Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 września 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Teresa Kołeczko - Wacławik

Sędzia SO Leszek Dąbek

Sędzia SO Anna Hajda (spr.)

Protokolant Wioletta Matysiok

po rozpoznaniu w dniu 18 września 2014 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa K. K.

przeciwko A. K.

o obniżenie alimentów

na skutek apelacji pozwanej oraz zażalenia pełnomocnika pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Rybniku

z dnia 25 lutego 2014 r., sygn. akt IV RC 934/12

1.  oddala apelację;

2.  przyznaje adwokatowi A. G. od Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w Rybniku) kwotę 369 (trzysta sześćdziesiąt dziewięć) złotych, w tym kwotę 69 (sześćdziesiąt dziewięć) złotych podatku od towarów i usług, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu pozwanej w postępowaniu odwoławczym;

3.  z zażalenia pełnomocnika pozwanej zmienia orzeczenie zawarte w punkcie 2 wyroku w ten sposób, że przyznaje adwokatowi A. G. od Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w Rybniku) kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem) złotych, w tym kwotę 138 (sto trzydzieści osiem) złotych podatku od towarów i usług, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu pozwanej;

4.  nie obciąża powoda kosztami postępowania zażaleniowego.

SSO Anna Hajda SSO Teresa Kołeczko – Wacławik SSO Leszek Dąbek

UZASADNIENIE

Powód K. K., pozwem doprecyzowanym na rozprawie w dniu 28 stycznia 2014r. domagał się uchylenia w całości z dniem 28 stycznia 2014r. roku obowiązku alimentacyjnego w stosunku do pozwanej A. K., ustalonego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 20 lutego 2007r. w sprawie II Rc 1398/05, VCa 42/07 w kwocie po 400zł miesięcznie. W uzasadnieniu pisemnym powoływał się min. na trudną sytuację materialną rodziny, zarazem wskazując iż pozwana zamieszkuje z przyjacielem z którym ponoszą wspólnie opłaty i wyżywienie. W jego ocenie posiada również możliwość dodatkowej lub tymczasowej pracy.

Pełnomocnik pozwanej wnosił na rozprawie o oddalenie powództwa w całości.

Wyrokiem z dnia 25 lutego 2014 roku Sąd Rejonowy w Rybniku w punkcie pierwszym uchylił obowiązek alimentacyjny powoda K. K. wobec pozwanej A. K. w kwocie po 400,00 złotych orzeczony wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 20 lutego 2007 roku w sprawie II RC 1398/05, V ACa 42/07, z dniem 28 stycznia 2014 roku. W punkcie drugim zasądził Sąd Rejonowy od Skarbu Państwa na rzecz adw. A. G. kwotę 600,00 złotych tytułem kosztów ustanowienia pełnomocnika z urzędu dla pozwanej. W punkcie trzecim wyroku zawarto orzeczenie w przedmiocie odstąpienia od obciążania pozwanej kosztami postępowania.

Podstawa tej treści rozstrzygnięcia były następujące ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy.

Powód K. K. jest ojcem pozwanej A. K. , urodzonej (...). Ostatnie alimenty na rzecz pozwanej orzeczone zostały wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 20 lutego 2007r. orzekającego rozwód rodziców pozwanej w sprawie II Rc 1398/05, VCa 42/07, a w kwocie po 400 zł miesięcznie

W dacie ustalenia ostatnich alimentów powód K. K. miał 37 lat, posiadał wykształcenie wyższe górnicze, nie ujawnił swoich dochodów, jednak w ocenie Sądu Apelacyjnego łożenie na rzecz trójki uprawnionych do alimentów dzieci kwoty 900 zł mieściło się w jego możliwościach zarobkowych. A. K. miała wówczas 13 lat.

Wykonywanie władzy rodzicielskiej nad powódką i jej rodzeństwem zostało pierwotnie powierzone matce. Sytuacja rodzinna pozwanej była niestabilna, prowadzone były następnie postępowania opiekuńcze skutkujące ograniczeniem władzy rodzicielskiej rodziców i ustanowieniem rodziny zastępczej oraz nadzoru kuratora sądowego, by ostatecznie 23 stycznia 2012r. władza została obojgu rodzicom przywrócona.

Pozwana jako nieletnia sprawiała kłopoty wychowawcze. Wobec niej w związku ze stwierdzeniem demoralizacji stosowane były środki wychowawcze, w tym na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Rybniku z dnia 17 marca 2010r. w sprawie IV Now 225/09, wobec bezskuteczności uprzedniego nadzoru kuratora, zarządzono umieszczenie w młodzieżowym ośrodku socjoterapii, co kolejnym postanowieniem zostało zawieszone.

Na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Rybniku z dnia 06.05.2011r. w sprawie III Nsm 18/11 A. K. została powierzona pod pieczę ojca. Od tego czasu przebywała pod bezpośrednią opieką ojca. Od września 2011r. podjęła naukę w Technikum w P. w zawodzie fryzjer. Nieletnia związała się wówczas z żonatym mężczyzną M. B., wyprowadziła z domu ojca i zamieszkała w R. z konkubentem, zaprzestała nauki. Kurator sądowy sprawujący nadzór wnioskował w sprawie wykonawczej wówczas o rozpoczęcie procedury związanej z umieszczeniem nieletniej w MOW.

W oświadczeniu złożonym wówczas do sprawy III Nsm 775/11 pozwana stwierdzała iż zamieszkała od 18.09.2011r u swojego przyjaciela na żądanie jej ojca. Zarazem deklarowała iż do czasu osiągnięcia pełnoletniości pragnie zamieszkać z matką czego jednak faktycznie nie uczyniła.

W dniu 01 lutego 2012r. postępowanie opiekuńcze - wykonawcze zostało umorzone wobec ukończenia przez A. K. 18 roku życia. W ostatnim sprawozdaniu kurator sądowy sprawujący nadzór nad rodziną w postępowaniu opiekuńczym podsumowując swoje działania stwierdził iż „ A. K. nie ma problemów w kontakcie werbalnym, jest osobą samodzielną i pewną siebie. W trakcie nadzoru sprawiała poważne problemy opiekuńczo-wychowawcze w domu i szkole, przejawiała zachowania charakterystyczne dla osób niedostosowanych społecznie tj. wagarowała, notorycznie kłamała, uciekała z domu, nie uczyła się, awanturowała z rodziną, ignorowała polecenia kuratora, nie podejmowała współpracy z kuratorem sądowym i pedagogiem szkolnym, była arogancka i leniwa’. Przedstawione uwagi dotyczą głównej mierze okresu gdy pozwana była nieletnia jednak jej kolejne zachowania jako osoby już pełnoletniej ( tylko te zachowania podlegają ocenie Sądu dla potrzeb niniejszej sprawy) a związane z porzuceniem szkoły i inne, opisane poniżej są oczywistą konsekwencją i kontynuacją prezentowanej wcześniej postawy obserwowanej przez kuratora sądowego.

Obecnie powód ma 42 lata. Prowadzi własną działalność gospodarczą a jego sytuacja jest na tyle dobra że jak sam przyznaje stać go na łożenie alimentów. Wskazał jednak iż postawa życiowa córki tj. porzucenie nauki, związek jeszcze jako małoletnia ż żonatym mężczyzną, opuszczenie domu, nie uzasadnia ich kontynuacji. Córka od momentu wyprowadzki w dniu 18.09.2011r nie utrzymuje z nim żadnych kontaktów. Również powód nie przejawia inicjatywy w tym zakresie ponieważ uważa że to ona wykazała się brakiem szacunku i powinna przeprosić.

Pozwana, ma aktualnie lat 20, zamieszkuje w R. B., z jej przyjacielem M. B., pozostając z nim w związku konkubenckim. Partner pracuje, uzyskując według jej oświadczenia dochód około 2000,0zł netto/m. Z wyżej wymienionym związała się jeszcze jako małoletnia i jak ustalono na podstawie oświadczenia samej pozwanej złożonego w innej sprawie, zamieszkuje z nim od 18.09.2011r.

Jak sama pozwana przyznaje, nie ukończyła nauki w szkole zawodowej w P. do której uczęszczała po zamieszkaniu jako małoletnia z ojcem, ponieważ na własne życzenie się z niej wypisała, co nastąpiło w lutym 2012r. ( niezwłocznie po osiągnięciu pełnoletniości). Następnie zapisała się do technikum w Zespołu Szkół nr (...) w dzielnic R. do której uczęszczała w okresie od 14.02.2012r. do 01.03.2013r. której jednak również nie ukończyła ponieważ, jak stwierdziła, dojazd od szkoły był za drogi. Jak twierdzi ukończyła kurs wizażu.

Pozwana nie posiada zatrudnienia i nie jest zarejestrowana jako osoba bezrobotna.

Aktualnie kontynuuje naukę w (...) Centrum (...) jako słuchaczka drugiego semestru liceum ogólnokształcącego dla dorosłych. Nie została jednak sklasyfikowana z dwóch przedmiotów. Nauka odbywa się w systemie zaocznym ( e learning) Pozwana twierdzi iż poszukiwała pracy jednak bezskutecznie. Nie utrzymuje kontaktu z ojcem. Koszty utrzymania pozwanej obejmują czynsz za mieszkanie 300 zł/m, 500 zł/m ogrzewanie gazowe, prąd 80 zł/m, Internet 49 zł/m, żywność 400 zł/m.

Pozwana jest współwłaścicielem domu a wartość jej udziału wynosi około 300.000,00 zł. Dom pozostaje w dyspozycji jej matki z którą jest w konflikcie. Planuje złożenie pozwu o zniesienie jego współwłasności.

Aktualnie ( stan na 20.01.2014r.) na lokalnym rynku pracy są dostępne oferty pracy w zawodzie fryzjera np. wW., a także oferty dla osób bez jakichkolwiek kwalifikacji np. w ochronie w G., prace fizyczne w pralni w G..

W tak ustalonym stanie faktycznym przywołał Sąd Rejonowy dyspozycję art. 133, art. 138 i art. 135 k.r.io., zważywszy, że od ostatniego orzekania o alimentach na rzecz pozwanej, jej sytuacja życiowa uległa zdecydowanej zmianie.

Po pierwsze pozwana jest pełnoletnia, po drugie rozpoczęła samodzielne życie, zrywając relacje z powodem i pozostając w stałym związku konkubenckim. Nadto, zważywszy na wiek i brak kontynuacji nauki w szkole dziennej, ma aktualnie obiektywną możliwość zarobkowania której nie realizuje z powodu własnych zaniechań. Co więcej na lokalnym rynku pracy są oferty pracy dostępne dla pozwanej chociażby praca w pralni na pół etatu w R. ujawniona w informacji PUP.

Podkreślił Sąd Rejonowy, iż obowiązek rodziców względem dziecka istnieje wówczas, gdy dziecko nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie, co oznacza zapewnienie minimum socjalnego, zapewniającego zaspokajanie przez dziecko podstawowych potrzeb życiowych. Zwrot „jeszcze" nie jest w stanie utrzymać się – wskazuje, że dziecko powinno podejmować próby usamodzielnienia się, jeżeli jest to możliwe i uzasadnione. W odniesieniu do dzieci, które osiągnęły pełnoletniość, brać należy pod uwagę to, czy wykazują chęć dalszej nauki oraz czy osobiste zdolności i cechy charakteru pozwalają na rzeczywiste kontynuowanie nauki. Usamodzielnianie się dziecka stanowi zarazem proces ciągły, składający się z wielu zdarzeń pozwalających na osiągnięcie stanu, kiedy to dziecko może utrzymać się samodzielnie.

W ocenie Sądu Rejonowego pozwana już jako osoba pełnoletnia, począwszy od przerwania nauki w szkole w P., w sposób uporczywy i ze złą wolą nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się. Ponieważ bezzasadnie porzuciła dwukrotnie naukę, nie osiąga promocji do następnej klasy ze swojej winy, lekceważąc naukę. Podobnie nie osiąga żadnych prawidłowych rezultatów podczas aktualnej nauki. Już powyższa sytuacja w pełni uzasadnia uchylenie się powoda od spełnienia obowiązku alimentacyjnego. Nadto pozwana, w ocenie Sądu, wyłącznie z lenistwa nie pracuje, zważywszy na fakt, iż w przypadku nauki niestacjonarnej wielu studentów łączy umiejętnie edukację z pracą zawodową. W ocenie Sądu pozwana pozostająca osobą bezrobotną, bez rejestracji, nie szuka aktywnie pracy, pomimo iż aktualnie takowe oferty dla osób bez kwalifikacji są dostępne na lokalnym rynku pracy. W końcu podnieść należy iż pozwana pozostaje w stałym związku konkubenckim prowadząc wspólne gospodarstwo domowe i sprzeczne z zasadami szeroko pojętego współżycia społecznego jest aby w takiej sytuacji rodzice ponosili ciężar jej utrzymania, albowiem ogólnie przyjęta norma obyczajowa nakazuje aby to partnerzy w związku dokładali wzajemnych starań o utrzymanie w sposób analogiczny jak w związku małżeńskim.

W tej sytuacji Sąd Rejonowy uchylił obowiązek alimentacyjny powoda K. K. wobec pozwanej A. K. orzeczony wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 20 lutego 2007r. w sprawie IIRc 1398/05,VCa 42/07 z dniem 28 stycznia 2014r. czyli zgodnie z zadaniem powoda.

O kosztach postępowania orzeczono na zasadzie art. 102 k.p.c. w związku z art. 108 k.p.c., mając na względzie zarówno wynik postępowania jak i sytuację osobistą, rodzinną, majątkową i wysokość dochodów pozwanej.

Z wyżej wskazanym orzeczeniem nie zgodziła się pozwana wywodząc apelację oraz pełnomocnik pozwanej składając zażalenie na orzeczenie zawarte w punkcie drugim wyroku.

Pozwana zaskarżyła wyrok w części obejmującej rozstrzygnięcie zawarte w punkcie pierwszym wyroku, zarzucając : - sprzeczność istotnych ustaleń faktycznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez przyjęcie przez Sąd, że nastąpiła istotna zmiana stosunków, tj. że pozwana nie dokłada odpowiednich starań o uzyskanie możliwości samodzielnego utrzymania się pomimo, że ze zgromadzonych dowodów, a to zeznań pozwanej wynika, że podejmowała starania o uzyskanie zawodu lub wykształcenia; - naruszenie przepisów postępowania tj. art. 233 § 1 kpc, poprzez bezzasadne odmówienie przez Sąd wiary zeznaniom pozwanej w części dotyczącej powodów jej odejścia ze Szkoły zawodowej w P. oraz Zespołu Szkół nr (...) w dzielnicy R., a nadto nieukończenia drugiego semestru liceum ogólnokształcącego dla dorosłych w W.; - naruszenie przepisów postępowania tj. art. 328 kpc poprzez niewskazanie przyczyn dla których Sąd odmówił wiarygodności zeznaniom pozwanej w zakresie jej działań w związku z kontynuowaniem nauki i poszukiwaniem pracy.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżąca domagała się zmiany zaskarżonego wyroku w punkcie pierwszym poprzez oddalenie powództwa w całości. Jako ewentualny sformułowano wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji. Nadto pełnomocnik powódki ustanowiony z urzędu wniósł o przyznanie kosztów pomocy prawnej w postępowaniu odwoławczym. W tym zakresie skarżący zarzucił naruszenie § 2 ust 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu poprzez jego niezastosowanie i ostateczne zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika kwoty 600,00 złotych tytułem kosztów ustanowienia pełnomocnika z urzędu dla pozwanej, bez podatku od towarów i usług. W oparciu o tak sformułowany zarzut skarżący domagał się zmiany zaskarżonego postanowienia i zasądzenia od Skarbu Państwa na rzecz pełnomocnika kwoty 738,00 złotych tytułem kosztów ustanowienia pełnomocnika z urzędu dla pozwanej, w tym kwoty 138,00 złotych tytułem podatku od towarów i usług oraz zasądzenia na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej nie może odnieść spodziewanego skutku wobec trafności zaskarżonego orzeczenia w zakresie objętym apelacją. Zarzuty apelacji w istocie swej sprowadzają się do kwestionowania ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd Rejonowy. Zatem podkreślenia wymaga, że Sąd odwoławczy ma ograniczone możliwości ingerencji w ustalenia faktyczne poczynione przez sąd pierwszej instancji na podstawie dowodów osobowych, w tym stron postępowania. Ewentualna zmiana tychże ustaleń może być dokonywana zupełnie wyjątkowo, w razie jednoznacznej wymowy materiału dowodowego z zeznań świadków i przesłuchania stron oraz oczywistej błędności oceny tegoż materiału. Jeżeli z materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona. Odnosząc powyższe uwagi do okoliczności rozpoznawanej sprawy nie sposób przypisać Sądowi Rejonowemu uchybień wskazanych powyżej, które uprawniałyby do ingerencji w treść poczynionych przez ten Sąd ustaleń faktycznych. Wszystkie okoliczności zostały przez Sąd Rejonowy ustalone w oparciu o powołane w pisemnych motywach orzeczenia prawidłowo przeprowadzone dowody, nadto nie dopuścił się Sąd Rejonowy ani uchybień logicznych w formułowaniu wniosków wynikających z postępowania dowodowego ani też odstępstw od zasad doświadczenia życiowego. Zarzuty zawarte w apelacji stanowią jedynie swoistą polemikę z prawidłowymi wywodami Sądu I instancji. Zatem, Sąd Okręgowy w pełnym zakresie podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji, oraz motywy, którymi kierował się Sąd Rejonowy ustalając stan faktyczny i przyjmuje je za swoje. Podkreślenia wymaga, że twierdzenia pozwanej dotyczące jej woli kontynuowania nauki pozostały całkowicie gołosłowne, okoliczności tych postępowanie dowodowe nie tylko nie potwierdziło ale też prowadzi do wniosków jednoznacznie odmiennych. Nie może także zostać uwzględniony zarzut naruszenia dyspozycji art. 328 kpc. Dla porządku wskazać należy, że zarzut naruszenia przepisu art. 328 § 2 k.p.c. może być usprawiedliwiony tylko w tych wyjątkowych okolicznościach, w których treść uzasadnienia orzeczenia sądu całkowicie uniemożliwia dokonanie oceny toku wywodu, który doprowadził do wydania orzeczenia lub w przypadku zastosowania prawa materialnego do niedostatecznie jasno ustalonego stanu faktycznego. O sytuacji tego rodzaju nie można mówić w okolicznościach rozpoznawanej sprawy. Uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia zawiera wszystkie elementy, o których traktuje przepis art. 328 § 2 kpc.

Reasumując powyższe, apelacja jako bezzasadna podlega oddaleniu stosownie do treści art. 385 kpc. O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej pozwanej z urzędu orzeczono stosownie do dyspozycji § 2 ust 3 w zw. z § 6 pkt 3 i § 13 ust 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Rozpoznając z kolei zażalenie pełnomocnika pozwanej na postanowienie zawarte w punkcie drugim wyroku wskazać należy, że jest ono całkowicie uzasadnione. Orzekając w tym zakresie pominął Sąd Rejonowy dyspozycję § 2 ust 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Dlatego zaskarżone orzeczenie zostało zmienione na zasadzie art. 386 § 1 kpc w zw. z art. 397 § 2 kpc.

Z uwagi na charakter sprawy obejmującej roszczenie o alimenty oraz wobec faktu, iż powód faktycznie nie kwestionował zasadności zażalenia, na zasadzie art. 102 kpc Sąd Okręgowy postanowił nie obciążać powoda kosztami postępowania zażaleniowego.

SSO Anna Hajda SSO Teresa Kołeczko – Wacławik SSO Leszek Dąbek