Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lutego 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Arkadia Wyraz - Wieczorek

Sędzia SO Anna Hajda (spr.)

Sędzia SR (del.) Roman Troll

Protokolant Renata Krzysteczko

po rozpoznaniu w dniu 12 lutego 2015 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa S. K.

przeciwko T. K.

o alimenty

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 30 lipca 2014 r., sygn. akt IV RC 10/14

1)  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 o tyle tylko, że alimenty zasądzone od dnia 1 lipca 2014 r. obniża do kwoty po 1.000 (tysiąc) złotych miesięcznie;

2)  oddala apelację w pozostałej części;

3)  nie obciąża pozwanego kosztami postępowania odwoławczego.

SSR (del.) Roman Troll SSO Arkadia Wyraz - Wieczorek SSO Anna Hajda

Sygn. akt III Ca 1582/14

UZASADNIENIE

Powódka S. K. wystąpiła do Sądu Rejonowego z żądaniem zasądzenia na jej rzecz od pozwanego T. K. alimentów w kwocie po 1.500 zł miesięcznie poczynając od 1 stycznia 2014r. Uzasadniając żądanie wskazała, że strony pozostają w faktycznej separacji od lat 90 – tych, zajmują wspólne mieszkania ale prowadzą osobne gospodarstwa. Pozwany dotychczas opłacał czynsz za mieszkanie i rachunki za energie elektryczną, a nadto przekazywał powódce środki w kwocie 1.500 zł miesięcznie na zakup żywności oraz środków czystości. Powódka wskazała, że spłaca z emerytury zadłużenie z tytułu kredytu odnawialnego zaciągniętego na bieżące potrzeby rodziny. Podniosła również, że jest osobą schorowaną i nie posiada możliwości podjęcia dodatkowego zatrudnienia celem uzyskania dodatkowych dochodów.

Pismem procesowym z 3 lipca 2014r. powódka sprecyzowała, że domaga się pozwem alimentów w wysokości poi 1.500 zł za miesiąc styczeń, luty, marzec, kwiecień 2014r. oraz po 1.500 zł począwszy od lipca 2014r.

Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa wskazując, iż ponosi wszelkie koszty związane z utrzymaniem mieszkania, a nadto kupuje środki czystości i żywność, z której korzysta powódka. Dodatkowo w ramach swoich możliwości dofinansowuje gospodarstwo domowe. Podkreślał, ze jest osoba ciężko chorą i faktycznie całą kwotę uzyskiwanej renty z tytułu choroby zawodowej przeznacza na leczenie i zakup leków.

Na rozprawie w dniu 24 marca 2014r. pozwany uznał żądanie pozwu do kwoty po 500 zł miesięcznie.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego na rzecz powódki alimenty w kwocie po 600 zł miesięcznie za okres od 2 stycznia 2014r. do 30 kwietnia 2014r. oraz alimenty w kwocie po 1.200 zł miesięcznie od 1 lipca 2014r. płatne do 10 każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki. W pozostałym zakresie oddalił powództwo. Nadto nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa 726 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sadowych, od uiszczenia których powódka była zwolniona oraz zasądził od pozwanego na rzecz powódki 2.400 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Wyrokowi w punkcie zasądzającym alimenty nadał rygor natychmiastowej wykonalności.

Orzeczenie powyższe zapadło przy ustaleniu, że strony zawarły związek małżeński 31 marca 1974r. Z małżeństwa pochodzi troje pełnoletnich i samodzielnych dzieci.

Powódka ma obecnie 65 lat. Pracowała w zakładzie dziewiarskim oraz w B. Ł.. Dodatkowo wyjeżdżała do pracy za granicę. Aktualnie pobiera świadczenie emerytalne w wysokości 1.002,41 zł netto miesięcznie. Powódka choruje na nadciśnienie, kręgosłup, zwyrodnienie stawów oraz cukrzycę. Pozostaje pod stałą kontrolą ortopedy, chirurga oraz lekarza ogólnego. Miesięcznie na zakup leków przeznacza 150 – 200 zł. Dodatkowo spłaca kredyt, którego miesięczna rata wynosi 416 zł. Na zakup środków czystości, odzieży, telefon, bilet miesięczny i wyżywienie wydaje 1.050 zł miesięcznie. Dodatkowo płaci składkę na ubezpieczenie na życie w wysokości 108 zł rocznie oraz odkłada na zakup biletu do Grecji (1.000 zł) celem odwiedzenia córki.

Pozwany ma 60 lat. Z zawodu jest górnikiem. Posiada orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Otrzymuje świadczenie rentowe i emerytalne w łącznej wysokości 4.176 zł netto miesięcznie. Z tytułu opłat związanych z utrzymaniem mieszkania zajmowanego przez strony płaci miesięcznie 860 zł. Dodatkowo opłaca składkę na ubezpieczenie w wysokości 35 zł miesięcznie. Pozwany leczy się u kardiologa, neurologa, pulmonologa oraz urologa. Na zakup leków przeznacza miesięcznie około 500 zł.

Sąd ustalił, że małżonkowie pozostaję w faktycznej separacji od lat 90-tych. Rodzina ma założona „niebieską” kartę. Dotychczas to pozwany regulował opłaty za mieszkanie, energię elektryczną oraz przekazywał powódce 1.500 zł miesięcznie na zakup żywności oraz środków czystości, z których korzystał pozwany. Od połowy stycznia 2014r. strony nie mieszkały wspólnie. Powódka pod nieobecność synowej zamieszkała u syna i opiekowała się jego dziećmi. Nie partycypowała w kosztach utrzymania mieszkania należącego do syna. W dniu 12 kwietnia 2014r. pozwany przeszedł operację tętniaka jamy brzusznej. Powódka sprawowała nad nim opiekę do 24 czerwca 2014r. W tym czasie pozwany przekazywał jej kwotę 1.600 zł miesięcznie na pokrycie wspólnych kosztów utrzymania.

Obecnie strony w dalszym ciągu zamieszkują razem, lecz prowadzą osobne gospodarstwa domowe. Powódka nie partycypuje w kosztach utrzymania mieszkania.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy mając na uwadze treść art. 27 kro uznał, że powództwo jest częściowo zasadne. Ustalając wysokość obowiązku alimentacyjnego Sąd miał na uwadze z jednej strony dysproporcję w sytuacji finansowej stron, z drugiej zaś zwrócił uwagę na okoliczność, że pozwany opłaca wszystkie koszty związane ze wspólnie zajmowanym przez strony mieszkaniem. Powództwo ponad kwotę 1.200 zł Sad oddalił uznając je za wygórowane. Orzekając zaś w przedmiocie alimentów za okres od 2 stycznia 2014r. do 30 kwietnia 2014r. Sad pierwszej instancji miał na uwadze, iż powódka nie wykazała, jakie faktycznie koszty jej utrzymania pozostały w tym okresie niezaspokojone. O kosztach procesu orzeczono po myśli art. 98 kpc obciążając nimi pozwanego jako stronę przegrywającą. Rygor natychmiastowej wykonalności nadano na mocy art. 333 § 1 pkt 1 kpc.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł pozwany zaskarżając orzeczenie w części zasądzającej alimenty na rzecz powódki ponad kwotę 600 zł miesięcznie. Zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego, a to art. 23 i 27 kro przez jego błędną wykładnię i uznanie, że pomimo pozostawania przez strony postępowania w wieloletniej separacji faktycznej, nadal istnieje miedzy nimi obowiązek przyczyniania się do zaspokojenia potrzeb rodziny. Nadto zarzucił naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 233 kpc przez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i dokonanie dowolnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i w jej wyniku bład w ustaleniach faktycznych przez przyjęcie, że usprawiedliwione potrzeby powódki i możliwości majątkowe pozwanego uzasadniają zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki alimentów w kwocie 1.200 zł miesięcznie. Pozwany dodatkowo zarzucił naruszenie art. 98 kpc wywodząc, że w okolicznościach niniejszej sprawy zastosowanie winien znaleźć art. 102 kpc.

W oparciu o tak podniesione zarzuty domagał się zmiany zaskarżonego wyroku przez zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki, począwszy od 1 lipca 2014r., alimentów w kwocie po 600 zł miesięcznie. Nadto wnosił o zasadzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu za obie instancje według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego. Ewentualnie domagał się uchylenia wyroku w całości i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sadowi Rejonowemu.

Powódka w odpowiedzi na apelację wniosła o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania odwoławczego, wywodząc że zaskarżony wyrok jest prawidłowy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego okazała się częściowo zasadna, gdyż zaskarżonego wyroku nie można było uznać w całości za trafny.

Sąd Okręgowy generalnie podziela i uznaje za swoje ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd pierwszej instancji, uznając, że nie ma potrzeby ich ponownego szczegółowego przytaczania. Jednakże Sąd Okręgowy nie podzielił do końca wniosków Sądu Rejonowego, wywiedzionych z zebranego w sprawie materiału dowodowego. Przede wszystkim Sąd Odwoławczy stwierdził że, mimo prawidłowych ustaleń faktycznych Sąd pierwszej instancji błędnie przyjął, iż dysproporcja miedzy dochodami stron uzasadnia zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki alimentów w wysokości określonej w zaskarżonym orzeczeniu.

Istnienie i zakres obowiązku alimentacyjnego między małżonkami winien opierać się na regulacji art. 27 kro. W konsekwencji czego dla określenia jego istnienia i rozmiaru decydującą będzie zasada równej stopy życiowej małżonków, a nie pozostawanie małżonka uprawnionego w niedostatku (art. 133 § 2 kro). Małżonkowie powinni zatem żyć na takim samym poziomie. Małżonek lepiej zarabiający nie może więc żyć na wyższej stopie, niż małżonek gorzej zarabiający. Zakres obowiązku małżonków przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny wyznaczają ich siły tj. możliwości wypełniania obowiązku, wynikające ze stanu fizycznego i psychicznego każdego z małżonków oraz możliwości zarobkowe i majątkowe każdego z nich. Zakres ten nie zależy więc od faktycznie uzyskiwanych dochodów, lecz od dochodów, jakie każde z małżonków mogłoby osiągnąć, wykorzystując swoje możliwości.

Odnosząc się do zarzutów apelacji nie sposób podzielić stanowiska pozwanego, który w apelacji wywodzi, że z uwagi na wieloletnią separację faktyczną między stronami postępowania roszczenie powódki o alimenty oparte na treści art. 27 kro wygasło. Sądowi Odwoławczemu znane jest stanowisko Sądu Najwyższego, na które wskazuje w apelacji pozwany, a które sprowadza się w zasadzie do tezy, że separacja faktyczna małżonków może uzasadniać oddalenie powództwa o świadczenie "alimentów" z art. 27 kro (wyrok z 28 stycznia 1998r., II CKN 585/97, OSP 1999/2/29, Wokanda 1998/6/9; wyrok z 26 maja 1999r., III CKN 446/98, LEX nr 50731). Zauważyć jednak należy, że orzeczenia te zapadły w zgoła odmiennym stanie faktycznym niż ten stanowiący podstawę rozpoznania w niniejszej sprawie. Przede wszystkim wskazać trzeba, że w sprawach tych małżonkowie pozostawali w faktycznym rozłączeniu, a małżonek od którego następnie domagano się alimentów zajmował się wychowaniem dzieci. W niniejszej sprawie sytuacja prezentuje się zupełnie inaczej. Podkreślić należy, że strony postępowania w dalszym ciągu mieszkają wspólnie. Sytuacja ta nie zmienia się od lat. Co więcej, jak wynika z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, gdy pozwany przeszedł 12 kwietnia 2014r. zabieg operacyjny tętniaka, powódka opiekowała się nim do 24 czerwca 2014r., co stawia pod znakiem zapytania istnienie między stronami stanu faktycznej separacji.

Wskazać należy jeszcze na wewnętrzna sprzeczność samej apelacji pozwanego. Z jednej strony zobowiązany kwestionuje zasadność roszczenia powódki wywodząc, że nie przysługuje jej prawo domagania się alimentów w oparciu o treść art. 27 kro, by w dalszej części twierdzić, że alimenty na rzecz powódki nie powinny przekroczyć kwoty 600 zł miesięcznie. Stanowiska te, zawarte przecież w jednym środku odwoławczym, wzajemnie się wykluczają.

Odnosząc się do wysokości zasądzonego na rzecz powódki świadczenia alimentacyjnego należało podzielić częściowo stanowisko zaprezentowane przez pozwanego w apelacji, co w rezultacie doprowadziło do niewielkiej korekty zaskarżonego wyroku. Jak już wskazano na początku części zważeniowej uzasadnienia, dla określenia istnienia obowiązku alimentacyjnego i jego rozmiaru decydujące znaczenie ma zasada równej stopy życiowej małżonków. W tym kontekście nie sposób tracić z pola widzenia dysproporcji między dochodami małżonków. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że powódka uzyskuje miesięcznie dochód w wysokości 1.002,41 zł netto. Pozwany osiąga z tytułu renty i emerytury 4.176 zł netto miesięcznie, a zatem dysponuje kwotą ponad 4 razy wyższą niż uprawniona. Co ważne w trakcie trwania związku małżeńskiego strony tak podzieliły się obowiązkami, że to na powódce spoczywały kwestie związane z wychowaniem i opieką nad dziećmi, co niewątpliwie wpłynęło również na aktualną wysokości uzyskiwanych przez małżonków świadczeń. Jednym z podstawowych założeń polskiego prawa rodzinnego jest obowiązek wzajemnego wspierania się członków rodziny, skonkretyzowany w przepisach o prawach i obowiązkach małżonków w art. 27 kro. Trafnie zatem podkreślił Sąd pierwszej instancji, że obowiązek małżonków do zaspokajania potrzeb rodziny powstaje z chwilą zawarcia małżeństwa i gaśnie z chwilą jego ustania, a dla określenia zakresu tego obowiązku właściwa jest reguła, według której stopa życiowa wszystkich członków rodziny powinna być w zasadzie równa. W świetle powyższych okoliczności oczywistym pozostaje zatem, że roszczenie powódki jest uzasadnione. Niemniej nie można tracić z pola widzenia okoliczności, że to pozwany uiszcza wszelkie opłaty związane z utrzymaniem mieszkania, które strony wspólnie zajmują, a należności z tego tytułu wynoszą przeciętnie 845 zł miesięcznie. W ocenie Sądu Okręgowego okoliczność ta przemawia za przyjęciem, że alimenty ustalone na poziomie po 1.200 zł miesięcznie byłyby wygórowane, co prowadzić musiało do korekty zaskarżonego wyroku w sposób wskazany w sentencji.

Z tych względów Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone orzeczenie w zakresie określonym w sentencji w oparciu o art. 386 § 1 kpc. Dalej idącą apelację oddalono na podstawie art. 385 kpc. Mając zaś na względzie charakter roszczenia, jak również sytuację majątkową i zdrowotną pozwanego, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 102 kpc, odstąpił od obciążenia go kosztami postępowania odwoławczego.

SSR (del.) Roman Troll SSO Arkadia Wyraz – Wieczorek SSO Anna Hajda