Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

POSTANOWIENIE

Dnia 19 listopada 2024 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Okręgowego Leszek Dąbek

Sędziowie: Sędzia Sądu Okręgowego Arkadia Wyraz - Wieczorek Sędzia Sądu Okręgowego Marcin Rak

Protokolant Beata Michalak

po rozpoznaniu w dniu 24 października 2024 r. na rozprawie

sprawy z wniosku K. M.

z udziałem A. R. (1)

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji uczestnika postępowania

od postanowienia Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej z dnia 28 lutego 2023 r.,

sygn. akt I Ns 819/19

postanawia:

1.  zmienić zaskarżone postanowienie:

a)  w punkcie l.a) o tyle, że wskazane w nim prawo posiada wartość 135.000 zł (sto trzydzieści pięć tysięcy złotych),

b)  w punkcie 1. o tyle, że łączna wartość wymienionych w nim przed­miotów majątkowych wynosi 151.015 zł (sto pięćdziesiąt jeden tysię­cy piętnaście złotych),

c)  w punkcie 6. o tyle, że łączna wartość przyznanych uczestnikowi po­stępowania rzeczy i praw wynosi 151.015 zł (sto pięćdziesiąt jeden tysięcy piętnaście złotych),

d)  w punkcie 7 o tyle, że zasądzić od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawczyni z tytułu spłaty oraz rozliczenia nakładów z mająt­ku osobistego na majątek wspólny kwotę 55.496,91 zł, (pięćdziesiąt pięć tysięcy czterysta dziewięćdziesiąt sześć złotych dziewięćdziesiąt jeden groszy), płatną w terminie do 3 (trzech) miesięcy od uprawo­mocnienie się postanowienia, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku opóźnienia w jej płatności,;

2.  oddalić apelację w pozostałej części;

3.  zasądzić od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawczyni kwotę 3.284,86zł (trzy tysiące dwieście osiemdziesiąt cztery złote i osiemdziesiąt sześć groszy), z tytułu zwrotu poniesionych przez wnioskodawczynię po za­mknięciu rozprawy przed Sądem Rejonowym w Rudzie Śląskiej w dniu 30 listopada 2022r. kosztów utrzymania wskazanego w punkcie l.a) zaskarżo­nego postanowienia prawa własności - płatną w terminie do 3 (trzech) mie­sięcy od uprawomocnienie się postanowienia, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku opóźnienia w jej płatności;

4.  oddalić w pozostałej części wniosek wnioskodawczyni o rozliczenie ponie­sionych przez nią po zamknięciu rozprawy przed Sądem Rejonowym

w R. w dniu 30 listopada 2022r. kosztów utrzymania wskaza­nego w punkcie l.a) zaskarżonego postanowienia prawa własności;

5.  oddalić wniosek wnioskodawczyni o zasądzenie na jej rzecz od uczestnika postępowania zwrotu kosztów postępowania odwoławczego;

6.  oddalić wniosek uczestnika postpowania o zasądzenie na jego rzecz

od wnioskodawczyni zwrotu kosztów postępowania odwoławczego;

7.  przyznać adwokat A. W. od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej, wynagrodzenie za udzielenie wnioskodaw­czyni pomocy prawnej z urzędu w postępowaniu odwoławczym w kwocie 3.321,00 zł (trzy tysiące trzysta dwadzieścia jeden złoty), w tym podatek od towarów i usług (VAT) w kwocie 621,00 zł (sześćset dwadzieścia jeden złotych);

8.  nakazać pobrać od uczestnika postępowania na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Gliwicach kwotę 1.443,69 zł (tysiąc czterysta czterdzieści trzy złote i sześćdziesiąt dziewięć groszy), z tytułu skredytowanego

przez Skarb Państwa w postępowaniu odwoławczym wynagrodzenia biegłe­go.

SSO Marcin Rak SSO Leszek Dąbek SSO Arkadia Wyraz-Wieczorek

Sygn. akt III Ca 336/23

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej w postanowieniu z dnia 28 02 2023r. ustalił, że w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni K. M. i uczestnika postępowania A. R. (1) wchodzą: prawo własności lokalu mieszkalnego położonego w R. przy ulicy (...) o urządzonej księdze wieczystej prowadzonej przez ten Sąd pod numerem (...) o powierzchni 31,80 m ² wraz z przynależna piwnicą o powierzchni 2,6 m ² o wartości 134.000 zł, wskazane

w sentencji ruchomości o podanych w niej wartościach oraz ustalił że łączna wartość majątku wspólnego uczestników postępowania wynosi 150.015 zł. Następnie oddalił wniosek o ustalenie nierównych udziałów oraz wniosek wnioskodawczyni „o rozliczenie z tytułu posiadania prawa własności lokalu mieszkalnego” oraz ustalił, że uczestnik postępowania poniósł nakłady z majątku osobistego na majątek wspólny w łącznej kwocie 40.021,19 zł, a w pozostałej części wniosek ten oddalił. Dokonał podziału majątku wspólnego uczestników postępowania i przyznał uczestnikowi postępowania przedmioty majątkowe zaliczone w skład majątku wspólnego, po czym zasądził od niego na rzecz wnioskodawczyni spłatę w wysokości 54.996,91 zł. Ponadto orzekł o nieuiszczonych kosztach sądowych oraz o należnym pełnomocnikowi z urzędu wnioskodawczyni wynagrodzeniu za pełnienie tej funkcji.

W ustalonym stanie faktycznym, między innymi powołał regulację art. 31 § 1 k.r.o., art. 567 k.p.c. i art. 43 k.r.o. Ocenił, że zgodnie z poczynionymi ustaleniami faktycznymi w skład majątku wspólnego uczestników postępowania wchodzą wyszczególnione w sentencji przedmioty majątkowe. Stwierdził, że wnioskodawczyni żądała ustalenia nierównych udziałów uczestników postępowania w ich majątku wspólnym, w ten sposób, że jej udział wynosi w nim 75%. Wskazał, że uczestnik postępowania przyczyniał się do powstania tego majątku, gdyż „źródłem utrzymania małżeństwa” w znacznym stopniu było jego wynagrodzenie za pracę ora że wnioskodawczyni nie wykazała że jego postępowanie było „sprzeczne z ogólnie przyjętymi normami społecznymi, przeciwnie z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika, że przez większość trwania małżeństwa funkcjonowało ono w sposób normalny, a następnie w konkluzji uznał wniosek za nieuzasadniony. Oceniając zasadność wniosku uczestnika postępowania

o rozliczenie nakładów poniesionych z jego majątku osobistego na majątek wspólny stwierdził, że zostały „wykazano jedynie ich wysokość w zakresie w jakim zostały wyegzekwowane w postępowaniu egzekucyjnym (40.021,19 zł)”. Ocenił, że wzajemnie zniosły się nakłady z majątku osobistego uczestnika postępowania na majątek wspólnego i nakłady z majątku wspólnego na majątek osobisty oraz za nieuzasadnione uznał, żądanie wnioskodawczyni „odnoszące się do zapłaty kwoty 30.600 zł tytułem wynagrodzenia za korzystanie przez uczestnika postępowania ze wspólnego mieszkania stron ponad jej udział”, gdyż wnioskodawczyni posiadała klucz do niego i nie została pozbawiona przez uczestnika postępowania możliwości korzystania z tego mieszkania.

Za nieuzasadniony uznał także wniosek wnioskodawczyni „o przyjęcie do rozliczenia kwoty 8.994,69 zł stanowiącej połowę roszczeń Wspólnoty Mieszkaniowej (...) przy ulicy (...) w R.”, gdyż nie zostało wykazane, iż zostały one zaspokojone, wobec czego stanowią one niezaspokojony dług, który nie podlega rozliczeniu w sprawie o podział majątku wspólnego. Wyliczając wysokość należnej wnioskodawczyni od uczestnika postępowania spłaty wyliczył, że wartość majątku podlegającego podziałowi wynosi 150.015 zł, wartość udziałów uczestników postępowania

w tym majątku jest równoważna kwotom po 75.007,50 zł i uwzględniając poniesione przez uczestnika postępowania nakłady z majątku osobistego na majątek wspólny uznał, że z tytułu jej rozliczenia „należało zasadzić od uczestnika postępowania kwotę 54.996,91 tytułem wyrównania udziału w majątku wspólnym (75.007,50 + 40.021.19 : 2).

O nieuiszczonych kosztach sądowych orzekał na podstawie regulacji art. 113 ust. 1 i 2 u.o.k.s. a o należnym pełnomocnikowi z urzędu wnioskodawczyni wynagrodzeniu

za pełnieniu tej funkcji orzekał na podstawie regulacji § 10 ust. 1 pkt 8 w związku z § 8 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 10 2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu

Orzeczenie zaskarżył uczestnik postępowania A. R. (2) „ w części orzekającej o zapłacie od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawczyni spłaty w części przekraczającej kwotę 37.496,91 zł”. Wnosił „ o dokonanie waloryzacji spłaty poprzez zmniejszenie orzeczonej na rzecz wnioskodawczyni spłaty o kwotę 17.500 zł

i zmianę w tej części postanowienia” oraz „o zasądzenie na jego rzecz od wnioskodawczyni kosztów postępowania według norm przepisanych”.

Zarzucał „istnienie sprzeczności istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego przez przyjęcie na podstawie opinii uzupełniającej biegłej E. Ś. wartości lokalu mieszkalnego na kwotę 134.000 zł, czyli znacznie przekraczającej wartość przyjętą w opinii podstawowej i pominięcie faktu, że dyferencja wartości stanowi wynik istotnej i nieprzewidywalnej zmiany sytuacji rynkowej w postaci inflacji w granicach 26%, podczas gdy sytuacja granicząca z klęską gospodarczą

nie powinna powodować nieuzasadnionego wzbogacenia wnioskodawczyni”.

Wnioskodawczyni K. M. w odpowiedzi na apelację wnosiła o oddalenie apelacji, obciąże3nie uczestnika postępowania kosztami postępowania apelacyjnego, w tym zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz o zasądzenie

na rzecz jej pełnomocnika z urzędu od Skarbu Państwa wynagrodzenia za udzielenie jej nieopłaconej pomocy prawnej w postępowaniu apelacyjny, podnosząc, że apelacja jest całkowicie bezzasadna.

W toku postępowania uczestnik postępowania doprecyzował stanowisko oświadczając, że kwestionuje tylko wartość nieruchomości zaliczonej przez Sąd Rejonowy w skład majątku wspólnego.

Wnioskodawczyni wnosiła „o przyjęcie do rozliczenia kwoty 6.569,33 zł stanowiącej ½ roszczenia wobec Wspólnoty Mieszkaniowej (...) przy ulicy (...) w R. z tytułu opłat czynszowych za lokal mieszkalny stron…, jako nakład poczyniony z majątku osobistego wnioskodawczyni na majątek wspólny stron

po zamknięciu postępowania przed Sadem I instancji”

Uczestnik postępowania uznał powyższe roszczenie do kwoty 3.284,66 zł i wnosił oddalenie go w pozostałej części.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje :

Sąd pierwszej instancji trafnie zakwalifikował wniosek, a następnie prawidłowo rozpoznał sprawę i na chwilę orzekania skonstruował prawidłową podstawę faktyczną orzeczenia.

Poczynione przez niego ustalenia faktyczne, poza ustaleniem dotyczącym wartości nieruchomości wspólnej, w istocie nie były kwestionowane przez uczestników postępowania i mają podstawę w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym,

którego ocena jest logiczna, wnikliwa i mieści się w granicach swobodnej oceny

a Sąd odwoławczy ją podziela.

Jednakże z powodu znaczącego upływu czasu od wydania zaskarżonego postanowienia ustalona przez Sąd Rejonowy wartość prawa własności nieruchomości lokalowej jest nieaktualna (art. 156 ust. 3 u.o.g.n w związku z art. 149 u.o.g.n.), a to obligowało Sąd odwoławczy do dokonania z urzędu jej aktualizacji przy uwzględnieniu cen nieruchomości obowiązujących obecnie (art. 1035 k.c. w związku z art. 567 § 3 k.p.c.; między innymi uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 09 1974r. IIII CZP 58/74

„W dziale spadku na podstawie art. 1035 i nast. k.c. stan spadku ustala się według otwarcia spadku, jego zaś wartość - według cen z chwili dokonania działu).

Z tej przyczyny w oparciu o informacje zawarte w opinii biegłej sądowej E. Ś. z dnia 19 07 2024r. uzupełniono materiał dowodowy sprawy i zmieniono ustalenia Sądu Rejonowe, ustalając że obecnie prawo to posiada wartość 135.000 zł (k. 635-648).

Ponadto w oparciu o bezsporne oświadczenia wnioskodawczyni dodatkowo ustalono, że po wydaniu zaskarżonego postanowienia poniosła ona koszty utrzymania wskazanego powyżej prawa w łącznej wysokości 6.569,33 zł (okoliczność przyznana przez uczestnika postępowania w piśmie z dnia 4 10 2024r. k. 703 akt; art. 229 k.p.c.

w związku z art. 13 § 2 k.p.c.).

Z tych też względów Sąd odwoławczy z powyższymi modyfikacjami przyjął

za własne ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji (art. 387 § 2 ¹ pkt 1 k.p.c.

w związku z art. 13 § 2 k.p.c.) .

Skarżący w apelacji zakwestionował jedynie zaskarżone postanowienie w części ustalającej wartość zaliczonego w skład majątku wspólnego prawa własności nieruchomości lokalowej, w konsekwencji czego przy rozpoznawaniu sprawy zakres kognicji Sądu odwoławczego został w istocie ograniczony do zagadnień: wartości tego prawa, sposobu podziału majątku wspólnego oraz wysokości spłaty.

Wbrew zarzutom apelacji dokonana przez Sąd pierwszej instancji w tym zakresie ocena prawna ustalonego stanu faktycznego jest prawidłowa.

Ma ona oparcie w prawidłowo zastosowanych przepisach prawa wskazanych

w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku i w przeważającej części nie była ona kwestionowana w apelacji i Sąd odwoławczy w tej części ocenę prawną Sądu pierwszej instancji podziela i przyjmuje za własną (art. 387 § 2 ¹ pkt 2 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c.).

W szczególności Sąd Rejonowy prawidłowo zastosował w sprawie regulację

art. 31 § 1 k.r.o. i w zaskarżonym wyroku zaliczył w kład majątku wspólnego wskazane w sentencji prawo własności nieruchomości lokalowej, a następnie dokonał podziału tej masy majątkowej (art. 212 § 2 k.c. w związku z art. 1035 k.c. i art. 45 k.r.o.).

Stosownie do poczynionych powyżej ustaleń faktycznych prawo to posiada obecnie wartość 135.000 zł, a łączna wartość całego majątku wspólnego (wraz z wartością zaliczonych w jego skład ruchomości) wynosi 151.015 zł.

Wobec oddalenia wniosku o ustalenie nierównych udziałów uczestników postępowania w majątku wspólnym - stosownie do regulacji art. 43 § 1 k.r.o. - posiadają oni – jak słusznie przyjął Sąd Rejonowy - równe udziały w majątku wspólnym (po 50%).

Sposób dokonania podziału majątku wspólnego nie jest kwestionowany

i ma oparcie we wskazanej powyżej regulacji art. 212 § 2 k.c. w związku z art. 1035 k.c. i art. 45 k.r.o.

Na skutek jego dokonania uczestnikowi postępowania przypadła całość majątku wspólnego uczestników postępowania i z mocy regulacji zawartej w art. 212 § 2 k.c. wnioskodawczyni przysługuje od uczestnika postępowania spłata, odpowiadająca wartości jej udziału w tym majątku, tj. w wysokości 75.507,50 zł.

Równocześnie zgodnie z niezakwestionowanymi rozstrzygnięciami dotyczącymi rozliczenia nakładów poczynionych z majątku osobistych uczestnika postępowania

na majątek wspólny.

Ich wartość wynosi 40.021,19 zł i z tytułu ich rozliczenie należy mu się od wnioskodawczyni zapłata połowy tej kwoty, tj. kwota 20.010,59 zł, która zgodnie z przyjętą przez Sąd pierwszej podlega zarachowaniu na poczet wskazanej powyżej spłaty.

Po jej zarachowaniu wnioskodawczyni z tytułu rozliczenia spłaty oraz wskazanych nakładów należ się od uczestnika postępowania kwota 55.496,91 zł (75.507,50 zł – 20.010,59 zł).

Wskazane powyżej wartości nie odpowiadają analogicznym wartością zawartym w zaskarżonym postanowieniu, co prowadziło do jego zmiany w sposób wskazany

w sentencji (zgodnie powszechnie akceptowanym w judykaturze doktrynie prawa w tym zakresie nie obowiązuje przewidziany w art. 384 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. zakaz reformationis in peius) przy zastosowaniu regulacji art. 386 § 1 k.p.c.

w związku z art. 13 § 2 k.p.c.), a w pozostałej części apelację oddalono jako bezzasadną w rozumieniu art. 385 k.p.c.

Ponadto w toku postępowania wnioskodawczyni dodatkowo wniosła o rozliczenie poniesionych przez nią po wydaniu zaskarżonego postanowienia kosztów utrzymania zaliczonego w skład majątku wspólnego prawa własności nieruchomości lokalowej.

Roszczenie to ma oparcie w regulacji art. 207 k.p.c. zgodnie z którą współwłaściciele nieruchomości wspólnych są obowiązani ponosić wydatki i ciężary związane

z rzeczą wspólną w stosunku do wielkości udział przypadających im we współwłasności.

Z chwilą ustania wspólności majątkowej małżeńskiej łącząca uczestników postępowania bez udziałowa współwłasność tego prawa przekształciła się we współwłasność w częściach ułamkowych w częściach równych (oddalono wniosek o ustalenie nierównych udziałów uczestników postępowania – powyżej).

Dlatego z tego tytułu skarżący jest obowiązany zwrócić wnioskodawczyni

kwotę 3.284,66 zł (połowę dochodzonej z tego tytułu należności) - co odpowiada wysokości uznanej przez niego części żądania – a w pozostałej części żądania wniosek jako nieuzasadniony oddalono.

Reasumując z podanych względów zmieniono zaskarżone postanowienie

w sposób podany w sentencji - stosując regulację art. 386 § 1 k.p.c. w związku

z art. 13 § 2 k.p.c. - a w pozostałej części apelację jako bezzasadną oddalono,

zaś o wniosku wnioskodawczyni o rozliczenie poniesionych przez nią po wydaniu zaskarżonego postanowienia kosztów utrzymania wspólnego prawa własności

nieruchomości lokalowej orzeczono przy zastosowaniu regulacji art. 207 k.c.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na mocy regulacji

art. 520 § 1 k.p.c., oddalając wnioski uczestników postępowania o zasądzenie

na ich rzecz zwrotu kosztów postępowania odwoławczego (zgodnie z utrwalonym poglądem prawnym judykatury „ W sprawach o podział majątku wspólnego nie zachodzi sprzeczność interesów uczestników domagających się podziału, niezależnie od postulowanego przez nich sposobu wyjścia ze wspólności i rozdysponowania składników majątku”; np. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 10 2022r. I CSK 3175/22 i Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 10 2013r. IV 74/13)

O nieuiszczonych kosztach sądowych orzeczono stosując regulację

art. 113 ust. 1 u.o.k.s. w związku z art. 520 § 1 k.p.c., a o należnym pełnomocnikowi

z urzędu wnioskodawczyni wynagrodzeniu za pełnienie tej funkcji orzeczono

w oparciu o regulację art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 05 1982r. – Prawo o adwokaturze (tekst jednolity Dz.U. 2024r. poz. 1564) w związku z § 16 ust. 1 i § 10 ust. 1 pkt 8 oraz § 8 pkt 6 - Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 maja 2024r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata

z urzędu (Dz.U.2024.1714), zwiększając je stosownie do regulacji § 4 ust 3 rozporządzenia o należną stawkę podatku od towarów i usług [wartość udziału wnioskodawczyni w majątku wspólnym 75.507,50 zł > opłata (5.400,00 zł x 50% = 2.700,00 zł)+ 621,00 zł (VAT 23%) = 3.321,00 zł].

Sprostowania zawartych w sentencji postanowienia Sądu Okręgowego

w G. z dnia 19 11 2024r. oczywistych omyłek oraz błędów rachunkowych dokonano w postanowieniach tego Sądu z dnia 19 11 2024r. i 17 12 2024r. przy zastosowaniu regulacji art. 350 § 1 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 zd. 1 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c.

SSO Marcin Rak SSO SSO Leszek Dąbek SSO SSO Arkadia Wyraz-Wieczorek