Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 kwietnia 2022 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Tadeusz Trojanowski
Protokolant:	Sandra Bień

po rozpoznaniu w dniu 7 kwietnia 2022 roku w Gliwicach

sprawy z powództwa (...) z siedzibą w S.

przeciwko K. M.

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną i o zapłatę

1.  uznaje za bezskuteczną w stosunku do strony powodowej – umowę darowizny zawartą w dniu 27 czerwca 2016 roku pomiędzy K. M., a dłużnikiem Z. M., w Kancelarii Notarialnej w G., przed notariuszem W. W., rep (...), która to umowa dotyczyła nieodpłatnego zbycia przez Z. M. na rzecz K. M. udziału 2/3 (dwie trzecie) w prawie własności w nieruchomości gruntowej położonej w G., obręb P., utworzonej z jedynej działki numer (...) o powierzchni 0,0592 ha opisanej w księdze wieczystej numer (...), prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Gliwicach, Wydział VIII Ksiąg Wieczystych w celu umożliwienia stronie powodowej dochodzenia zaspokojenia ze wspomnianej nieruchomości swojej wierzytelności wynikającej z następującego tytułu:

- nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie VI Wydział Cywilny, sygnatura akt VI Nc-e 360822/12 z dnia 23 marca 2012 roku wraz z postanowieniem o nadaniu klauzuli na rzecz powoda wydanym przez Sąd Rejonowy w Gliwicach z dnia 6 marca 2014 roku w sprawie o sygnaturze akt II Co 6797/13 oraz kosztów postępowania egzekucyjnego prowadzonego przeciwko dłużnikowi na podstawie wyżej wymienionego tytułu wykonawczego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Gliwicach B. D., pod sygnaturą akt Km 769/13,

- nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Rejonowy w Rybniku II Wydział Cywilny, sygnatura akt II Nc 1922/11 z dnia 28 listopada 2011 roku wraz z postanowieniem z dnia 25 czerwca 2014 roku o nadaniu klauzuli na rzecz powoda wydanego przez Sąd Rejonowy w Rybniku II Wydział Cywilny, sygnatura akt II Co 226/14 oraz kosztów postępowania egzekucyjnego prowadzonego przeciwko dłużnikowi na podstawie wyżej wymienionego tytułu wykonawczego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Krakowa Nowej Huty w Krakowie P. G. pod sygnaturą akt KM 2711/15 oraz Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Gliwicach B. D. pod sygnaturą akt KM 720/19,

- nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Rejonowy w Rybniku II Wydział Cywilny, sygnatura akt II Nc 1433/11 z dnia 30 listopada 2011 roku wraz z postanowieniem z dnia 6 marca 2014 roku o nadaniu klauzuli wykonalności na rzecz powoda wydanego przez Sąd Rejonowy w Rybniku II Wydział Cywilny sygnatura akt Co 2755/13 oraz kosztów postępowania egzekucyjnego prowadzonego przeciwko dłużnikowi na podstawie wyżej wymienionego tytułu wykonawczego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Gliwicach M. K. pod sygnaturą akt Km 2845/12;

2.  oddala powództwo o zapłatę;

3.  znosi pomiędzy stronami koszty procesu;

4.  nakazuje pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Gliwicach kwotę 350,91 (trzysta pięćdziesiąt i 91/100) złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

5.  nakazuje pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Gliwicach kwotę 350,91 (trzysta pięćdziesiąt i 91/100) złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

SSO Tadeusz Trojanowski

I C 1042/21

UZASADNIENIE

(...) Spółka z o.o. wnosiła o uznanie za bezskuteczną w stosunku do niej umowy darowizny z 27.06.2016 r. podając, że powód uzyskał tytuły wykonawcze przeciwko dłużnikowi Z. M. a egzekucja okazała się bezskuteczna; powołaną umową darowizny dłużnik przeniósł na rzecz pozwanej własność nieruchomości opisanej w pozwie. Powód wniósł także o zasądzenie od pozwanej kwoty 63.525,13 zł ze wskazanymi odsetkami umownymi(k.5 verte).

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa (k.107)

Sąd ustalił co następuje.

Powód uzyskał prawomocny nakazy zapłaty Sądu Rejonowego Lublin-Zachód oraz Sądu Rejonowego w Rybniku szczegółowo opisane w pkt 1 pozwu. W oparciu o ten nakazy wszczęto egzekucje, która okazały się bezskuteczne.

K. i Z. M. zawarli związek małżeński 25.04.1992 roku. W 2002 roku K. i Z. M. oraz rodzice Z. kupili nieruchomość położoną w G. przy ul. (...) w następujących udziałach: rodzice Z. M. w 1/3 części a Z. i K. M. łącznie 2/3 części (k.114).

W dniu 21.02.2011r. małżonkowie M. ustanowili rozdzielność majątkową(k.118).Małżeństwo zostało rozwiązane przez rozwód wyrokiem z 14.02.2017 r., wyrokiem tym zobowiązano Z. M. do łożenia alimentów na rzecz małoletniego syna M. w kwocie po 500 zł miesięczne(k.111), rozwodzeni małżonkowie mieli także starsze dzieci na utrzymaniu(k.76).

W dniu 27.06.2016 r. dłużnik Z. M. zawarł ze swoja żoną K. M. umowę darowizny – darowując do jej majątku osobistego- cały jego udział wynoszący 2/3 części w nieruchomości gruntowej położonej w G. obręb P. o pow.0.0592 ha objętej księga wieczystą nr (...)( umowa k. 54) .

W tymże dniu –ale w formie zwykłej pisemnej- K. i Z. M. ustalili, że w związku z darowizną udziału w wysokości 2/3 w nieruchomości wyżej powołanej K. M. nie będzie się domagała alimentów na utrzymanie ich wspólnych dzieci-K., E. i M., nie będzie się domagała alimentów na siebie ani żadnych środków na utrzymanie rodziny oraz nie będzie się domagał żadnych kwot związanych z rozliczeniem majątku wspólnego( oświadczenie k.119) K. M. w dniu 29.06.2016 r. pisemnie oświadczyła, że w przypadku sprzedaży omawianej nieruchomości uzyskaną kwotę pieniężną pomniejszoną o spłatę zobowiązań wynikających z kredytu mieszkaniowego w równej części przekaże Z. M.(zobowiązanie k. 120).

W dniu 29.032017 r. pozwana sprzedała D. N. udział ½ część oraz A. W. udział ½ część w opisanej wyżej nieruchomości .Łącznie zbyła całą nieruchomość gdyż uprzednio, jeszcze przed otrzymaniem wyżej opisanej darowizny została właścicielem udziału 1/3(analiza aktów notarialnych złożonych w sprawie).

K. i Z. M. rozliczyli się pisemnie i w dniu 21.05.2017 r. K. M. przekazała Z. M. kwotę 55.000 zł wobec sprzedaży nieruchomości(rozlicznie k. 121).

W czasie darowania nieruchomości żonie dłużnik miał zadłużenie wynikające prowadzenia działalności gospodarczej. Pozwana jest nauczycielką -katechetką i o długach męża nie wiedziała(k.76,k.198).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty złożone do akt, dokumenty z dołączonych akt egzekucyjnych oraz zeznania świadka Z. M. i pozwanej .

Sąd zważył co następuje.

Aby skorzystać z roszczenia z art.527 kc należy wykazać że powód jest „wierzycielem” oraz że strona przeciwna dokonała czynności prawnej „ z pokrzywdzeniem wierzyciela” czyli wskutek tej czynności dłużnik stał się „niewypłacalny” Brak któregokolwiek z tych elementów skutkuje oddaleniem powództwa, wierzyciel przy roszczeniu z art.527 kc musi wykazać wszystkie przesłanki tego roszczenia.

Istnienie zadłużenia jest bezsporne. Pokrzywdzenie wierzyciela pauliańskiego polega na tym, że gdyby zaskarżona czynność nie została dokonana, mógłby on uzyskać zaspokojenie swojej wierzytelności z przedmiotu tej czynności. Zgodnie z art. 528 kc jeżeli osoba trzecia-tu: pozwana- uzyskała korzyść bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby ta osoba nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Taka sytuacja zachodzi w niniejszej sprawie. Powód zatem w ocenie Sądu wykazał istnienie przesłanek z art.527 kc.

Oddalono natomiast żądanie o zapłatę. W tym stanie rzeczy roszczenie to nie jest uzasadnione. Nie wykazano jakie inne przesłanki, oprócz tych na których oparto skargę pauliańską miałyby uzasadniać żądanie zapłaty. Nie wystarczy przytoczenie orzecznictwa wydanego w ocenie sadu orzekającego contra legem. .Zdaniem Sądu roszczenia te nie są wymienne i muszą mieć odrębne podstawy faktyczne, inaczej działanie ustawodawcy ustanawiającego odrębną konstrukcję prawną byłoby nielogiczne. Dlatego właśnie ustanowiona skargę pauliańską by normować stany w których nie ma podstaw do zasądzenia, ale zachodzi potrzeba udzielenia wierzycielowi, w określonych warunkach, ochrony prawnej.

Sąd orzekający nie podziela poglądów Sądu Najwyższego-przytoczonych w pozwie- wywodzącego ,że podstawą roszczenia pieniężnego są przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu. Krytykę stanowiska Sądu Najwyższego zawarł Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w uzasadnieniu wyroku z dnia 21 .09.2006 r. I ACa 852/06.

Sąd obecnie orzekający stoi na stanowisku, że przepisy actio pauliana należy wykładać ściśle. Inną kwestią jest odpowiedzialność za szkodę czyli w istocie współudział w ukrywaniu majątku, ale tego nawet powód- który nie stawił się na przesłuchanie świadka -nawet nie próbował wykazywać.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w powołanym orzeczeniu(wydruk legalis strona 6) wskazał, że w samym założeniu, że można stosować przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu tkwi istotny błąd prawny. Zastosowanie tych przepisów w żadnym razie nie może mieć miejsca w przypadku bezskuteczności względnej czynności prawnej; tutaj czynność jest skuteczna ( nie można więc mówić o jakichkolwiek rozliczeniach) natomiast jej bezskuteczność względem wierzyciela jest połączona z odrębnym skutkiem prawny ( z art.532 kc).

W ślad za spostrzeżeniami literatury -cytowanej w powoływanym uzasadnieniu Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu -trzeba przypomnieć ,że nawet konstrukcyjnie reżim prawny bezpodstawnego wzbogacenia według art.405 kc nie przystaje do sytuacji osoby trzeciej z art.,527 kc. Otóż osoba trzecia jest wzbogacona zgodnie z prawem, na podstawie skutecznej między stronami czynności prawnej. Także w razie dalszego rozporządzenia osoba trzecia jest nadal wzbogacona ( jeśli chodzi o uzyskane świadczenie wzajemne) zgodnie z prawem, rozporządza bowiem swoim prawem, którego wierzyciel nie zdążył zająć i poddać egzekucji. Nie ma tu nawet zresztą wzbogacenia, nawet pośredniego, kosztem wierzyciela. Mamy jedynie do czynienia z ustawicznym brakiem zaspokojenia wierzyciela-nawet z brakiem zaspokojenia w trybie art. 532 kc- wszakże bez odium bezpodstawnego wzbogacenia osoby trzeciej.

Ponadto –niezależnie od powyższej argumentacji wskazującej na prawną niemożliwość skorzystania z konstrukcji bezpodstawnego wzbogacenia- należy wskazać, że pozwana nie jest w ogóle wzbogacona. Z wiarygodnych twierdzeń-popartych dokumentami-wynika, że byli małżonkowie dokonali faktycznego rozliczenia, wskutek którego pozwana nie dochodziła alimentów na siebie ani na dzieci ani żadnych innych świadczeń na utrzymanie rodziny, nie otrzymała żadnych kwot z tytułu podziału majątku wspólnego a połowę kwoty pozostałej po spłaceniu zadłużenia w banku przekazała byłemu mężowi. Jeśli ktoś jest bezpodstawnie zbogacony to właśnie były mąż, który darował nieruchomość a następnie otrzymał kwotę pieniężną po sprzedaży tejże nieruchomości. Na pewno nie jest wzbogacona-a tym bardziej nie bezpodstawnie- była żona, która została sama z trójką dzieci na faktycznym utrzymaniu; ponadto mając na utrzymaniu troje dzieci nawet formalnie dorosłych, kwota o której mowa byłaby skonsumowana w zgodzie z art.409 kc.

Na marginesie, jeśliby uznać -czego Sąd orzekający nie przyjmuje- ,że pozwana jest „bezpodstawnie wzbogacona „ i faktyczne zrzeczenie się alimentów od męża dla dzieci oraz niedochodzenie alimentów na siebie było –jak wywodził powód –nieprawidłowe, to w takiej sytuacji roszczenie zapłaty od pozwanej należałoby rozważyć przez pryzmat art. 5 kc jako nadużycie prawa; dla porównania, gdyby dłużnik płacił byłej żonie oraz dzieciom wysokie alimenty to przy pierwszeństwie egzekucyjnym alimentów mogły by się pojawić sugestie o utrudnianie egzekucji innych należności. Pozwana chciała ostatecznie rozliczyć się z byłym mężem , z którym życie się jej ewidentnie nie ułożyło. Znamienne jest to , że pozwana teraz ponosi choćby koszty podroży samochodowej byłego męża w postaci dojazdu do sądu. Podkreślić należy-sytuacja osoby trzeciej nie może być bardziej niekorzystna niż sytuacja samego dłużnika.

O kosztach procesu orzeczono na zasadzie art.100 kpc wobec wyniku sprawy.

O kosztach sądowych(koszt dojazdu świadka) orzeczono na zasadzie art.113 ust1uoks.

.