Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 października 2024 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Okręgowego Leszek Dąbek

Sędziowie : Sędzia Sądu Okręgowego Arkadia Wyraz-Wieczorek Sędzia Sądu Okręgowego Beata Majewska-Czajkowska

Protokolant Marzena Makoś

po rozpoznaniu w dniu 24 września 2024 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa R. M. i E. M.

przeciwko (...) Bank (...) Spółce Akcyjnej w W. (poprzednio Bank (...) Spółka Akcyjna w W.)

o zapłatę

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 21 listopada 2019 r.,

sygn. akt I C 235/18

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a)  zasądza od pozwanej solidarnie na rzecz powodów kwotę 3.750,60 zł (trzy tysiące siedemset pięćdziesiąt złotych sześćdziesiąt groszy),

b)  oddala powództwo w pozostałej części,

c)  ustala, że koszty procesu ponosi w całości pozwana, pozostawiając ich szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu w Sądzie

Rejonowym w G.;

2.  oddala apelację w pozostałej części;

3.  ustala, że koszty postępowania odwoławczego ponosi w całości pozwana, pozostawiając ich szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu w Sądzie Rejonowym w Gliwicach;

4.  ustala, że nieuiszczone w postępowaniu odwoławczym koszty sądowe ponosi w całości pozwana, pozostawiając ich szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu w Sądzie Rejonowym w Gliwicach

SSO Beata Majewska – Czajkowska SSO Leszek Dąbek SSO Arkadia Wyraz – Wieczorek

Sygn. akt III Ca 353/20

UZASADNIENIE

Powodowie R. M. i E. M. żądali zasądzenia od pozwanej (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej w W. (poprzednio Bank (...) Spółka Akcyjna w W.) solidarni kwoty 4.092zł z ustawowymi odsetkami

za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zasądzenie na ich rzecz

od pozwanej zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych,

Uzasadniając żądanie twierdzili, że dochodzona kwota stanowi część przynależnego

im wobec pozwanej roszczenia w wysokości 45.000zł i stanowi różnicę pomiędzy kwotą faktycznie wpłaconą przez powodów tytułem spłaty kredytu zaciągniętego w dniu 12 12 2007r. w okresie od 15 01 2008r. do 15 12 2009r. (16.179,91zł) a kwotą jaką powinni wpłacić w przypadku wyeliminowania z umowy klauzul abuzywnych (12.088,35zł). Roszczenie to ma prawne umocowanie w regulacji art. 410 § 1 i 2 k.c. - z tytułu zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia pozwanej ich kosztem w wyniku uszczuplenia ich majątku w następstwie wykonania umowy zawartej w dniu 12 12 2007r. Umowa została przez nich zawarta jako konsumentów i dotyczyła kredytu denominowanego we frankach szwajcarskich. Zostały w niej zawarte bezskuteczne postanowienia (art. 385 ¹ k.c.), co w konsekwencji bezpodstawnie wzbogaciło pozwaną o tzw. spread walutowy obowiązujący u pozwanej i ukształtowany przez nią dowolnie, co nie miało żadnego ekonomicznego uzasadnienia i musi być uznane jedynie za próbę osiągniecia przez pozwaną dodatkowego dochodu. Ponadto podnosili, że ustalone przez pozwaną mechanizmy waloryzujące uniemożliwiały im ustalenie wysokości ich rzeczywistego zobowiązania, gdyż ostateczną kwotę wykorzystanego kredytu, wysokość odsetek i rat kapitałowo-odsetkowych mieli oni poznać dopiero po wykorzystaniu kredytu i nie znali ich w dniu podpisania umowy.

Pozwana (...) Bank (...) Spółka Akcyjna w W. (poprzednio Bank (...) Spółka Akcyjna w W.) wnosiła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powodów na jej rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym ko-sztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Zarzuciła, że zakwestionowane przez powoda postanowienia umowy nie wypełniają dyspozycji regulacji art. art. 385 ¹ k.c. i co za tym idzie nie są bezskuteczne, stąd też spełnione przez powodów świadczenia w wykonaniu umowy nie są świadczeniami nienależnymi i tym samym ich spełnienie nie doprowadziło doj jej bezpodstawnego wzbogacenia kosztem powodów. Ponadto podnosiła zarzut przedawnienie roszczeń Powodów w zakresie obejmującym odsetkową część rat kapitałowych od dnia 12 12 2007r. do 16 02 2015r. „z uwagi na fakt, że roszczenia te powstały ponad 3 lata przed wniesieniem pozwu”.

Sąd Rejonowy w Gliwicach w wyroku z dnia 21 11 2019r. oddalił powództwo i orzekł o kosztach procesu.

W ustalonym stanie faktycznym w motywach wyroku przywołał regulacje art. 58 § 1

i 2 k.c. oraz art. 69 ustawy z dnia 29 08 1997r. – Prawo bankowe (w brzmieniu obowiązującym w dacie zawarcia umowy; tekst jednolity z 13 05 2002r. Dz.U. nr 72, poz. 665) i stwierdził, że „nie można zgodzić się ze stanowiskiem powodów, iż przed-miotowe umowy są nieważne, bo ustawa Prawo bankowe nie przewidywała możliwości udzielania takich kredytów”. Następnie dokonał oceny poczynionych ustaleń faktycznych w kontekście regulacji art. 385 ¹ k.c. i w jej między innymi przyjął,

że „ bezspornie stosunek prawny wynikający z umowy kredytu, który powodowie uczynili podstawą faktyczną powództwa stawia ich w roli konsumentów, pozwaną

zaś w roli przedsiębiorcy”. Wskazał, że „kwestionowane klauzule nie regulują głównych świadczeń stron” oraz że „w świetle zebranego materiału dowodowego powodowie nie mieli udziału w uzgadnianiu treści spornych klauzul, lecz jedynie biernie przyjęli zaproponowane przez bank zapisy”, a także „w sprawie zabrakło niewątpliwie precyzyjnego jednoznacznego i zrozumiałego dla powodów określenia warunków ustalania kursów w Tabeli kursów walut” i nie mieli wpływu na treść zapisów

„które wymuszały na nich zakup waluty po określonym według tabeli banku kursie, przy jednoczesnym braku określenia relacji tego kursu do w stosunku do rynku walutowego”. Następnie ocenił, że strona powodowa nie wykazała jednak, że „zastoso-wanie konkretnych tabel kursowych w umowie wiążącej strony rażąco naruszyło interesy powodów”. Zaznaczył , że „okoliczności ujawnione w tej konkretnej sprawie są dość szczególne, ponieważ powodowie przed podjęciem decyzji o złożeniu wniosku

o udzielenie kredytu w 2007 roku – zebrali wiele informacji o ofercie kredytowej różnych banków, w tym poprzednika prawnego pozwanej i to w zakresie kredytów złotówkowych i waloryzowanych do waluty obcej. Powodowie akurat mając wiedzę dotyczącą sposobu przeliczania rat po kursie określonym w tabeli kursowej banku, wynikającą z wiedzy powszechnej, nie zostali rażąco pokrzywdzeni przez bank poprzez włączenie do umowy tych postanowień, które obiektywnie - w oderwaniu od ich konkretnej sytuacji - mogły zostać uznane za narusza-jące dobre obyczaje. Skoro powo-dowie liczyli się z tym, że kurs waluty z tabeli bankowej będzie wyższy niż obowiązujący w kantorach i mimo, że kurs franka szwajcarskiego niedługo po zawarciu umowy wahał się, a powodowie nie zdecydowali się przewalutować kredytu, ro nie sposób uznać,

aby rażąco bank naruszył ich interesy, poprzez wprowadzenie mechanizmu przeliczania walut według tabeli kursowej banku, a to według zasady chcącemu nie dzieje się krzywda”. Następnie w konkluzji ocenił, że „okoliczności sprawy nie dają podstaw

do przyjęcia, że postanowienia umowy dotyczące mechanizmu przeliczaniawaluty waloryzacji rażąco naruszyły interes powodów w rozumieniu art. 385 ¹ k.c. i tym nadal wiążą strony”. Ponadto ocenił, że niezależnie od powyższego, powodowie reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika – wbrew dyrektywie zawartej w art. 6 k.c. – nie wykazali wysokości roszczenia.

O kosztach procesu orzekł stosując regulację art. 98 k.p.c., w związku z art. 108 § 1 k.p.c.

Orzeczenie zaskarżyli powodowie R. M. i E. M. , którzy wnosili o

jego zmianę poprzez uwzględnienie powództwa oraz o zasądzenie na ich rzecz

od pozwanej zwrotu kosztów procesu za obie instancje z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Zarzucali, że przy ferowaniu zaskarżonego wyroku naruszono wskazane w apelacji przepisy procesowego, w sposób w niej podany.

Ponadto wnosili o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu opinii biegłego za zakresu finansów i bankowości na okoliczność ustalenia różnicy pomiędzy kwotą faktycznie wpłaconą przez powodów na rzecz pozwanej tytułem spłaty kredytu w okresie od 15 01 2008r. do 15 12 2009r. a kwotą jaką powodowie winni wpłacić w przypadku wyeliminowania z umowy klauzuli indeksacyjnej.

Pozwana (...) Bank (...) Spółka Akcyjna w W. wniosła

o oddalenie apelacji i zasądzenie na jej rzecz od powodów zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Sąd pierwszej instancji trafnie zakwalifikował roszczenia powodów przyjmując, że mają one źródło w reżimie odpowiedzialności z tytułu świadczeń nienależnych (art. 410 § 2 k.c.), lecz wadliwie rozpoznał sprawę.

Przy rozpoznaniu sprawy umknęło bowiem jego uwadze, że ustalenie wysokości dochodzonego roszczenia wymagało wiedzy specjalnej i co za tym idzie przeprowadzenie na tę okoliczność dowodu z opinii biegłego.

Konieczność jego przeprowadzenia zawsze ma charakter ocenny i pomimo tego, że powód był w toku postępowania reprezentowany przez fachowego pełnomocnika, to Sąd Rejonowy powinien był: bądź zwrócić uwagę powodom na potrzebę przeprowadzenia tego dowodu, albo rozważyć możliwość jego przeprowadzenia z urzędu przy zastosowaniu regulacji art. 232 zd. 2 k.p.c.

W celu sanowania tej wadliwości, Sąd odwoławczy uwzględnił zawarty

w apelacji wniosek dowodowy i w postanowieniu z dnia 27 04 2024r. dopuścił

oraz przeprowadził zaoferowany mu przez skarżących dowód z opinii biegłego.

W następstwie tego w omawianym zakresie uzupełniono materiał sprawy,

co w konsekwencji doprowadziło do uzupełnienia podstawy faktycznej orzeczenia (poniżej)

Ustalenia faktyczne składające się na podstawę faktyczną orzeczenia, w części dotyczą faktów bezspornych pomiędzy stronami, lub mają podstawę w przywołanych

w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku źródłach dowodowych, których ocena jakkolwiek lakoniczna mieści się w granicach swobodnej oceny dowodów i Sąd odwoławczy ją podziela i przyjmuje za własną.

Skarżący w ramach podniesionych w apelacji zarzutów w części postulują dokonanie ustaleń odpowiadających treści już dokonanym przez Sądu Rejonowego ustaleniom (np. okolicznością towarzyszącym próbom powodów przewalutowania zaciągniętego kredytu), bądź w ich ramach kwestionują element dokonanej przez ten Sąd oceny prawnej i jako takie nie mają one wpływu na powyższą ocenę.

W oparciu o informacje zawarte w opinii biegłego sądowego W. S. z dnia 24 07 2024r. uzupełniono skonstruowaną przez Sąd Rejonowy podstawę faktyczną orzeczenia ustalając dodatkowo, że „w spornym okresie łączna wartość rat wyliczonych z pominięciem zakwestionowanych przez powodów postanowień umowy powinna wynosić 12.429,04zł i różnica pomiędzy kwotami wpłaconymi przez powodów a tą kwotą wynosi 3.750,00 zł ” (dowód opinii biegłego sądowego W. S. z dnia 24 07 2024r.; k. 322-326 akt)

Z tych też względów Sąd odwoławczy z powyższą modyfikacją przyjął

za własne ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji (art. 387 § 2 ¹ pkt 1 k.p.c.)

Dokonana przez Sąd Rejonowy ocena prawna ustalonego stanu faktycznego

w swym zasadniczym zarysie (dotyczącym abuzywności spornych postanowień umowy do momentu przyjęcia, że w sprawie zachodzą szczególne okoliczności niweczące ich abuzywność) jest także prawidłowa i Sąd odwoławczy w tej części ją podziela (art. 387 § 2 ¹ pkt 2 k.p.c.).

W toku postępowania nie wykazano żeby wysokość kursów zamieszczanych

w sporządzanych przez pozwaną „Tabelach kursów” były przez nią kształtowane obiektywnie, niezależnie od jej subiektywnych ocen oraz co należy podkreślić nie wy-kazano również, że przy zawarciu umowy w sposób szczegółowy przedstawiono powodom mechanizmu ich wyliczania oraz że zaakceptowali oni świadomie ten mechanizm.

Więcej postanowienia te były niejasne oraz jak słusznie podnosili powodowie ustalone przez pozwaną mechanizmy waloryzujące uniemożliwiały im ustalenie wysokości ich rzeczywistego zobowiązania, gdyż ostateczną kwotę wykorzystanego kredytu, wysokość odsetek i rat kapitałowo-odsetkowych mieli oni poznać dopiero

po wykorzystaniu kredytu i nie znali ich w dniu podpisania umowy.

Nie były one przy tym indywidualnie uzgodnione z powodami i z podanych względów kształtowały one obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami

i rażąco naruszały ich interes w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. i tym samym z mocy zawartej w nim regulacji nie wiążą strony i są bezskuteczne.

Z uwagi sposób skonstruowania powództwa dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy nie ma w istocie znaczenia jak ich bezskuteczność rzutowała na ważność całej umowy i zgodność z prawem pozostałej części spełnionych świadczeń.

Skarżący w toku postępowania żądali bowiem wyłącznie zasądzenia na ich rzecz od pozwanej zwrotu jej bezpodstawnego wzbogacenia - w okresie wskazanym

w pozwie - na skutek spełnienia przez nich świadczeń, w części w której ich wysokość była kształtowana przy pomocy wskazanych powyżej postanowień umowy, co stosownie do regulacji art. 321 § 1 k.p.c. wiąże sąd.

Z uwagi na abuzywność omawianych postanowień umowy w tym zakresie spełnione przez skarżących świadczenia były „świadczeniami nienależnymi”

w rozumieniu art. 410 § 2 k.c. i stosownie do regulacji art. 405 § 1 k.c. w związku

z art. 410 § 1 k.c. powodom przysługuje względem pozwanej skuteczne roszczenie

o ich zwrot w tej części.

Stosownie do poczynionych powyżej ustaleń pozwana – z tego tytułu –

jest zobowiązana zwrócić powodom kwotę 3.750,00zł wraz z żądanymi odsetkami

za opóźnienie w jej zapłacie (art. 481 k.c.) oraz zwrócić im w całości poniesione przez nich koszty procesu ( art. 108 § 1 k.p.c. w związku z art. 100 zd. 2 k.p.c. ).

Dlatego w tym zakresie powództwo i apelacja są uzasadnione, co prowadziło do zmiany zaskarżonego wyroku w sposób podany w sentencji, w oparciu o regulację art. 386 § 1 k.p.c. a w pozostałej części apelacja jest bezzasadna - w rozumieniu art. 385 k.p.c. – co z mocy zawartej w nim regulacji prowadziło do jej oddalenia.

Reasumując zaskarżony wyrok jest w części wadliwy i dlatego w tym zakresie apelację jako uzasadnioną uwzględniono, zmieniając wyrok w sposób podany w sentencji przy zastosowaniu regulacji art. 386 § 1 k.p.c., a w pozostałym zakresie apelację jako bezzasadną oddalono na mocy regulacji art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono stosując regulację

art. 108 § 1 k.p.c. w związku z art. 100 zd. 2 k.p.c., biorąc pod uwagę, iż powodowie ulegli w tym postępowaniu tylko w nieznacznej części, stąd też na pozwanej ciąży obowiązek zwrócenia im w całości poniesionych przez nich w tym postępowaniu kosztów procesu.

SSO Beata Majewska-Czajkowska SSO Leszek Dąbek SSO Arkadia Wyraz-Wieczorek