Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 stycznia 2025 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Piotr Suchecki
Protokolant:	sekretarz sądowy Małgorzata Bycka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 stycznia 2025 roku w Gliwicach

sprawy z powództwa (...) z siedzibą we W.

przeciwko M. J.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanej M. J. na rzecz powódki (...) z siedzibą we W. kwotę 99 904,12 zł (dziewięćdziesiąt dziewięć tysięcy dziewięćset cztery złote i 12/100) z umownymi odsetkami
w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od kwoty 66 135,94 zł (sześćdziesiąt sześć tysięcy sto trzydzieści pięć złotych i 94/100) od dnia 14 grudnia 2022 roku do dnia zapłaty;

2.  w pozostałej części powództwo oddala;

3.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 7 492 zł (siedem tysięcy czterysta dziewięćdziesiąt dwa złote) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia prawomocności wyroku tytułem zwrotu kosztów procesu;

4.  przyznaje kuratorowi procesowemu pozwanej adwokatowi D. J. wynagrodzenie w kwocie 2 656,80 zł (dwa tysiące sześćset pięćdziesiąt sześć złotych
i 80/100) w tym 496,80 zł (czterysta dziewięćdziesiąt sześć złotych i 80/100) podatku od towarów i usług.

SSO Piotr Suchecki

Sygn. akt I C 697/23

UZASADNIENIE

W dniu 23 grudnia 2022 r. (...) z siedzibą we W. wniosła (w (...)) o zasądzenie na jej rzecz od M. J. kwoty 117 565,08 zł z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od kwoty 71 858,06 zł od dnia 14 grudnia 2022 r. oraz kosztami postępowania. Uzasadniając żądanie powodowy Bank oświadczył, iż w dniu 3 kwietnia 2017 r. pozwana zawarła umowę pożyczki, która z uwagi na zaległości w spłatach rat została skutecznie wypowiedziana, co z kolei uzasadnia dochodzenie wynikających z niej należności.

W odpowiedzi na pozew M. J., reprezentowana przez kuratora procesowego, domagała się oddalenia powództwa w całości, kwestionując:

- skuteczność zawarcia umowy z umowy wobec braku wykazania umocowania po stronie reprezentantów banku,

- fakt wypłaty jakiejkolwiek kwoty w ramach umowy na rzecz pozwanej,

- skuteczność doręczenia pozwanej monitu z dnia 27 lipca 2022 r. oraz skuteczność wypowiedzenia umowy z uwagi na brak wykazania umocowania osoby składającej to oświadczenie w imieniu banku.

Podniosła też zarzuty:

- przedawnienia wierzytelności obejmującej niespłacone raty, których wymagalność przypadała na lata 2017-2018,

- nieważności umowy z uwagi na abuzywny charakter zapisów dotyczących wysokości prowizji i oprocentowania, wskazując na nieproporcjonalnie wysokie koszty w stosunku do kwoty pożyczki.

Ustosunkowując się do odpowiedzi na pozew powodowy Bank podtrzymał swoje żądanie i wskazał na dokumenty potwierdzające umocowanie reprezentantów banku oraz na realizację wypłaty kwoty pożyczki. W odniesieniu do kwoty prowizji podniósł, że jej wysokość 2 962 zł była uzasadniona i nie naruszała obowiązujących przepisów ani dobrych obyczajów. Wskazała, że tryb wypowiedzenia umowy oraz sposób doręczenia pism spełniał wymagane kryteria. Odnosząc się do zarzutu przedawnienia Bank wyjaśnił, że całą wierzytelność stałą się wymagalna dopiero w wyniku wypowiedzenia umowy, ale przy przyjęciu, że doszło do przedawnienia wierzytelności obejmujących niespłacone raty z lat 2017-2018, to powództwo byłoby zasadne w kwocie 99 904,12 zł, w tym 66 135,94 zł kapitału oraz 33 720,18 zł skapitalizowanych odsetek na dzień 13 grudnia 2022 r.

Stan faktyczny

W dniu 3 kwietnia 2017 roku (...) we W., działający przez pośrednika kredytowego, zawarł z M. J. umowę pożyczki gotówkowej nr (...) w kwocie 81 250 zł, z której 12 500 zł miało zostać przeznaczone na sfinansowanie prowizji, 18 750 zł miało zostać przeznaczone na sfinansowanie składki ubezpieczeniowej w związku z przystąpieniem pożyczkobiorcy do ubezpieczenia na wypadek śmierci, niezdolności do pracy, niezdolności do samodzielnej egzystencji, poważnego zachorowania i 50 000 zł do wypłaty na rzecz pozwanej. Reprezentujący bank pośrednik działał przy zawieraniu tej umowy w granicach posiadanego umocowania, na podstawie zawartej z bankiem umowy agencyjnej. Umowa została zawarta na okres 10 lat, a pozwana zobowiązała się do spłaty kwoty pożyczki w miesięcznych, oprocentowanych i równych ratach kapitałowo-odsetkowych, które według stanu z chwili zawarcia umowy wynosić miały 1 068,55 zł. Oprocentowanie całej kwoty kredytu zostało ustalone według stałej stopy procentowej, ustalonej na 9,9% w stosunku rocznym. Pozwana została poinformowany o warunkach i zasadach umowy, w tym całkowitej kwocie pożyczki, całkowitym koszcie umowy, zasadach uruchomienia pożyczki i jej spłaty. Została też zobowiązana do informowania banku o każdej zmianie nazwiska lub adresu (§2 pkt4). Pozwana dodatkowo złożyła odrębne oświadczenie potwierdzające zgodność wskazanych bankowi danych.

Tego samego dnia kwota 50 000 zł została przekazana na wskazany w umowie rachunek pozwanej w Banku (...), a kwoty 12 500 zł i 18 750 zł zostały wypłacone na pokrycie prowizji i składek ubezpieczeniowych.

Pozwana rozpoczęła spłatę pożyczki zgodnie z umową i pierwszą ratę 1 068,55 zł zapłaciła w dniu 11 kwietnia 2017 r., kolejną w dniu 23 maja 2017 r. i ostatnią 26 czerwca 2017 r. Od tego dnia zaprzestała spłacania rat.

Pismem z dnia 27 lipca 2022 r. Bank wystosował do pozwanej wezwanie do zapłaty powstałych zaległości z informacją o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację. We wskazanym terminie pozwana nie uregulowała zaległości i w dniu 30 września 2022 r. Bank wystosował do niej oświadczenie o wypowiedzeniu umowy, ze wskazaniem stanu zadłużenia. Pisma te zostały skierowane na adres wskazany przez pozwaną w umowie i mimo awizacji nie zostały przez nią podjęte.

dowody

- zaświadczenie o dochodach pozwanej – k. 18

- umowa agencyjna – k. 120-122

- umowa pożyczki – k. 11-12

- oświadczenie – k. 13

- deklaracja przystąpienia do ubezpieczenia – k, 14

- OWU ubezpieczenia – k. 15-17

- potwierdzenie wypłaty składki ubezpieczeniowe – k. 19

- harmonogram spłaty – 21-22

- zestawienie transakcji na rachunku do obsługi pożyczki – k. 126-150

- wezwanie do zapłaty k. 23 i pełnomocnictwo k. 199

- oświadczenie o wypowiedzeniu umowy – k. 24

- potwierdzenia pocztowe – k. 25-26

Wymagalna wierzytelność banku według stanu wynikającego z ksiąg banku na dzień 13 grudnia 2022 r. wynosiła 117 565,08 zł, na co składała się kwota pozostałego do spłaty kapitału – 71 858,06 zł, skapitalizowane odsetki umowne od zaległych rat w okresie obowiązywania umowy – 31 732,19 zł, skapitalizowane odsetki umowne za opóźnienie – 13 926,83 zł oraz koszty 48 zł.

wyciąg z ksiąg Banku – k. 27-29

Ustalony stan faktyczny wynikał z przedstawionych przez powódkę dokumentów których moc dowodowa nie została skutecznie zakwestionowana i które nie budziły wątpliwości sądu. Dokumenty o statusie prywatnych nie zostały podważone w zakresie autentyczności, a okoliczność, iż część z nich została wystawiona w oparciu o zapisy elektroniczne nie pozbawia ich mocy dowodowej (art. 243 ¹ k.p.c.). Dokumenty te składają się bowiem na logiczny i spójny obraz stanu faktycznego, a tym samym mogły stanowić dowód w zakresie okoliczności wynikających z ich treści. Osobnego omówienia wymaga jedynie przedstawiony przez powódkę dowód w postaci dokumentu - wyciągu z ksiąg banku. W świetle art. 95 ust. 1a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe /t.jedn. Dz.U. z 2022 r. poz. 2324/ wyciągi z ksiąg rachunkowych banku pozbawione są mocy prawnej dokumentu urzędowego w postępowaniu cywilnym. Dokument ten nie jest w ogóle pozbawiony mocy dowodowej, jednakże ma w niniejszym postępowaniu walor wyłącznie dokumentu prywatnego, który – zgodnie z art. 245 k.p.c. – nie stanowi dowodu rzeczywistego stanu rzeczy, a jednie dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie w nim zawarte. W niniejszym postępowaniu wiarygodność tego dowodu wzmacnia korelujący z nim zapis operacji na rachunku przeznaczonym do obsługi kredytu. Zapis ten został przedstawiony przez powodową Spółkę w formie wydruków elektronicznych, które posiadają moc dowodową właściwą dla dokumentów z mocy art. 7 ustawy Prawo Bankowe.

Sąd zważył

Pozwaną łączyła z bankiem umowa pożyczki, unormowana w art. 78 w związku z art. 69 i nast. ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t.jedn. Dz.U. 2023 poz. 2488.), która jednocześnie podlegała reżimowi ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (t.jedn. Dz.U. 2023 poz. 1028).

Wszystkie okoliczności faktyczne związane z zawarciem umowy i jej warunkami, oraz podejmowanymi przez bank dalszymi czynnościami winny mieć ostatecznie charakter niesporny. Bank przedstawił bowiem dokumenty umowy pożyczki, wykaz wszystkich obrotów na rachunku służącym do obsługi pożyczki, z których w sposób niekwestionowany wynikała zarówno sama podstawa, jak i wysokość zadłużenia. Przedstawił także dokumenty potwierdzające korespondencję z pozwaną oraz dokumenty wykazujące umocowanie osób, które w imieniu banku składały pozwanej oświadczenia woli.

Zarzut braku skuteczność zawarcia umowy z umowy wobec braku wykazania umocowania po stronie reprezentantów banku, co abstrahowało od treści dokumentów, w tym faktu rozpoczęcia spłacania przez pozwaną rat pożyczki. Na tym etapie kwestia umocowania pracowników reprezentujących powodowy Bank przy zawieraniu umowy powinna mieć z punktu widzenia pozwanej charakter obojętny. Ewentualne działanie bez pełnomocnictwa czy z przekroczeniem jego granic, mogłoby uzasadniać w tej sytuacji co najwyżej pretensje w relacji między Bankiem a osobami, które działały w jego imieniu. Nawet, gdyby czynności z związane z zawarciem umowy zostały dokonane z przekroczeniem granic lub bez pełnomocnictwa, to i tak Bankowi przysługiwała możliwość ich potwierdzenia. A fakt, że czynności te pociągały za sobą dalsze skutki – wypłatę kwoty pożyczki i jej dalszą obsługę, to oczywistym jest, że Bank na każdym kolejnym etapie potwierdzał tym samym czynności dokonane wcześniej przez swoich reprezentantów, nawet jeśli – co w niniejszej sprawie nie miało miejsca – działaliby poza zakresem swoich umocowań. Z kolei zarzut, że bank nie wykazał faktu wypłaty pożyczki stoi w sprzeczności nie tylko z treścią dokumentów, ale i z zasadami logiki. Skoro pożyczka pozwanej nie zostałaby uruchomiona, to dlaczego rozpoczęła jej spłacanie. Zarzut ten stoi w sprzeczności z pozostałymi zarzutami, sprowadzającymi się do kwestionowania trybu wypowiedzenia umowy, czy charakteru jej zapisów.

Umowa została wypowiedziana skutecznie, albowiem oświadczenie banku w tym przedmiocie poprzedzone zostało odrębnym, wymaganym ustawowo wezwaniem do zapłaty, wyznaczającym termin i informującym o możliwości złożenia wniosku restrukturyzacyjnego. Wezwanie zostało wystosowane w związku zaległością obejmującą wymagane minimum dwa okresy płatności. Dopiero po bezskutecznym upływie tego terminu powodowy Bank dokonał wypowiedzenia umowy, które miało charakter jednoznaczny. Umocowanie osób składających oświadczenia w imieniu banku także nie powinno być przedmiotem zainteresowania pozwanego z przyczyn, które już zostały omówione. Przy czym bank, reagując na zarzut pozwanego, przedstawił pełnomocnictwa wykazujące uprawnienia tych pracowników. Należy jeszcze wyjaśnić że dla skuteczności wskazanych czynności banku nie ma znaczenia, czy pozwana podjęła kierowane do niej pismo. Należy bowiem mieć na uwadze, że w treści umowy pozwana wskazała swój adres dla doręczeń i dyspozycji tej nigdy nie zmieniła. Zgodnie zatem z jej wolą i postanowieniami umowy pisma kierowane były na wskazany przez nią adres, a wedle art. 61 § 1 k.c. oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Przesłanie dokumentu na adres wskazany przez stronę umowy wypełnia warunki tego przepisu i pozwala na uznanie, że oświadczenie zostało złożone w sposób, który umożliwiał zapoznanie się z jego treścią przez lojalnego kontrahenta. Niepodejmowanie korespondencji pod wskazanym przez siebie adresem to okoliczność obciążająca pozwaną. Ewentualna zmiana adresu także obciążałaby pozwaną obowiązkiem zawiadomienia banku i tylko wówczas mogłaby ona skutecznie kwestionować prawidłowość składanych oświadczeń.

Zarzut nieważności także nie mógł odnieść zamierzonego skutku. Kwestionowanie prawidłowości przekazanej informacji o RRSO, czy zasadności uwzględnienia w oprocentowanym kapitale kredytu także kwoty prowizji również nie mogło skutkować oddaleniem powództwa. Należy zwrócić uwagę, że katalog naruszeń pozwalających na uznanie nieważności umowy czy np. skorzystanie z tzw. sankcji kredytu darmowego ma charakter zamknięty i nie obejmuje pobierania przez instytucje finansowe odsetek od prowizji, która została objęta kredytem. Kwestia prowizji powinna być przedmiotem zainteresowania wówczas, gdyby jej wysokość budziła wątpliwości, czy aby nie prowadzi do obejścia ustawowego limitu odsetek i nie stanowiła dodatkowego, ukrytego i nieekwiwalentnego zysku banku. W tym przypadku nie ma podstaw do negowania wysokości prowizji, której wysokość stanowiła 15% wartości kwoty pożyczki i nie przekraczała limitu określonego w art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim, a przy tym nie sposób ocenić ją zawyżoną w zestawieniu z czasem i zakresem koniecznej obsługi.

Skutecznie natomiast pozwana podniosła zarzut przedawnienia wierzytelności obejmującej niespłacone przez nią raty, których wymagalność przypadała na lata 2017-2018, albowiem pozew o ich zapłatę została wniesiony dopiero w grudniu 2023 r. Wykładania prawa odnosząca się do określonego w art. 118 k.c. biegu terminu przedawnienia roszczeń przedsiębiorcy o zapłatę rat kredytu/pożyczki, które stały się wymagalne przed wypowiedzeniem umowy uległa ujednoliceniu w orzecznictwie Sądu Najwyższego i przyjąć należy, że roszczenia banku w tym zakresie przedawniają się po 3 latach od ich powstania, a żadnego wpływu na to nie ma wypowiedzenie w międzyczasie umowy przez bank. Rację zatem należało przyznać pozwanej, że cześć dochodzonej wierzytelności obejmuje należności przedawnione, na co zwrócił już uwagę sąd, który słusznie odmówił wydania nakazu zapłaty w ramach EPU. Powódka przedstawiła matematycznie prawidłowe rozliczenie, wskazuję, że stan wierzytelności z pominięciem rat zaległych w latach 2017-2018, wynosi łącznie 99 904,12 zł i w zakresie tej kwoty powództwo zasługiwało na uwzględnienie, a w przekraczającej ją części podlegało oddaleniu.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu pomiędzy stronami jest zgodne z zasadami dotyczącymi obowiązku zwrotu kosztów niezbędnych do celowego prowadzenia procesu oraz odpowiedzialności za wynik procesu, statuowanymi w art. 98 § 1 i 2 k.p.c. w zw. z art. 100 k.p.c. Ponieważ powódka wygrała proces w zakresie 85% w.p.s., zatem należał jej się proporcjonalnie zwrot 85% poniesionych kosztów, które obejmowały faktycznie uiszczoną opłatę od pozwu (z uwzględnieniem płatności dokonanej w EPU) 5 879 zł, koszty poniesione w związku z próbą doręczenia korespondencji poprzez komornika – 260,21 zł, opłata skarbowa od złożonego dokumentu pełnomocnictwa – 17 zł oraz wykorzystana część zaliczki na poczet wynagrodzenia kuratora 2 656,80 zł., co łącznie złożyło się na sumę 8 813,01 zł, z której należne powódce 85% daje zasądzoną w pkt 3 kwotę 7 492 zł.

W pkt 4 sentencji sąd postanowił o wynagrodzeniu kuratora procesowego pozwanego. Wysokość oraz zasady przyznawania wynagrodzenia kuratorowi uregulowane są w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz.U. 2018 poz. 536). Stawka wynagrodzenia kuratora jest limitowana w zakresie pułapu maksymalnego, który ustalony został na poziomie 40% stawki minimalnej, przewidzianej przepisami określającymi opłaty za czynności adwokackie (§1 ust. 1), a w sprawach wymagających przeprowadzenia rozprawy wysokość wynagrodzenia ustala się w kwocie wyższej, jednakże nieprzekraczającej wskazanych stawek minimalnych, jeżeli uzasadnia to nakład pracy kuratora, w szczególności czas poświęcony na przygotowanie się do działania w postępowaniu, liczba stawiennictw w sądzie, w tym na rozprawach i posiedzeniach, czynności podjęte w sprawie, wartość przedmiotu sporu i stopień zawiłości sprawy (ust. 3). Z powyższego wynika, że wysokość przyznawanego wynagrodzenia do kwoty nie przekraczającej pułapu maksymalnego pozostawiona została do uznaniu sądu. Wskazane przepisy nie regulują też dolnej granicy wynagrodzenia kuratora, o czym świadczy zapis w §1 ust. 1 - „nieprzekraczającej”. A zatem w każdej sprawie sąd musi dokonać wszechstronnej oceny poniesionego przez kuratora nakładu pracy, a także wziąć pod uwagę charakter konkretnej sprawy i wkład kuratora w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia. Niniejsza sprawa obejmuje nieskomplikowany, w istocie dosyć oczywisty stan faktyczny. Uzasadnione czynności kuratora procesowego pozwanego sprowadzały się do złożenia zwięzłej odpowiedzi na pozew, oraz lakonicznego i nieistotnego w treści pisma z dnia 4 grudnia 2024 r. Jedynie zarzut przedawnienia można ocenić, jako czynność, która była celowa i przyczyniła się do rozstrzygnięcia sprawy. Mając powyższe na uwadze sąd postanowił o przyznaniu kuratorowi wynagrodzenia w kwocie brutto 2 656,80 zł (czyli 40 % wynagrodzenia określonego w rozporządzeniu podwyższonego o podatek Vat), czyli maksymalnego pułapu wynagrodzenia, nie znajdując dostatecznych przyczyn do jego ponadstandardowego zwiększania.

SSO Piotr Suchecki