Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 stycznia 2024 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Wojciech Hajduk

po rozpoznaniu w dniu 24 stycznia 2024 roku w Gliwicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa K. S.

przeciwko Skarbowi Państwa - Sądowi Rejonowemu w (...)

o zapłatę

1.  oddala powództwo

2.  odstępuje od obciążania powódki kosztami zastępstwa procesowego pozwanego

3.  przyznaje adw. L. L. od Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Gliwicach wynagrodzenie w kwocie 8.784zł ( osiem tysięcy siedemset osiemdziesiąt cztery złote, w tym podatek VAT) tytułem nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu

SSO Wojciech Hajduk

IC 1899/22 UZASADNIENIE

Powódka K. S. domagała się od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w (...) zasądzenia kwoty 250.000zł tytułem odszkodowania za wydanie przez Sąd Rejonowy w (...) postanowienia z dn.9.05.2003r. sygn. akt (...), którego wpisu do księgi wieczystej odmówił Sąd Rejonowy w (...).

Uzasadniła, że Sąd Rejonowy w (...) postanowieniem z dnia 9.05.2003r., sygn. akt (...) przyznał powódce udział ½ własności nieruchomości w P. przy ul. (...) o pow. 0,2190ha zabudowanej budynkiem mieszkalnym o pow. 200m ^{( 2)}. Postanowieniami z dni 29.07.2019, 27.09.2019 i 11.12 2019 Sąd Rejonowy odmówił wpisu do księgi wieczystej. Rzecznik Praw obywatelskich złożył skargę nadzwyczajną, lecz Sąd Najwyższy ją odrzucił. Tym samym wyczerpała wszelkie możliwości wpisu udziału własności do KW. Nieruchomość jest warta około 1mln zł co uzasadnia odszkodowanie w kwocie 250.000zł. Jako podstawę żądania wskazała przepisy art. 417 ^{( 1 )}kc w zw. z art. 424 ^{( 1 )}kpc. W piśmie z 23.11.2023 częściowo zmieniła uzasadnienie żądania wskazując, że Rzecznik Praw Obywatelskich skierował skargę nadzwyczajną do Izby Cywilnej SN, tymczasem skargę rozpoznała Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych, która nie ma przymiotu niezależnego Sądu, co stwierdzono min. w uchwale składu połączonych Izb Cywilnej, Karnej i Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z dnia 23.01.2020r. Tym samym odrzucenie skargi nadzwyczajnej przez Izbę Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych jest nieważne i jednocześnie pozbawia możliwości uzyskania prejudykatu, o którym mowa w art. 417 ^{( 1 )}§1kc. Powódka dowiedziała się o szkodzie w maju 2019r., wniesienie skargi nadzwyczajnej przerwało bieg przedawnienia (pozew k-3, pismo pełn powódki z 1.03.2023 k-31, pismo pełn powódki z 23.11.2023 k-.166-169)

Pozwany Skarb Państwa Sąd Rejonowy w (...) w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa. Zarzucił brak niezgodności z prawem orzeczenia Sądu Rejonowego w (...) z dn.9.05.2003r., sygn.. akt (...), brak prejudykatu określonego w art. 417 ^{( 1 )}kc, brak szkody oraz przedawnienie roszczenia.

USTALENIA FAKTYCZNE

Sąd Rejonowy w (...) w sprawie z wniosku J. B. z udziałem B. B. (1), K. B., A. B., T. B., M. B. i J. R. o dokonanie działu spadku i zniesienie współwłasności, w postanowieniu z dnia 9.05.2003r. sygn. (...) w pkt 1 ustalił, że przedmiotem zniesienia współwłasności jest nieruchomość położona w P. przy ul. (...), stanowiąca gospodarstwo rolne, działki nr (...), dla którego w SR w (...) prowadzona jest KW (...) o wartości 100.000zł oraz w pkt 2 dokonał zniesienia współwłasności w ten sposób, że udział J. B. wynoszący ½ jedną drugą część we współwłasności nieruchomości opisanej w pkt 1 przyznał K. B. córce T. i B. w zamian za dożywocie na rzecz J. B.. Orzeczenie to uprawomocniło się, nie zostało zaskarżone [postanowienie SR w (...) z 9.05.2003 (...) k- 38, uzasadnienie postanowienia SN z 22.06.2022 syg. INSNc 705/21 k-33v, oświadczenie powódki na rozprawie w dniu 31.10.2023 – okoliczności niesporne]. Powódka K. S. (wcześniej B.) wystąpiła o wpisanie orzeczenia do księgi wieczystej dopiero w 2019r. Postanowieniem z dnia 13.05.2019r. nr DzKw (...), Sąd Rejonowy w (...) oddalił jej wniosek o dokonanie zmiany współwłaściciela dotyczący udziału J. B. na podstawie dołączonego postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 9.05.2023r. sygn.. (...) [uzasadnienie postanowienia z SR w (...) 29.07.2019r. sygn. Dz. K.W nr Kw (...), KW nr (...) k-38 i uzasadnienie postanowienia SR w (...) z 27.09.2019r. DzKw nr (...) k-42]. Postanowieniem z dnia 29.07.2019r. (...), KW nr (...) Sąd Rejonowy w (...) odrzucił jej kolejny wniosek w zakresie żądania wpisu zmiany współwłaściciela udziału J. B. wynoszącego ½ udziału we współwłasności [postanowienie z uzasadnieniem k-37-40].

Postanowieniem z dnia 27.09.2019r. DzKw nr (...), KW nr (...) Sąd Rejonowy odrzucił ponowny analogiczny wniosek powódki [postanowienie z uzasadnieniem k-41-42].

Powódka zwróciła się o pomoc do Rzecznika Praw Obywatelskich, który wniósł skargę nadzwyczajną od prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w (...) z dnia 9 maja 2003 r., sygn. (...) w sprawie z wniosku J. B. o zniesienie współwłasności. W uzasadnieniu wskazał min., że rozstrzygnięcie w przedmiocie zniesienia współwłasności całej nieruchomości rolnej pomiędzy współwłaścicielami tej nieruchomości w ogóle nie powoduje zniesienia stanu współwłasności, który pomimo istnienia prawomocnego orzeczenia, de facto trwa nadal, ponadto Sąd Rejonowy w ogóle nie orzekł w przedmiocie żądania wnioskodawczyni o dokonanie działu spadku. W konsekwencji powstał stan niepewności prawnej, co do skutecznego zniesienia stanu wspólności praw na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu.

Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego postanowieniem z dnia z 22.06.2022 sygn. INSNc 705/21 odrzuciła skargę Rzecznika Praw Obywatelskich [postanowienie SN z 22.06.2022 syg. INSNc 705/21 k-33-34].

ROZWAŻANIA PRAWNE

Zgodnie z art. Art. 417 ¹ § 2 kc jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Odnosi się to również do wypadku, gdy prawomocne orzeczenie lub ostateczna decyzja zostały wydane na podstawie aktu normatywnego niezgodnego z Konstytucją ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą. Według art. 424 ^1b kpc w wypadku prawomocnych orzeczeń, od których skarga nie przysługuje (tzn. skarga określona w art. 424 ¹kc §1i2kpc ), odszkodowania z tytułu szkody wyrządzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem można domagać się bez uprzedniego stwierdzenia niezgodności orzeczenia z prawem w postępowaniu ze skargi, chyba że strona nie skorzystała z przysługujących jej środków prawnych.

W przypadku powódki skonstruowane w oparciu o art. 417 ^{( 1)}kc i 424 ^{( 1b)} kpc żądanie odszkodowania jest bezzasadne z uwagi na przedawnienie roszczenia. Argumentacja odwołująca się do nieważności postanowienia Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego z dnia z 22.06.2022 sygn. INSNc 705/21 (o wadliwości procesów nominacyjnych sędziów Izby wypowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale składu połączonych Izb Cywilnej, Karnej i Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z dnia 23.01.2020r., a o braku przymiotu niezależności i niezawisłości wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 21.12.2023 C-718/21 oraz Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyroku z 8.11.2021r w sprawie Dolińska–Fitek przeciwko Polsce, Ozimek przeciwko Polsce) pozostaje więc bez znaczenia. Obecnie trudno jest stwierdzić, czy możliwe jest ponowne wniesienie skargi nadzwyczajnej i uzyskanie orzeczenia Sądu Najwyższego w nie budzącym wątpliwości składzie, a to wobec utrzymującej się rozbieżności poglądów w aktualnym kształcie Sądu Najwyższego.

Zgodnie z art. 442kc w brzmieniu obowiązującym w okresie do 27.06.2018r. roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże w każdym wypadku roszczenie przedawnia się z upływem lat dziesięciu od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę. Tym samym roszczenie przedawniło się z dniem 9.05.2013r. Brak wiedzy powódki o delikcie (wadliwości orzeczenia Sądu Rejonowego) wynikał z jej zaniechania wpisu do księgi wieczystej. Tym samym wobec przedawnienia roszczenia odnoszenie się do pozostałych argumentów powódki jest zbędne. Na marginesie można jedynie zaznaczyć, że brak możliwości uzyskania wpisu do księgi wieczystej nie jest równoznaczny ze szkodą majątkową, szczególnie w sytuacji powódki, gdy od orzeczenia sądu rejonowego upłynęło ponad 20 lat. Powódka nie zaskarżyła postanowienia Sądu Rejonowego w (...) z 9.05.2003r. sygn. (...), więc żądanie odszkodowania na podstawie art. 424 ^{( 1b)} kpc, jest również bezzasadne z powodu niespełnienia przesłanek z tego przepisu. Postępowanie o zasądzenie odszkodowania nie może stać się nieprzewidzianym w porządku prawnym trybem wzruszenia prawomocnych orzeczeń gdyż zaprzeczałoby to konstytucyjnej zasadzie państwa prawa oraz podległości sędziów ustawom. Niewykorzystanie więc przez powódkę postępowania odwoławczego wyłącza zarzut bezprawności, ponieważ w postępowaniu o zasądzenie odszkodowania sąd jest związany prawomocnymi orzeczeniami wydanymi w postępowaniu stanowiącym według niej źródło szkody. (art. 2 i art. 178 ust. 1 Konstytucji - Podzielono w tym względzie pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z 25 września 2002 r. w sprawie 1 CK 83/02).

Na zasadzie art. 235 ² §1kpt2 kpc postanowieniem z 15.12.2023r. pominięto dowód z biegłego rzeczoznawcy majątkowego, wobec bezzasadności żądania.

W świetle powyższego na zasadzie art. 224§3 kpc zamknięto rozprawę na posiedzeniu niejawnym i w pkt 1 wyroku powództwo oddalono z uwagi na przedawnienie roszczenia.

W pkt 2 na zasadzie art. 100kpc odstąpiono od obciążania powódki kosztami zastępstwa procesowego pozwanego z uwagi na jej trudną sytuację materialną jak i na fakt, że nieuregulowana sytuacja prawna jej nieruchomości wynika z wadliwości orzeczenia sądu, w pkt 3 przyznano pełnomocnikowi z urzędu wynagrodzenie

.