Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lipca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący – Sędzia Sądu Okręgowego Leszek Dąbek

Protokolant Marzena Makoś

po rozpoznaniu w dniu 13 czerwca 2024 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa L. K. i B. K.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w K.

o zapłatę

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 27 lipca 2023 r., sygn. akt I C 1827/16

I.  z apelacji powodów:

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punktach: 2., 3., 4., 5. i 6. w ten sposób, że:

a)  oprócz zasądzonych w punkcie 1. świadczeń dodatkowo zasądza od pozwanej solidarnie na rzecz powodów kwotę 11.476 zł (jedenaście tysięcy czterysta siedemdziesiąt sześć złotych), z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 21 września 2016r. do dnia zapłaty,

b)  ustala, że pozwana ponosi w całości koszty procesu i nieuiszczone koszty sądowe, pozostawiając ich szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu w Sądzie Rejonowym w Gliwicach,

2.  oddala apelację powodów w pozostałej części;

3.  zasądza od pozwanej solidarnie na rzecz powodów kwotę 2.550 zł (dwa tysiące pięćset pięćdziesiąt złotych) z tytułu zwrotu kosztów postępowania odwoławczego, w tym kwotę 1.800 zł (tysiąc osiemset złotych) zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym,

z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, od dnia 20 lipca 2024r. do dnia zapłaty;

II.  oddala apelację pozwanej;

III.  zasądza od pozwanej solidarnie na rzecz powodów kwotę 450 zł (czterysta pięćdziesiąt złotych) z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym wywołanym apelacją pozwanej, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, od dnia 20 lipca 2024r. do dnia zapłaty .

SSO Leszek Dąbek

Sygn. akt III Ca 817/23

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Gliwicach w wyroku z dnia 27 07 2023r. zasądził od po-zwanej (...) Spółki Akcyjnej w K. na rzecz powodów L. K. i B. K. kwotę 16.202 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie

od dnia 21 09 2016r. do dnia zapłaty, oddalił powództwo w pozostałej części

oraz orzekł o kosztach procesu i o nieuiszczonych kosztach sądowych.

W ustalonym stanie faktycznym w motywach orzeczenia przywołał regulacje: art. 352

§ 1 i 2 k.c., art. 224-227 k.c. a następnie dokonał ich wykładni. Stwierdził, że przesłanki dotyczące własności powodów przedmiotowych nieruchomości i fakt korzystana z nich

przez przedsiębiorstwo przesyłowe „nie budził jego wątpliwości” i nie był kwestiono-wany przez pozwaną. Ocenił, że posiadanie przez pozwaną nieruchomości powodów „nie cechowała dobra wiara” oraz że nie doszło do nabyci przez pozwaną w drodze zasiedzenia służebności przesyłu, gdyż nie upłynął 30-letni okres posiadania przez nią tej służebności, a także że podniesiony przez pozwaną zarzut przedawnienia docho-dzonych roszczeń. W konkluzji wskazał, że „żądanie powodów było w okresie objętym pozwu usprawiedliwione co do zasady, a sporna pozostawała jedynie jego wysokość”. W tej kwestii odwołała się do opinii biegłego A. S. i „za najbardziej adekwatny” uznał „wariant numer 2, zgodnie z którym pozwana korzystała z nie-ruchomości powodów w okresie objętym w zakresie rzutu poziomego urządzeń powiększonego o 1,3 metra w obie strony w przypadku linii 20 kV oraz 0,3 metra w obie strony w przypadku linii nN, a także o 0,5 metra wokół słupów”, gdyż „pozwana powinna odpowiadać względem powodów z tytułu bezumownego korzystania z nie-ruchomości w takim zakresie w jakim rzeczywiście korzystała w okresie objętym pozwem”. Ponadto wyjaśnił, że „w poprzedniej sprawie Sądu Okręgowego w G.-cach” przy ferowaniu wyroku przez Sąd drugiej instancji „przyjęto wariant powierzchni wynoszący 1008 metrów kwadratowych, czyli po 3,03 metra od urządzeń”, ku czemu „nie było podstaw w niniejszej sprawie w świetle opinii biegłego z zakresu elektroenergetyki W. J.”, bowiem „obszar zajmowany przez pozwaną obejmował rzut poziomy urządzeń powiększony o obszar niezbędny do zrealizowania służebność, tj. realizowania prac takich jak konserwacja, czy modernizacja oraz usu-wanie awarii”, a „kwestia strefy ochronnej nie miała dla kwestii korzystania z nieru-chomości znaczenia”.

O należnych powodom odsetkach ustawowych za opóźnienie się pozwanej w zapłacie zasądzonych należności orzekał stosując regulację art. 481 k.c., wyjaśniając, że powo-dowie w piśmie z dnia 16 września 2015r. wezwali pozwaną do zapłaty kwoty

293.805 zł za okres od 30 września 2005r. do 30 września 2015r., co w większości

nie odpowiadało okresowi objętemu pozwem i było przedwczesne, gdyż skonkre-tyzowane w niniejszej sprawie roszczenie o zapłatę kwoty 28.000 zł „ w ogóle wtedy

nie powstało i tym samym nie mogło stać się wymagalne, co do okresu od 1 paździe-rnika 2015r. do 18 grudnia 2015r.”. Za prawidłowe wezwanie pozwanej do zapłaty uznał wezwanie zawarte w piśmie z dnia 6 września 2016r. „w którym skonkretyzowaną kwotę oraz okres taki jak w niniejszej sprawie i wyznaczono termin 20 września 2016r.

na spełnienie świadczenia” i „odsetki ustawowe za opóźnienie należne były powodom od dnia kolejnego po wyznaczonym terminie, tj. od21 września 2916r.”

O kosztach procesu orzekał na postawie regulacji art. 100 k.p.c., zaś o nieuiszczonych kosztach sądowych na mocy regulacji art. 113 ust. 1 i 4 u.o.k.s.

Orzeczenie zaskarżyły obie strony.

Powodowie L. K. i B. K. zaskarżyli wyrok w części oddalającej powództwo w kwocie 11.708 zł i ich żądanie zasądzenia od pozwanej na ich rzecz odsetek ustawowych za opóźnienie od tej kwoty od dnia 21 09 2016r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 26.844,94 zł, a także w części orzekającej o kosztach procesu

i o nieuiszczonych koszach sądowych. Wnosili o zmianę wyroku w jego zaskarżonej części poprzez uwzględnienie powództwa, rozliczenia kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego zgodnie z wynikami sprawy oraz zasądzenie na ich rzecz

od pozwanej zwrotu kosztów postepowania, w tym zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Zarzucali, że przy ferowaniu zaskarżonego wyroku popełniono wskazane w apelacji błędy przy konstruowaniu podstawy faktycznej orzeczenia oraz naruszono regulacje: art. 224 k.c. i art. 225 k.c. w sposób w niej podany.

Pozwana (...) Spółka Akcyjna w K. zaskarżyła wyrok w części uwzględniającej powództwo ponad kwotę 3.683,36 zł „z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 21 września 2016r. do dnia zapłat” i orzekającej

o kosztach procesu. Wnosiła o jego zmianę poprzez „obniżenie kwot zasądzonej w pkt 1 do koty 3.683,36 zł z odsetkami za opóźnienie od dnia 21 września 2016r.” i „odpo-wiednią zmianę pkt 3 i 4 zaskarżonego wyroku w zakresie ustalenia proporcji udziału stron w kosztach postępowania stosownie do zmiany wyroku” oraz zasądzenie na jej rzecz solidarnie od powodów zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Zarzucała, że naruszono w sposób podany w apelacji wskazane w niej regulacje prawa procesowego oraz prawa cywilnego-materialnego.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Sąd pierwszej instancji trafnie zakwalifikował roszczenia powodów przyjmując, iż mają one źródło w reżimie prawnym art. 225 k.c. i 224 § 1 k.c. w związku z art. 352 § 2 k.c. i prawidłowo rozpoznał sprawę.

Ustalenia faktyczne składające się na podstawę faktyczną orzeczenia mają podstawę w zebranym w sprawie materiale dowodowym, którego ocena jest logiczna, mieści się w granicach swobodnej oceny dowodów i Sąd odwoławczy ją podziela.

Strony w ramach podniesiony w apelacjach zarzutów: popełnienia błędów

w poczynionych ustaleniach faktycznych i naruszenia przy konstruowaniu podstawy faktycznej zaskarżonego orzeczenia prawa procesowego w istocie kwestionują dokonaną przez Sąd Rejonowy ocenę prawną ustalonego stanu faktycznego.

Z tej przyczyny zarzuty te tylko werbalnie odnoszą się do podstawy faktycznej zaskarżonego wyroku i jako taki nie mają wpływu na powyższą ocenę.

Z tych też względów Sąd odwoławczy przyjął za własne ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji. (art. 387 § 2 ¹ pkt 1 k.p.c.).

Dokonana przez Sąd Rejonowy ocena prawna ustalonego stanu faktycznego

w swym zasadniczym zarysie jest prawidłowa i poza wskazanymi poniżej odmiennościami Sąd odwoławczy w ją podziela i przyjmuje za własną (art. 387 § 2 ¹ pkt 2 k.p.c.).

W sprawie bezspornym bowiem było, iż w okresie objętym powództwem pozwana była właścicielem urządzeń przesyłowych posadowionych na nieruchomości powodów oraz że nie posiadała tytułu prawnego do korzystania z tej nieruchomości oraz że miała tego świadomość.

Korzystała ona zatem z nieruchomości powoda w zakresie odpowiadającym służebności przesyłu i zgodnie w zasadzie z jednolicie przyjętym w judykaturze

i podzielanym przez Sąd odwoławczy - poglądem prawnym, dopuszczona została możliwość zastosowania regulacji prawnych art. 225 k.c. i 224 § 1 k.c. w związku

z art. 352 § 2 k.c. i art. 230 k.c. do rozliczeń między właścicielem a posiadaczem służebności, a więc także służebności przesyłu, za czym jednoznacznie opowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 8 09 2011r. podjętej w sprawie o sygn. akt III CZP 43/1 (pogląd ten został później podtrzymany w kolejnych orzeczeniach Sądu Najwyższego np. w uzasadnieniu uchwały SN z dnia 24 07 2013r. III CZP 36/13).

W apelacjach nie jest kwestionowana zła wiara pozwanej w korzystaniu

z przedmiotowych nieruchomości, co w połączeniu z powyższym – w świetle przywołanych regulacji prawnych – zrodziło po stronie powodów co zasady skuteczne względem niej roszczenie o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z jego nieruchomości.

W obecnym stanie sprawy nie jest także podważana prawidłowa ocena Sądu Rejonowego dotycząca zagadnień: przedawnienia dochodzonych roszczeń oraz nabycia przez pozwaną w drodze zasiedzenia służebności przesyłu (Sąd odwoławczy ją po-dziela).

Dlatego na obecnym etapie postępowania w istocie pomiędzy stronami są sporne tylko zagadnienia: wysokości należnego powodom wynagrodzenia oraz okresu za jaki przysługują im od pozwanej odsetki ustawowe za opóźnienie w zapłacie zsądzonych należności.

Co do zasady należy przyjąć, iż wysokość należnego powodom wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez pozwaną z ich nieruchomości powinna odpowiadać wysokości wynagrodzenia jakie mogliby oni uzyskać,

gdyby wynajęli oni nieruchomość w celu czasowego posadowienia na ich nierucho-mości urządzeń przesyłowych posadowionych przez pozwaną.

W toku postępowania nie wykazano jednak, iż na obszarze położenie nieruchomości powodów, czy też w jego pobliżu były zawierane tego rodzaju umowy

i co należy podkreślić nie występowały one również w praktyce orzeczniczej Sądu Okręgowego w Gliwicach.

Z tej przyczyny wynagrodzenie to należy je ustalić przy zastosowaniu regulacji art. 322 k.p.c., zgodnie z którą gdy ścisłe udowodnienie żądania jest niemożliwe lub znacznie utrudnione, sąd może zasądzić odpowiednią sumę według swej oceny.

Przy jej ustalaniu należy mieć przy tym na uwadze, że posiadanie służebności przesyłu jest „cieniem” tej służebności, stąd przysługujące powodom od pozwanej wynagrodzenie powinno odpowiadać zakresowi sprawowanego przez pozwaną władztwa nad nieruchomością powodów (gdyby taka służebność została prawnie ustanowiona) i powinno być ekwiwalentem za "znoszenie cudzego korzystania z nieru-chomości”.

Dlatego jego zakres nie tyle wyznacza fizyczne, faktyczne władztwo nad nie-ruchomością, wynikające z posadowienia urządzeń przesyłowych na nieruchomości – jak wadliwie przyjął Sąd Rejonowy – lecz ograniczenie właściciel w jego prawie

do korzystania z nieruchomości, w tym także ograniczenia o charakterze prawnym -

tak jak ma to miejsce w niniejszej sprawie - ograniczenia dotyczące możliwości zabudowy, uprawy, czy też dokonywania innych nasadzeń.

Tego rodzaju ograniczenia zostały uwzględnione w wariancie 3 opinii biegłego Sądowego A. S. z dnia 26 05 2023r. (k. 765 akt),

gdzie ustalono je na kwotę 27.678 zł. i w tym zakresie powództwo jest uzasadnione.

Nie znalazło to jednak prawidłowego odzwierciedlenia w zaskarżonym wyroku, co w tej części, tj. 11.476 zł (27.678 zł – 11.476 zł) oraz należnych powodom od tej kwoty odsetek ustawowych za opóźnienie w jej zapłacie, czyni ich apelację uzasadnioną, a apelację pozwanej kwestionującą zasadność części zasądzonych świadczeń czyni bezzasadną.

Zagadnienie powstania roszczenia powodów o zapłatę odsetek ustawowych za opóźnienie się pozwanej w zapłacie zasądzonego świadczenia głównego zostało wnikliwie, logicznie i prawidłowo rozpoznane przez Sąd Rejonowy.

Sąd odwoławczy związaną z tym zagadnieniem ocenę prawną w całości podziela i w tym zakresie apelacja pozwanej jest również nieuzasadniona.

Reasumując zaskarżony wyrok jest w części wadliwy i dlatego apelację powodów jako w części uzasadnioną uwzględniono, zmieniając zaskarżony wyrok

- przy zastosowaniu regulacji art. 386 § 1 k.p.c. - w sposób wskazany w sentencji,

a w pozostałym zakresie apelację powodów oraz w całości apelację pozwanej

jako bezzasadne oddalono w oparciu o regulację art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono biorąc pod uwagę,

iż powodowie w postępowaniu w odwoławczym wszczętym na skutek ich apelacji ulegli tylko w nieznacznej części (art. 100 zd. 2 k.p.c.), a pozwana w postępowaniu wszczętym na skutek jej apelacji uległa w całości (art. 98 § 1 i 3 k.p.c.),

wobec czego pozwana powinni zwrócić powodom poniesione przez nich w postępo-waniu odwoławczym koszty opłaty od ich apelacji oraz koszty zastępstwa

przez fachowego pełnomocnika.

SSO Leszek Dąbek