Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 marca 2025 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Andrzej Kieć
Protokolant:	protokolant sądowy Marta Lonska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 marca 2025 roku w Gliwicach

sprawy z powództwa H. M., E. S.

przeciwko (...) z siedzibą w B.

o naprawienie szkody

1.  zasądza od pozwanej (...) z siedzibą w B. na rzecz powódki E. S. kwotę 243.747,65 zł (dwieście czterdzieści trzy tysiące siedemset czterdzieści siedem złotych 65/100) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi w następujący sposób:

– od kwoty 80.000 zł (osiemdziesiąt tysięcy) od dnia 10 stycznia 2020 roku do dnia 14 grudnia 2021 roku

– od kwoty 239.247,65 zł (dwieście trzydzieści dziewięć tysięcy dwieście czterdzieści siedem złotych 65/100) od dnia 28 września 2022 roku do dnia 4 stycznia 2023 roku

– od kwoty 243.747,65 zł (dwieście czterdzieści trzy tysiące siedemset czterdzieści siedem złotych 65/100)od dnia 28 stycznia 2023 roku do dnia zapłaty

2.  zasądza od pozwanej (...) z siedzibą w B. na rzecz powódki H. M. kwotę 243.747,65 zł (dwieście czterdzieści trzy tysiące siedemset czterdzieści siedem złotych 65/100) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi w następujący sposób:

– od kwoty 239.247,65 zł (dwieście trzydzieści dziewięć tysięcy dwieście czterdzieści siedem złotych 65/100) od dnia 29 września 2022 roku do dnia zapłaty

– od kwoty 4.500 zł (cztery tysiące pięćset) od dnia 28 stycznia 2023 roku do dnia zapłaty

3.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

4.  zasądza od pozwanej na rzecz powódek kwotę 10.800 zł (dziesięć tysięcy osiemset) tytułem zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty;

5.  nakazuje pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego
w Gliwicach kwotę 30.035,07 zł (trzydzieści tysięcy trzydzieści pięć złotych 07/100) tytułem kosztów sądowych;

6.  pozostałymi nieuiszczonymi kosztami sądowymi obciąża Skarb Państwa.

SSO Andrzej Kieć

Sygn. akt I Cgg 39/19

UZASADNIENIE

Powódki H. M. oraz E. S. wniosły – po ostatecznej modyfikacji powództwa dokonanej w piśmie opatrzonym datą 4.01.2023r (k.481) - o zasądzenie od pozwanej (...) w B. kwot po 243 747,65 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie: w przypadku powódki E. S. od kwoty 80 000 zł od dnia wytoczenia powództwa do dnia modyfikacji dokonanej pismem z 14 grudnia 2021 roku, od kwoty 239.247,65 zł od dnia następnego po dniu modyfikacji dokonanej w piśmie z 14 grudnia 2021r do dnia modyfikacji dokonanej pismem procesowym z 4 stycznia 2023 roku oraz od kwoty 243.747,65 zł od dnia następującego po dniu modyfikacji dokonanej pismem procesowym z 4 stycznia 2023 roku do dnia zapłaty; w przypadku zaś powódki H. M. od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty. Nadto wniosły o zasądzenie kosztów procesu.

W uzasadnieniu wskazały, iż wyżej wskazanych roszczeń dochodzą tytułem odszkodowania za szkody wyrządzone ruchem zakładu górniczego w nieruchomości, której są współwłaścicielkami. Główną szkodą jest wychylenie budynku mieszkalnego od pionu; nadto wskazano na różnego rodzaju zarysowania, pęknięcia na elewacji zewnętrznej; spękania płytek posadzkowych wewnątrz; w budynku garażowym pęknięcia ścian, pęknięcia posadzek betonowych w garażach, pęknięcia na stopkach belek stalowych; w otoczeniu pęknięcie płyt betonowych, deformacja nawierzchni, pęknięcia w obrębie biegu schodowego, pęknięcie cokołu ogrodzenia, rozregulowanie bramy. Przed wniesieniem pozwu powódki bezskutecznie dążyły do pozasądowego rozstrzygnięcia sporu.

Pozwana w odpowiedzi wniosła o oddalenie powództwa oraz obciążenie powódek kosztami postępowania. W uzasadnieniu zakwestionowała roszczenie w całości; podniosła zarzut niewykazania legitymacji czynnej; wskazała nadto, iż pomiędzy działalnością górniczą pozwanej oraz szkodami nie zachodzi związek przyczynowy. Z ostrożności podniosła, iż w razie uwzględnienia powództwa w jakimkolwiek zakresie, kwestionuje datę naliczania odsetek. Ponadto wskazała, iż z uwagi na zawarte porozumienie z (...) Sp. z o.o. oraz zasady wynikające z ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego, nie jest wyłącznie odpowiedzialna za naprawę szkód; za szkodę odpowiada również (...) S.A.

Sąd ustalił:

Powódki są współwłaścicielkami po ½ części nieruchomości położonej w R. przy ul. (...), dla której tamtejszy Sąd Rejonowy prowadzi księgę wieczystą (...) – na mocy spadkobrania po E. M. i Z. M. (wydruk z księgi wieczystej k. 66 – 68, postanowienie SR Ruda Śląska z 14 listopada 2024 roku I Ns 93/23 k. 533).

Ze sporządzonej na zlecenie Sądu opinii biegłej z zakresu górnictwa oraz geologii dr K. S. wynika, iż na powierzchnię w rejonie nieruchomości powódek w okresie 1970 – 2017 wielokrotnie oddziaływała eksploatacja górnicza . W świetle wyników pomiarów obniżenia świadczą o uspokojeniu się ruchów górniczych. Do uspokojenia się górotworu doszło w lutym 2017 roku. Nie można jednoznacznie ustalić rzeczywistego obniżenia powierzchni w rejonie nieruchomości związanego z okresem jego budowy tj. 1971 rokiem albowiem udostępnione przez pozwaną pomiary z okresu 1966 – 88 są niekompletne. Na podstawie analizy wyników pomiarów oraz sytuacji górniczej przypuszczalnie powierzchnia obniżyła się o ok. 7,5 metra a maksymalne nachylenia terenu mieszczą się w V kategorii terenu górniczego. W rejonie budynku nie prowadzono pomiarów odkształceń poziomych. Przeprowadzone obliczenia wartości wskaźników deformacji dla obiektu budowlanego wskazują na wystąpienie nachyleń maksymalnych z przedziału V kategorii. Maksymalne chwilowe wartości odkształceń poziomych ściskających mieściły się w przedziale IV kategorii terenu górniczego. W świetle wyników obliczeń popartych dostępnymi wynikami pomiarów wstrząsy górotworu wywoływały w miejscu lokalizacji obiekt (...) i (...) z przedziału 0 i I stopnia. Brak jest przesłanek do twierdzenia, że nastąpiła aktywacja zrobów oraz strefy uskokowej, w wyniku której wystąpiły zwiększone wartości wskaźników deformacji. Nie odzwierciedlają tego wyniki pomiarów geodezyjnych. W rejonie posesji nie zaobserwowano również deformacji nieciągłych. Eksploatacja górnicza w rejonie nieruchomości powódki prowadziła (...) S. A. oraz (...) S. A. W świetle wyników pomiarów i obliczeń okresy w których wpływy eksploatacji górniczej prowadzonej przez te podmioty oddziaływały na powierzchnię w rejonie nieruchomości powódki są następujące: (...) S. A. od sierpnia 1970 do około 12 stycznia 2017 r. ((...)-7067,7 mm; T. 21,52mm/m; (...) -7,13 mm/m); (...) S. A. od 28 kwietnia 2016 roku do około 20 lutego 2017 roku ((...) 87,5 mm; T. 1,45 mm/m; (...) 1,72 mm/m); Spółka (...) – brak. Oznacza to, iż na powierzchnię w rejonie nieruchomości powódek głównie oddziaływała eksploatacja górnicza prowadzona przez (...) S. A. (V kategoria nachyleń, IV kategoria na odkształcenia poziome). Wpływy eksploatacji górniczej na powierzchnię związane z eksploatacją prowadzoną przez (...) S. A. sięgają I kategorii z uwagi na nachylenia i II kategorii ze względu na odkształcenia poziome. W okresie w którym następcą prawnym stała się pozwana Spółka (...) S. A. na powierzchni były rejestrowane wyłącznie wpływy rezydualne (końcowe) eksploatacji prowadzonej przez ww. podmioty. (opinia biegłej k. 87 - 136)

Z kolei z opinii biegłego z zakresu budownictwa S. F. (1) wynika, iż głównym uszkodzeniem jest wychylenie bryły budynku mieszkalnego oraz pochylenie podłóg i posadzek w pomieszczeniach mieszkalnych na parterze i piętrze. Wychylenie budynku wynosi 23,8 ‰; pochylenie podłóg na parterze wynosi 24,4 ‰, z kolei pochylenie podłóg na piętrze wykazuje wartość 25,5 ‰. Kwalifikuje to budynek jako obiekt o dużej uciążliwości użytkowania a tym samym do rektyfikacji o ile jest ona możliwa i celowa do przeprowadzenia. Nadto ujawniono: na zewnątrz pęknięcia na elewacji : zarysowania w obrębie okien, poziome i pochyłe murków poniżej balkonu od strony południowej oaz przed wejściem głównym do budynku (schody zewnętrzne); w piwnicy: pęknięcia wzdłuż stopek dźwigarów stalowych, zawilgocenia tynków w poziomie posadzek piwnic, zmurszały tynk, odpadanie miejscowe tynków ścian; na parterze: pęknięcia płytek posadzkowych w przedpokoju, zarysowania i pęknięcia ścian i sufitów w pokojach, przecieki i zawilgocenia w pokoju od strony klatki schodowej, pęknięcia płytek posadzkowych i ściennych w łazience i wc; na piętrze: pęknięcia płytek posadzkowych w przedpokoju. Z przeprowadzonej analizy techniczno – ekonomicznej wynika, iż koszty naprawy budynku (restytucja naturalna, prostowanie (rektyfikacja)) przekraczają jego wartość techniczną. Koszty naprawy zamkną się sumą 583297,46 zł brutto. Wartość techniczna budynku mieszkalnego wynosi z kolei 447057,16 zł brutto. Z kolei koszty naprawy uszkodzeń garażu (poziome, pionowe i ukośne pęknięcia murów zewnętrznych, ubytki tynków w okolicach nadproży bram; pęknięcia i ubytki posadzek betonowych w pomieszczeniach garażowych, pęknięcia ukośne i poziome ścian wewnętrznych i zewnętrznych, pęknięcia wzdłuż stopek belek stalowych stropowych) wynoszą 20834,83 zł netto (25626, 84 zł brutto). Koszty naprawy ogrodzenia (deformacje i wychylenia od pionu przęseł stalowych, pozrywane łączenia pomiędzy słupkami stalowymi a przęsłami, pęknięcia pionowe i ukośne cokołów, deformacja przęseł bram stalowych i furtek), które jest zużyte w 75% wynoszą 6907,90 zł brutto; zaś koszty naprawy chodnika i placu betonowego (deformacje płytek chodnikowych i krawężników, pęknięcia i ubytki nawierzchni płyt betonowych, wybrzuszenia i obniżenia płyt betonowych w obrębie bramy wjazdowej i schodów przy wejściu głównym od ulicy) zużytego w 80% wynoszą 903,39 zł brutto. Łącznie wartość odszkodowania (szkody) wynosi zatem 487.495,29 zł. (opinia biegłego S. F. k. 180 - 423)

Powódki zgłosiły wniosek o naprawę szkód, o których wiedzę powzięły w 2015 roku. We wniosku wskazano wychylenie budynku mieszkalnego od pionu; nadto wskazano różnego rodzaju zarysowania, pęknięcia na elewacji zewnętrznej; spękania płytek posadzkowych wewnątrz; w budynku garażowym pęknięcia ścian, pęknięcia posadzek betonowych w garażach, pęknięcia na stopkach belek stalowych; w otoczeniu pęknięcie płyt betonowych, deformacja nawierzchni, pęknięcia w obrębie biegu schodowego, pęknięcie cokołu ogrodzenia, rozregulowanie bramy. Przeprowadzone 16 października 2019 roku oględziny potwierdziły występowanie tych szkód (wniosek o naprawę szkód z 14.10.2019r oraz protokół oględzin k. 6 – 10, wniosek o naprawę szkód k.445).

Pozwana (...) nabyła, zgodnie z ustawą z dnia 7.09.2007r o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego, nieodpłatnie od (...) S.A. KWK (...) oraz zobowiązania z tytułu szkód wyrządzonych ruchem tego zakładu górniczego. (...) S.A nabyło ten majątek wcześniej od (...) S.A. (...) S.A jest następcą prawnym KW. S.A. ,wskutek podziału (...) SA. (ogłoszenie w Monitorze Sądowym nr (...) k.21,22, porozumienia k.23-26).

Powyższe ustalenia faktyczne poczyniono na podstawie dokumentów wyraźnie wymienionych, które podlegały zaliczeniu w poczet materiału dowodowego na zasadzie art. 243 ² Kodeksu postępowania cywilnego. Żaden z dokumentów nie został skutecznie zakwestionowany pod względem swojej prawdziwości oraz autentyczności. Kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy miała opinia biegłych z zakresu górnictwa i geologii J. K. oraz z zakresu budownictwa S. F. (1). Opinie te zostały sporządzone przez osoby dysponujące specjalistyczną wiedzą z wykorzystaniem tej wiedzy. W ocenie Sądu w sposób wyczerpująco odpowiadały one na zadawane przez Sąd pytania, ich treść była spójna, logiczna, płynące z niej wnioski wzajemnie się potwierdzały oraz uzupełniały. Opinie te nie były kwestionowane; nie żądano ich uzupełnienia. W ocenie Sądu mogły zatem stanowić podstawy rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie.

Sąd zważył:

Roszczenia powódek zasługiwały na uwzględnienie.

Z uwagi na datę ujawnienia się szkód (2015), do ich naprawy stosuje się przepisy Prawa geologicznego i górniczego z 2011 roku. Zgodnie z art. 145 tej ustawy jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, do naprawiania szkód, o których mowa w art. 144 ust. 1 i 2 (spowodowane ruchem zakładu górniczego), stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego. Pozwana odpowiada zatem na zasadzie ryzyka (art. 435 kc w zw. z art. 145 prgg z 2011 roku) tj. niezależnie od winy oraz za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła (art. 361 par. 1 kc w zw. z art. 145 prgg). W myśl art. 363 par. 1 K.c. naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.

Legitymacja czynna powódek została jednoznacznie wykazana postanowieniem Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej z 14 listopada 2024 roku I Ns 93/23, zgodnie z którym powódki są współwłaścicielkami po ½ części nieruchomości położonej w R. przy ul. (...), dla której tamtejszy Sąd Rejonowy prowadzi księgę wieczystą (...) – na mocy spadkobrania po E. M. i Z. M..

Pozwana ponosi odpowiedzialność za szkody wyrządzone ruchem zakładu górniczego, jako następca prawny przedsiębiorstw górniczych prowadzących eksploatację na terenie posadowienia nieruchomości powódek. Pozwana (...) nabyła, zgodnie z ustawą z dnia 7.09.2007r o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego, nieodpłatnie od (...) S.A. KWK (...) oraz zobowiązania z tytułu szkód wyrządzonych ruchem tego zakładu górniczego. (...) S.A nabyło ten majątek wcześniej od (...) S.A. (...) S.A jest następcą prawnym (...). ,wskutek podziału (...) SA. Okoliczność, iż za szkody może odpowiadać poza pozwaną spółką inny podmiot nie miało w sprawie istotnego znaczenia; na zasadzie art. 441 kc solidarną odpowiedzialność ponosi każdy sprawca szkody. Kwestia ewentualnego regresu do innego sprawcy szkody i zakresu tego regresu, nie była konieczna do ustalenia w niniejszej sprawie.

Sąd uznał, iż zachodzą przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanej – na nieruchomości powódek występują szkody i są one spowodowane działalnością górniczą, za która odpowiada pozwana.

Powódki ostatecznie domagały się zasądzenia kwot po 243.747,65 zł ze wskazanymi szczegółowo odsetkami. Roszczenie zostało sprecyzowane na podstawie opinii biegłego z zakresu budownictwa, którą Sąd uznał za mogącą stanowić podstawę rozstrzygnięcia. Powódki dokonały wyboru sposobu naprawienia szkody poprzez wypłatę odszkodowania pieniężnego. Ostatecznie żądana kwota odpowiada ustalonej w opinii biegłego S. F. wartość techniczną budynku mieszkalnego wraz z kosztami naprawy ogrodzenia, nawierzchni, budynku garażowego. Łączną wartość szkody biegły wyliczył na kwotę 487.495,30 zł a powódki jako współwłaścicielki w ½ nieruchomości mają prawo do połowy tej kwoty każda.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w punkcie 1 i 2 wyroku na podstawie art. 145 ustawy Prawa geologiczne i górnicze.

Odsetki zasądzono zgodnie z art.481 par. 1 kc. Strona powodowa nie wzywała przed wytoczeniem powództwa pozwanej do zapłaty konkretnej kwoty pieniężnej a zatem sam pozew należało potraktować jako wezwanie do zapłaty. Z tego względu Sąd zasądził na rzecz powódki E. S. odsetki od pierwotnie żądanej w pozwie kwoty 80.000 zł od dnia następującego po dniu doręczenia odpisu pozwu (k.13) tj. od dnia 10 stycznia 2020 roku do dnia 14 grudnia 2021 roku; dalej zasądzono odsetki od kwoty 239247,65 zł od dnia 28 września 2022 roku do dnia 4 stycznia 2023 roku tj. od dnia doręczenia pozwanej odpisu pisma rozszerzającego powództwo z dnia 14.12.2021r (k.471); z kolei odsetki od kwoty 243.747,65 zł zasądzono od dnia 28 stycznia 2023 roku tj. od dnia następującego po dniu doręczenia pozwanej ostatecznego stanowiska w sprawie (k.486) do dnia zapłaty. Jeżeli chodzi o odsetki od świadczenia zasądzonego na rzecz powódki H. M., to zasądzono je od kwoty 239.247,65 zł od dnia 29 września 2022 roku tj. od dnia następującego po dniu doręczenia pozwanej odpisu pisma z 14 grudnia 2021 roku zawierające stanowisko procesowe tej powódki (k.471) – do dnia zapłaty oraz od kwoty 4.500 zł od dnia następnego po doręczenia pozwanej odpisu pisma modyfikującego żądanie z 4.01.2023r. (k.486).

Tak zasadzone odsetki były należne albowiem pozwana pozostawała w zwłoce ze spełnieniem świadczenia. W pozostałym zakresie co do odsetek powództwo podlegało oddaleniu jako niezasadne.

O kosztach procesu orzeczono na zasadzie art. 98 kpc zgodnie z ogólną zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. uznając, iż pozwana przegrała proces w całości. Na zasądzone koszty składają się koszty zastępstwa procesowego wg taryfy. Powódki były reprezentowane przez wspólnego pełnomocnika, zatem koszty należało zasądził jednokrotnie, uwzględniając fakt, że powódki dochodziły ochrony wspólnych praw.

Na nieuiszczone koszty sądowe składa się opłata od zasądzonego roszczenia od uiszczenia której powódki były zwolnione z mocy ustawy (24.375 zł) oraz nie pokryte zaliczkami wydatki na opinie biegłych (5.660,07 zł). Wpłacone zaliczki to łącznie 3500 zł, zaś wydatki na biegłych wyniosły 9.160,07 zł (k.137, 435). Należało zatem na zasadzie art. 113 ust. 1 uoksc w zw. z art. 98 kpc nakazać pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Gliwicach kwotę 30035, 07 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

SSO Andrzej Kieć

.