Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 listopada 2022 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący – Sędzia Sądu Okręgowego Marcin Rak

Protokolant Renata Krzysteczko

po rozpoznaniu w dniu 29 listopada 2022 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej w W.

przeciwko K. J.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 3 marca 2021 r., sygn. akt I C 799/19

1)  zmienia zaskarżony wyrok:

a)  w punkcie 1 w ten sposób, że w tej części oddala powództwo,

b)  w punktach 4 i 6 poprzez ich uchylenie,

c)  w punkcie 5 w ten sposób, że zasądza od powódki na rzecz pozwanej 3.600 zł (trzy tysiące sześćset złotych) z tytułu zwrotu kosztów procesu;

2)  zasądza od powódki na rzecz pozwanej 1.800 zł (tysiąc osiemset złotych) z tytułu zwrotu kosztów postępowania odwoławczego;

3)  nakazuje pobrać od powódki na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Gliwicach 1.034 zł (tysiąc trzydzieści cztery złote) z tytułu opłaty od apelacji, od uiszczenia której pozwana była zwolniona.

SSO Marcin Rak

Sygn. akt III Ca 477/21

UZASADNIENIE

Powódka (...) Bank S.A. w W. domagała się od pozwanej K. J. 23.793,11 z bliżej określonymi odsetkami od 23.716,06 zł i kosztami procesu w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Dochodzona pozwem należność główna stanowiła wierzytelności z tytułu o limit kredytowy nr (...), z której to umowy pozwana się nie wywiązała.

W sprzeciwie od wydanego 22 stycznia 2019 roku nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zarzuciła, że należności powinny zostać pokryte przez ubezpieczyciela kredytu.

Po przekazaniu sprawy sądowi właściwości ogólnej ustanowiony został dla pozwanej pełnomocnik z urzędu, który zarzucił między innymi, że sporna wierzytelność została zbyta w drodze cesji, a jej nabywca zawarł z powódką ugodę w przedmiocie ratalnej spłaty zadłużenia. Ugoda ta jest realizowana zgodnie z ustaleniami, co czyni powództwo przedwczesnym. Nadto co do spłaconych rat roszczenie wygasło. Z ostrożności wniósł o rozłożenie należności na raty po 50 zł miesięcznie.

Pismem z 16 listopada 2021 roku powódka cofnęła powództwo o 850 zł, które pozwana uregulowała na poczet zadłużenia.

Wyrokiem z 3 marca 2021r. Sąd Rejonowy w Gliwicach: zasądził od pozwanej na rzecz powódki: 22.666,06 zł z bliżej określonymi odsetkami i kwotą 77,05 zł (pkt 1), w pozostałym zakresie powództwo oddalił (pkt 2), umorzył postępowanie w zakresie ograniczonego żądania pozwu (pkt 3), orzekł o kosztach nieopłacone pomocy prawnej świadczonej powódce z urzędu (pkt 4), zasądził od pozwanej na rzecz powódki 3.915 zł kosztów procesu (pkt 5) i odstąpił od obciążania powódki wydatkami z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika z urzędu (pkt 6).

Wyrok ten zapadł po ustaleniu, że pozwana zawarła 20 kwietnia 2012 roku z Bankiem (...) S.A. we W. (obecnie powódką) umowę o limit kredytowy numer (...) w ramach której pozwana uzyskała do dyspozycji środki pieniężne zobowiązując się do ich zwrotu na bliżej określonych warunkach, w tym do zapłaty prowizji i odsetek. W przypadku naruszenia postanowień umowy bank miał prawo wypowiedzieć limit kredytowy z zachowaniem dwumiesięcznego terminu i zażądać spłaty należności. Aneksem do umowy z 4 lutego 2016 roku wysokość limitu kredytowego podwyższono do 21.600 zł. Nadto 19 września 2013 r. pomiędzy Bankiem (...) S.A. z siedzibą we W. (obecnie powódką) a pozwaną została zawarta umowa usług bankowości elektronicznej (...).

Sąd Rejonowy ustalił też, że pozwana zaprzestała wywiązywania się z warunków umowy Po bezskutecznym wezwaniu pozwanej do zapłaty, 27 czerwca 2018 r. powódka wypowiedziała umowę i wezwała do zapłaty zaległości wynoszącej 23.602,14 zł. W dalszych wezwaniach wysokość należności wzrosła do 23.819,07 zł i następnie 24.137,08 zł. W sporządzonym przez powódkę wyciągu z ksiąg rachunkowych z 11 grudnia 2018 r. określono wysokość zobowiązania pozwanej jako 23.716,06 zł kapitału, 77,05 zł odsetek umownych oraz 577,61 zł. Powódka określiła, że od kwoty kapitału od 12 grudnia 2018 r. należne są na rzecz banku dalsze odsetki w wysokości czterokrotności stopy oprocentowania kredytu lombardowego NBP.

Z ustaleń Sądu Rejonowego wynika nadto, że powódka zawiadomiła pozwaną o dokonaniu zbyciu spornej wierzytelności na rzecz (...) 1 (...) z siedzibą w W.. Nowy wierzyciel wezwał pozwaną do zapłaty zadłużenia w nieprzekraczalnym terminie do 24 czerwca 2019 r. W czerwcu 2019 r. pozwana telefonicznie zadeklarowała nowemu wierzycielowi, że będzie spłacać zadłużenie w ratach po 50 zł do 21 dnia każdego miesiąca, począwszy od 21 czerwca 2019 r., z którego to zobowiązania pozwana się wywiązuje. W okresie od 21 czerwca 2019 r. do 18 lutego 2021 r. uiściła na nabywcy wierzytelności łącznie 1.050 zł.

Sąd Rejonowy ustalił też, że pozwana wychowuje niepełnosprawną córkę. Otrzymuje świadczenie rehabilitacyjne w wysokości 2.035 zł oraz świadczenie 500+. Sama prowadzi gospodarstwo domowe. Posiada orzeczony umiarkowany stopień niepełnosprawności. Nie pracuje. Nie są prowadzone wobec niej postępowania egzekucyjne. Jest właścicielką nieruchomości położonej w K., którą zamieszkuje.

Sąd Rejonowy jako nieistotny dla rozstrzygnięcia uznał wnioskowany przez pozwaną dowód z wyroków wydanych w sprawach II C 128/19, I C 587/19 oraz I C 118/19 na okoliczność faktu zawarcia pomiędzy stronami sprawy ugody przedsądowej obejmującej wszystkie należności pozwanej wobec powódki oraz akceptacji przez powódkę treści ugody.

Mając na względzie te ustalenia Sąd Rejonowy odwołał się do regulacji art. 69 i nast. ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. - Prawo bankowe (tj. Dz.U. z 2019r., poz. 2357 ze zm.) dotyczących umowy kredytu, która to umowa łączyła strony. Wskazał, że bezspornie pozwana tej umowy nie wykonała, w efekcie czego powstało zadłużenie wynoszące na dzień 11 grudnia 2018 roku 23.791,11 zł, przy czym od 23.716,06 zł od 13 września 2019 roku biegły dalsze odsetki umowne.

Zasadę i wysokość zobowiązania pozwanej Sąd Rejonowy uznał za wykazane wyciągiem z ksiąg bankowych oraz kompletną dokumentacją związaną z zawarciem i wykonywaniem umowy kredytu.

Uwzględniając wpłatę kwoty 1.050 zł na poczet dochodzonego pozwem roszczenia, Sąd Rejonowy uznał za zasadne zasądzenie 22.666,06 zł z bliżej określonymi odsetkami i 77,05 zł. Odsetki umowne zasądził też od kwot po 50 zł wpłacanych przez pozwaną za okres od 13 września 2018 r. do dnia każdorazowej wpłaty.

Sąd Rejonowy nie podzielił zarzutów pozwanej jakoby doszło do zawarcia ugody w rozumieniu art. 917 k.c., regulującej zasady spłaty długu, między innymi dlatego, że zgodnie z postanowieniami umowy kredytu dla zmiany jej warunków wymagana była forma pisemna pod rygorem nieważności, natomiast ustalenia co do zasad spłaty zostały zawarte telefonicznie. Nadto miał też na względzie, że spłata długu w ratach po 50 zł miesięcznie zajęłaby 40 lat. Zatem telefoniczną deklarację pozwanej Sąd Rejonowy uznał za uznanie powództwa.

Sąd Rejonowy za bezzasadny uznał zarzut przedawnienia i braku legitymacji czynnej. Sporne roszczenie było bowiem wymagalne w 62 dniu od wezwania do zapłaty doręczonego 4 lipca 2018 roku, natomiast pozew wpłynął 11 grudnia 2018 roku. Zgodnie natomiast z art. 192 pkt 3 k.p.c. zbycie prawa objętego sporem nie miało wpływu na dalszy bieg postępowania.

Jako podstawę umorzenia powództwa w zakresie ograniczonego żądania pozwu Sąd Rejonowy wskazała art. 203§1 k.p.c. w zw. z art. 355 k.p.c.

Powództwo zostało oddalone co do kwoty 200 zł albowiem pozwana wykazała spłatę w wysokości 1.050 zł.

O wynagrodzeniu pełnomocnika z urzędu ustanowionego dla pozwanej Sąd Rejonowy orzekł na podstawie § 8 pkt 5 w związku z § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 3 października 2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.

Jako podstawę orzeczenia o kosztach procesu Sąd Rejonowy powołał art. 100 k.p.c. przy uwzględnieniu, że powódka uległa co do nieznacznej części roszczenia.

O nieuiszczonych kosztach sądowych orzekł z powołaniem na art. 113 ust. 4 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Apelację od tego wyroku wniosła pozwana zaskarżając rozstrzygnięcie uwzględniające powództwo i rozstrzygające o kosztach procesu i zarzuciła naruszenie:

- art. 509 k.c. w zw. z art. 515 k.c. poprzez ich błędną wykładnię i pominięcie, że wszelkie ustalenia dokonane pomiędzy pozwaną, a nowym wierzycielem pozostają skuteczne również wobec powódki jako zbywcy wierzytelności;

- art. 192 pkt 3 k.p.c. poprzez jego błędne zastosowanie i pominięcie, że powódka z chwilą zbycia wierzytelności utraciła legitymację czynną do działania w niniejszej sprawie, a jej udział w procesie ma wyłącznie charakter podstawienia procesowego; wszelkie twierdzenia powódki co do oświadczeń cesjonariusza złożonych względem pozwanej, nie mogą być utożsamiane ze stanowiskiem nabywcy wierzytelności:

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie okoliczności, w których zgoda na spłatę zadłużenia w ratach została wyrażona, a także charakteru działalności prowadzonej przez nowego wierzyciela i praktyk powszechnie stosowanych przez firmy zajmujące się skupowaniem i dochodzeniem wierzytelności;

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego i uznanie, że nie doszło do zawarcia ugody pomiędzy pozwaną a nowym wierzycielem, podczas gdy prawidłowa ocena materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie prowadzi do wniosku odmiennego;

- art. 227 k.p.c. w zw. z art. 235 ² § 1 pkt 2) k.p.c. poprzez pominięcie dowodu z wyroków Sądu Rejonowego w Gliwicach wydanych w sprawach o sygnaturach akt II C 128/19, I C 587/19, I C 118/19 jako nieistotnych w niniejszej sprawie, podczas gdy wyroki te zostały wydane w sprawach toczących się pomiędzy tymi samymi stronami i w podobnym stanie faktycznym, a z ich treści jednoznacznie wynika schemat działania powódki, która nie kwestionowała uprzednio faktu zawarcia i realizowania ugody przez pozwaną.

Formułując te zarzuty domagała się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości i w konsekwencji zmianę rozstrzygnięcia z punktu 5 wyroku w zakresie obciążenia pozwanej kosztami procesu oraz zasądzenia od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Na wypadek oddalenia apelacji lub umorzenia postępowania wniosła o nieobciążanie pozwanej kosztami postępowania, a to na podstawie art. 102 k.p.c. oraz o przyznanie na rzecz pełnomocnika pozwanej kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanej. Ponadto na rozprawie apelacyjnej 26 maja 2022r. wniosła - w przypadku uwzględnienia apelacji - o zmianę punktu 4 zaskarżonego wyroku i zasądzenie kosztów pomocy prawnej bezpośrednio od pozwanej w kwocie wynikającej z rozporządzenia określającego wysokość opłat za czynności adwokackie. Nadto w toku postępowania odwoławczego wniosła o przeprowadzenie dowodu z dokumentów – potwierdzeń dalszych wpłat przez pozwaną należności określonych zawarta przez strony ugodą.

Powódka wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Rozpoznanie sprawy w postępowaniu odwoławczym odbywało się w składzie jednoosobowym zgodnie z art. 15zzs ¹ ust 1 pkt 4 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r., poz. 1842) w zw. z art. 6 ustawy z dnia 28 maja 2021 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r., poz. 1090).

Odnosząc się w pierwszej kolejności do poczynionych przez Sąd Rejonowy ustaleń faktycznych, to na etapie postępowania odwoławczego poza sporem pozostawało, że powódkę i pozwaną łączyła umowa o linię kredytową w bankowości elektronicznej. Pozwana nie realizowała swoich obowiązków wynikających z tej umowy, wobec czego kontrakt został rozwiązany skutkiem czego była powinność uregulowania przez pozwaną należności ustalonych przez Sąd Rejonowy niekwestionowanych co do wysokości.

Nie budziło też wątpliwości, że powódka już po wytoczeniu powództwa zbyła sporną wierzytelność w drodze cesji na rzecz (...) 1 (...) w W.. O zbyciu wierzytelności powódka poinformowała pozwaną pismem z 9 czerwca 2019 roku. Pismem z tego samego dnia nowy wierzyciel wezwał pozwaną do zapłaty spornej należności (k. 94-95 akt).

Dodatkowo na podstawie dowodu z uzupełniającego przesłuchania stron (ograniczonego do przesłuchania pozwanej wobec nieusprawiedliwionego niestawiennictwa przedstawiciela powódki) Sąd Okręgowy ustalił, że wskazany fundusz inwestycyjny łącznie z dochodzonym w niniejszym postępowaniu, nabył wierzytelności o zwrot także innych zobowiązań kredytowych pozwanej. Pozwana w czerwcu dostała łącznie kilka zawiadomień o nabyciu każdej z tych wierzytelności. Po uzyskaniu informacji o cesji pozwana zwróciła się telefonicznie do nabywcy wierzytelności, kontaktując się pod numerem wskazanym w wezwaniu do zapłaty i informując o braku możliwości jednorazowej spłaty wszystkich zobowiązań. W toku rozmowy poczyniono wspólne ustalenie, że pozwana będzie regulować 500 zł miesięcznie, po 50 zł na poczet każdego długu, aż do spłaty zadłużenia. Pozwana stosuje się do tych uzgodnień. W pierwszym okresie po jego zawarciu, przed terminem płatności otrzymywała przypomnienia w formie wiadomości sms o treści „zgodnie z ugodą prosimy o terminową wpłatę”. Obecnie otrzymuje jedynie wiadomości potwierdzające wpłatę. Dotychczas nie otrzymała żadnej informacji ze strony nabywcy wierzytelności aby porozumienie co do spłaty było nieaktualne. Jedynymi wezwaniami do zapłaty jakie otrzymała pozwana, były te przesłane przy zawiadomieniu o cesji. (...) 1 (...) nie prowadzi przeciwko pozwanej windykacji pozasądowej. Nie uzyskał też żadnego tytułu egzekucyjnego potwierdzającego obowiązek zapłaty (dowód: zeznania pozwanej na rozprawie odwoławczej w dniu 29 listopada 2019 roku k. 315, znacznik czasu 00:04:23 do 00:17:23).

Po wydaniu zaskarżonego wyroku pozwana uregulowała w okresie od marca 2021 roku do listopada 2022 roku łącznie 1.050 zł w 21 ratach po 50 zł, zgodnie z porozumieniem (dowód: potwierdzenia spłaty k. 288-289, 316).

Mając na względzie te ustalenia Sąd Okręgowy, odmiennie niż Sąd Rejonowy uznał, że pozwana zawarła z nabywcą wierzytelności ugodę w przedmiocie spłaty zobowiązań. Możliwości zawarcia takiej ugody w formie ustnej nie niweczyły zapisy umowy kredytu zastrzegające wymóg zmiany warunków tej umowy w formie pisemnej. Wszak umowa ta została rozwiązana na skutek wypowiedzenia przez powódkę. Nie zachodziła zatem potrzeba jej modyfikacji i takiej modyfikacji w istocie nie dokonano. Pozwana z nabywcą wierzytelności nie zmieniała zatem warunków umowy kredytu lecz ustaliła zasady spłaty wymagalnego wcześniej zobowiązania, które powstało po ustaniu tej umowy. Porozumienie odnosiło się więc wprost do samej umowy kredytu i mogło zostać zawarte ustnie. Zresztą, powódka nie zarzucała, aby porozumienie stron co do zasad spłaty zobowiązania zostało zawarte w niewłaściwej formie. Porozumienie to należało uznać za ugodę w rozumieniu art. 917 k.c., gdyż spełniało ono warunki takiej kwalifikacji. W jego następstwie nabywca wierzytelności uzyskał uznanie długu i możliwość jego sukcesywnego odzyskiwania bez konieczności wszczynania postępowania sądowego. Podobnie pozwana, która uchyliła się w ten sposób od skutków i kosztów postępowań sadowych i egzekucyjnych.

W tym aspekcie istotne było nadto, że porozumienie dotyczyło łącznie kilku wierzytelności zbytych przez powódkę. Jak wynikało z bezspornych okoliczności sprawy, w innych toczących się przeciwko pozwanej i zakończonych prawomocnie postępowaniach co do części z nich, sądy przesądziły, że opisane porozumienie było ugodą określającą na nowo terminy wymagalności roszczenia. Żaden fakt nie wskazywał przy tym aby odmiennie należało oceniać ustalenia, co do długu dochodzonego w niniejszym postępowaniu. Tożsama ocena odnoście tego właśnie długu jest przy tym usprawiedliwiona ustaleniem, że rozmowa powódki z przedstawicielem nabywcy wierzytelności dotyczyła łącznie wszystkich jej zobowiązań względem nowego wierzyciela.

Omawiane ustalenia między powódką i cesjonariuszem miały przy tym skutki względem cedenta, a to z uwagi na regulacje art. 515 in fine k.c. Legitymacja czynna powódki wynikała nadto tylko i wyłącznie z treści art. 192 pkt 3 k.p.c.

Powyższe oznaczało, że apelacja była uzasadniona.

Do dnia wyrokowania przed Sądem drugiej instancji (art. 316 § 1 k.p.c.), powódka była zobowiązana do zapłaty miesięcznych rat po 50 zł każda i takie też kwoty uściśliła na rzecz nabywcy wierzytelności (art. 509 § 1 i 2 k.c. oraz art. 515 k.c.), to w tym zakresie powództwo podlegało oddaleniu, a to wobec spełnienia świadczenia przez pozwaną.

Natomiast w pozostałym zakresie powództwo było niezasadne jako przedwczesne, gdyż termin płatności kolejnych rat, uzgodnionych pomiędzy pozwaną i nabywcą wierzytelności, do dnia wyrokowania jeszcze nie nastąpił.

Wobec tego Sąd Okręgowy na podstawie art. 386§1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i powództwo oddalił także co do tej części roszczenia, którą Sąd Rejonowy niezasadnie uznał za usprawiedliwioną.

Konsekwencją tej zmiany musiała być zmiana rozstrzygnięcia o kosztach procesu, które w całości obciążały powódkę jako stronę przegrywającą, zgodnie z art. 98 k.p.c. Zasądzona na rzecz pozwanej należność obejmowała tu wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości stawki minimalnej ustalonej na podstawie § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015r., poz. 1800 ze zm.). Dalszym następstwem tego rozstrzygnięcia była konieczność zmiany przez uchylenie, na podstawie art. 386§1 k.p.c. orzeczeń o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej (pkt 4 i 6 zaskarżonego wyroku), których w rozpoznawanej sprawie nie pokrywał Skarb Państwa, lecz strona przegrywająca proces.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. obciążając nimi powódkę. Zasądzona na rzecz pozwanej należności obejmowała wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości stawki minimalnej, odpowiedniej do wartości przedmiotu zaskarżenia, ustalonej na podstawie §2 pkt 5 w zw. z §10 ust 1 pkt 1 cytowanego rozporządzenia z 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie .

O nieuiszczonych kosztach sądowych obejmujących opłatę od apelacji, od uiszczenia której pozwana była zwolniona, Sąd Okręgowy urzekł na podstawie art. 113 ust 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2020r., poz. 755 ze zm.) w zw. z art. 98 k.p.c., nakazując pobrać je od powódki.

SSO Marcin Rak