Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 lutego 2017 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Leszek Dąbek

Sędzia SO Roman Troll

Sędzia SR (del.) Joanna Łukasińska- Kanty (spr.)

Protokolant Iwona Reterska

po rozpoznaniu w dniu 8 lutego 2017 roku w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa Zarządu (...)- spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Z.

przeciwko B. A.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Zabrzu

z dnia 3 lutego 2016 r., sygn. akt I C 1669/15

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 w ten sposób, że zasądza od pozwanej na rzecz powódki 4.997,08 zł (cztery tysiące dziewięćset dziewięćdziesiąt siedem złotych i osiem groszy) oraz odsetki od kwot:

a) 4.127,78 zł (cztery tysiące sto dwadzieścia siedem złotych i siedemdziesiąt osiem groszy) ustawowe od dnia 10 września 2015 roku do 31 grudnia 2015 roku i ustawowe odsetki za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku;

b) 869,30 zł (osiemset sześćdziesiąt dziewięć złotych i trzydzieści groszy) ustawowe od 2 listopada 2015 roku do 31 grudnia 2015 roku i ustawowe odsetki za opóźnienie od 1 stycznia 2016 roku;

2.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki 243,40 zł (dwieście czterdzieści trzy złote i czterdzieści groszy) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego;

4.  nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Zabrzu tytułem nieopłaconych kosztów sądowych w postępowaniu odwoławczym:

a)  od powódki z zasądzonego roszczenia kwotę 250,40 zł (dwieście pięćdziesiąt złotych i czterdzieści groszy);

b) od pozwanej 62,60 zł (sześćdziesiąt dwa złote i sześćdziesiąt groszy).

SSR (del.)Joanna Łukasińska- Kanty SSO Leszek Dąbek SSO Roman Troll

Sygn. akt III Ca 1010/16

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 2 listopada 2015 roku powód Zarząd (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Z. wniósł o zasądzenie od pozwanej B. A. kwoty 9.999,15 złotych z ustawowymi odsetkami od kwot 8.451,25 złotych od dnia 10 września 2015 roku do dnia zapłaty, od kwot 1.491,90 złotych od i 56 złotych od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, oraz zasądzenia od pozwanej kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, że pozwana zajmuje bez tytułu prawnego lokal mieszkalny położony Z. przy ul. (...). Należność z tytułu odszkodowania za korzystanie z tego lokalu naliczona za okres 1 kwietnia 2012 roku do dnia 30 czerwca 2015 roku wynosi 8.451,25 złotych, a ustawowe odsetki skapitalizowane na dzień 9 września 2015 roku wynoszą 1.491,90 złotych, zaś koszty monitów -56 złotych

Referendarz sądowy w dniu 27 listopada 2015 roku wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym uwzględniający żądanie pozwu.

Od powyższego nakazu zapłaty pozwana wniosła sprzeciw, w którym wniosła o oddalenie powództwa z uwagi na przedawnienie roszczenia. Pozwana w uzasadnieniu sprzeciwu podała, że już jest obciążona za te same długi nakazami zapłaty wydanymi w postępowaniu upominawczym. Pozwana podała, że komornik potrąca z jej emerytury należności, a ponadto ma przyznany dodatek mieszkaniowy i regularnie płaci należną część odszkodowania.

W odpowiedzi na sprzeciw powód potwierdził, że pozwanej przysługuje dodatek mieszkaniowy ale wskazał, że nie pokrywa on pełnej wysokości należności. Potwierdził, że od października 2015 roku pozwana dopłaca do dodatku kwotę 299 złotych, ale wskazał, że nie opisuje ona wpłat, zatem wszelkie nieopisane przez nią przelewy są księgowane na najstarsze zaległości. Powód wyjaśnił, że przeciwko pozwanej są prowadzone postępowania egzekucyjne w sprawie zaległości z wcześniejszych lat.

Wyrokiem z dnia 3 lutego 2016 roku Sąd Rejonowy w Zabrzu zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 6.243,2 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 6.187,25 złotych od dnia 10 września 2015 roku do dnia zapłaty, a w pozostałej części powództwo oddalił. W pkt. 3 wyroku Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 517 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, a w pkt. 4 w pozostałej części odstąpił od obciążania pozwanej kosztami procesu.

Wyrok zapadł wobec ustalenia przez Sąd Rejonowy, że pozwana zajmuje bez tytułu prawnego lokal mieszkalny położony Z. przy ul. (...). Za okres: kwiecień 2012 roku oraz od sierpnia 2012 roku do czerwca 2015 roku pozwana była zobowiązana na rzecz powoda do odszkodowania za bezumowne korzystanie. W tym okresie powód uzyskiwał na poczet tego odszkodowania dodatek mieszkaniowy przysługujący pozwanej. Wysokość tego dodatku nie wystarczała na pokrycie odszkodowania. W tym okresie pozwana prawie co miesiąc dokonywała wpłat na poczet odszkodowania, jednak dokonując przelewów na konto powoda nie opisywała, na poczet której należności płaci. Łącznie z tytułu odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu oraz kosztów monitu pozwana ma zaległość w kwocie 6 243, 25 złotych.

Powyższe ustalenia były z w znacznej części bezsporne, w pozostałej zaś poczynione zostały w oparciu o wykaz wpłat i należności z dnia 27 stycznia 2016 roku.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd I instancji wskazał, że bezspornym jest, iż pozwana zajmuje lokal mieszkalny położony w Z. przy ul. (...) bez tytułu prawnego, za który to lokal posiada szereg zaległości czynszowych. I jakkolwiek w sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana zarzuciła, że powód dochodzi od niej po raz kolejny tych samych należności, zwłaszcza, że od jakiegoś czasu pozwana sama reguluje należności, a ponadto ma przyznany dodatek mieszkaniowy, to zdaniem Sądu zarzuty te nie mają wpływu na będącą przedmiotem rozpoznania Sądu sprawę, w której powód dochodzi należności wymagalnych w 2012 roku i później, ponieważ wobec pozwanej wydane zostały nakazy zapłaty w sprawach VIII Nc 1010/08, VIII Nc 937/09 i VIII Nc 7538/10 Sądu Rejonowego, z zatem pozew nie dotyczy zasądzonych uprzednio należności. Dalej Sąd wskazał, że w okresie od listopada 2006 roku do grudnia 2011 roku, pomijając otrzymywany dodatek mieszkaniowy, pozwana nie dokonał żadnej wpłaty na poczet należności czynszowych i dopiero od grudnia 2011 roku pozwana dokonuje nieregularnych wpłat.

Analizując prawidłowość księgowania wpłat powódki Sąd doszedł do przekonania, że żaden z dokumentów księgowych przedstawionych przez powoda nie pozwala na szczegółowe wyliczenie wysokości aktualnej zaległości pozwanej, tym bardzie różne kwoty wskazuje sam powód w wygenerowanych przez siebie dokumentach księgowych – w załączniku do odpowiedzi na pozew kwota zaległości przekracza 23.000 zł, natomiast w złożonych przez pozwaną do akt sprawy wydruków z systemu (...) wynika, że jej zaległości wynosi ponad 14.000 zł. W szczególności wskazał, że zdaniem powoda wpłaty powódki były księgowane na poczet najwcześniej wymagalnych należności, a pozwana płacąc co miesiąc odszkodowanie nie podawała w tytule przelewu, za jakie dokładnie należności płaci – okoliczność ta nie była przedmiotem sporu w sprawie, w szczególności pozwana nie wykazała, aby jej wpłaty były szczegółowo opisane, nie przedstawiła też żadnych dowodów wpłaty.

Sposób zaliczania świadczenia dłużnika reguluje art. 451 k.c. Podstawą zasadą przyjętą w § 1 powołanego przepisu jest, że w przypadku istnienia kilku długów tego samego rodzaju to dłużnik ma prawo wskazać, który dług chce zaspokoić. Zgodnie z art. 451 § 2 k.c., jeżeli dłużnik nie wskazał, który z kilku długów chce zaspokoić, a przyjął pokwitowanie, w którym wierzyciel zaliczył otrzymane świadczenie na poczet jednego z tych długów, dłużnik nie może już żądać zaliczenia na poczet innego długu.

W przedmiotowej sprawie pozwana ograniczyła się do wskazania, że należności są przez nią, w miarę możliwości, regulowane. Powód wskazał natomiast, że wpłaty dokonane przez pozwaną zostały zaliczone na poczet innych, wcześniej wymagalnych należności, w dowód czego przedłożył szczegółowe wyliczenie należności i wpłat. Powód nie wykazał jednak, aby wystawił pozwanej pokwitowanie lub oświadczył jej w jakiejkolwiek innej formie, że wpłaty w okresie objętym żądaniem pozwu zostały zarachowane na poczet innych należności. Tymczasem zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z dnia 16 stycznia 2015 roku, III CNP 1/14 (LEX nr 1645268) pomiędzy spełnieniem świadczenia przez dłużnika, który nie wskazał sposobu zarachowania, a wystawieniem przez wierzyciela pokwitowania powinno zachodzić bezpośrednie następstwo czasowe; w przeciwnym wypadku należy przyjąć, że żadna ze stron nie skorzystała z możliwości wyboru sposobu zarachowania.

W sprawie powód dopiero w odpowiedzi na sprzeciw wskazał, że dokonała zarachowania wpłat pozwanej dokonanych w okresie objętym żądaniem pozwu, co nie mogło być skuteczne. Jednocześnie zdaniem Sądu, do rozstrzygnięcia sprawy nie sposób zastosować przepisu art. 451 § 3 kc, gdyż z przedstawionego przez powoda wyliczenia brak jest jakiejkolwiek możliwości ustalenia i zweryfikowania, na poczet jakich wymagalnych należności mogłyby być zaliczone wpłaty pozwanej. Podkreślić należy, że część należności pozwanej jest objęta tytułami wykonawczymi i wobec niej toczy się postępowania egzekucyjne. Na poczet należności pozwanej zaliczany jest również przysługujący jej dodatek mieszkaniowy i jej osobiste wpłaty.

Zdaniem Sądu jednak, powyższe ustalenia nie mogą prowadzić do oddalenia powództwa w całości, gdyż pozwana niewątpliwie ma zaległości wobec powoda. W konsekwencji zatem oparciu o dołączony przez powoda do odpowiedzi na sprzeciw wykaz Sąd ustalił zaległość pozwanej w okresie objętym żądaniem pozwu tj. za kwiecień 2012 roku oraz sierpnia 2012 roku do czerwca 2015 roku wskazując, że jak wynika z wykazu wpłat i należności z dnia 27 stycznia 2016 roku pozwana od kwietnia 2012 roku do czerwca 2015 roku zalegała z opłatami za mieszkanie i media w kwocie 6 243,25 złotych, wraz z kosztami monitu w wysokości 56 zł. (6.187,25 zł oraz 56 zł). Kwota ta została obliczona w oparciu o dane z wykazu pod pozycjami „niedopłata do obciążenia miesięcznego” oraz „rozliczenia śmieci i wody niedopłata”. Sąd uwzględnił kwoty przekazywane na poczet odszkodowania z dodatku mieszkaniowego, a także wpłaty dokonywane w tamtym czasie przez pozwaną i wskazał, że łącznie za okres od kwietnia 2012 roku do czerwca 2015 roku pozwana była powodowi dłużna kwotę 6 243,25 złotych wyliczoną w oparciu o wykaz z 2016 roku wraz z kosztami monitu, a jedynie nadpłaty w tychże okresach mogły być zaliczone na poczet innych, wcześniej wymagalnych należności.

Z tych względów w pozostałym zakresie Sąd oddalił powództwo, w szczególności co do odsetek ustawowych, których wyliczenie nie było rolą Sądu, a powód nie wskazał szczegółowego ich wyliczenia, które uwzględniałoby prawidłowe zaksięgowanie wpłat pozwanej. Jako podstawę prawną orzeczenia wskazał Sąd art. 18 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminie i o zmianie Kodeksu cywilnego, z którego wynika obowiązek uiszczania odszkodowania zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 102 kpc. Sąd obciążył pozwaną jedynie częścią kosztów tj. opłatą od pozwu i opłatą skarbową od udzielonego pełnomocnictwa. W pozostałym zakresie, który wynikałby z konieczności stosunkowego rozliczenia kosztów, Sąd odstąpił od obciążenia pozwanej kosztami procesu.

Apelację od wyroku wniosła pozwana, która zaskarżyła wyrok w całości i zarzuciła, że dokonanie przez Sąd I instancji błędnych ustaleń faktycznych. Zarzuciła, że wobec powoływania się przez powoda na różne wykazy wpłat i należności pozbawiona została możliwości zajęcia stanowiska w sprawie. Pozwana wskazała, że powoływane w wykazach należności przez powódkę wysokości zadłużenia pozwanej nie odpowiadają treści tytułów wykonawczych jakie za ten okres wystawione są przeciwko niej i te ostatnie opiewają na wyższe kwoty aniżeli wynikają z wykazu zadłużenia.

Zarzuciła, że pozwana nie ujawnia wpłat dokonywanych przez komornika, które w latach 2012- 2016 wyniosły łącznie 13. 808, 80 złotych. Wskazała także, że wpłaty dokonywane przez nią w maju 2012, sierpniu 2012 wrześniu 2012 roku i styczniu 2014 roku zostały zaksięgowane przez powoda jako wpłacone w tych miesiącach, a wpłata za wrzesień 2012 roku nie została uwzględniona. Generalnie pozwana zakwestionowała wiarygodność wykazów zadłużenia przedstawionych przez powoda i zarzuciła, że w różnych zestawieniach wykazywane są inne kwoty.

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o oddalenie apelacji i obciążenie pozwanej kosztami postępowania w tym kosztami zastępstwa procesowego powoda.

Sąd Odwoławczy ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja okazała się częściowo uzasadniona.

Przede wszystkim wskazać należy, że w petitum sprzeciwu pozwana podniosła zarzut przedawnienia roszczenia powódki, który to zarzut Sad I instancji pominął w swoich rozważaniach. Podstawą żądania powódki stanowiły przepisy art. 18 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. Nr 71, poz. 733), które przewidują, że osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie. Roszczenia te, zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego zawartym w wyroku z dnia 7 marca 2014 roku (IV CNP 33/13) przedawniają się w terminie trzyletnim, przewidzianym w art. 118 k.c. dla roszczeń o świadczenia okresowe. Z powyższego wynika, że powódka, która z z pozwem w niniejszej sprawie wystąpiła do sądu w dniu 2 listopada 2015 roku nie może skutecznie domagać się od pozwanej zapłaty odszkodowania za okres poprzedzający listopad 2012 roku. Już to czyniło powództwo w powyższym zakresie ( tj. w zakresie należności za okres od kwietnia 2012 roku do października 2012 roku) nieuzasadnionym, zwłaszcza, że powódka jako termin wymagalności odszkodowania za poszczególne miesiące wskazywała każdorazowo 10 dzień kolejnego miesiąca i nawet nie powoływała się na jakiekolwiek okoliczności, które miałyby modyfikować ogólne zasady przedawnienia roszczeń.

Jeżeli chodzi o sposób zarachowania wpłat dokonywanych przez pozwaną to nie sposób uznać, aby w żadnym wypadku nie doszło do wskazania długu jakiego wpłata dotyczyła. W sposób oczywisty w zakresie w jakim zobowiązanie pozwanej pokrywał dodatek mieszkaniowy, wynikająca stąd wpłata zaliczana była na dany miesiąc kalendarzowy. Pozostałe wpłaty, jakkolwiek apelująca, jak słusznie stwierdził Sąd Rejonowy, nie wykazała aby dokonując ich wskazała literalnie na poczet jakiego długu winny być one zarachowane, to z treści dołączonego przez powódkę do pisma z dnia 27 stycznia 2016 roku rozliczenia (k. 32-33) wynika, że były one dokonywane kolejno w miesiącach grudniu 2012 i styczniu 2012 po 125 złotych, marcu 2013 roku 150 złotych, czerwcu 2013 – 203 złotych, wrześniu 2013 roku - 315,93 złotych, listopadzie 2013 roku 275 złotych, styczniu 2014 roku 105, 93 złotych, lutym i marcu 2014 roku po 291,00 złotych, czerwcu, lipcu i sierpniu 2014 roku po 280, 13 złotych, listopadzie 2014 roku 150 złotych, lutym 2015 roku 200 złotych, w marcu 2015 roku 280 złotych, a maju i czerwcu 2015 roku po 221 złotych. Wysokość tych wpłat wielokrotnie w poszczególnych miesiącach odpowiadająca (po odliczeniu wysokości dodatku mieszkaniowego) kwocie miesięcznego obciążenia, jak również brak skutecznego wskazania przez powódkę na jakie zaległe należności wpłaty te były dokonywane pozwalał uznać, że wpłaty te winny być rozliczane za te miesiące, w których wpłat dokonano. Należy bowiem przyjąć, że wskazanie przez dłużnika, który z poszczególnych długów chce zaspokoić, może dokonać się także w sposób konkludentny. W szczególności zapłata kwoty odpowiadającej wysokości jednej z należności powinna zostać uznana za wyraz woli dłużnika zarachowania tego świadczenia na poczet tej właśnie należności.

Taki sposób zestawienia powoływanych wpłat przedstawiła zresztą sama powódka. Zarzut zarachowania wpłat na poczet najstarszych należności nie mógł zostać uwzględniony także z uwagi na okoliczność, że powódka w żadnym razie nie wykazał o jakie należności chodzi i jaki był sposób tego zarachowania.

Uwzględniając powyższe, jak również okoliczność, że w spornym okresie powódka z jednej strony naliczyła pozwanej obciążenia z tytułu rozliczenia dostawy mediów ( w łącznej kwocie 212,89 złotych) z drugiej zaś strony uwzględniła nadpłatę z tego tytułu (w łącznej kwocie 8522, 24 złotych) stwierdzić należało, że wysokość zobowiązania pozwanej z tytułu odszkodowania za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego oraz za dostawę mediów za okres od listopada 2012 roku do czerwca 2015 roku wynosi 4.127, 78 złotych.

Powódka domagała się kwoty 1. 491,90 złotych tytułem skapitalizowanych odsetek wyliczonych do dnia 9 września 2015 roku. Przy uwzględnieniu powyżej wskazanych rozliczeń należność z tego tytułu wynosi 869, 30 złotych.

W pozostałym zakresie zarzuty apelacji nie mogły odnieść skutku. W szczególności jak wskazał Sąd Rejonowy nie podlegały rozliczeniu w toczącym się postępowaniu kwoty jakie zostały wyegzekwowane od pozwanej przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Zabrzu Z. R., który, jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego prowadzi przeciwko pozwanej postępowanie egzekucyjne z wniosku powódki w trzech sprawach: sygn. akt. Km 26/13 gdzie podstawę egzekucji stanowi nakaz zapłaty wydany przez Sąd Rejonowy w Zabrzu w sprawie sygn. akt. VIII Nc 1010/08 , który obejmujący należności za korzystanie z lokalu mieszkalnego za okres od listopada 2006 roku do grudnia 2007 roku, w sprawie sygn. akt. Km 28/13, gdzie podstawę egzekucji stanowi nakaz zapłaty wydany przez Sąd Rejonowy w Zabrzu w sprawie sygn. akt. VIII Nc 937/09 , obejmujący należności za korzystanie z lokalu mieszkalnego za okres od stycznia 2008 roku do stycznia 2009 roku, oraz w sprawie sygn. akt. Km 1393/12 w oparciu o nakaz zapłaty wydany przez Sąd Rejonowy w Zabrzu w sprawie sygn. akt. VIII Nc 7538/10 obejmujący należności za korzystanie z lokalu mieszkalnego za okres od lutego 2009 roku do października 2010 roku.

Z powyższych względów w orzeczono o zmianie zaskarżonego wyroku w oparciu o art. 386 §1 k.p.c., a w pozostałym zakresie apelację jako bezzasadną na podstawie art. 385 k.p.c. oddalono. O kosztach postępowania orzeczono w oparciu o art. 100 k.p.c. i 108 §1 k.p.c. i uwzględniając, że pozwana przegrała spór w 49% zasądzono od niej na rzecz powódki kwotę 243, 40 złotych.

O nieopłaconych kosztach sądowych jakie stanowiła opłata od apelacji orzeczono na podstawie art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ( Dz.U.2016.623 j.t.) i 100 k.p.c.

SSR del. Joanna Łukasińska-Kanty SSO Leszek Dąbek SSO Roman Troll