Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 maja 2024 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	Sędzia Sądu Okręgowego Katarzyna Banko
Protokolant:	protokolant sądowy Karolina Kot

po rozpoznaniu w dniu 29 kwietnia 2024 roku w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa M. A.

przeciwko (...) z siedzibą
w W.

o ustalenie nieistnienia umowy kredytu i zapłatę

ewentualnie

o ustalenie bezskuteczności postanowień umowy i zapłatę

1.  oddala powództwo główne;

2.  oddala powództwo ewentualne;

3.  nie obciąża powoda kosztami procesu.

SSO Katarzyna Banko

Sygn. akt I C 718/23

UZASADNIENIE

Powód M. A. domagał się ustalenia, że umowa kredytu mieszkaniowego (...) - (...) z dnia 29 czerwca 2007r. jest nieważna oraz zasądzenia od pozwanego (...) w W. kwoty 194.139,76 zł tytułem bezpodstawnego wzbogacenia pozwanego w związku z nieważnością zawartej umowy i pobraniem świadczeń nienależnych w okresie od 29 czerwca 2007r. do 2 maja 2023r. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia następnego po doręczeniu pozwanemu odpisu pozwu.

Zgłosił także żądanie ewentualne ustalenia, że postanowienia zawarte § 1 pkt 7, § 5 ust. 3 - 4, § 10 ust.4, § 13 ust.7, § 18 ust. 1 oraz § 19 umowy kredytu mieszkaniowego (...) - (...) z dnia 29 czerwca 2007r. są bezskuteczne wobec powoda i w związku z powyższym wniósł o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kwoty 70.536,57 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia następnego po doręczeniu pozwanemu odpisu pozwu.

Nadto powód wniósł o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu.

W uzasadnieniu wskazał, że umowa jest waloryzowana kursem do CHF. Zobowiązanie od początku było zobowiązaniem, które strona pozwana waloryzowała według ustalonego przez siebie wzorca, skutkiem tego pozwany uzyskał możliwość jednostronnego kształtowania zobowiązania powoda poprzez arbitralne wyznaczenie kursu po jakim przeliczenie jest dokonywane, a także arbitralną możliwość kształtowania tzw. spreadu walutowego.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu. Zaprzeczył aby umowa zawierała klauzule niedozwolone lub aby była nieważna. Zaprzeczył również aby naruszył spoczywający na nim obowiązek informacyjny i aby miał możliwość dowolnego kształtowania wysokości kursów waluty, a umowa była sprzeczna z dobrymi obyczajami oraz zasadami współżycia społecznego. Zaprzeczył także aby powód nie został należycie poinformowany o zasadach funkcjonowania kredytu i związanym z nim ryzykiem, ani aby nie miał wpływu na wybór rodzaju kredytu i treść umowy.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 25 czerwca 2007r. powód złożył u pozwanego wniosek kredytowy o udzielenie kredytu mieszkaniowego (...) denominowany do waluty CHF, przeznaczonego na sfinansowanie nabycia nieruchomości w postaci spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...). Powód wskazał jako walutę kredytu CHF, mając do wyboru także walutę PLN, USD, EUR. W treści wniosku znajduje się oświadczenie kredytobiorcy, iż nie skorzystał z przedstawionej mu w pierwszej kolejności oferty w walucie polskiej i dokonał wyboru oferty w walucie wymienialnej, mając pełną świadomość ryzyka związanego z kredytami zaciąganymi w walucie wymienialnej, polegającego na tym, że: a) w przypadku wzrostu kursów walut podwyższeniu ulega zarówno rata jak i kwota zadłużenia wyrażone w walucie polskiej, b) w przypadku wypłaty kredytu w walucie polskiej kredyt wypłacany jest po ustalonym przez (...) SA kursie kupna dla dewiz (kursy zamieszczane są w Tabeli kursów (...) SA), c) w przypadku spłaty kredytu w walucie polskiej kredyt jest spłacany po ustalonym przez (...) SA kursie sprzedaży dewiz (kursy zamieszczane są w Tabeli kursów (...) SA). Wniosek zawiera także oświadczenia dotyczące ryzyka zmiany stopy procentowej, a także oświadczenie, że kredytobiorca poniesie ryzyko zmiany kursów walutowych i został poinformowany, iż do rozliczeń między bankiem i klientem w obrocie dewizowym stosuje się ustalone przez bank kursy walut obcych w złotych, które zamieszczane są w Tabeli kursów Banku. dowód: wniosek kredytowy k. 112 - 115

W dniu 29 czerwca 2007r. pomiędzy (...) w W. a powodem M. A. została zawarta umowa kredytu mieszkaniowego (...)- (...). Na mocy umowy pozwany zobowiązał się do pozostawienia do dyspozycji powoda kwoty 80.935,84 CHF z przeznaczeniem na zakup spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ulicy (...) oraz koszty notarialno – sądowe (§ 2 umowy).

Środki miały być wypłacone po spełnieniu określonych w umowie warunków ich wypłaty (§ 4 umowy).

Zabezpieczeniem umowy była m.in. hipoteka zwykła w kwocie 80.935,84 CHF, hipoteka kaucyjna do kwoty 18.615,24 CHF celem zabezpieczenia odsetek umownych według zmiennej stopy procentowej oraz kosztów na kredytowanej nieruchomości oraz cesja na rzecz (...) praw z polisy ubezpieczenia kredytowanej nieruchomości od ognia i innych żywiołów, cesja na rzecz (...) praw z polisy ubezpieczenia z tytułu grupowego ubezpieczenia na wypadek utraty pracy i hospitalizacji. Do czasu ustanowienia zabezpieczenia kredytu w postaci hipotek kredytobiorca dokonał zabezpieczenia w formie ubezpieczenia kredytu w (...) S.A. ze składką miesięczną w wysokości 101,94 zł. (§ 11 umowy).

Zgodnie z § 5 ust. 3 umowy kredyt mógł być wypłacony

1)  w walucie wymienialnej – na sfinansowanie zobowiązań kredytobiorcy poza granicami Rzeczypospolitej Polskie oraz w przypadku zaciągnięcia kredytu na spłatę kredytu walutowego;

2)  w walucie polskiej na finansowanie zobowiązań w kraju.

W tym ostatni przypadku stosuje się kurs kupna dla dewiz obowiązujący w (...) S.A. w dniu realizacji zlecenia płatniczego (według Tabeli kursów (...) S.A.).

Spłata zobowiązania powoda następowała w drodze potrącania przez pozwanego swoich wierzytelności z tytułu udzielonego kredytu rachunku oszczędnościowo – rozliczeniowego o numerze (...). Potrącanie środków z rachunku oszczędnościowo – rozliczeniowego w walucie polskiej następowało w wysokości stanowiącej równowartość kwoty kredytu lub raty w walucie wymienialnej, w której udzielony jest kredyt, według obowiązującego w (...) S.A. w dniu wymagalności, kursu sprzedaży dla dewiz (§ 13 ust.1 i 7 umowy).

Kredytobiorca miał spłacać kredyt wraz z odsetkami do dnia 1 czerwca 2037r., w ratach malejących (§ 12 ust. 2 ).

W § 30 umowy zawarto oświadczenie kredytobiorcy o tym, że poniesie ryzyko zmiany kursów walutowych oraz ryzyko zmiennego oprocentowania.

Paragraf 6 ust. 1 umowy stanowi, że pozwany pobiera odsetki od kredytu, w walucie kredytu, według zmiennej stopy procentowej, w stosunku rocznym, której wysokość jest ustalana w dniu rozpoczynającym pierwszy i kolejne trzymiesięczne okresy obowiązywania stawki referencyjnej, jako suma stawki referencyjnej i stałej marży. Paragraf 6 ust. 3 stanowi, że dla celów ustalenia stawki referencyjnej pozwany posługuje się stawką LIBOR lub EURIBOR, publikowaną odpowiednio o godz. 11.00 GMT lub 11.00 na stronie informacyjnej Reuters, w drugim dniu poprzedzającym dzień rozpoczynający pierwszy i kolejne trzymiesięczne okresy obowiązywania stawki referencyjnej, zaokrągloną według matematycznych zasad do czterech miejsc po przecinku. Wzrost stawki referencyjnej wpływa na podwyższenie oprocentowania kredytu, które spowoduje wzrost raty spłaty. ( § 6 ust. 5 umowy). dowód: umowa kredytu mieszkaniowego (...) (...) k. 31 - 36

Z zaświadczenie (...) z dnia 25 maja 2023r. wynika, że środki z kredytu zostały wypłacone w następujących transzach:

- w dniu 02.07.2007r.kwota 2744,52 CHF - została pobrana tytułem składki ubezpieczenia od ryzyka utraty pracy i hospitalizacji

- w dniu 02.07.2007r. kwota 77.672,52 CHF, co stanowiło 173.000 PLN (zastosowany kurs 2,2273),

- w dniu 02.07.2007r. kwota 518,80 CHF, co stanowiło 1155,52 PLN (zastosowany kurs 2,2273).

Stan zadłużenia na dzień 25 maja 2023r. wynosił 38.149,69 CHF co stanowiło równowartość 175.820,48 PLN po przeliczeniu według kursu średniego NBP obowiązującego w dniu 25 maja 2023r. dla waluty CHF wynoszącego 4,6087, w tym: kapitał 38.099,36 CHF oraz odsetki 50,33 CHF. dowód: zaświadczenie k.38 - 44

Praktyką w pozwanym Banku było oferowanie konsumentom w pierwszej kolejności kredytów złotowych. Konsumentów pouczano o ryzku kursowym, podkreślając że zmiana kursu waluty będzie miała wpływ nie tylko na wysokość rat, ale także na saldo kredytu przeliczone na PLN. Zwracano uwagę, że wskazane w umowie kursy przeliczeniowe pochodzą z tabel kursowych Banku, a także na zastosowanie w umowie dwóch kursów, tj. kursu kupna i sprzedaży. Spłata kredytu mogła następować wedle wyboru kredytobiorcy bądź w CHF, bądź w PLN dowód: zeznania świadka M. S. zapis audio – video przebiegu rozprawy z dnia 12 lutego 2024r. k. 199

Opisany stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane wyżej dowody w postaci dokumentów i zeznań świadka M. S.. Zeznania świadka Sąd uznał za całkowicie wiarygodne, choć oczywistym jest że na skutek upływu czasu pewne szczegóły zatarły się już w jej pamięci. Niemniej zeznania te korespondują z przedstawionymi w sprawie dokumentami, przede wszystkim procedurą dotyczącą zawierania umów kredytowych, wzorcem umowy stosowanym przez pozwanego, a także treścią złożonego przez powoda wniosku i treścią zawartej umowy. Zeznania powoda posłużyły głównie ustaleniu sfery motywacyjnej i okoliczności w jakich znajdował się zamierzając uzyskać kredyt na zakup mieszkania, a także sposobu wykonywania umowy. Zeznania te należy ocenić należy jako niewiarygodnie w zakresie odnoszącym się do stanu świadomości co do warunków umowy. gdyż są one sprzeczne z przedstawionymi przez pozwanego dowodami z dokumentów. We wniosku kredytowym zawarte jest obszerne, podpisane przez powoda oświadczenie dotyczące udzielonych mu informacji co do ryzyka kursowego, sposobu indeksacji i stosowanych do przeliczenia kursów. Informacja o stosowanych kursach znajduje się także w treści umowy, a nadto umowa zawiera ponowne oświadczenie o ryzyku kursowym. Sposób sformułowania tych oświadczeń zawiera wszystkie dane pozwalające zrozumieć istotę i znaczenie ryzyka kursowego i zawartych w umowie klauzul przeliczeniowych. Sąd pominął wnioski stron o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 i 5 k.p.c., albowiem nie zmierzały one do ustalenia istotnych elementów stanu faktycznego i nie miałby znaczenia dla oceny żądania powoda, a ich przeprowadzenie spowodowałoby jedynie zbędną zwłokę w rozpoznaniu sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Prawo bankowe, w brzmieniu obowiązującym w dacie zawarcia spornej umowy pomiędzy stronami przez umowę kredytu bankowego bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

W myśl art. 69 ust. 2 Prawa bankowego, umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności:

1) strony umowy,

2) kwotę i walutę kredytu,

3) cel, na który kredyt został udzielony,

4) zasady i termin spłaty kredytu,

5) wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany,

6) sposób zabezpieczenia spłaty kredytu,

7) zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu,

8) terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych,

9) wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje,

10) warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.

W stanie prawnym obowiązującym w dacie zawarcia spornej umowy możliwym było konstruowanie umów kredytu indeksowanego/ denominowanego kursem waluty obcej – czyli takich, jak kwestionowana umowa. Podstawę zawarcia tej umowy stanowił art. 3 ust. 1 ustawy z 27 lipca 2002r. Prawo dewizowe (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 679 z późn. zm.) w zw. z art. 358 § 2 k.c., a także ustawa Prawo bankowe. Ten typ umowy został wypracowany w oparciu o zasadę swobody umów, a następnie usankcjonowany ustawowo – ustawą z dnia 29 lipca 2011r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe wprowadzono art. 69 ust. 2 pkt 4a wprost przewidujący umowy o kredyty denominowane lub indeksowane do waluty innej niż waluta polska, o ile taka umowa wskazuje szczegółowe zasady określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego wyliczana jest w szczególności kwota kredytu, wysokość transz i rat kapitałowo-odsetkowych, oraz zasady przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu na walutę obcą. Nadto zmiana ustawy Prawo bankowe dokonana ustawą antyspreadową poprzez dodanie do art. 69 ustępu 3 spowodowała, że w przypadku umowy o kredyt indeksowany lub denominowany do waluty innej niż waluta polska, kredytobiorca może dokonywać spłaty rat kapitałowo-odsetkowych oraz dokonać przedterminowej spłaty pełnej lub częściowej kwoty kredytu bezpośrednio w tej walucie. Przy czym w tym przypadku w umowie o kredyt określa się także zasady otwarcia i prowadzenia rachunku służącego do gromadzenia środków przeznaczonych na spłatę kredytu oraz zasady dokonywania spłaty za pośrednictwem tego rachunku. Do czasu wejścia w życie wskazanej wyżej nowelizacji kredytobiorca nie mógł dokonywać spłat w walucie, do której kredyt był indeksowany lub w której był denominowany, chyba że przewidywała to umowa stron. Należy zaznaczyć, że opisane wyżej zmiany nie oznaczają, iż umowy kredytów indeksowanych lub denominowanych do waluty obcej, które zostały zawarte przed dniem 26 sierpnia 2011r., są nieważne ex lege, co zostało wyczerpująco objaśnione w orzecznictwie Sądu Najwyższego (zob.: wyroki SN z dn. 11 grudnia 2019r., V CSK 382/18; z dn. 1 marca 2017r., IV CSK 285/16; z dn. 22 stycznia 2016r., I CSK 1049/14).

Umowa kredytu łącząca strony wskazywała wszystkie essentialia negotii warunkujące jej ważność, w szczególności wysokość kredytu, walutę kredytu, cel, na który kredyt został udzielony, zasady i termin spłaty kredytu, oprocentowanie kredytu, zasady zwrotu i mechanizm naliczania odsetek. Skoro w umowie określono warunki przedmiotowo istotne umowy kredytowej to zarzut nieważności umowy z tej przyczyny jest nieuzasadniony.

Należy wskazać, że w świetle utrwalonego poglądu w orzecznictwie i doktrynie, umowy kredytu denominowanego do waluty obcej były w czasie zawarcia spornej umowy dopuszczalne w świetle zasady swobody zawierania umów z art. 353 ¹ k.c.

Powód zawierając umowę kredytu miał status konsumenta, zgodnie z art. 22 ¹ k.c., który stanowi, że za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. O statusie konsumenta decyduje brak bezpośredniego związku dokonywanej przez osobę fizyczną czynności prawnej z jej działalnością gospodarczą lub zawodową, a oceny tej dokonywać należy na moment dokonywania czynności prawnej.

Sporna umowa jest umową o kredyt denominowany do CHF w rozumieniu art. 69 ust. 2 pkt 4a i ust 3 ustawy prawo bankowe w jego obecnym brzmieniu. Istotą umów denominowanych do waluty obcej jest wyrażenie kwoty zobowiązania w walucie obcej i jej następcze przeliczenie na złote polskie (lub inną walutę). Analiza treści spornej umowy i okoliczności towarzyszących jej zawarciu wskazuje jednak w ocenie Sądu, iż przeliczenie wartości kredytu na złote polskie nie było elementem przedmiotowo istotnym umowy. Świadczenia stron od początku mogły być wykonane w CHF, przy czym w przypadku wypłaty kapitału nastąpić to mogło pod warunkami związanymi z celem kredytowania. Niezależnie od tego wybór sposobu uruchomienia kredytu leżał po stronie kredytobiorcy i to powód zdecydował o wypłacie środków kredytu w PLN na rachunek przez niego wskazany. Wybór sposobu uruchomienia kredytu warunkowany był oczywiście celem kredytu, tj. sfinansowaniem zobowiązań w kraju. Nie zmienia to jednak faktu, że wybór ten dokonany został przez powoda, albowiem to powód decydując się na zaciągniecie kredytu u pozwanego określił jego cel i wskazał rachunek bankowy na który pozwany miał przelać środki uzyskane przez powoda z kredytu. Zarówno cel kredytowania jak i numer rachunku bankowego, na które środki przelano zostały z powodem indywidualnie uzgodnione i oczywistym jest, że nie mogły zostać powodowi narzucone przez pozwanego.

Co do zobowiązania kredytobiorcy, to powód już w chwili zawierania umowy mógł wybrać spłatę z rachunku oszczędnościowo - rozliczeniowego (w PLN), rachunku walutowego (w walucie innej niż CHF) i w walucie kredytu tj. w CHF. (zeznania świadka M. S.). Powód zawierając umowę miał zatem do wyboru w zasadzie wszystkie istniejące możliwości i mógł wybrać na potrzeby regulowania swojego zobowiązania w zasadzie każdą walutę. Wybór waluty w jakiej następowała spłata rat był zatem przedmiotem indywidualnego uzgodnienia między stronami, a powód wybierając spłatę w walucie innej niż ta, w której zobowiązanie było wyrażone zdecydował się na spłatę w złotych polskich przy wykorzystaniu kursów tabelarycznych stosowanych przez pozwanego z dnia spłaty, co w praktyce oznaczało, że zdecydował się korzystać z usługi kantorowej świadczonej przez pozwanego. Powód mógł wybrać opcję spłaty w innej walucie, co również wiązałoby się z korzystaniem z usługi kantorowej, ale mógł również wybrać spłatę w CHF, a wtedy w ogóle nie dochodziłoby do jakiegokolwiek przeliczenia jego wpłat. W przypadku spłat rat kapitałowo-odsetkowych powód wybierał zatem pomiędzy rozwiązaniem gwarantującym mu przeliczenie franka po cenie rynkowej, tj. spłatę bezpośrednio w CHF, co wiąże się z koniecznością samodzielnego nabywania waluty na rynku, a opcją wygodniejszą (choć być może droższą) jaką jest przeliczenie złotówki na franka po kursie stosowanym przez bank.

Sąd na gruncie niniejszej sprawy nie podzielił prezentowanego czasem w orzecznictwie poglądu, iż wybór poszczególnych wariantów z wzorca umowy nie stanowi indywidualnego uzgodnienia postanowień umownych. Pogląd ten w niektórych konkretnych sytuacjach może okazać się trafny, niemniej nie ma podstaw do dokonywania w tym zakresie jakichkolwiek generalizacji. Oczywistym jest, że w każdym wypadku możliwość negocjowania warunków umowy ograniczona jest ofertą banku, a prawo konsumenta do indywidualnego uzgadniania postanowień umownych doznaje ograniczenia interesami banku, który wszak jest podmiotem prowadzącym działalność gospodarczą ukierunkowaną na osiąganie zysków. Obowiązkiem banku jako podmiotu profesjonalnie działającego w obrocie jest natomiast działanie w taki sposób aby nie doprowadzało ono do rażącego naruszenia interesów konsumenta. W realiach dotyczących zawierania niniejszej umowy wybór jakiego mógł dokonać powód był szeroki i obejmował całe spektrum akceptowanych przez bank rozwiązań, z których powód mógł wybrać dla siebie najkorzystniejsze. W zakresie sposobu spłaty kredytu wzorzec przewidywał różne możliwości, w tym takie w wypadku których w ogóle nie dochodziłoby do zastosowania kwestionowanych w pozwie klauzul przeliczeniowych, co przesądza o tym, że dokonanie wyboru spośród oferowanych przez pozwanego wariantów spełniało przesłanki indywidualnego uzgodnienia warunków umownych.

W tych warunkach Sąd nie podzielił prezentowanych przez stronę powodową zarzutów co do sprzeczności umowy z prawem (art. 58 k.c.). Chybione też są wywody co do braku oznaczenia kwoty i waluty udzielonego kredytu. Cechą kredytów denominowanych (inaczej niż indeksowanych) jest ich wyrażenie w walucie, do której nastąpiła denominacja. Zarówno kwota jak i waluta kredytu była znana i jednoznacznie określona od chwili zawarcia umowy. Stanowiła ona jednocześnie kapitał zadłużenia, który nie podlegał i nie podlega żadnym zmianom poza tymi, które wynikają ze spłaty rat. Okoliczność, że po przeliczeniu na złotówki jest to kwota wyższa lub niższa niż w chwili zawierania umowy jest skutkiem niezależnych od pozwanego zamian kursowych, a negatywne konsekwencje tych zmian rekompensowane są częściowo spadkiem oprocentowania wynikającym z zastosowania stawki LIBOR.

Indywidualne uzgodnienie warunków umownych powoduje, że postanowień umownych nie można uznać za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Przyjęte przez strony rozwiązania nie stanowią nadużycia dominującej pozycji pozwanego, a są wyrazem zgodnej woli stron. Powód dokonał wyboru kredytu denominowanego do CHF spośród innych możliwości przedstawianych im w ramach oferty pozwanego banku. Wybór ten motywowany był prawdopodobnie ograniczoną zdolnością kredytową powoda i korzystną wysokością rat, a także nieuzasadnionym przekonaniem powoda, co do stabilności kursu franka w relacji do złotego. Zawarcie kredytu denominowanego do CHF objęte było zatem wolą powoda, bo właśnie to odniesienie gwarantowało niższą ratę kredytu, a to z uwagi na zastosowanie do oprocentowania stawki referencyjnej LIBOR. Żadne okoliczności sprawy nie wskazują aby powód został nakłoniony do zawarcia umowy kredytu denominowanego poprzez jakiekolwiek nierzetelne praktyki Banku. Powód posiadając informacje dotyczące ryzyka związanego z zawarciem umowy o kredyt denominowany do innej waluty miał obowiązek dochowania należytej staranności przy zawieraniu umowy i rozważenia konsekwencji wynikających z zaciągnięcia zobowiązania o określonej treści. Obowiązek informacyjny jaki spoczywa na bankach w ramach zawierania umów z konsumentami nie zwalnia tych ostatnich z obowiązku działania z należytą starannością. Jednocześnie obowiązkowi informacyjnemu banku odpowiada istniejący po stronie konsumenta obowiązek zapoznania się z udzielonymi informacjami i przyjęcia ich do wiadomości, a następnie rozważenia własnego interesu w kontekście posiadanej wiedzy. Okoliczność, że obecnie powód uznaje, że dokonany przez niego wybór co do rodzaju umowy i sposobu jej spłaty nie był korzystny, nie ma wpływu na ważność umowy.

Nietrafne są też zarzuty powoda dotyczące abuzywności klauzul przeliczeniowych dotyczących wypłaty kwoty kredytu w PLN przy jednoczesnym przeliczeniu wysokości wypłaconej kwoty z CHF według kursu kupna walut dla CHF ustalanego przez pozwanego i przy jednoczesnym przeliczaniu wpłat pozwanej po odmiennym kursie sprzedaży CHF ustalanego przez pozwanego w dniu spłaty.

Zgodnie z art. 3 Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 roku w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich warunki umowy, które nie były indywidualnie uzgadniane mogą być uznane za nieuczciwe, jeśli stoją w sprzeczności z wymogami dobrej wiary, powodują znaczącą nierównowagę wynikająca z umowy, praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta. Warunki umowy zawsze zostaną uznane za niewynegocjowane indywidualnie, jeżeli zostały sporządzone wcześniej i konsument nie miał w związku z tym wpływu na ich treść, zwłaszcza jeżeli zostały przedstawione konsumentowi w formie uprzednio sformułowanej umowy standardowej. Zgodnie z art. 4 ust. 2 dyrektywy ocena nieuczciwego charakteru warunków nie dotyczy ani określenia głównego przedmiotu umowy, ani relacji ceny i wynagrodzenia do dostarczonych w zamian towarów lub usług, o ile warunki te zostały wyrażone prostym i zrozumiałym językiem.

Na gruncie przepisów kodeksu cywilnego istotę klauzul niedozwolonych określa art. 385 ¹ § 1 k.c., zgodnie z którym postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Art. 385 ¹ § 3 k.c. precyzuje, iż nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał żadnego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.

Dokonując oceny spornej umowy należy zauważyć, że ustalenie umowne polegające na wyrażeniu kwoty kredytu we franku szwajcarskim stanowi postanowienie określające główne świadczenia stron. Zostały one sformułowane jednoznacznie, a tym samym nie mogą być uznane za klauzule niedozwolone (art. 385 ¹ § 1 zd. 2 k.c., art. 4 ust 2 dyrektywy ). Umowa jest umową denominowaną do CHF, co oznacza, że wysokość świadczeń stron od początku była wyrażona w CHF i nie uległa żadnym zmianom (inaczej niż przy umowach indeksowanych, gdzie wysokość zobowiązania wyrażona jest w PLN, a następnie odniesiona do kursu CHF, co może powodować wątpliwości co do wysokości zobowiązania). Dalsze zarzuty powoda dotyczyły abuzywności klauzul umownych zawierających klauzule przeliczeniowe. Postanowienia te zostały już szczegółowo ocenione przy rozważaniu przesłanek nieważności umowy i nie mogą zostać uznane za abuzywne z uwagi na to, że zostały indywidualnie uzgodnione.

Nie znajdując podstaw do stwierdzenia nieważności umowy ani uznania jej postanowień za niedozwolone Sąd uznał, że umowa z dnia 29 czerwca 2007r. jest dla stron wiążąca, co skutkowało oddaleniem powództwa głównego i ewentualnego.

Pomimo oddalenia powództwa Sąd odstąpił od obciążania powoda kosztami procesu. Zgodnie z art.102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Regulacja art. 102 k.p.c. stanowi wyjątek od wynikającej z treści art. 98 k.p.c. zasady odpowiedzialności stron za wynik procesu, zgodnie z którą powodowie zobowiązani byliby do zwrotu kosztów procesu poniesionych przez pozwanemu. Powyższe koszty obejmowałyby koszty zastępstwa procesowego pozwanego. W orzecznictwie Sądu Najwyższego dominuje stanowisko, że kwestia zastosowania art. 102 k.p.c. pozostawiona jest sądowi orzekającemu, z odwołaniem się do jego kompetencji, bezstronności, doświadczenia i poczucia sprawiedliwości. Ocena w tym zakresie ma charakter dyskrecjonalny, oparty na swobodnym uznaniu, kształtowany własnym przekonaniem oraz oceną okoliczności i może być podważona przez sąd wyższej instancji jedynie wtedy, gdy jest rażąco niesprawiedliwa (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2012 r., sygn. akt I CZ 66/12, nie publ.). Nie ulega wątpliwości, że do wypadków szczególnie uzasadnionych należą okoliczności zarówno związane z samym przebiegiem procesu, jak i leżące na zewnątrz. Do pierwszych zalicza się np. charakter żądania poddanego rozstrzygnięciu, jego znaczenie dla strony, subiektywne przekonanie strony o zasadności roszczeń, przedawnienie, do drugich sytuację majątkową i życiową strony. Oczywistym jest przy tym, że dla zastosowania omawianej normy nie jest wystarczające powołanie się jedynie na ostatnią z tych okoliczności, nawet jeżeli była podstawą zwolnienia od kosztów sądowych (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2012 r., sygn. akt I CZ 34/12 nie publ.). W ocenie Sądu w rozpoznawanej sprawie zaistniały okoliczności uzasadniające przyjęcie, że wystąpił szczególnie uzasadniony przypadek pozwalający na odstąpienie od obciążenia powoda kosztami procesu. Faktem jest, że ryzyko kursowe związane z zawartą umową ziściło się na niekorzyść konsumentów, co spowodowało dla wielu gospodarstw domowych znaczną uciążliwość w realizacji zobowiązania kredytowego. Zważywszy na nagłośnienie medialne jakie towarzyszy obecnie tzw. sprawom frankowym i powszechne forsowanie poglądu o pokrzywdzeniu kredytobiorców wszelkimi umowami kredytowymi powiązanym z frankiem oraz rzekomym nieuzasadnionym wzbogaceniu jakie banki osiągają kosztem kredytobiorców w związku z zawieraniem takich umów, a także na prezentowanie w mediach informacji o wynikach procesów sądowych w takich sprawach, co może wywoływać u konsumentów wątpliwości co do rzetelności w działaniach banku i przekonanie o słuszności zgłaszanych przez nich żądań, Sąd uznał, że zasadnym będzie zastosowanie art. 102 k.p.c.

Gliwice, 16 maja 2024r.

SSO Katarzyna Banko

.