Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

POSTANOWIENIE

Dnia 1 grudnia 2021 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący – Sądu Okręgowego Magdalena Balion-Hajduk

Protokolant Aleksandra Sado-Stach

po rozpoznaniu w dniu 1 grudnia 2021 r. na rozprawie sprawy

z wniosku E. C. (1) i B. M. (1)

z udziałem J. G.

o podział majątku wspólnego i dział spadków

na skutek apelacji uczestniczki postępowania

od postanowienia Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 22 stycznia 2021 r., sygn. akt I Ns 861/18

postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie w zakresie punktu I.1, I.2, II.1, II.2, III.1, III.2, IV od 1 do 6, VII, VIII, IX, X.1 od a do e, X.2.a, X.2.b, X.2.c, X.2.h, X.3a, X.3.b, X.3.c, X.3.i, XV, XVI, XVII, XVIII i w tym zakresie sprawę przekazać do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowego w Gliwicach pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego.

SSO Magdalena Balion-Hajduk

Sygn. akt III Ca 385/21

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w sprawie o podział majątku wspólnego B. G. (1), zmarłego dnia 30 listopada 2015 roku i M. G., zmarłej dnia 26 listopada 2003 roku, podział majątku wspólnego B. G. (1) i uczestniczki J. G. oraz dział spadku po M. G. i po B. G. (2) ustalił, że 26 czerwca 1976 roku B. G. (1) i M. G. zawarli związek małżeński, nie zwierali umów majątkowych małżeńskich. Małżonkowie posiadali dwie córki – E. C. (1) i B. M. (1).

M. G. zmarła 26 listopada 2003 roku. Spadek po M. G. na podstawie ustawy nabyli B. G. (1), B. G. (3) i E. G. – po 1/3 części każde z nich.

29 października 2011 roku B. G. (1) i J. G. zwarli związek małżeński. Przez czas trwania małżeństwa, małżonkowie pozostawali w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej

B. G. (1) zmarł 30 listopada 2015 roku. Spadek po B. G. (1) na podstawie ustawy nabyły żona J. G., córki B. M. (1) oraz E. C. (1) – po 1/3 części każda z nich.

8 maja 2003 roku B. G. (1) i M. G. nabyli 50 udziałów o wartości nominalnej 25.000 zł (500 zł za udział) w spółce Zakład Produkcyjny (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S..

3 sierpnia 2006 roku B. G. (1), na skutek podwyższenia kapitału zakładowego spółki, objął 50 dodatkowych udziałów w spółce Zakład Produkcyjny (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S..

Dywidendy należne do wypłaty z tytułu posiadanych udziałów wyniosły 150.089 zł (za rok 2014), 50.029,60 zł (za rok 2015 – zaliczka), 185.295 zł (za rok 2015 – II część), 246.920 zł (za rok 2016), 154.325 zł (za rok 2017).

Dywidenda za rok 2014 oraz cześć dywidendy za rok 2015 w kwocie 50.029,60 zł została wypłacone na rachunek bankowy B. G. (1). Dywidendy za rok 2015 (II część) oraz za 2017 i 2018 roku zostały złożone do depozytu sądowego.

Kapitał własny spółki Zakład Produkcyjny (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. wg stany na dzień 31 grudnia 2017 roku wynosił 59.066.899,32 zł, a całkowita ilość udziałów to 2040. Wartość bilansowa jednego udziału na dzień 31 grudnia 2017 roku wynosiła 27.973,97 zł.

9 lipca 2008 roku B. G. (1) nabył 8 udziałów o wartości nominalnej 4.000 zł (500 zł za udział) spółki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S.. Następnie w 30 czerwca 2009 roku nabył 8 dodatkowych udziałów o wartości nominalnej 500 zł każdy udział.

1 lipca 2013 roku B. G. (1) i J. G. nabyli kolejnych 16 udziałów o wartości nominalnej 8.000 zł (500 zł za udział) spółki (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S..

Dywidendy należne do wypłaty z tytułu posiadanych 32 udziałów wyniosły 19.440 zł (za rok 2015), 12.960 zł (za rok 2016), 12.960 zł (za rok 2017).

Dywidenda za rok 2015 została wypłacona E. C. (1) w kwocie 4.860 zł, B. M. (2) w kwocie 4.860 zł oraz J. G. w kwocie 9.720 zł. Dywidenda za rok 2016 została wypłacona E. C. (1) w kwocie 3.240 zł, B. M. (2) w kwocie 3.240 zł oraz J. G. w kwocie 6.480 zł. Dywidenda za rok 2017 została wypłacona E. C. (1) w kwocie 3.240 zł, B. M. (1) w kwocie 3.240 zł oraz J. G. w kwocie 6.480 zł.

Według bilansu na dzień 31 grudnia 2017 roku wartość jednego udziału w spółce wynosiła 8.827,03 zł.

Przed zawarciem małżeństwa z M. G., B. G. (1) nabył 50 udział o wartości nominale 25.000 zł (500 zł za udział) w (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S.. Dywidendy należne do wypłaty z tytułu posiadanych udziałów wyniosły 2.500 zł (za rok 2015), 5.000 zł (za rok 2016), 5.000 zł (za rok 2017).

Dywidenda za rok 2015 została złożona w depozycie sądowym, zaś dywidendy za lata 2016 oraz 2017 zostały zabezpieczone przez spółkę.

Wartość bilansowa jednego udziału spółki (...) według staniu na dzień 31 grudnia 2017 roku wynosi 2.269,06 zł.

Rachunek bankowy (oszczędnościowo-rozliczeniowy) dla B. G. (1) prowadziła (...) Bank (...) Spółka Akcyjna w W.. Na dzień 26 listopada 2003 roku na rachunku nr (...) B. G. (1) posiał 3.456,90 zł.

(...) Bank (...) Spółka Akcyjna w K. prowadził rachunki bankowe dla J. G.. Na dzień 29 października 2011 roku J. G. posiadała na rachunkach bankowych kwoty 6.531,23 zł (rachunek nr (...)) oraz 4.400 zł (rachunek nr (...)).

Na dzień 30 listopada 2015 roku posiadała na rachunkach bankowych kwoty 3.787,12 zł (rachunek nr (...)),

110.062,30 zł (rachunek nr (...)),

7,05 zł (rachunek nr (...))

oraz 7,93 zł (rachunek nr (...)).

(...) Spółka Akcyjna w W. prowadził rachunki bankowe dla B. G. (1) oraz J. G..

Na dzień 29 października 2011 roku B. G. (1) posiadał na rachunkach bankowych kwoty 9.285,32 (rachunek nr (...)),

100 zł (rachunek nr (...)),

100.000 zł (rachunek nr (...)).

Na dzień 30 listopada 2015 roku posiadał na rachunkach bankowych kwoty 4.316,69 zł (rachunek nr (...)),

23.487,19 zł (rachunek nr (...)),

126,27 zł (rachunek nr (...)).

Dodatkowo B. G. (1) posiadł na dzień 30 listopada 2015 roku lokaty na sumę 250.000 zł.

Ze środków zgormadzonych na rachunkach bankowych B. G. (1) w (...) S.A. w W. dokonano, po jego śmierci, spłaty wobec banku z tytułu karty kredytowej V. C. w kwocie 2.985,35 zł.

Sąd Rejonowy dokonał ustaleń dotyczących składu majątku wspólnego B. G. (1) i M. G. na podstawie art. 31 § 1 k.r.o., art. 46 k.r.o. w zw. z art. 1035 k.c. oraz art. 210, 211, 212 i n. k.c. , art. 566 i 567 k.p.c., art. 567 § 3 k.p.c. art. 680-689 k.p.c. oraz art. 688 k.p.c. i art. 618-625 k.p.c.

Ustalił zgodnie art. 567 § 1 k.p.c. wielkości udziałów małżonków w majątku wspólnym. Każdemu z małżonków przypada udział w wysokości ½ w zgromadzonym majątku.

Ustalił skład majątku zgromadzonego na dzień ustania wspólności majątkowej B. G. (1) i M. G., do ktorego wchodziło:

1)  50 udziałów o wartości nominalnej po 500 zł, tj. o łącznej wartości nominalnej 25.000 zł w spółce Zakład Produkcyjny (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S.,

2)  środki pieniężne zgromadzone na rachunku w (...) S.A. w W. w kwocie 3.456,90 zł.

W dalszej kolejności Sąd Rejonowy dokonał działu spadku po M. G., zmarłej 26 listopada 2003 roku w B., ustalając iż w skład spadku po zmarłej wchodzi:

1)  25 udziałów o wartości nominalnej po 500 zł, tj. o łącznej wartości nominalnej 12.500 zł w spółce Zakład Produkcyjny (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S.,

2)  ½ środków zgromadzonych na rachunku w (...) S.A. w W. w kwocie 1.728,45 zł.

Po śmierci M. G., B. G. (1) w dniu 29 października 2011 roku zawarł z J. G. związek małżeński. Małżonkowie J. G. i B. G. (1) pozostawali w ustroju ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej aż do 30 listopada 2015 roku do śmierci B. G. (1)).

W skład majątku wspólnego B. G. (1) i J. G. wchodzi:

1)  16 udziałów o wartości nominalnej po 500 zł, tj. o łącznej wartości nominalnej 8.000 zł w spółce (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S.,

2)  środki zgromadzone na rachunkach bankowych w łącznej kwocie 391.794,51 zł, w tym na rachunku uczestniczki w (...) Banku (...) Spółce Akcyjnej w K. kwota 113.864,40 zł, a na rachunkach i lokatach B. G. (1) w (...) S.A. w W. 277.930,11 zł,

3)  prawo własności ruchomości w postaci samochodu osobowego marki F. (...), rok produkcji 2000 o nr rejestracyjnym (...) o wartości 2.000 zł,

4)  prawo własności ruchomości w postaci telewizora 55” o wartości 3.800 zł.

Sąd Rejonowy ustalił także skład spadku po B. G. (1) zmarłym 30 listopada 2015 roku, który stanowi:

1)  83,33 udziałów o wartości nominalnej po 500 zł, tj. o łącznej wartości nominalnej 41.666,66 zł w spółce Zakład Produkcyjny (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.,

2)  50 udziałów o wartości nominalnej po 500 zł, tj. o łącznej wartości nominalnej 25.000 zł w spółce (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.,

3)  24 udziały o wartości nominalnej po 500 zł, tj. o łącznej wartości nominalnej 12.000 zł w spółce (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.,

4)  udział w wysokości ½ w środkach pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych B. G. (1) i J. G. w kwocie 195.897,25 zł,

5)  udział w wysokości ½ w prawie własności ruchomości o której mowa w pkt III.3 o wartości 1.000 zł,

6)  udział w wysokości ½ w prawie własności ruchomości o której mowa w pkt III.4 o wartości 1.900 zł,

7)  własność ruchomości:

a)  stół do jadalni o wartości 500 zł,

b)  komplet zastawy stołowej koloru białego o wartości 400 zł,

c)  zestaw sztućców o wartości 400 zł,

d)  sprzęty kuchenne o wartości 100 zł,

e)  klimatyzator przenośny o wartości 250 zł,

f)  zamrażarka o wartości 80 zł,

g)  komoda o wartości 150 zł,

h)  półka na książki o wartości 100 zł,

i)  konsola x-box o wartości 500 zł,

j)  12 krzeseł o wartości 600 zł,

k)  pralka o wartości 300 zł,

l)  stolik okolicznościowy z salonu o wartości 200 zł,

8)  wierzytelność w kwocie 57.500 zł tytułem nakładów na majątek spadkowy po M. G. – udział w wysokości ½ prawa własności nieruchomości położonej w P. KW nr (...).

B. G. (1) nabył łącznie 100 udziałów w spółce Zakład Produkcyjny (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S.. 50 z nich nabył w trakcie trwania wspólności majątkowej z M. G., zaś 50 kolejnych (w dniu 3 sierpnia 2006 roku) do majątku osobistego albowiem w tym okresie nie pozostawał w ustawowym ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej. Spadek po zmarłej M. G. na podstawie ustawy nabyli B. G. (1), E. C. (1) oraz B. M. (1) – po 1/3 części każdy z nich. Z tej też przyczyny B. G. (1) przypadła 1/3 posiadanych przez zmarłą żonę udziałów we wskazanej spółce. Łącznie zatem przysługiwały B. G. (1) 83,33 udziały [50 + 50/2+ (50/2 x 1/3)] o łącznej wartości 41.666,66 zł (50.000 zł x 83,33).

W dalszej kolejności Sąd na podstawie przesłanej dokumentacji bankowej ustalił, że ze środków zgromadzonych na rachunku B. G. (1) w (...) Spółce Akcyjnej w W. dokonano spłaty wobec banku z tytułu karty kredytowej V. C. w kwocie 2.985,35 zł, która to kwota stanowiła dług spadkowy – punkt V postanowienia.

Sąd Rejonowy ustalił także, że uczestniczka J. G. poniosła nakłady na utrzymanie nieruchomości położonej w P. na kwotę 4.915,23 zł - punkt VI postanowienia .

Ustalił dochód z majątku spadkowego M. G. w kwocie 30.888,68 zł z tytułu dywidendy za 2015 rok należnej od spółki Zakład Produkcyjny (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. – punkt VII postanowienia

W punkcie VIII postanowienia Sąd ustalił dochód z majątku spadkowego B. G. (1) w łącznej kwocie 166.906,32 zł, na którą składają się:

1)  dywidenda w wysokości 12.500 zł za lata 2015-2017 należna od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S.,

2)  dywidenda w wysokości 154.406,32 zł za rok 2015 należna od spółki Zakład Produkcyjny (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S..

Sąd I instancji dokonał podziału majątku wspólnego M. G. i B. G. (1) i działu spadku oraz dochodów ze spadku po M. G. w ten sposób, że B. G. (1) przyznał:

1)  33,34 udziałów w spółce Zakład Produkcyjny (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. (25 udziałów stanowiących ½ udziałów nabytych w trakcie trwania wspólności majątkowej oraz 1/3 udziałów przypadająca M. G. tj. 25 udziałów x 1/3),

2)  kwotę 2.304,60 zł ze środków pieniężnych zgromadzone na rachunku w (...) S.A. w W. (½ środków zgromadzonych na koncie oraz 1/3 udziału w środkach przypadających M. G. tj. 1/3 x (1/2 x 3.456,90 zł),

3)  kwotę 10.296,23 zł, która stanowi 1/3 dochodu z majątku spadkowego M. G. w łącznej kwocie 30.888,68 zł z tytułu dywidendy za 2015 rok należnej od spółki Zakład Produkcyjny (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S..

Wnioskodawczyni E. C. (1) oraz B. M. (1) przyznał po:

1)  8,33 udziałów w spółce Zakład Produkcyjny (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. (1/3 udziałów przypadająca M. G. tj. 25 udziałów x 1/3),

4)  kwotę 576,15 zł ze środków pieniężnych zgromadzone na rachunku w (...) S.A. w (...)/3 udziału w środkach przypadających M. G. tj. 1/3 x (1/2 x 3.456,90 zł),

5)  kwotę 10.296,22 zł, która stanowi 1/3 dochodu z majątku spadkowego M. G. w łącznej kwocie 30.888,68 zł z tytułu dywidendy za 2015 rok należnej od spółki Zakład Produkcyjny (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S..

Sąd Rejonowy dokonał podziału majątku wspólnego J. G. i B. G. (1) i działu spadku oraz podziału dochodów ze spadku po B. G. (1) w ten sposób, że uczestniczce J. G. przyznał:

1)  27,77 udziałów o wartości nominalnej po 500 zł w spółce Zakład Produkcyjny (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. (83,33 udziały x 1/3 – udział w spadku po B. G. (1)),

2)  16,66 udziałów o wartości nominalnej po 500 zł w spółce (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. (50 udziały x 1/3 – udział w spadku po B. G. (1)),

3)  8 udziałów o wartości nominalnej po 500 zł w spółce (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. (24 udziały x 1/3 – udział w spadku po B. G. (1)),

4)  8 udziałów o wartości nominalnej po 500 zł w spółce (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. (1/2 udziałów wchodzących w skład majątku wspólnego J. G. i B. G. (1)),

5)  kwotę 195.897,25 zł tytułem połowy środków zgromadzonych przez małżeństwo J. G. i bernarda G. w ramach ustawowej wspólności majątkowej,

6)  kwotę 64.303,98 zł tytułem podziału środków przypadających w połowie B. G. (1), a zgromadzonych na rachunkach bankowych B. G. (1) i J. G. w ramach ustawowej wspólności majątkowej [(1/3 x 195.897,25 zł) = 65.299,09 zł], po odliczeniu długu spadkowego w kwocie 995,11 zł (1/3 x 2985,35 zł) wynikającego ze spłaty wobec banku (...) S.A. w W. z tytułu karty kredytowej V. C. w łącznej kwocie 2.985,35 zł,

7)  własność ruchomości w postaci:

a)  stołu do jadalni o wartości 500 zł,

b)  kompletu zastawy stołowej koloru białego o wartości 400 zł,

c)  zestawu sztućców o wartości 400 zł,

d)  sprzętu kuchennego o wartości 100 zł,

e)  klimatyzatora przenośnego o wartości 250 zł,

f)  zamrażarki o wartości 80 zł,

g)  komody o wartości 150 zł,

h)  półki na książki o wartości 100 zł,

i)  12 krzeseł o wartości 600 zł,

j)  pralki o wartości 300 zł,

k)  stolika okolicznościowego z salonu o wartości 200 zł,

8)  własność ruchomości w postaci samochodu osobowego marki F. (...), rok produkcji 2000 o nr rejestracyjnym (...) o wartości 2.000 zł oraz ruchomości w postaci telewizora 55” o wartości 3.800 zł.

Dalej Sąd postanowił przyznać E. C. (1):

1)  27,78 udziałów o wartości nominalnej po 500 zł w spółce Zakład Produkcyjny (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. (83,33 udziały x 1/3 – udział w spadku po B. G. (1)),

2)  16,67 udziałów o wartości nominalnej po 500 zł w spółce (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. (50 udziały x 1/3 – udział w spadku po B. G. (1)),

3)  8 udziałów o wartości nominalnej po 500 zł w spółce (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. (24 udziały x 1/3 – udział w spadku po B. G. (1)),

4)  kwotę 64.303,96 zł tytułem podziału środków przypadających w połowie B. G. (1), a zgromadzonych na rachunkach bankowych B. G. (1) i J. G. w ramach ustawowej wspólności majątkowej [(1/3 x 195.897,25 zł) = 65.299,08 zł], po odliczeniu długu spadkowego w kwocie 995,12 zł (1/3 x 2985,35 zł) wynikającego ze spłaty wobec banku (...) S.A. w W. z tytułu karty kredytowej V. C. w łącznej kwocie 2.985,35 zł,

5)  własność ruchomości w postaci konsoli x-box o wartości 500 zł.

oraz B. M. (1) przyznał:

1)  27,78 udziałów o wartości nominalnej po 500 zł w spółce Zakład Produkcyjny (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. (83,33 udziały x 1/3 – udział w spadku po B. G. (1)),

2)  16,67 udziałów o wartości nominalnej po 500 zł w spółce (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. (50 udziały x 1/3 – udział w spadku po B. G. (1)),

3)  8 udziałów o wartości nominalnej po 500 zł w spółce (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. (24 udziały x 1/3 – udział w spadku po B. G. (1)),

4)  kwotę 64.303,96 zł tytułem podziału środków przypadających w połowie B. G. (1), a zgromadzonych na rachunkach bankowych B. G. (1) i J. G. w ramach ustawowej wspólności majątkowej [(1/3 x 195.897,25 zł) = 65.299,08 zł], po odliczeniu długu spadkowego w kwocie 995,12 zł (1/3 x 2985,35 zł) wynikającego ze spłaty wobec banku (...) S.A. w W. z tytułu karty kredytowej V. C. w łącznej kwocie 2.985,35 zł.

W punkcie XI i XII postanowienia Sąd oddalił wniosek E. C. (2) i B. M. (1) o zasądzenie wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości położonej w P..

W punktach XIII i XIV Sąd oddalił wniosek wnioskodawczyń o ustalenie, iż kwoty pieniężne przekazywane przez zmarłego B. G. (1) na rachunki bankowe uczestniczki J. G. stanowią darowizny oraz wniosek o rozliczenie tych darowizn. Sąd oddalił również wniosek uczestniczki o rozliczenie darowizn poczynionych przez B. G. (1) na rzecz wnioskodawczyni E. C. (1).

Sąd I instancji w punkcie XV i XVI postanowienia Sąd zasądził od wnioskodawczyni E. C. (1) na rzecz uczestniczki J. G. kwotę 6.640,37 zł (6.388,98 zł + 1911,48 zł - 1.660 zł) oraz zasądził od wnioskodawczyni B. M. (1) na rzecz uczestniczki J. G. kwotę 6.140,37 zł (6.388,98 zł + 1911,48 zł - 2.160 zł).

Orzekając o kosztach postępowania orzekł na podstawie art. 520 § 1 k.p.c.

Apelację od postanowienia złożyła uczestniczka J. G., zaskarżając postanowienie w części tj.

- w zakresie oznaczenia spółek Zakład Produkcyjny (...) spółki z o. o. w S., (...) spółki z o.o. w S. przez niewskazanie numerów KRS spółek

- w zakresie określenia rachunków bankowych w (...) Bank (...) SA, (...) Bank (...) SA i (...) SA w przy braku dokładnego wskazania numerów rachunków bankowych, na której mają być zgromadzone środki pieniężne. Braki te mogą uniemożliwić wykonanie postanowienia po jego uprawomocnieniu.

Uczestniczka wniosła również apelację w zakresie ustalenia wysokości udziałów wchodzących w skład spadku po B. G. (1), w zakresie w jakim Sąd ustalił dochód z majątku spadkowego B. G. (1) w postaci dywidend należnych za okres od 2015 roku od spółek: (...) spółki z o. o. w S. oraz Zakład Produkcyjny (...) spółki z o.o. w S.,

w zakresie wysokości przyznanych udziałów i sposobu ich przyznania w punktach w IX i X postanowienia oraz w zakresie określenia tytułu zasądzonej kwoty i terminowej spłaty w punktach XV i XVI 16 postanowienia.

Skarżąca wskazała, iż zgodnie ze statutami spółek udziały w spółkach są równe i niepodzielne, tymczasem Sąd dokonał podziału udziałów i przyznał je wnioskodawczyni i uczestniczkom w ułamkowych częściach. Zarzuciła także, że ustalenie dywidend należnych od spółek nastąpiło odmiennie i niekonsekwentnie co do każdej z nich, co ostatecznie może uniemożliwić wykonanie postanowienia.

Uczestniczka wniosła o zmianę postanowienia przez wskazanie numerów rachunków bankowych oraz wskazanie numerów KRS wymienionych w postanowieniu spółek, które były Sądowi znane i które wskazał w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.

Wniosła o to, aby dokonać podziału majątku wspólnego M. G. i B. G. (1) i działu spadku oraz dochodów ze spadku po M. G. w ten sposób, że przyznać:

- B. G. (1) 34 udziały w spółce Zakład Produkcyjny (...) spółki z o.o. w S. z jednoczesną spłatą na rzecz E. C. (1) i B. M. (1),

- wnioskodawczyni E. C. (1) i B. M. (1) przyznać po 8 udziałów w spółce (...) spółki z o. o. w S.,

dokonać podziału majątku wspólnego J. G. i B. G. (1), działu spadku i podziału dochodów ze spadku po B. G. w ten sposób, że przyznać:

- uczestniczce J. G. 28 udziałów w spółce Zakład Produkcyjny (...) spółce z o.o. w S. i 18 udziałów w spółce (...) spółce z o.o. w S.,

- wnioskodawczyni E. C. (1) i B. M. (1) odpowiednio po po 28 i 16 udziałów w spółkach,

zaś w punktach XV i XVI wskazać tytuł z jakiego kwoty zostały zasądzone i wskazać, że zasądzone kwoty mają zostać zapłacone w terminie 14 dni od uprawomocnienia się postanowienia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie po upływie oznaczonego terminu oraz wniosła rozliczenie między stronami spłat z tytułu przyznanych udziałów w spółkach wynikających z zaokrąglenia udziałów i przyznania większej liczby udziałów jednej ze stron.

Pełnomocnik wnioskodawczyń w odpowiedzi na apelację wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia względnie jego zmianę i obciążenie stron kosztami sądowymi i ustalenie, że każda ze stron ponosi koszty ustanowienia pełnomocnika we własnym zakresie. Wskazał, że sąd, dokonując podziału majątku wspólnego i działu spadku i dochodów ze spadku przyznał zainteresowanym ułamkowe udziały w spółkach oraz rozstrzygnął o podziale dochodów ze spadku w postaci dywidendy za rok 2015. Zarzucił, iż redakcja tego rozstrzygnięcia jest nieprawidłowa, albowiem nie wskazuje, że dywidenda ze spółki za rok 2015 została zdeponowana w depozycie sądowym i brak wskazania, że rozstrzygnięcie zawarte w punktach IX.1c, 2c, 3c, odnosi się do środków zgromadzonych w depozycie sądowym udaremnia podjęcie środków ulokowanych w depozycie. Zgodnie z postanowieniem z 13 lipca 2017 roku w sprawie II Ns 51/16 Sąd zezwolił spółce (...) na złożenie do depozytu dywidendy za 2015 rok, ustalając, że depozyt ma być wypłacony po przedstawieniu prawomocnego orzeczenia o dziale spadku, którego przedmiotem będą udziały w spółce. Dywidenda za 2014 rok oraz zaliczka na poczet dywidendy za 2015 rok została wpłacona na rachunek B. G. (1), a druga część dywidendy za 2015 oraz dywidenda za 2016 rok zostały przekazane do depozytu sądowego.

Pełnomocnik wnioskodawczyni zarzucił, że Sąd Rejonowy nie rozpoznał istoty sprawy, przychylając się do zarzutów apelacji uczestniczki, wskazując iż we wszystkich spółkach udziały są równe i niepodzielne i dokonując podziału udziałów należy zaokrąglić ilość przyznanych udziałów do góry, zasądzając na rzecz uczestniczki spłatę wartości ułamka udziałów stosownie do wartości bilansowej.

Sąd Rejonowy pominął także ujętą jako dochód z majątku spadkowego dywidendę za rok 2015 od spółki Zakład Produkcyjny (...) spółki z o.o. w S. w kwocie 154 046,32 zł - pkt VIII 2 postanowienia, a dywidendy późniejsze pozostawił poza rozstrzygnięciem, także w części ustalającej majątek spadkowy po B. G. (1) -w pkt IV, uznając za wystarczające przyznanie udziałów określonym stronom. Konieczne jest dokonanie podziału w zakresie dywidend, uzyskując dane o dywidendach wypłacanych za lata obrachunkowe spółce (...) za lata od 2018 do 2020 roku i w spółce Zakład Produkcyjny (...) spółce z o.o. w S. (...) od 2017 do 2020 roku. Konieczne jest także wyraźne upoważnienie strony do odbioru przysługującej kwoty z depozytów sądowych, jeśli zostały złożone lub od spółki , zaś podział dywidend jako wierzytelności masy spadkowej powinien następować nie wg zaokrąglonych udziałów, lecz zgodnie z ułamkiem przysługującym im z mocy spadkobrania i podziału majątku wspólnego. Konieczne jest zwrócenie się do spółek o podanie w jakiej kwocie na udziały B. G. (1) przypadają dywidendy do daty wyrokowania, a jeżeli zostały wpłacone na depozyt sądowy o przesłanie stosownego postanowienia i dowodów wpłaty na rachunek depozytowy sądu, a także wskazanie wartości bilansowej udziału z wg ostatecznego zatwierdzonego sprawozdania finansowego.

Koniecznym jest także zmiana orzeczenia w dotyczącego środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych przez wskazanie z jakiego rachunku należy wypłacić odpowiednią kwotę danej stronie, a jeżeli suma przypadająca nie znajduje się już na rachunku zasądzić odpowiednią kwotę tytułem wyrównania. Dotyczy to w szczególności rachunku w mBank, który w styczniu 2016 roku zostało zablokowane i z których podjęcie środków przy formule przyjętej w zaskarżonym postanowieniu jest niemożliwe, także przyznanie środków określonych w pkt IX 2b i XI 2c nie sposób podzielić, bowiem konto w (...) zostało zamknięte przez B. G. (1) po śmierci żony. Pełnomocnik wskazał także, iż w dalszym rozrachunku pominięto kwotę 90 718 zł zgromadzoną na rachunku B. i M. G. , co przekłada się na dalsze rozstrzygnięcia i powoduje, że podział majątku wspólnego, dział spadku nie rozstrzyga o wszystkich składnikach majątkowych objętych postępowaniem.

W ocenie wnioskodawczyń Sąd nie orzekł o istocie sprawy albowiem pominął kwestie rachunków bankowych, na których znajdują się środki finansowe pokrywające słuszne pretensje stron. Należy przy tym wskazać w postanowieniu, z którego rachunku przypadać ma stronie określona kwota, a w razie jeśli strona podjęła środki z rachunku należy zasądzić tytułem wyrównania stosowną kwotę. Sąd powinien także wyrzec co do niepodzielonej dywidendy, wskazując z jakich rachunków- sądu czy spółki - każdy ze spadkobierców powinien pobrać należną kwotę.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja odniosła skutek.

Zgodnie z art. 684 k.p.c. w zw. z art. 567 § 3 k.p.c. sąd ustala skład i wartość majątku wspólnego, który ulega podziałowi. Sąd ustala wartość składników majątku wspólnego biorąc pod uwagę stan majątku jaki istniał w dacie ustania majątkowej wspólności małżeńskiej i według cen z daty orzekania.

W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy nie ustalił w całości składu majątku wspólnego M. G. i B. G. (1) w zakresie środków zgromadzonych na rachunku bankowym w mBanku. Sąd Rejonowy ustalał posiadane środki na rachunku bankowym B. G. (1) i J. G., pomijając okoliczność czy M. G. i B. G. (1) posiadali środki zgromadzone na rachunku bankowym.

Pełnomocnik wnioskodawczyń w odpowiedzi na apelację wskazał, że środki te wyniosły 90 718 zł, co w sposób znaczący wpływa na wartość majątku wspólnego, a następnie dział spadku i końcowe rozliczenia pomiędzy spadkobiercami – zainteresowanymi w niniejszym postępowaniu.

Nie można także zaakceptować zaskarżonego postanowienia w zakresie rozstrzygnięcia co do podziału środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych B. G. (1) i J. G. oraz M. G. i B. G. (1). Brak też ustaleń czy środki te nadal pozostają na rachunkach bankowych czy też zostały wypłacone i w jakim zakresie. Brak określenia na jakich rachunkach bankowych ze wskazaniem ich numerów oraz upoważnieniem do wypłaty uniemożliwia wykonanie postanowienia. Ponadto w przypadku ustalenia że na konkretnych rachunkach bankowych znajdują się środki podlegające podziałowi w niniejszym postępowaniu za nieprawidłowe należy uznać takie rozstrzygnięcie, w którym Sąd zlicza wszystkie środki i dzieli je według udziałów spadkowych na zainteresowanych. W sytuacji gdy banki w dalszym ciągu dysponują tymi środkami koniecznym jest ich podział według przysługującym wnioskodawczyniom i uczestniczce postępowania udziałów spadkowych odrębnie w stosunku do każdego z rachunków. Tylko takie rozstrzygnięcie pozwoli na wykonanie postanowienia w tym zakresie.

Za uzasadnione należy uznać także zarzuty dotyczące ustaleń i podziału dywidend w spółkach Zakład Produkcyjny (...) spółce z o.o. w S. oraz (...) spółce z o. o. w S..

Nie ma żadnych przesłanek, aby podział tych środków został dokonany według odmiennych zasad co do każdej ze spółek. Zasady podziału powinny być tożsame, chyba że co innego wynika ze statutów spółek. Sąd Rejonowy nie przeprowadził dowodu ze statutów spółek na okoliczność ustalenia czy udziały w spółkach mogą podlegać podziałowi. Zgodnie z art. 153 kodeksu spółek handlowych umowa spółki stanowi, czy wspólnik może mieć tylko jeden, czy więcej udziałów. Jeżeli wspólnik może mieć więcej niż jeden udział, wówczas wszystkie udziały w kapitale zakładowym powinny być równe i są niepodzielne.

Tymczasem Sąd Rejonowy podzielił udziały w wyżej wymienionych spółkach przyznając je wnioskodawczyniom i uczestniczce w częściach ułamkowych.

Skoro nie ma możliwości podzielenia udziałów w spółkach według udziałów w spadku tak, aby zainteresowanym przysługiwały niepodzielne udziały odpowiadające udziałom spadkowym, należy przyznane spadkobiercom udziały zaokrąglić do pełnych udziałów i zasądzić odpowiednie spłaty. Wartość udziałów należy ocenić według stanu z chwili orzekania. Koniecznym tutaj jest uzupełnienie postępowania przez dopuszczenie dowodu z aktualnego bilansu obu spółek.

Za uzasadniony zarzut apelacji należy uznać także braku wskazania w postanowieniu numerów KRS.

Wadliwym jest także rozstrzygnięcie Sądu I instancji w przedmiocie podziału dochodów z majątku spadkowego po M. G. i po B. G. (1). W postanowieniu winny zostać ustalone i rozliczone dywidendy uzyskane w spółkach Zakład Produkcyjny (...) spółce z o.o. w S. oraz (...) spółce z o. o. w S. za lata od 2015 roku do daty wyrokowania, a więc także obejmujące w chwili obecnej dywidendy za 2021r. Jak wynika z akt sprawy część z dywidend została wpłacona do depozytu sądowego. W aktach spawy znajduje się jedno postanowienie Sądu Rejonowego w Gliwicach z 13 lipca 2017r. sygn. II Ns 51/16 wraz z dowodem wpłaty dywidendy za 2015r. przez spółkę (...) - k. 42 - 44 akt . Brak jest drugiego postanowienia, na które wskazuje w swoim piśmie spółka Zakład Produkcyjny (...) - k. 80 akt. W tym zakresie konieczne są ustalenia czy dywidendy zostały wpłacone do depozytu sądowego , w jakiej wysokości i jakie Sąd ustalił warunki wypłaty kwot z depozytu.

Po poczynieniu tych ustaleń należy podzielić znajdujące się w depozycie dywidendy podobnie jak środki znajdujące się na kontach bankowych przez wskazanie komu i w jakiej części przysługuje dywidenda znajdująca się w depozycie sądowym i komu należy odpowiadającą udziałowi spadkowemu dywidendę wypłacić. Tak samo w przypadku dywidend zabezpieczonych przez spółki należy podzielić dywidendy przysługujące od każdej ze spółek odrębnie według udziałów spadkowych przypadających zainteresowanym.

Sąd Okręgowy uznał, że zaskarżone postanowienie w znacznej części nie nadaje się do wykonania, a jego zmiana wymaga przeprowadzenia postępowania w całości w zakresie ustalenia i podziału majątku w postaci środków zgromadzonych na rachunkach bankowych, udziałów w spółkach oraz dywidend. Konieczność poczynienia kluczowych ustaleń po raz pierwszy w instancji odwoławczej uzasadnia w ocenie Sądu odwoławczego uchylenie orzeczenia ze względu na respektowanie uprawnień stron wynikających z zasady dwuinstancyjności postępowania sądowego (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 28 września 2021 r., sygn. III CZ 24/20).

Sąd Okręgowy uznał zatem, że Sąd Rejonowy nie rozpoznał istoty sprawy i w tym zakresie na mocy art. 386 § 4 k.p.c. w z art. 13 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji. Sąd Rejonowy ponowne rozpoznając sprawę przeprowadzi postępowanie w wyżej wskazanym zakresie i dokonana podziału majątku wspólnego i działu spadku zgodnie z wynikami tego postępowania.

SSO Magdalena Balion - Hajduk