Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

POSTANOWIENIE

Dnia 7 sierpnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Teresa Kołeczko - Wacławik

Sędziowie: SO Krystyna Hadryś (spr.)

SO Anna Hajda

Protokolant Justyna Chojecka

po rozpoznaniu w dniu 7 sierpnia 2014 r. na rozprawie sprawy

z wniosku R. J.

z udziałem J. J.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji wnioskodawczyni

od postanowienia Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim

z dnia 5 listopada 2013 r., sygn. akt I Ns 822/12

postanawia:

I.  zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie 5 o tyle tylko, że zasądzona w nim spłata płatna jest do 31 grudnia 2015 r. z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w jej płatności;

II.  odrzucić apelację w zakresie żądania rozliczenia nakładów wnioskodawczyni z majątku osobistego na majątek wspólny;

III.  oddalić apelację w pozostałym zakresie.

SSO Anna Hajda SSO Teresa Kołeczko - Wacławik SSO Krystyna Hadryś

Sygn. akt III Ca 587/14

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni R. J. wniosła o podział majątku wspólnego jej i uczestnika J. J., w ten sposób, że wchodzące w skład majątku mieszkanie przy ul. (...) w W. zostanie jej przyznane ze spłatą dla uczestnika. Wniosła ponadto o ustalenie że jej udział w majątku wspólnym wynosi 75 % a uczestnika 25 %. Zażądała także rozliczenia nakładów na majątek wspólny w postaci utrzymania mieszkania oraz spłaty wspólnych kredytów. Opłaty za mieszkanie i raty kredytu uczestniczka uiszczała z majątku sama od 1 maja 2008 r. czyli od dnia kiedy uczestnik postępowania wyprowadził się ze wspólnego mieszkania.

Uzasadniając wniosek podniosła, że wyrokiem z dnia 30 maja 2007 r. Sąd Okręgowy w Gliwicach orzekł rozwód stron. W czasie trwania małżeństwa strony nabyły mieszkanie, gdzie zamieszkali wraz dwójką dzieci. Na zakup mieszkania strony zaciągnęły kredyt hipoteczny. Wnioskodawczyni uważa, że jej wkład w powstanie majątku był o wiele większy niż uczestnika, pomimo że wnioskodawczyni podjęła pracę zawodową od 1 września 2003 r. a jej zarobki były niższe niż uczestnika. Wnioskodawczyni zajmowała się bowiem wychowaniem dzieci oraz utrzymaniem domu, sama bez pomocy uczestnika pracowała zawodowo. Uczestnik postępowania oddawał zarobione pieniądze wnioskodawczyni, jednak nadużywał alkoholu i sporą część pieniędzy trzeba był przeznaczyć na spłatę długów, które powstały wcześniej przez nadużywanie alkoholu. Uczestnik postępowania znęcał się psychicznie nad rodziną za co został skazany wyrokiem Sądu. Uczestnik postępowania nie interesował się sprawami domowymi, nie dbał o czystość i porządek, nie odczuwał potrzeby by cokolwiek wyremontować, zmienić w mieszkaniu, wymienić okna itd. Poza alimentami na syna uczestnik nie pomaga wnioskodawczyni w spłacie wspólnych zobowiązań. Wnioskodawczyni spłaca kredyt hipoteczny (na dzień 2 maja 2012 roku spłaciła już 10.643,31 zł) a ponadto spłaciła kredyt gotówkowy w wysokości 4.500 zł + odsetki w wysokości 44,31 zł. Wnioskodawczyni sama opłacała czynsz, co od maja 2008 r. do maja 2012 r. daje kwotę 29.767,40 zł.

Uczestnik J. J. odnosząc się do wniosku, stwierdził, że żądanie ustalenia nierównego podziału majątku wspólnego nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem brak jest jakichkolwiek podstaw faktycznych do uwzględnienia takiego żądania. Jako niezrozumiałe określił on żądanie ponoszenia przez niego kosztów utrzymania mieszkania zajmowanego przez wnioskodawczynię. Uczestnik bowiem ponosi koszty utrzymania mieszkania w którym sam zamieszkuje, a ponadto łoży alimenty na utrzymanie syna P., co zaspokaja potrzeby mieszkaniowe tego syna. Uczestnik zgodził się, że prawo do lokalu mieszkalnego winno przypaść wnioskodawczyni.

Strony były zgodne co do tego, że ich majątek wspólny sprowadza się do spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, że uczestnik wyprowadził ze wspólnego mieszkania stron na początku maja 2008 r., a w mieszkaniu pozostała wnioskodawczyni z dziećmi, oraz że do momentu wyprowadzenia się uczestnika, koszty utrzymania mieszkania i spłaty wspólnego kredytu hipotecznego były przez nich ponoszone „po połowie” a później odpowiednich spłat dokonywała wyłącznie wnioskodawczyni. Strony były też zgodne, że wnioskodawczyni spłaciła kredyt w rachunku bieżącym w nominalnej wysokości 4.500 zł.

Zaskarżonym postanowieniem wstępnym Sąd Rejonowy w Wodzisławiu Śląskim ustalił, że stronom R. J. i J. J. przysługują równe udziały w majątku wspólnym; ustalił, że w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni i uczestnika wchodzi spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego położonego w W. przy ulicy (...), dla którego to prawa jest prowadzona księga wieczysta nr (...) o wartości 84.223,60 zł; ustalił, że wnioskodawczyni z majątku odrębnego dokonała wydatków na spłatę wspólnych długów w wysokości 18.348,06 zł; dokonał podziału majątku wspólnego w ten sposób, że składnik opisany w pkt 2 to jest spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego położonego w W. przy ulicy (...) przyznał wnioskodawczyni; zasądził od wnioskodawczyni R. J. na rzecz uczestnika J. J. kwotę 32.937,77 zł tytułem wyrównania udziałów w majątku wspólnym i zwrotu wydatków z majątku odrębnego na spłatę wspólnych długów płatną w 3 ratach: pierwsza w wysokości 10.937,77 zł, płatną w terminie 6 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia; druga w wysokości 11.000 zł, płatną w terminie 9 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia; trzecia w wysokości 11.000 zł, płatną w terminie 12 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia płatności którejkolwiek z rat; ściągnął od uczestnika J. J. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim z zasądzonego roszczenia kwotę 390,92 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych; zasądził od uczestnika J. J. na rzecz wnioskodawczyni R. J. kwotę 504,90 zł tytułem kosztów postępowania.

Zaskarżone orzeczenie zapadło przy ustaleniu, że przez cały okres małżeństwa to jest od 24 września 1994 r. do 21 czerwca 2007 r. uczestnik J. J. pracował zawodowo na kopalni i utrzymywał rodzinę. Osiągał zarobki ok. 2.700 – 2.800 zł miesięcznie. Do 2003 r. wnioskodawczyni nie pracowała zawodowo ale zajmowała się wychowywaniem dzieci, oraz gospodarstwem domowym tj. sprzątaniem, gotowaniem itp. Zdarzało się, że cześć wynagrodzenia uczestnika była przeznaczana na alkohol, gdyż wpadał on w ciągi alkoholowe.. W 2003 r. uczestniczka również podjęła pracę zarobkową. Wnioskodawczyni osiąga obecnie dochody w wysokości ok. 1.600 zł netto miesięcznie. Oprócz tego otrzymuje alimenty na dzieci. Strony posiadają własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego położonego w W., przy ul. (...). Prawo to jest obciążone hipoteką zwykłą zabezpieczającą kredyt na zakup tego prawa w wysokości 28.000 zł wpisaną w 1999 r. Prawo to posiada wartość rynkową (nie uwzględniając obciążenia hipoteką) w wysokości 92.800 zł. W czasie trwania małżeństwa strony zaciągnęły kredyt w wysokości 28.000 zł na zakup własnościowego prawa spółdzielczego do lokalu. Od maja 2008 r. kredyt ten jest spłacany wyłącznie przez wnioskodawczynię. Wnioskodawczyni od tego czasu tj. od maja 2008 r. do dnia 1 października 2010 r. dokonała spłat kredytu w łącznej wysokości 13.846,39 zł. Zadłużenie z tego kredytu na dzień 1 października 2013 r. wynosiło 8.576,40 zł. W czasie trwania małżeństwa strony zaciągnęły kredyt w rachunku bieżącym – wysokości 4.500 zł. W dniu 27 maja 2011 r. wnioskodawczyni spłaciła ten kredyt. Zadłużenie z tego kredytu w momencie spłaty wynosiło 4.501,67 zł. Od maja 2008 r. wnioskodawczyni również ponosi koszty utrzymania mieszkania. Od maja 2008 r. do września 2013 r. do Spółdzielni Mieszkaniowej (...) wpłaciła z tego tytułu kwotę 40.256,16 zł

Sąd ustalił, że od 12 maja 2008 r. do 3 sierpnia 2009 r. spłaty wyniosły 3.705,35 zł, od 31 sierpnia 2009 r. do 30 września 2013 r. spłaty wyniosły 9.967,07 zł, a po 30 września 2013 r. wnioskodawczyni dokonała jeszcze jednej spłaty w wysokości 173,97 zł. Sąd zsumował powyższe kwoty (3.705,35 zł + 9.967,07 zł + 173,97 zł) uzyskując kwotę 13.846,39 zł. W okresie po 3 sierpnia 2009 r. do 31 sierpnia 2009 r. nie dokonano żadnej spłaty - jak wynika bowiem z historii rachunku od początku jego założenia do 17 maja 2012 r. kolejnych spłat dokonano 3 sierpnia 2009 r. i 1 września 2009 r.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd pierwszej instancji doszedł do przekonania, iż wniosku o ustalenie nierównych udziałów należało nie uwzględnić, ustalając, iż strony posiadają równe udziały w majątku wspólnym, gdyż biorąc po uwagę wkład uczestnika w postaci uzyskanych zarobków w żadnym wypadku nie można uznać, że w sposób rażąco niższy niż wnioskodawczyni przyczynił się do powstania majątku wspólnego. Sąd Rejonowy wskazał, że jedynym składnikiem majątku wspólnego było spółdzielcze prawo własnościowe do lokalu mieszkalnego położonego w W. przy ul. (...), o wartości 84.223,60 zł. Sąd uznał, iż prawo to zgodnie ze stanowiskiem stron należało przyznać wnioskodawczyni. Jeśli chodzi o spłatę wspólnego długu zaciągniętego na zakup mieszkania, jak również ewentualnych nakładów na to mieszkanie w postaci ponoszenia kosztów jego utrzymania to do momentu wyprowadzenia się uczestnika z początkiem maja 2008 r. strony dokonywały wspólnie „po połowie” spłat tych długów i kosztów utrzymania mieszkania, oznacza to, że wszelkie wydatki stron do tego momentu uległy wzajemnemu zniesieniu i rozliczeniu mogą podlegać jedynie wydatki po wyprowadzeniu się uczestnika ze wspólnego mieszkania. Ponadto Sąd wskazał, że niekorzystny skutek spłaty kredytu przez wnioskodawczynię jest rekompensowany przez możliwość zażądania przez nią od uczestnika kwoty stanowiącej połowę dokonanej przez nią spłaty kredytu. Wnioskodawczyni ma też prawo zażądać spłaty zaciągniętego przez strony kredytu w rachunku bieżącym. Zadłużenie na tym rachunku w chwili spłaty wynosiło 4.501,67 zł i zostało ono dokonane wyłącznie przez wnioskodawczynię, co skutkowało zamknięciem tego rachunku. Natomiast wnioskodawczyni nie ma prawa żądać nakładów na majątek wspólny w postaci ponoszonych kosztów utrzymania lokalu. Co do zasady koszty utrzymania wspólnego lokalu stanowią nakłady, które można rozliczyć w ramach podziału majątku wspólnego. w tym jednakże wypadku koszty te stanowią zwykłe koszty utrzymania wnioskodawczyni, nie wykraczające zresztą ponad przeciętną miarę. Ponadto Sąd wskazał, iż owe koszty utrzymania lokalu stanowiły nie tylko koszty utrzymania wnioskodawczyni, ale także częściowo koszty utrzymania dzieci stron, które mieszkały wraz wnioskodawczynią. Uczestnik uiszczając alimenty na rzecz dzieci pokrywał ich koszty utrzymania, a więc w pewnym zakresie także koszty utrzymania lokalu w którym mieszkały. Obciążenie go połową opłat uiszczanych do spółdzielni za okres maj 2008 r. - wrzesień 2013 r. oznaczałoby, że kosztami tymi zostałby obciążony ponownie. Reasumując Sąd uznał, że wnioskodawczyni jest zobowiązana do spłaty na rzecz uczestnika połowy wartości spółdzielczego prawa do lokalu w wysokości 42.111,80 zł tj. 0,5 x (92.800 zł – 8.576,40 zł). Jednocześnie ma prawo domagać się od uczestnika połowy spłat wspólnych długów w wysokości 9.174,03 zł; tj. 0,5 x (13.846,39 zł + 4.501,67 zł). Ostatecznie wnioskodawczyni jest więc zobowiązana spłacić na rzecz uczestnika kwotę 32.937,77 zł tj. 42.111,80 zł - 9.174,03 zł. Mając na uwadze jej trudną sytuację majątkową Sąd zasądził tę kwotę w 3 ratach, po 10.937,77 zł i 2 razy po 11.000 zł, z czego pierwsza rata jest płatna w terminie 6 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia, a druga i trzecia odpowiednio 9 i 12 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia. Raty zasądzono z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia (art. 481 k.c.). Orzekając o kosztach postępowania Sąd na mocy art. 520 § 2 k.p.c. obciążył nimi obydwie strony w równym stopniu.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiodła wnioskodawczyni wnosząc o zmianę punktu 3 poprzez przyjęcie, że dokonała z odrębnego majątku spłaty wspólnych długów w wysokości 18.348,06 zł plus 3.500 zł wymiana okien, plus 40.256,16 zł czynsz, co daje razem kwotę 62.104,22 zł, zatem połowa tej kwoty to 31.052,11 zł; zmianę punktu 5 postanowienia przez przyjęcie zasądzenia od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika postępowania kwoty 11.060 zł (42.111, 80 zł – 31.052,11 zł tj. 11.059,69) tytułem wyrównania udziałów w majątku wspólnym w trzech równych ratach, przy czym przyjęcie, że pierwsza rata będzie płatna 12 miesięcy od prawomocności postanowienia, druga 15 miesięcy, a trzecia 18 miesięcy, ewentualnie o uchylenie postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Zarzuciła pominięcie w rozstrzygnięciu Sądu nakładu z majątku osobistego wnioskodawczyni w kwocie 3.500zł przeznaczone na zakup i wymianę okien w mieszkaniu stron; błędne przyjęcie, że wnioskodawczyni nie ma prawa żądać zwrotu nakładów z jej majątku osobistego na majątek wspólny w postaci kosztów utrzymania lokalu, tj. czynszu za wspólne mieszkanie stron; błędne przyjęcie, że sposób zasądzonej spłaty jest adekwatny do sytuacji finansowej i możliwości zarobkowych wnioskodawczyni.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja wnioskodawczyni zasługiwała na częściowe uwzględnienie.

Sąd Okręgowy podziela w całości i uznaje za swoje ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd pierwszej instancji, ponieważ ustalenia te znajdują oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym, które to dowody Sąd ten ocenił w granicach zakreślonych przepisem art. 233 § 1 kpc. Orzekając Sąd Rejonowy nie uchybił zasadom logicznego rozumowania, ani też doświadczenia życiowego. Wnioski Sądu pierwszej instancji, co do faktów w sposób logiczny wynikają z treści dowodów zgromadzonych w sprawie, a zaoferowanych przez obie strony.

Jednakże Sąd Okręgowy uwzględniając sytuację osobistą i majątkową uczestników postępowania odmiennie ocenił kwestię rozłożenia na raty zasądzonej przez Sąd Rejonowy kwoty spłaty na rzecz uczestnika, uznając iż apelacja wnioskodawczyni jest częściowo uzasadniona co do terminów płatności rat. W ocenie Sądu Odwoławczego okoliczności naprowadzone przez wnioskodawczynię, zarówno w swoich pismach procesowych jak i w zeznaniach, niekwestionowanych w tym zakresie przez uczestnika postępowania, wykazują, iż sytuacja majątkowa wnioskodawczyni jest trudna, jednakże okoliczność ratalnych spłat i poszczególne okresy rat ustalone przez Sąd pierwszej instancji nie są adekwatne do jej możliwości finansowych. Sąd drugiej instancji uznał, że właściwym jest określenie jednorazowej spłaty z odpowiednim wydłużeniem terminu płatności, tak aby umożliwić wnioskodawczyni uzyskanie stosownych środków pieniężnych celem spłaty uczestnika postępowania, poprzez działania które wnioskodawczyni zamierza podjąć wiążące się z ewentualnym obciążeniem mieszkania.

Wobec czego zbędnym było ustalanie kolejnych etapów wpłacania kwot, którym wnioskodawczyni nie była w stanie podołać przy jej aktualnej sytuacji finansowej, natomiast właściwym było ustalenie spłaty zasądzonej kwoty jednorazowo z wydłużeniem terminu do 31 grudnia 2015r. Sąd uznał, że takie ustalenie sposobu spłaty pozwoli wnioskodawczyni na podjęcie szeregu działań gospodarczych lub zwrócenie się do instytucji bankowych, które umożliwią jej właściwe zrealizowanie obowiązku obciążającego ją w ramach podziału majątku wspólnego.

Sąd Odwoławczy postanowił odrzucić apelację w zakresie jakim objęła tym środkiem odwoławczym rozliczenia nakładów wnioskodawczyni z jej majątku osobistego na majątek wspólny stron, albowiem w tym zakresie Sąd drugiej instancji nie mógł odnieść się do orzeczenia Sądu Rejonowego, gdyż w sentencji zaskarżonego orzeczenia nie zawarto odniesienia do żądania rozliczenia dalszych nakładów niż te ujęte w sentencji zaskarżonego orzeczenia. Dlatego też apelacja od orzeczenia nieistniejącego podlegała odrzuceniu.

W pozostałym zakresie Sąd Odwoławczy oddalił apelację wnioskodawczyni, jako nieuzasadnioną w ustalonym prawidłowo stanie faktycznym.

Z uwagi na powyższe - na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art.13 § 2 k.p.c. zmieniono zaskarżony wyrok we wskazanym zakresie, oddalając apelację w pozostałej części na podstawie art.385 k.p.c. w zw. z art. 13§2 k.p.c. W oparciu o art. 370 k.p.c. w zw. z art. 373 k.p.c. w zw. z art.13 § 2 k.p.c. odrzucono apelację w zakresie żądania rozliczenia nakładów wnioskodawczyni z majątku osobistego na majątek wspólny.

SSO Anna Hajda SSO Teresa Kołeczko- Wacławik SSO Krystyna Hadryś