Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 października 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Tomasz Tatarczyk

Sędzia SO Gabriela Sobczyk (spr.)

Sędzia SR (del.) Roman Troll

Protokolant Wioletta Matysiok

po rozpoznaniu w dniu 22 października 2014 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa J. N. i P. N.

przeciwko M. N.

o alimenty

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 6 marca 2014 r., sygn. akt V RC 571/13

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a.  zasądza od pozwanego M. N. na rzecz powodów J. N. i P. N. kwoty po 1600 (tysiąc sześćset) złotych z ustawowymi odsetkami od 28 listopada 2013 r. płatne do rąk matki B. N.,

b.  oddala powództwo w pozostałej części,

c.  zasądza od pozwanego na rzecz każdego z powodów kwoty po 300 (trzysta) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu,

d.  nakazuje pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w Gliwicach) kwotę 160 (sto sześćdziesiąt) złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych, od uiszczenia których powodowie byli zwolnieni,

e.  odstępuje od obciążania powodów kosztami sądowymi;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz każdego z powodów kwoty po 150 (sto pięćdziesiąt) złotych tytułem kosztów postępowania odwoławczego;

3.  nakazuje pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w Gliwicach) kwotę 160 (sto sześćdziesiąt) złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych w postępowaniu odwoławczym, od uiszczenia których powodowie byli zwolnieni;

4.  odstępuje od obciążenia powodów kosztami sądowymi w postępowaniu odwoławczym.

SSR (del.) Roman Troll SSO Tomasz Tatarczyk SSO Gabriela Sobczyk

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Gliwicach oddalił powództwo J. N. i P. N. przeciwko M. N. o alimenty.
W pozwie powodowie domagali się zasądzenia od pozwanego na rzecz małoletniej P. alimentów w kwocie po 500 złotych miesięcznie za okres od dnia 28 marca 2012 roku do dnia 19 kwietnia 2013 roku wraz z odsetkami ustawowymi oraz zasądzenia na rzecz małoletniego J. alimentów po 500 złotych miesięcznie za okres od dnia 28 marca 2012 roku do 19 kwietnia 2013 roku wraz z odsetkami ustawowymi.

W uzasadnieniu podano, że w matka wraz z dziećmi opuściła wspólnie zajmowane z mężem mieszkanie w dniu 28 marca 2013 roku i od tego czasu pozwany nie łożył na utrzymanie dzieci. Małżeństwo rodziców małoletnich zostało rozwiązane przez Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 26 listopada 2012 roku, który uprawomocnił się w dniu 19 kwietnia 2013 roku. Pozwany został wówczas zobowiązany do łożenia na rzecz małoletnich alimentów w kwotach po 300 złotych miesięcznie. Strona powodowa wskazała, że do czasu uprawomocnienia się powołanego wyroku, pozwany nie przyczyniał się do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małoletnich powodów, a matka małoletnich nie jest w stanie samodzielnie utrzymać dwójki dzieci. Jako główny argument potwierdzający zasadność wniesionego powództwa powołano niezmienny, wysoki poziom kosztów utrzymania małoletnich, obejmujący również okres sprzed zasądzenia alimentów na rzecz małoletnich powodów.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości. Wskazał, że w marcu 2012 roku był zarejestrowany jako osoba bezrobotna. Następnie pracował bez umowy, a dopiero w czerwcu 2013 roku ukończył kurs piekarza.

Sąd Rejonowy ustalił, że małoletnia P. N. urodzona (...) w G. oraz małoletni J. N. urodzony (...) w G. są dziećmi B. N. i pozwanego M. N.. Małżeństwo rodziców małoletnich zostało rozwiązane przez rozwód z winy obu stron przez Sąd Okręgowy w Gliwicach wyrokiem z dnia 26 listopada 2012 roku w sprawie I RC 213/12. W wyroku tym wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnimi powierzono matce, pozostawiając ojcu prawo do współdecydowania o istotnych sprawach dzieci. Sąd Okręgowy zobowiązał pozwanego do łożenia kwot po 300 złotych miesięcznie na każde z dzieci. Wyrok uprawomocnił się dnia 19 kwietnia 2013 roku.

W toku postępowania rozwodowego stanowisko stron w kwestii alimentów zmieniało się wielokrotnie, przy czym zmiany te nie były poparte racjonalnymi uzasadnieniami. Matka małoletnich powodów nie wnosiła w toku postępowania o udzielenie zabezpieczenie poprzez zobowiązanie pozwanego do łożenia alimentów na rzecz dzieci przez czas trwania procesu. Matka małoletnich była zastępowana w toku sprawy rozwodowej przez profesjonalnego pełnomocnika.

Następnie Sąd Rejonowy ustalił, że matka małoletnich powodów oraz pozwany nie zamieszkują ze sobą od marca 2012 roku. B. N. jest zatrudniona na cały etat na czas nieokreślony jako magazynier w firmie (...) S.A. (uprzednio (...) S.A.) w G. od 2007 roku. W okresie od marca do grudnia 2012 roku jej średni dochód miesięczny po potrąceniach wynosił 1058 złotych netto, natomiast w 2013 roku była to średnia kwota 1412 złotych. Za wynajem mieszkania w okresie poprzedzającym uprawomocnienie się wyroku rozwodowego matka małoletnich płaciła pierwotnie 650 złotych, a od końca 2012 roku 750 złotych miesięcznie. Na pozostałe wydatki w tym okresie składały się: opłata za Internet w wysokości 49 zł, opłata za energię elektryczną w wysokości około 170 złotych co drugi miesiąc i gaz – około 80 złotych co dwa miesiące. Alimenty na małoletnich powodów wypłaca obecnie fundusz alimentacyjny.

Małoletni są uczniami i nie mają ponadpodstawowych potrzeb wynikających ze stanu zdrowia lub innych szczególnych okoliczności. W czasie wakacji w 2012 roku nie wyjechali na wypoczynek. W maju 2012 roku małoletnia P. z powodów finansowych zmuszona była zrezygnować z zajęć koszykówki.

Sąd Rejonowy ustalił, że jeszcze przed rozwodem matka małoletnich zaciągała różne pożyczki i kredyty. M.in. w 2008 roku zaciągnęła kredyt gotówkowy na zaspokojenie potrzeb rodziny. W 2012 roku i na początku 2013 roku nie zaciągnęła żadnego kredytu. Skorzystała jedynie z pracowniczej kasy zapomogowo-pożyczkowej w lutym 2012 roku w kwocie 5000 złotych. Pieniądze te zostały przeznaczone na potrzeby związane z opuszczeniem wspólnego z mężem mieszkania. Dawne zobowiązania przeznaczone na potrzeby rodziny zostały w większości spłacone. Matka małoletnich powodów korzysta od długiego czasu z pomocy ojczyma pozwanego. Nie ma on kontaktu ze swoim synem. Stale wspiera jednak małoletnich powodów, gdyż traktuje je jak swoje wnuki. Od 2,3 lat dzieci regularnie co tydzień spędzają z nim soboty. Raz w miesiącu wspiera dzieci kieszonkowym w łącznej kwocie około 300 złotych. Zabiera je także na zakupy. Wówczas kupują słodycze, a czasami nawet buty lub odzież. W okresie od marca 2012 roku do kwietnia 2013 roku M. S. również udzielał pomocy powodom w podobnym kształcie.

Odnośnie pozwanego Sąd Rejonowy ustalił, że jest on z zawodu lakiernikiem samochodowym. W 2011 roku pracował w Niemczech. Nie pracował na stałe. Zazwyczaj podejmował się prac dorywczych, bez umowy o pracę. Osiągane przez niego dochody wahały się w granicach od 500 do 2000 złotych. Od dnia 4 grudnia 2013 roku zarejestrowany jest jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku. Również w okresie od stycznia 2012 roku do listopada 2012 roku był zarejestrowany jako osoba bezrobotna. Pobierał wówczas stypendium z tytułu przygotowania zawodowego. Przygotowanie to przerwał w listopadzie 2012 roku.

W lipcu 2013 roku pozwany wyjechał do pracy nad morze. Oferował, że zabierze małoletnich ze sobą w ramach wyjazdu wakacyjnego. Dzieci nie skorzystały z oferty, pomimo, że rodzina już wcześniej kilkukrotnie odwiedzała ośrodek wskazany przez pozwanego. Nadto nie zachodziła konieczność opłacania tego wyjazdu, gdyż pobyt byłby darmowy.

Pozwany płaci za mieszkanie czynsz w wysokości 300 złotych. Miesięczne wpłaty wynoszą jednak 500 złotych, z uwagi na konieczność spłaty powstałego zadłużenia. Opłata za energię elektryczną to 120 złotych co dwa miesiące, za gaz – 85 złotych co drugi miesiąc.

Pozwany ma dolegliwości związane z kolanem i kręgosłupem. Obecnie ma sporadyczny kontakt z dziećmi. W toku sprawy rozwodowej kontakt ten był znacznie częstszy, gdyż pozwany złożył wniosek o zabezpieczenie kontaktów z nimi.

W ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy przytoczył treść art.133§1krio i 137§2krio jako mające zastosowanie w sprawie.

Wskazał, że strona powodowa domagała się zasądzenia alimentów na rzecz małoletniej P. i małoletniego J. za okres od dnia 28 marca 2012 roku do dnia 19 kwietnia 2013 roku, a więc od momentu opuszczenia przez matkę i dzieci wspólnie zajmowanego z pozwanym lokalu do momentu uprawomocnienia się wyroku rozwodowego, w którym to ustalono obowiązek alimentacyjny pozwanego względem dzieci. Sąd Rejonowy wskazał, że kierując się wskazaniem art. 137 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego zobowiązany był przede wszystkim do ustalenia, czy ze wskazanego przez stronę powodową okresu pozostały niezaspokojone potrzeby małoletnich powodów. Bowiem z uwagi na charakter świadczeń alimentacyjnych przeznaczonych na bieżące utrzymanie osoby uprawnionej, domaganie się ich za okres poprzedzający wytoczenie powództwa może być uzasadnione tylko wówczas, gdy pozostają z tego okresu nie zaspokojone potrzeby lub zobowiązania zaciągnięte przez uprawnionego względem osoby trzeciej na pokrycie tychże potrzeb (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 1976 r., III CRN 88/76).

W ocenie Sądu Rejonowego zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwolił ustalić, że strona powodowa korzysta od dłuższego czasu z pomocy ojczyma pozwanego, pomoc ta miała również charakter finansowy i obejmowała okres od marca 2012 roku do kwietnia 2013 roku. Świadek przyczyniał się do zaspokajania potrzeb małoletnich. Jak sam zeznawał, pomagał matce w opiece nad nimi, a także dokonywał niezbędnych zakupów, włączając w to zakup odzieży, czy butów. Jak wskazała B. N., matka powodów, teść nigdy nie żądał zwrotu pieniędzy (k.88) .

Matka małoletnich podnosiła w toku procesu, że dzieci nie wyjechały na wakacje w 2012 roku, co spowodowane było brakiem środków finansowych. Pozwany zeznał jednak, że oferował dzieciom wyjazd nad morze. Co więcej, wyjazd miał być nieodpłatny. Matka małoletnich nie kwestionowała tego faktu, wskazując, że dzieci nie chciały skorzystać z oferty pozwanego. Nie można więc zdaniem Sądu Rejonowego uznać, że potrzeby małoletnich w tym zakresie pozostały niezaspokojone. Dzieci co prawda nie wyjechały na wakacje, niemniej jednak miały taką możliwość, z której dobrowolnie nie skorzystały.

Sąd Rejonowy wskazał, że matka małoletnich podnosiła, że zaciągnęła pożyczkę na zaspokajanie potrzeb dzieci. Zauważył, że B. N. już wcześniej praktykowała zaciąganie kredytów w celu uzupełniania braków w domowym budżecie. Zobowiązania te powstały jeszcze przed orzeczeniem rozwodu, nie służyły więc zaspokajaniu potrzeb małoletnich w okresie od marca 2012 roku do kwietnia 2013 roku. Matka małoletnich wskazała, że lutym 2012 roku, świadoma, że wyprowadzi się wraz z dziećmi od męża, zaciągnęła pożyczkę w pracowniczej kasie zapomogowo-pożyczkowej w kwocie 5000 złotych. W ocenie Sądu Rejonowego, charakter tego typu pożyczki nie pozwala jednak stwierdzić, że jej zaciągnięcie wynikało z konieczności spełnienia niezaspokojonych potrzeb dzieci. Pożyczki pracownicze są z reguły zaciągane cyklicznie. Termin ich przyznania jest uwarunkowany pewną kolejnością chętnych pracowników. Jak zeznała matka małoletnich, pożyczka zaciągnięta została na przyszłą wyprowadzkę (k. 88). Tak więc w ocenie Sądu Rejonowego nie służyła finansowaniu bieżących potrzeb dzieci w okresie od marca 2012 roku do kwietnia 2013 roku.

Sąd Rejonowy zauważył ponadto, ze w toku sprawy rozwodowej matka małoletnich powodów nie składała wniosku o zabezpieczenie bieżących potrzeb dzieci poprzez zasądzenie od pozwanego alimentów na czas trwania procesu. Fakt, że była wówczas zastępowana przez profesjonalnego pełnomocnika świadczyć może o tym, że nie zachodziła po stronie powodowej potrzeba udzielenia takiego zabezpieczenia. Nie można bowiem zakładać, że matka małoletnich nie została poinformowana przez profesjonalnego pełnomocnika o możliwości złożenia wniosku o zabezpieczenie, tym bardziej, że stronie przeciwnej udzielono wówczas zabezpieczenia kontaktów z dziećmi.

Nadto wskazał, że zgodnie z zeznaniem matka małoletnich, latem 2012 roku, przed wyjazdem nad morze, pozwany chciał dać dzieciom pieniądze. B. N. nie przyjęła tych pieniędzy (k. 89). Takie zachowanie wskazuje, że potrzeby dzieci były zaspokajane przez matkę i ojczyma pozwanego, gdyż trudno przypuszczać, że matka odmówiłaby przyjęcia pieniędzy w jakiejkolwiek kwocie w przypadku braku środków na zaspokajanie tychże potrzeb.

Sąd rejonowy zauważył ponadto, że zupełnie niezrozumiała jest wysokość dochodzonych w toku niniejszego postępowania alimentów. Wyrok rozwodowy Sądu Okręgowego nie został zaskarżony przez matkę małoletnich powodów w zakresie punktu 3. Należałoby więc uznać, że wysokość zasądzonych alimentów odpowiadała w ocenie matki uzasadnionym potrzebom dzieci.

W tych okolicznościach, całokształt zebranego w sprawie materiału dowodowego pozwolił ustalić, że z okresu pomiędzy 28 marca 2012 roku do dnia 19 kwietnia 2013 roku nie pozostały żadne niezaspokojone potrzeby małoletnich powodów. Matka małoletnich nie wykazała również, że ciążą na niej zobowiązania zaciągnięte względem osoby trzeciej na pokrycie potrzeb małoletnich. Wniesione powództwo nie zasługiwało więc na uwzględnienie.

Apelację od tego wyroku wnieśli powodowie, domagając się jego zmiany i uwzględnienia powództwa w całości, ewentualnie zaś uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Zarzucili mu błąd w ustaleniach faktycznych polegający na uznaniu, że matka nie wykazała istnienia roszczeń alimentacyjnych w postaci niezaspokojonych potrzeb oraz zobowiązań zaciągniętych przez matkę powodów na pokrycie tych potrzeb za okres od 28 marca 2012r. do 19 kwietnia 2012 r.. podczas gdy ze zgromadzonego sprawie materiału dowodowego wynika, że we wskazanym okresie pozwany w żaden sposób nie przyczyniał się do zaspokajania potrzeb powodów, co spowodowało że szereg potrzeb małoletnich powodów zostało niezaspokojonych oraz zmusiło matkę powodów od zaciągnięcia zobowiązań ba pokrycie kosztów o najbardziej podstawowym charakterze. W ocenie skarżacych zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wskazuje, że w okresie, którego dotyczy pozew potrzeby powodów pozostawały niezaspokojone.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja w części zasługiwała na uwzględnienie.

Poczynione przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne są zasadniczo prawidłowe, konieczne jest jednak ich uzupełnienie poprzez ustalenie, że środki pochodzące z pożyczki z Zakładowej Kasy zapomogowo-pożyczkowej w kwocie 5000 zł matka powodów przeznaczyła na bieżące utrzymanie swoje i dzieci, to jest opłaty i jedzenie. Kwotę pożyczki nadal spłaca( zeznania matki powodów k. 88).

Z powyższym uzupełnieniem Sąd Okręgowy przyjmuje ustalenia Sądu Rejonowego za własne.

Ustalenia faktyczne poczynione w sprawie nie pozwalają na uwzględnienie powództwa w całości. Rację ma przy tym Sąd Rejonowy wskazując, że miesięczna kwota alimentów dochodzonych za okres sprzed prawomocności wyroku rozwodowego (od dnia 28 marca 2012 roku do dnia 19 kwietnia 2013 roku) nie została niczym uzasadniona i znacząco odbiega od kwoty alimentów ustalonej i przyjętej w postępowaniu rozwodowym. Powodowie w żaden sposób nie wykazali, aby ich potrzeby oraz możliwości zarobkowe pozwanego w okresie poprzedzających prawomocność wyroku rozwodowego były wyższe niż w okresie bezpośrednio późniejszym. Tym samym brak było podstaw do uwzględnienia w tej części ich żądania. Nadto w istocie zgodnie z art. 137§2 krio, Sąd może zasądzić alimenty za okres wsteczny jedynie wówczas, gdy pozostały z tamtego okresu jakieś niezaspokojone potrzeby, zaciągnięte na ich zaspokojenie zobowiązania. W tym zakresie przeprowadzone postępowania wskazało, że przy zaspokajaniu potrzeb dzieci matka powodów korzystała z pomocy teścia, który nie żądał zwrotu poniesionych kwot, a zatem nie udzielił jej w tym zakresie pożyczki. W tym też zakresie nie może ona domagać się w trybie art. 137§2krio pokrycia wydatkowanych kwot przez pozwanego. inaczej jednak niż wskazał to Sąd Rejonowy ocenić należało pożyczkę w kwocie 5000 zł, jaką matka pobrała w zakładzie pracy na koszty przyszłej wyprowadzki, uściślając w swych zeznaniach, że kwotę tę przeznaczyła na opłaty oraz jedzenie. Niewątpliwie skoro powodowie mieszkali z nią i razem spożywali posiłki, wskazane wydatki dotyczyły tak matki powodów, jak i ich. Jak wynika z postępowania, matka nadal spłaca tę pożyczkę. Nie można podzielić wywodu Sądu Rejonowego, że o dacie przyznania pożyczki zadecydowała kolejność wniosków w zakładzie pracy, a tym samym nie można uznać zaciągnięcia zobowiązania z tytułu tej pożyczki za uzasadniające uwzględnienie powództwa w niniejszej sprawie. w ocenie Sądu Okręgowego decydujące znaczenie winno mieć, na co te środki zostały przeznaczone, a nie to z jakiego powodu właśnie te środki matka powodów i powodowie wykorzystali na pokrycie swych potrzeb. Podnieść należy, że we wcześniejszym okresie matka powodów zaciągała zobowiązania w instytucjach kredytowych. Zatem prawdopodobnym jest, że gdyby nie uzyskała pożyczki w zakładzie pracy, to na pokrycie koniecznych potrzeb swoich i dzieci zaciągnęłaby kolejne zobowiązanie w banku czy innej instytucji udzielającej pożyczek, jak to czyniła już wcześniej.

Wskazane wywody wskazują na zasadność uznania, że w okresie, którego dotyczy pozew powodowie zaspokajali swoje potrzeby za pomocą pożyczki, która nie została spłacona w tym czasie. Zatem uzasadnione było uznanie w tym zakresie zasadności ich powództwa i rozważenie wysokości kwoty, jaką z tego tytułu należało na ich rzecz zasądzić. Zważywszy na wyższe potrzeby matki powodów w porównaniu z potrzebami małoletnich Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że na rzecz powodów za wskazany w pozwie okres należało zasądzić od pozwanego kwoty po 1600 zł, stanowiące nieco mniej niż 1/3 kwoty pobranej przez matkę pożyczki.

Jednocześnie zważywszy na złożone żądanie odsetek Sąd uznał je na podstawie art. 481§1i 2 kc za udowodnione i zasadne od dnia następnego po doręczeniu pozwanemu odpisu pozwu, albowiem z przeprowadzonego postępowania nie wynika, aby powodowie wcześniej wzywali pozwanego do uiszczenia kwoty dochodzonej pozwem.

Z tych powodów na podstawie art. 386§1 kpc zmieniono zaskarżony wyrok w sposób wskazany w sentencji.

Dalej idącą apelację jako nieuzasadnioną oddalono na podstawie art. 385 kpc. Jednocześnie dokonana zmiana obejmowała też zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów na podstawie art. 100 kpc kosztów postępowania, a na zasadzie art. 113 ust.1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych( tekst. Jedn. Dz. U. z 2010 nr 90 poz. 594 z późn. zm.).

Rozstrzygając o kosztach postępowania Sad Okręgowy miał na względzie, że powodowie w porównaniu z wartością pierwotnego żądania wygrali sprawę w 25%. Zatem należało zasądzić na ich rzecz 25% poniesionych kosztów postępowania. Zasada ta objęła też koszty postępowania odwoławczego, zatem na ich rzecz zasądzono po 150 zł, tj 25% poniesionych kosztów w postaci wynagrodzenia pełnomocnika wyliczonego na podstawie §13 ust.1 w zw. z §7 ust.4 w zw. z §6 pkt 4 w rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu( tekst. Jedn. Dz. U. z 2013 poz. 461). Podobnie na zasadzie art. 100 kpc kosztów postępowania, a na zasadzie art. 113 ust.1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych( tekst. Jedn. Dz. U. z 2010 nr 90 poz. 594 z późn. zm.)rozstrzygnięto o kosztach sadowych w postępowaniu odwoławczym, obciążając pozwanego opłatą od apelacji, od uiszczenia której powodowie byli zwolnieni.

SSR(del.) Roman Troll SSO Tomasz Tatarczyk SSO Gabriela Sobczyk