Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 marca 2021 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący – Sędzia Sądu Okręgowego Magdalena Balion – Hajduk

Sędzia Sądu Okręgowego Mirella Szpyrka

Sędzia Sądu Okręgowego Magdalena Hupa - Dębska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 17 marca 2021 r. w Gliwicach

sprawy z powództwa J. W., B. W.

przeciwko M. N. (1)

o ustalenie

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w R.

z dnia 26 listopada 2019 r., sygn. akt II C 454/18

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 2 w ten sposób, że zasądza od pozwanej na rzecz powodów solidarnie 597 (pięćset dziewięćdziesiąt siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

2.  oddala apelację w pozostałej części.

SSO Magdalena Hupa – Dębska SSO Magdalena Balion – Hajduk SSO Mirella Szpyrka

Sygn. akt: III Ca 299/20

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 26 listopada 2019 roku Sąd Rejonowy w R. w sprawie z powództwa J. W. i B. W. przeciwko M. N. (1) ustalił, że służebność gruntowa drogi koniecznej określona w § 5 umowy darowizny z dnia 6 grudnia 1923 roku, rejestr dokumentu (...) zawartej w Sądzie Powiatowym w R. przed Sędzią Powiatowym w R. K., ustanowiona na działkach (...), dla których Sąd Rejonowy w R. prowadzi księgę wieczystą numer (...) na rzecz każdoczesnych właścicieli nieruchomości stanowiącej działki numer (...), dla których Sąd Rejonowy w R. prowadzi księgę wieczystą numer (...), wygasła z dniem 1 stycznia 2014 roku i zasądził od pozwanej na rzecz powodów koszty procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że powodowie B. W. i J. W. na zasadzie wspólności ustawowej małżeńskiej są właścicielami nieruchomości stanowiącej działki gruntu nr (...) położonej w R. przy ulicy (...), dla której Sąd Rejonowy w R. prowadzi księgę wieczystą nr (...). Powodowie nabyli nieruchomość na podstawie aktu notarialnego umowy sprzedaży z dnia 2 listopada 1995 roku sporządzonej przed notariuszem w Ż. – Z. S. pod numerem Rep. A (...) W dacie sporządzania aktu, zgodnie z § 1, nieruchomość ta była wolna od obciążeń i praw osób trzecich z wyjątkiem faktu zamieszkiwania w przedmiotowym budynku osób trzecich. W dniu 5 grudnia 2017 roku w dziale III tej księgi dokonano wpisu ograniczonego prawa rzeczowego – służebności drogi koniecznej na podstawie umowy darowizny z dnia 6 grudnia 1923 roku nr rej. dokumentu (...) sporządzonej przed Sędzią Powiatowym K. w Sądzie Rejonowym w R. na rzecz każdoczesnych właścicieli nieruchomości, dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...).

Właścicielem nieruchomości nr (...) jest pozwana M. N. (1), która nabyła własność na podstawie postanowienia o stwierdzenia nabycia spadku po M. N. (2) z dnia 20 stycznia 2003 roku wydanego przez Sąd Rejonowy w R. pod sygn. II Ns 67/04, a następnie postanowienia o dział spadku z dnia 30 listopada 2004 roku wydanego przez Sąd Rejonowy w R. pod sygn. akt II Ns 713/04.

Przedmiotowa służebność drogi biegnie w pasie o szerokości około 3 metrów pomiędzy nieruchomościami należącymi do powodów i świadków Państwa J. od drogi publicznej w kierunku nieruchomości pozwanej. Powodowie w 2003 r. wykonali ogrodzenie wokół swojej nieruchomości (wcześniej uczynili to Państwo J.). Od strony drogi publicznej umieszczono bramę wjazdową, a od strony nieruchomości pozwanej ogrodzenie betonowe, które uniemożliwiało przejście w tym miejscu. Pozwana nie wyraziła sprzeciwu w związku ze stawianym ogrodzeniem, nie informowała powodów o istniejącej służebności oraz nie zwracała się pisemnie o usunięcie płotu. Powodowie wiedzieli o możliwości alternatywnego dojazdu do nieruchomości pozwanej, a służebność drogi nie była nigdzie ujawniona w tamtym czasie. Powodowie kupili nieruchomość wolną od obciążeń na rzecz osób trzecich. O służebności dowiedzieli się w 2017 r. z momentem dokonania wpisu służebności do księgi wieczystej. Pozwana dopiero w 2013 r. zwróciła się do Sądu Rejonowego w Rybniku celem wyjaśnienia powodu, dla którego służebność nie została wpisana do treści księgi wieczystej. Wcześniej nie podejmowała w tym zakresie żadnych czynności. Od momentu postawienia ogrodzenia w 2003 r. przejście na działkę pozwanej szlakiem służebnym nie było już możliwe. Wzdłuż ogrodzenia betonowego pozwana od swojej strony posadziła tuje o wysokości około 6 m. Nasadzenia te zostały wykarczowane w okresie kwietnia- maja 2019 r.

Pozwana zaczęła stale korzystać z innej drogi dojazdowej przebiegającej od strony garaży, do których wjazd znajduje się po lewej stronie od nieruchomości powodów oraz nieruchomości Państwa J.. Droga ta powstała wraz z momentem postawienia garaży około 2000 r. W okresie kiedy powodowie stawiali ogrodzenie garaże już stały, a droga do nich była użytkowana. Od wjazdu do garaży prostopadle do ul. (...) biegnie szlak drogowy z odnogami w kierunku garaży na lewo. Po prawej stronie tego szlaku posadowione są tuje. Na końcu nasadzeń znajduje się wejście na nieruchomość pozwanej, z którego pozwana aktualnie korzysta, tam też znajduje się droga dojazdowa na tyle szeroka, że tamtędy dostarczany jest opał. Odwiedzający pozwaną, również korzystają z tego przejazdu.

Sąd Rejonowy uwzględnił powództwo na podstawie art. 285 § 1 k.c. w zw. z art. 293 k.c. Wskazał, że jedyną i wystarczającą przesłanką wygaśnięcia służebności gruntowej jest jej niewykonywanie przez lat 10. Na pozwanej spoczywał ciężar wykazania okoliczności pozytywnej w postaci faktycznego wykonywania przezeń służebności przechodu i przejazdu.

Pozwana nie wykazała, że rzeczywiście wykonywała przysługującą służebność drogową w okresie ostatnich 10 lat, oraz nie wykazała, że zwracała się do powodów o umożliwienie jej korzystania z przysługującego jej prawa.

Pozwana

Pozwana dołączyła jedynie pismo (k.128), w którym zwróciła się do powodów o „odblokowanie nieprawnie zajętej drogi do mojej posesji”. Nastąpiło to dopiero w roku 2015, natomiast ogrodzenie powodowie zaczęli stawiać w 2003 r. i zostało ukończone w 2004 r. Powodowie zakwestionowali otrzymanie jakiekolwiek pisma od pozwanej, a sama pozwana nie dołączyła nawet dowodu nadania.

Sąd I instancji wskazał ponadto, że posadowienie ogrodzenia uniemożliwiło fizyczne przejście/przejazd na nieruchomość pozwanej. Pozwana siłą rzeczy zaczęła korzystać z drogi prowadzącej od strony garaży, gdyż jedynie tam znajdował się pas drogi prowadzący do jej nieruchomości. Droga prowadząca do nieruchomości pozwanej istniała już od roku 2000, zanim powodowie posadowili plot. Wskutek zaprzestania korzystania przez pozwaną z przedmiotowej służebności od co najmniej 2003 r., ponieważ po pierwsze korzystanie ze służebności stało się fizycznie niemożliwe, a po drugie pozwana korzystała z drogi alternatywnej, należało stwierdzić, że służebność przysługująca pozwanej zgodnie z dyspozycją art. 293 § 1 k.c. wygasła w skutek niewykonywania jej niewykonywania od co najmniej 10 lat. Sąd Rejonowy przyjął datę wygaśnięcia z dniem 1 stycznia 2014 r. licząc od końca roku, w którym postawione zostało już całe ogrodzenie, kiedy przejazd bądź przejście w jakikolwiek sposób zostało uniemożliwione.

Pozwana w apelacji zarzuciła naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. przez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego,

- skutkujące błędnym ustaleniem, że powodowie oraz świadek W. i M. J. wykonali ogrodzenie wokół swoich nieruchomości w 2003 roku, w sytuacji, gdy z załączonego do pisma powodów z 30 lipca 2019 roku artykułu w T. Ś. z 2 września 2003 roku oraz zeznań świadka A. M., A. S., M. G. wynika, że w tym czasie wiodła przez nieruchomość powodów do nieruchomości pozwanej utwardzona kostką betonową druga konieczna, natomiast stan uniemożliwiający korzystanie ze służebności przez pozwaną powstał dopiero kilka lat później,

-przez błędne uznanie za wiarygodne zeznań świadków M. i W. J., I. W. oraz powodów w części dotyczącej powstania ogrodzenia na nieruchomości powodów w 2003 roku i daty uzyskania wiedzy przez powodów o istnieniu służebności drogi przebiegającej przez ich nieruchomość,

- błędne uznanie, że pozwana podjęła działania zmierzające do zapewnienia wykonywanie służebności dopiero w 2013 roku i nie zwracała się wcześniej do powodów o zaniechanie przeszkadzania w wykonywaniu służebności,

- przez odmowę wiarygodności dowodowej pismu pozwanej 17 kwietnia 2015 roku,

oraz naruszenie art. 102 k.p.c. przez jego niezastosowanie gdy zachodziły przesłanki do odstąpienia od obciążania pozwanej kosztami procesu.

Pozwana wniosła o zmianę wyroku w całości przez oddalenie powództwa i zasądzenie na jej rzecz od powodów kosztów procesu oraz zasądzenie kosztów postępowania przed sądem drugiej instancji, a w przypadku nieuwzględnienia zarzutów skutkujących zmianą wyroku w całości o zmianę pkt 2 dotyczącego rozstrzygnięcia o kosztach procesu przez odstąpienie od obciążenia pozwanej kosztami procesu.

Powodowie wnieśli o oddalenie w apelacji i zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja w zakresie żądania głównego nie odniosła skutku.

Sąd Rejonowy po przeprowadzeniu postępowania dowodowego w całości ustalił stan faktyczny, który w pełni ma swoje odzwierciedlenie w przeprowadzonych dowodach. Ustalenia te jak również podstawę prawną rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy przyjmuje za własne, unikając powtórzeń. Odnosząc się do zarzutów pozwanej dotyczących oceny i wiarygodności zeznań świadków to podkreślić należy, iż z zeznań wskazywanych przez nią świadków nie wynika, że pozwana korzystała z drogi służebnej przez nieruchomość powodów po 2003 roku. Świadek M. G. znała, że sama dojeżdżała do pozwanej drogą służebną aż do w lat dziewięćdziesiątych może dwutysięcznych, tj. aż do momentu, kiedy nie powstała przeszkoda. Potem korzystała z drogi biegnącej przy garażach. Także A. M. zeznał, iż pozwana korzystała ze służebności do czasu jej zamknięcia. Sam nie wie, kiedy powstało to ogrodzenie - wskazał daty między rokiem 2000 a 2010 i nie wie jak przebiegała służebność. Zeznał również, że tuje, które pozwana posadziła wzdłuż ogrodzenia, które zestawiło pas drogi służebnej zostały posadzone 15 lat temu i posadzono je wtedy jak wjazd na drogę służebną został ogrodzony. Świadek A. S. zeznał, iż pierwszy raz był w tych okolicach w 2009 roku i wyjazd na drogę służebną był już zagrodzony, był tam wtedy już płot betonowy i tuje wzdłuż płotu. Świadek I. W. zeznała, że od 2003 roku nie chodzili ta drogą, bo pan J. ogrodził w 2003roku i nie było przejścia. Także sama pozwana w swoich zeznaniach, które złożyła na rozprawie 18 listopada 2019 roku zeznała, że jak droga została zagrodzona płotem to nie dało się z niej korzystać. Zeznała, że było to chyba w roku 2003, później korzystała z drogi od strony garaży. Powołane wyżej zeznania wraz z zeznaniami powodów stanowią spójną całość i nie są ze sobą sprzeczne. Sąd Rejonowy , ustalając na ich podstawie stan faktyczny nie uchybił regulacji art. 233 k.p.c. Pozwana w żaden sposób nie wykazała, ze wzywała powodów do udostępnienia jej przejazdu droga służebną, także z artykułu w T. Ś. z 2 września 2003 roku w sposób oczywisty nie może wynikać, ze droga była przejezdna do końca 2003 roku.

Brak było także w niniejszej sprawie okoliczności, które prowadziłyby do odstąpienia od obciążenia pozwanej kosztami procesu ze względu na charakter sprawy. Pozwana swoje uprawnienie wynikające z ustanowienia drogi służebnej w 1923 roku utraciła na skutek niewykonywania służebności od 2003 roku zgodnie z art. 285 § 1 k.c. Powództwo wytoczono 24 kwietnia 2018 roku. Brak też okoliczności wskazujących na sytuację osobistą pozwanej, która mogłaby uzasadniać skorzystanie z regulacji art. 102 k.p.c.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na mocy art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako nieuzasadnioną, dokonując zmiany jedynie punktu 2 tj. rozstrzygnięcia o kosztach na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. § 5 pkt. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie, zgodnie z którym stawki minimalne za prowadzenie spraw dotyczących służebności - wynoszą 480 zł, a nie 900 zł jak zasądził Sąd Rejonowy, co wraz z opłatą od pozwu i opłatą skarbową od pełnomocnictwa daje kwotę 597zł.

SSO Magdalena Hupa – Dębska SSO Magdalena Balion – Hajduk SSO Mirella Szpyrka