Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 października 2024 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący	SSO Jarosław Klon
Protokolant	Katarzyna Kuchta

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 października 2024 roku

sprawy D. Z.

przeciwko R. I.

o zapłatę

1)  oddala powództwo;

2)  zasądza od powódki na rzecz pozwanego 9417 złotych (dziewięć tysięcy czterysta siedemnaście) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku;

Sędzia Jarosław Klon

UZASADNIENIE

W pozwie przeciwko R. I. powódka D. Z. domagała się zapłaty na swoją rzecz od pozwanego 175 000 złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu oraz zasądzenia kosztów postępowania.

Wskazała, że:

a)  jest córką S. I. (1), który zamarł 16.09.2021 roku i gdyby doszło do dziedziczenia ustawowego powódka dziedziczyłaby ½ spadku,

b)  R. I. otrzymał od rodziców darowiznę w postaci całej nieruchomości w (...) o wartości 350 000 złotych,

c)  powódce z tego tytułu przysługuje 175 000 złotych z tytułu zachowku.

Pozwany R. I. w odpowiedzi na pozew wniósł o:

a)  oddalenie powództwa,

b)  zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu w tym wynagrodzenia za profesjonalną reprezentację według norm przepisanych.

Podniósł, że:

a)  zmarły S. I. (1) miał pięcioro dzieci,

b)  w dniu 28.04.2022 roku w sprawie o sygnaturze akt II Ns 865/21 Sąd Rejonowy w Gliwicach stwierdził, że spadek po S. I. (1) nabyły jego dzieci: D. Z., A. I., R. I., T. I. i M. I. (1) po 1/5 każde z nich,

c)  zmarły był współwłaścicielem nieruchomości położonej w G. przy ulicy (...),

d)  pozwany otrzymał darowiznę w postaci nieruchomości położonej w D. w gminie Z. i ocenił jej wartość na kwotę 200 000 złotych,

e)  w jego ocenie wartość 5/8 w nieruchomości w G. to kwota 187 500 złotych a wartość darowizny to 200 000 złotych czyli wartość udziału spadkowego to kwota 37 500 złotych a wartość zachowku to kwota 38 750 złotych czyli uznał żądanie pozwu do kwoty 1250 złotych.

Powódka w piśmie procesowym z dnia 12 grudnia 2022 roku zażądała od pozwanego zapłaty kwoty 150 000 złotych z tym, że nie wycofała powództwa ponad tę kwotę. Wskazała na swoją niepełnosprawność i rażącą niewdzięczność pozwanego wobec rodziców.

Po przeprowadzeniu dowodów z opinii biegłych do spaw wyceny nieruchomości pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości.

Stan faktyczny:

W dniu 16.11.2012 roku S. I. (1) darował R. I. nieruchomość w miejscowości D. w gminie Z., składającą się z działki nr (...) o powierzchni 0,3063 ha na której był posadowiony murowany parterowy budynek mieszkalny (letniskowy) nr(...), kryty dachówką, wybudowany w 1987 roku, składający się z dwóch pokoi, kuchni i pomieszczenia z łazienką – położonych na parterze oraz z jednego pokoju położonego na poddaszu (niewykończonego), bez instalacji wodnej, gazowej i co. Na rzecz S. I. (1) i Z. I. została ustanowiona dożywotnia służebność osobista polegająca na prawie niepodzielnego korzystania z całego przedmiotowego budynku mieszkalnego. Dalej R. I. wyraził zgodę aby w okresie urlopowym z tego budynku bezpłatnie korzystało jego rodzeństwo wraz z rodzinami.

Dowód: umowa darowizny k. 89 – 91 akt,

W dniu 4.09.2013 roku została dokonana zmiana umowy darowizny, gdzie wykreślono prawo rodzeństwa do korzystania z tej nieruchomości. Dalej S. I. (1) postanowił, że wartość darowizny nie będzie zaliczona na schedę spadkową.

Dowód: umowa k. 92 – 93 akt,

W księdze wieczystej nr (...) jako właściciel wpisany jest R. I. oraz M. I. (2) w ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej. M. I. (2) stała się współwłaścicielem na podstawie umowy małżeńskiej z dnia 11.05.2015 roku.

Dowód: księga wieczysta k. 94 – 98 akt,

W dniu 16 września 2021 roku zmarł S. I. (1) a spadek po nim na podstawie ustawy, z dobrodziejstwem inwentarza, nabyły jego dzieci: D. Z., A. I., R. I., T. I. i M. I. (1) po 1/5 części każde z nich.

Dowód: postanowienie k. 83 akt,

W księdze wieczystej o numerze (...) właścicielami są:

- S. I. (2) w 25/40,

- A. I. w 3/40,

- D. I. w 3/40,

- T. I. w 3/40,

- M. I. (1) w 3/40,

- R. I. w 3/40.

Dowód: odpis księgi wieczystej (...) k. 84-87 akt,

W skład spadku po S. I. (1) wchodzi udział w 25/40 w nieruchomości wyżej opisanej położonej w G. przy ulicy (...), a wartość całej nieruchomości to kwota 330 500 złotych.

Dowód: opinia biegłej M. C. k. 238 – 262 akt,

Wartość nieruchomości w D. na stan darowizny a wedle cen aktualnych (łącznie z wyceną służebności) to kwota 120 000 złotych.

Dowód: opinia biegłej A. L. k. 157 – 199 akt,

Powódka posiada orzeczenie o stopniu niepełnosprawności o stopniu umiarkowanym. Może wykonywać pracę w warunkach pracy chronionej.

Dowód: orzeczenie k. 126 akt,

Argumentacja prawna

Powództwo podlegało oddaleniu.

Bezsporne między stronami było to, że;

a)  w skład spadku po zmarłym S. I. (1) wchodziło 5/8 udziału w opisanej w stanie faktycznym nieruchomości w G. przy ulicy (...),

b)  pozwany otrzymał od S. I. (1) darowiznę – nieruchomość w D., która została wyłączona ze schedy spadkowej.

Spornym było:

a)  czy powódka jest osobą trwale niezdolną do pracy, co uprawniałoby ją do 2/3 wartości udziału spadkowego,

b)  czy i w jakiej wysokości należny jest jej zachowek i czy ma pieniężne roszczenie o zapłatę zachowku?

Na pewno powódka w oparciu o treść art. 991§1 k.c, jako spadkobierczyni ustawowa po S. I. (1), była uprawniona do zachowku. Powódka choć jest osobą legitymującą się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, to jednak nie jest osobą trwale niezdolną do pracy, bowiem może ona być zatrudniona w warunkach pracy chronionej, czyli ma zdolność do wykonywania pracy w takich warunkach. Innymi słowy jej wartość udziału spadkowego, który przypadałby jej przy dziedziczeniu ustawowym to połowa wartości tego udziału (zachowek).

W tym miejscu konieczne jest podkreślenie, że nie miały jakiegokolwiek prawnego znaczenia kwestie niegodności dziedziczenia R. I. czy też sposób w jaki miałby traktować rodziców. Tego rodzaju kwestie mogłyby być brane pod uwagę w zakresie postępowania o stwierdzenie nabycia spadku (928§1 i 2 k.c.) tymczasem postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku jest prawomocne. Z kolei kwestie wydziedziczenia mogły być zrealizowane li tylko przez S. I. (1) (art. 1008 k.c.) i to tylko w testamencie, który nie został sporządzony.

Substrat (wielkość majątku spadkowego) po S. I. (1) to li tylko 5/8 udziału w nieruchomości położonej w G. przy ulicy (...). Wartość tej nieruchomości ustaliła biegła M. C. i była to kwota wedle stanu nieruchomości z dnia otwarcia spadku a wedle cen aktualnych 330 500 złotych. Czyli wartość udziału to kwota 206 562,50 złotych (5/8 x 330550). Zatem każdy z ustawowych spadkobierców S. I. (1) jest uprawnionych do 1/5 udziału w 206 562,50 złotych co daje kwotę 43 312,50 złotych. Jest to kwota wynikająca z powołania do spadku z ustawy dla powódki D. Z..

Jednak dla obliczenia zachowku konieczne było uwzględnienie darowizny (wyłączonej ze schedy spadkowej) w postaci nieruchomości w D.. Nieruchomość ta, wedle dnia dokonania darowizny a wedle cen aktualnych (art. 995§1 k.c.) to kwota 120 000 złotych. Tak ustaliła to biegła A. L.. W tym miejscu konieczne jest podkreślenie, że opinie biegłych nie były kwestionowane a w ocenie sadu były logiczne, spójne i bezbłędne.

Czyli licząc wysokość zachowku (art. 992 – 995 k.c) należało przyjąć:

a)  wartość udziału 5/8 w nieruchomości przy ulicy (...) w G. – 206 562,50 złotych,

b)  wartość nieruchomości w D. – 120 000 złotych,

c)  w sumie daje kwotę 326 562,50 złotych

Licząc udział spadkowy z 1/5 dla każdego ze spadkobierców to kwota 65 312,50 złotych. Jednak zachowek to nie 1/5 a ½ z 1/5 czyli z 65 312,50 co daje kwotę 32 656,25 złotych. Taka kwota zachowku należna byłaby D. Z.. Jednak stosownie do treści art. 991§2 k.c. zachowek dla uprawnionego jest należny o ile uprawniony nie otrzymał go:

a)  bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny,

b)  bądź w postaci powołania do spadku,

c)  bądź w postaci zapisu,

d)  bądź w postaci świadczenia od fundacji rodzinnej lub mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej,

i wtedy przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.

Jak sąd wykazał powyżej powódce należny jest udział spadkowy w 1/5 z tytułu powołania jej do spadku z ustawy w relacji do udziału w nieruchomości przy ulicy (...) w G., co stanowi 43312,50 złotych. Jest to kwota przewyższająca wartość zachowku wyliczonego powyżej.

Stąd powództwo powódki musiało zostać oddalone.

Powódka w całości przegrała proces i na podstawie art. 98 §1 i 3 k.c. w związku z §2 pkt.6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2016.1800) należało na rzecz pozwanego zasądzić koszty postępowania na które złożyły się:

a)  5400 wynagrodzenie adwokata,

b)  17 złotych opłata od pełnomocnictwa;

c)  2000 złotych zaliczka na wynagrodzenie biegłego k. 142 akt,

d)  2000 złotych zaliczka k. 216 akt,

w sumie 9417 złotych.

Sędzia Jarosław Klon