Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 sierpnia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący – Sędzia Sądu Okręgowego Magdalena Balion – Hajduk

po rozpoznaniu w dniu 12 sierpnia 2024 r. w Gliwicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa P. S., G. S.

przeciwko Miastu G.

o ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 1 lutego 2024 r., sygn. akt II C 445/23

1.  oddala apelację;

2.  przyznaje od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gliwicach na rzecz radcy prawnego W. W. 166,05 zł (sto sześćdziesiąt sześć złotych i pięć groszy), w tym podatek od towarów i usług tytułem kosztów pomocy prawnej świadczonej powodom z urzędu.

SSO Magdalena Balion – Hajduk

Sygn. akt III Ca 372/24

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Gliwicach wyrokiem z 1 lutego 2024 roku oddalił powództwo G. S. oraz P. S. przeciwko Gminie G. o ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego i orzekł o kosztach pomocy prawnej udzielonej powodom z urzędu.

Powodowie domagali się ustalenia istnienia prawa do lokalu socjalnego.

Sąd Rejonowy ustalił, że wyrokiem z 24 listopada 2020 roku w sprawie I C 1050/20 Sąd Rejonowy w Gliwicach nakazał P. S. i G. S. opuszczenie i opróżnienie z rzeczy lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...) i wydanie go Miastu G. w stanie wolnym od osób i rzeczy (pkt 1) oraz orzekł, że P. S. i G. S. nie przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego (pkt 2). Co do pozwanego P. S. wyrok miał charakter zaoczny.

W pozwie, na skutek którego zapadł wyrok eksmisyjny, Gmina G. wskazała, że lokal został udostępniony G. S. i P. S. przez poprzedniego najemcę. Do pozwu dołączono oświadczenia o osobach zamieszkujących w lokalu, z których wynikało, że G. S. zamieszkiwała w lokalu z mężem A. B. i synem C. B. co najmniej od roku 2013, natomiast od 2015 roku w lokalu zamieszkał P. S..

W dacie orzekania w procesie o eksmisję G. S. i P. S. nie korzystali z pomocy społecznej i nie byli zarejestrowani jako osoby bezrobotne.

Wyrok z 24 listopada 2020 roku w sprawie I C 1050/20 stał się prawomocny 30 grudnia 2020 roku. Dnia 3 lutego 2020 roku nadano mu klauzulę wykonalności. Na podstawie wniosku Gminy G. z 9 marca 2023 roku wszczęto przeciwko G. S. i A. S. postępowanie egzekucyjne o wykonanie eksmisji z lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w G. przed Komornikiem sądowym przy Sądzie Rejonowym w Gliwicach Ł. W. pod sygn. akt Km 716/23.

Powodowie nadal zamieszkują w lokalu mieszkalnym przy ul. (...) w G..

Powódka G. S. ma 60 lat, jest zadłużona, toczą się przeciwko niej postępowania egzekucyjne. Podjęła formalności zmierzające do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Powódka nie ma oszczędności, nie przysługuje jej prawo do innego lokalu. Utrzymuje siebie oraz syna P. S., jej dochody z trudem wystarczają na pokrycie opłat eksploatacyjnych i kosztów utrzymania. Powódka opłaca należności za korzystanie z lokalu, jednak niekiedy nie uiszcza ich terminowo.

W okresie, kiedy toczyło się postępowanie o eksmisję, powódka pracowała i zarabiała ok. 1.300 zł miesięcznie. Była zatrudniona do marca lub kwietnia 2021 roku, w późniejszym okresie podejmowała prace dorywcze, uzyskując zarobki w kwocie 500 lub 800 zł miesięcznie.

Powód P. S. ma 38 lat, zamieszkuje w lokalu przy ul. (...) od około roku, nie ma prawa do innego lokalu ani oszczędności. Stara się o pracę, poszukuje ogłoszeń o zatrudnieniu i odbywa rozmowy kwalifikacyjne, jednak nie otrzymuje informacji zwrotnych od pracodawców. Podejmuje dorywcze zajęcia przy odśnieżaniu i pracach ogrodowych, zarabiając nie więcej niż 400 zł miesięcznie. Powód wieczorowo ukończył gimnazjum. Uzyskał zawód ślusarza. Pozostaje na utrzymaniu matki G. S., jego ojciec nie żyje.

Powód jest leczony neurologicznie i psychiatrycznie, oczekuje na badania diagnostyczne. Jego dolegliwości nie zostały zdiagnozowane. Powód przyjmuje zalecone leki. Nie jest osobą niepełnosprawną. Ma trudności z wykonywaniem prac fizycznych z uwagi na dolegliwości prawej ręki i całej prawej strony ciała. Dolegliwości te objawiają się mrowieniem i uciskiem, co utrudnia powodowi chwytanie przedmiotów. Powód ma trudności z koncentracją.

Powódka G. S. od 1 lipca 2023 roku pobiera świadczenie emerytalne przyznane w kwocie 945,42 zł brutto (860,33 zł netto). Aktualnie powódka uzyskuje świadczenie emerytalne w wysokości 1.125 zł miesięcznie netto. Nie jest zarejestrowana jako osoba bezrobotna w związku z osiągnięciem wieku emerytalnego. Nie jest osobą niepełnosprawną.

Powód P. S. był zarejestrowany w Powiatowym Urzędzie Pracy w G. jako osoba bezrobotna od 14 marca 2023 roku do 23 lipca 2023 roku. Utracił status osoby bezrobotnej – do 19 kwietnia 2024 roku, ponieważ dostarczył z jednodniowym opóźnieniem zaświadczenie, że stawił się do zakładu, do którego został skierowany. Powodem opóźnienia była nieobecność kierownika zmiany, który miał potwierdzić, że powód stawił się w zakładzie.

Powódka G. S. w latach 2006-2022 roku siedmiokrotnie była zarejestrowana w Powiatowym Urzędzie Pracy w G. jako osoba bezrobotna, ostatnio w okresach od 13 lutego do 5 marca 2015 roku i od 20 lipca 2021 roku do 8 maja 2022 roku.

W latach 2006-2013 korzystała ze świadczeń pomocy społecznej. Powód P. S. nie korzystał nigdy z takich świadczeń.

Sąd Rejonowy jako podstawę prawną wskazał art. 189 k.p.c. Uznał, że powodowie nie posiadali interesu prawnego w wytoczeniu tego powództwa w rozumieniu art. 189 k.p.c. albowiem okoliczność czy powodom przysługuje uprawnienie do lokalu socjalnego została zbadana i rozstrzygnięta przez Sąd Rejonowy w Gliwicach w sprawie I C 1050/20. W wyroku z dnia 24 listopada 2020 roku Sąd Rejonowy w Gliwicach orzekł, iż takie uprawnienie powodom nie przysługuje.

W wyroku z 24 listopada 2020 roku w sprawie I C 1050/20 orzeczono o eksmisji powodów (wówczas pozwanych) oraz iż powodom nie przysługuje uprawnienie do lokalu socjalnego. Orzeczenie to zapadło w procesie z powództwa Gminy G. przeciwko m.in. G. S. i P. S.. W procesie eksmisyjnym sąd był zobligowany z urzędu, niezależnie od żądań stron, orzec o prawie do lokalu socjalnego.

Sąd Rejonowy uznał także, że wbrew stanowisku pozwanej powodowie są lokatorami w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 2 u.o.p.l., Lokatorem, zgodnie z powołanym przepisem, jest najemca lokalu lub osoba używającą lokal na podstawie innego tytułu prawnego niż prawo własności. Ustalenia dokonane w sprawie I C 1050/20 (wynikające już z samych twierdzeń pozwu, które nie zostały zaprzeczone przez żadną ze stron) wskazują, że powodowie weszli we władanie lokalu za zgodą poprzedniego najemcy, który udostępnił im lokal i umożliwił jego użytkowanie. Powodów łączył zatem z poprzednim najemcą stosunek prawny użyczenia, z którego powodowie wywodzili swój tytuł prawny do korzystania z lokalu. Niezależnie od faktu, że tytuł ten nie był skuteczny wobec pozwanej Gminy G., która mogła zasadnie żądać eksmisji powodów, tytuł do lokalu wywodzony od poprzedniego najemcy skutkował przyznaniem powodom statusu lokatorów.

Sąd I instancji stanął na stanowisku, iż ustalenie o tym czy lokatorom wobec których orzekana jest eksmisja przysługuje prawo do lokalu socjalnego może nastąpić wyłącznie w postępowaniu o nakazanie opróżnienia i opuszczenia takiego lokalu w myśl art. 14 ust. 1 u.o.p.l. I w realiach niniejszej sprawy takie rozstrzygnięcie Sądu zapadło. W orzecznictwie dopuszczalna jest wprawdzie sytuacja gdy w ramach powództwa opartego na art. 189 k.p.c. może dojść do ustalenia prawa do lokalu socjalnego, ale dotyczy to sytuacji dłużnika mającego status lokatora w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 u.o.p.l., przeciwko któremu zostało wszczęte postępowanie egzekucyjne o opróżnienie lokalu służącego zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, prowadzone na podstawie tytułu wykonawczego określonego w art. 999 § 1 k.p.c. (uchwała Sądu Najwyższego z 8 grudnia 2017 r., III CZP 75/17). W ramach bowiem postępowania egzekucyjnego nie ma prawnych możliwości orzekania o istnieniu/nieistnieniu prawa do lokalu socjalnego.

W sprawie tej nie znajduje również zastosowania art. 35 u.o.p.l., albowiem dotyczy on przyznania uprawnienia do lokalu socjalnego, jeżeli przed 10 lipca 2001 r. zostało wydane orzeczenie sądowe, choćby nieprawomocne, nakazujące opróżnienie lokalu lub ostateczna decyzja administracyjna, a nie orzeczono o uprawnieniu do lokalu socjalnego.

Pozwani w apelacji wnieśli o zmianę wyroku przez uwzględnienie żądania i ustalenie, że przysługuje powodom prawo do lokalu socjalnego i zarzucili naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, a to art. 23 ust. 2 ustawy z 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego przez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy zgodnie z ustalonym stanem faktycznym zachodziły przesłanki do jego zastosowania oraz naruszenie art. 189 k.p.c. przez błędne uznanie, że powodowie nie posiadali interesu prawnego do wytoczenia powództwa. Skarżący podnieśli, że zgodnie z art. 23 ust. 2 ustawy o ochronie praw lokatorów umowa najmu lokalu socjalnego z uwzględnieniem art. 14 ust. 1 może być zawarta z osobą, która nie ma tytułu prawnego do lokalu, której dochody gospodarstwa domowego nie przekraczają wysokości określonej w uchwale rady gminy podjętej na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 2 z uwzględnieniem art. 21 ust.2. Powodowie spełnili te przesłanki formalne, by zawrzeć z nimi umowę najmu w lokalu socjalnego i posiadali legitymację czynną do wytoczenia niniejszego powództwa .

Pozwana wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania, podnosząc że, powoływany w apelacji art. 23 ustawy o ochronie praw lokatorów adresowany jest wyłącznie do gminy, która zawiera umowy najmu lokalu socjalnego w oparciu kryteria określone aktami prawa miejscowego, zaś art. 14 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów stanowi podstawę do orzekania w przedmiocie uprawnienia do lokalu socjalnego tylko w postępowaniu, którego przedmiotem jest orzeczenie eksmisji i nie stanowi odrębnej podstawy do ustalenia takiego prawa.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja nie mogła odnieść skutku.

Sąd pierwszej instancji ustalił prawidłowo stan faktyczny w niniejszej sprawie, który nie był przez strony kwestionowany. Należy podzielić stanowisko Sądu pierwszej instancji, iż brak jest w niniejszej sprawie przesłanek do ustalenia przez sąd uprawnienia powodów do otrzymania lokalu socjalnego. Sąd Rejonowy orzekł o uprawnieniu powodów w sprawie o opróżnienie lokalu mieszkalnego toczącej się w Sądzie Rejonowym w Gliwicach pod sygn. I C 1050/20, w której urzędu badał sytuację życiową i materialną powodów i orzekł, iż brak jest przesłanek do ustalenia uprawnienia do przyznania powodom, a pozwanym w tamtym postępowaniu uprawnienia do przyznania lokalu socjalnego. Sąd Okręgowy uznaje, iż powodowie mają interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. do wytoczenia powództwa o ustalenie, ale procedura dotycząca przyznania lokalu socjalnego opisana w art. 14 ustawy o ochronie praw lokatorów została już wykorzystana w postępowaniu o eksmisję. Obecnie powodom przysługuje jedynie prawo złożenia wniosku do gminy w trybie administracyjnym o wynajęcie lokalu socjalnego w trybie art. 23 ustawy o ochronie praw lokatorów, który stanowi, że 1. umowę najmu socjalnego lokalu zawiera się na czas oznaczony. 2. umowa najmu socjalnego lokalu, z uwzględnieniem art. 14 ust. 1, może być zawarta z osobą, która nie ma tytułu prawnego do lokalu i której dochody gospodarstwa domowego nie przekraczają wysokości określonej w uchwale rady gminy podjętej na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 2, z uwzględnieniem art. 21b. Przepis ten wyraźnie wskazuje na zawarcie umowy pomiędzy osobami wnioskującymi a gminą, nie wskazuje uprawnienia sądu w tym zakresie. Powodowie winni złożyć stosowny wniosek wraz dokumentacją wykazującą sytuację materialną, wykazać spełnienie kryteriów określonych przez prawo miejscowe.

Sąd Okręgowy, mając powyższe na uwadze uznał apelację za nieuzasadnioną i na mocy art. 385 k.p.c. apelację oddalił oraz na mocy art. 22 ³ ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1166), orzekł o kosztach pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu poniesionych przez Skarb Państwa.

SSO Magdalena Balion – Hajduk