zwykle koniecznego dla wykonania określonych czynności, dlatego przewlekłość postępowania zachodzi wówczas, gdy zwłoka w czynnościach jest nadmierna (rażąca) i nie znajduje uzasadnienia w obiektywnych okolicznościach sprawy (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 29 maja 2013 r., sygn. akt KSP 3/13, LEX 1318217, postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 10 stycznia 2013 r., sygn. akt II S 33/12, LEX 1246709; postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 23 listopada 2010 r., sygn. akt II S 28/10, sygn. akt KZS 2010/11/50, LEX 783363). W postępowaniu ze skargi na przewlekłość postępowania sąd bada jedynie czy postępowanie w sprawie trwa dłużej niż to konieczne do jego zakończenia, ocenia terminowość i prawidłowość czynności sądowych; nie ocenia zaś prawidłowości rozstrzygnięć wydanych w sprawie, ponieważ kwestie merytoryczne dotyczące istoty tej sprawy mogą być podnoszone jedynie w postępowaniu odwoławczym (por. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 7 marca 2014 r., sygn. akt I OPP 18/14, LEX nr 1449840).

Zgodnie z art. 12 ust. 3 ustawy z 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki na żądanie skarżącego lub z urzędu sąd zaleca podjęcie przez sąd rozpoznający sprawę co do istoty albo przez prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze odpowiednich czynności w wyznaczonym terminie, chyba że wydanie zaleceń jest oczywiście zbędne, przy czym zalecenia nie mogą wkraczać w zakres oceny faktycznej i prawnej sprawy.

Sprawa prowadzona przed Sądem Rejonowym w Tarnowskich Górach trwa prawie
4 lata, na obecnym etapie nie jest skomplikowana. Na długość postępowania nie wpłynęło zachowanie skarżącej, a nieterminowe wykonywanie zarządzeń w Sądzie Rejonowym w Tarnowskich Górach oraz znacznie spóźnione podjęcie wszelkich możliwych czynności zmierzających do ustalenia adresu uczestniczki postępowania K. P. i ewentualnie ustanowienia dla niej kuratora; obecnie podano jej adres zamieszkania w Niemczech, ale nie wiadomo jeszcze czy jest prawidłowy. Nic nie stało na przeszkodzie, aby o adres tej uczestniczki zapytać jej krewnych już wcześniej, bezpośrednio po rozprawie, która miała miejsce w kwietniu 2018 r. Ponadto brak złożonego zapewnienia spadkowego spowodował konieczność dokonania ogłoszenia, ale niezasadnie doszło do niego dopiero 18 lipca 2019 r.; zarządzenie w tym zakresie wykonano dopiero po prawie roku. Dodatkowo zarządzenie o doręczeniu postanowienia o zawieszeniu postępowania z 21 października 2019 r. wykonano dopiero 14 maja 2020 r.; inna rzecz, że zawieszenie tego postępowania okazało się niezasadne i ostatecznie
w postępowaniu zażaleniowym zmieniono to postanowienie. Doszło więc do nieuzasadnionej bezczynności. Taka sytuacja bez wątpienia stanowi naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. Trzeba też zaznaczyć, że nawet przekazanie akt sprawy ze skargą na przewlekłość zajęło Sądowi Rejonowemu prawie 1,5 miesiąca – skarga wpłynęła do tego Sądu 16 lipca 2021 r. (nadano ją pocztą 13 lipca 2021 r.), a została przesłana do Sądu Okręgowego w Gliwicach 26 sierpnia 2021 r.

W żaden sposób nie tłumaczą powyżej opisanej bezczynności trudności kadrowe
w Sądzie Rejonowym w Tarnowskich Górach, nie ma to bowiem istotnego znaczenia dla rozpoznania sprawy w zakresie ustalenia przewlekłości postępowania, albowiem strona nie może odpowiadać za niewłaściwe rozmieszczenie kadr w sądach, natomiast ma prawo do rozpoznania sprawy bez zbędnej zwłoki, co gwarantuje jej art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzonej w R. 4 listopada 1950 r., zmienionej następnie Protokołami nr (...) oraz uzupełnionej Protokołem nr (...) (Dz. U. z 1993 r., Nr 61, poz. 284 ze zm.). To samo dotyczy stanu epidemii, który obowiązuje od 20 marca 2020 r.,
a zawieszenie biegu terminów na niecałe 2 miesiące, jeszcze przed złożeniem wniosku,
(por. dodany 31 marca 2020 r. art. 15zzs ust. 1, 2 i 11 ustawy z 2 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem
i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw w związku z art. 68 ust. 7 ustawy z 14 maja 2020 r.
o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa (...)2) nie może uzasadniać kilkumiesięcznej zwłoki w doręczeniu odpisu postanowienia jeszcze przed ogłoszeniem tego stanu. Dodać należy, że tenże stan nie przeszkodził Sądowi Rejonowemu wykonać, właśnie w czasie zawieszenia biegu terminów, zarządzenia o doręczeniu.

Dlatego też należało uznać, że w sprawie doszło do przewlekłości postępowania.

W takim stanie sprawy brak jednak potrzeby zalecania Sądowi Rejonowemu podjęcia określonych czynności w trybie art. 12 ust. 3 ustawy z 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, gdyż na skutek podjętych czynności ustalono już adres uczestniczki postępowania K. P..

Zgodnie z art. 12 ust. 4 ustawy z 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki w przypadku uwzględniania skargi na żądanie skarżącego sąd przyznaje od Skarbu Państwa sumę pieniężną w wysokości od 2000 do 20000 zł, przy czym jej wysokość wynosi nie mniej niż 500 zł za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania, niezależnie od tego, ilu etapów postępowania dotyczy stwierdzona przewlekłość. Sąd może przyznać sumę pieniężną wyższą niż 500 zł za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania, jeżeli sprawa ma szczególne znaczenie dla skarżącego, który swoją postawą nie przyczynił się w sposób zawiniony do wydłużenia czasu trwania postępowania.

Wobec stwierdzenia przewlekłości, po rozważeniu okoliczności sprawy, Sąd Okręgowy przyznał na rzecz skarżącej 2000 zł, które jest także sumą minimalną. Skarżąca podnosi, że wskutek opieszałości sądu może się przedawnić jej roszczenie o zapłatę 8000 zł wobec spadkobierców. Trzeba jednak zaznaczyć, że skarżąca dysponuje tytułem wykonawczym przeciwko zmarłej dłużniczce, który był w części zrealizowany egzekucyjnie, na co wskazuje zapisek na tym tytule sporządzony 11 stycznia 2010 r. przez komornika sądowego, a nabyła wierzytelność sześć lat po śmierci dłużniczki. Z tych powodów, zdaniem Sądu Okręgowego, brak jednak podstaw do przyjęcia, że sprawa ma dla skarżącej szczególne znaczenie, umożliwiające zasądzenie wyższej kwoty niż minimalna.

Dlatego też skarga w części podlegała uwzględnieniu, a w pozostałym zakresie, jako bezzasadna, podlegała oddaleniu.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 12 ust. 2 i 4 ustawy z 17 czerwca
2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, należało orzec jak w punktach 1. i 2. sentencji. Na podstawie art. 12 ust. 1 tej ustawy oddalono skargę w pozostałej części jako nieuzasadnioną (punkt 3. sentencji). Na podstawie art. 8 ust. 2 tej ustawy oraz § 14 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 265) Sąd Okręgowy przyznał skarżącej reprezentowanej przez radcę prawnego, który złożył stosowny wniosek, zwrot kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu skargowym (punkt 4. sentencji). Ponadto, na podstawie art. 17 ust. 3 tej ustawy, należało orzec jak w punkcie 5. sentencji, albowiem skargę w części uwzględniono.

SSO Magdalena Hupa-Dębska SSO Roman Troll SSO Henryk Brzyżkiewicz