Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 września 2022 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Wojciech Hajduk

po rozpoznaniu w dniu 23 września 2022 roku w Gliwicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) z siedzibą w G.

przeciwko G. S., B. S.

o zapłatę

1.  oddala powództwo główne,

2.  zasądza solidarnie od pozwanych G. S. i B. S. na rzecz powoda (...) z siedzibą w G. kwotę 88.999,97zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 23 września 2022r.,

3.  w pozostałym zakresie powództwa ewentualne oddala

4.  znosi wzajemnie koszty postepowania pomiędzy stronami

SSO Wojciech Hajduk

IC 529/20 UZASADNIENIE

Powód (...) w G. w ostatecznie sprecyzowanym żądaniu domagał się:

-zasądzenia solidarnie od pozwanych kwoty 29.062,84CHF oraz odsetek karnych w wysokości 10,98% w stosunku rocznym od kwoty 25.162,53 CHF od dnia 24.08.2020 [żądanie główne w pozwie]

ewentualnie

-zasądzenia solidarnie od pozwanych kwoty 120.122,53zł oraz odsetek karnych w wysokości 10,98% w stosunku rocznym od kwoty 104.001,76zł od dnia 24.08.2020 [kwota 29.062,84CHF przeliczona wg kursu sprzedaży powoda z 24.09.2020r. pismo powoda z dnia 19.11.2020r. k-81]

ewentualnie

- zasądzenia solidarnie od pozwanych kwoty 119.038,48zł oraz odsetek karnych w wysokości 10,98% w stosunku rocznym od kwoty 103.063,20zł od dnia 24.08.2020 [kwota 29.062,84CHF przeliczona wg kursu sprzedaży NBP z 24.09.2020r.- pismo powoda z dnia 19.11.2020r. k-81.]

ewentualnie

-zasądzenia solidarnie od pozwanych kwoty 128.602zł,67zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia następnego po doręczeniu pisma stronie pozwanej [pismo z 29.10.2021 k-504]

Uzasadnił, że 24.01.2006r. poprzednik prawny (...) SA w G. zawarł z pozwanymi umowę kredytu hipotecznego nr (...) na kwotę 80.640zł. Na wniosek pozwanych w dniu 15.02.2008 sporządzono aneks do umowy i zwiększono kwotę kredytu o 9.000zł.W związku z nieterminową spłatą zadłużenia powód pismem z dnia 22.11.2018r. wezwał pozwanych do uregulowania zaległości i następnie pismem z dnia 16.01.2019r wypowiedział umowę. Na żądaną kwotę 29.062,84CHF składają się kapitał 25162,53 CHF, odsetki umowne naliczone od 13.08.2018 r. do dnia 12.03.2019 r. w kwocie 233,82CHF, odsetki karne naliczone od 04.10.2018 r. do dnia 23.08.2020 r. w kwocie 3.646,48CHF opłaty i prowizje w kwocie 20.01CHF

W pierwszych dwóch żądaniach ewentualnych podtrzymał argumentację, a żądane kwoty 120.122,53zł i 119.038,48zł wynikają z przeliczenia należności głównej 29.062,84 CHF na PLN wg kursu sprzedaży obowiązującego u powoda w dniu 24.09.2020, a w drugim przypadku wg kursu sprzedaży NBP z dnia 24.09.2020r. [pismo powoda z 19.11.20210 k-81-180]. Trzecie żądanie ewentualne, zakłada uznanie przez Sąd umowy kredytu za nieważną i obejmuje zwrot bezpodstawnie wypłaconego świadczenia pozwanym w kwocie 89.000zł oraz zasądzenie wynagrodzenia za korzystanie z udzielonego kapitału w kwocie 39.602,67zł [pismo powoda z 29.10.2021 k-504-527].

Pozwani w odpowiedzi na pozew wnieśli o oddalenie powództwa. Zarzucili nieważność umowy kredytu. W umowie wskazano, że kwota wypłacona zostanie przeliczona zgodnie z kursem kupna franków szwajcarskich wg Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku. Po wypłacie kredytu lub transzy bank miał wysłać pismo informujące o wysokości pierwszej raty, kwocie kredytu w CHF, jego równowartości w walucie polskiej zgodnie z kursem kupna waluty obcej według wymienionej tabeli ustalanej przez pozwany bank. Umowa nie zawierała żadnych postanowień dotyczących ustalania kursów przez pozwany bank. Nie ustalono żadnych obiektywnych mierników lub warunków ustalania kursów walut, pozostawiając całkowitą dowolność kredytodawcy. Powód przeliczył kwotę kredytu na walutę szwajcarską po ustalonym przez siebie kursie. W konsekwencji wysokość kredytu została przez pozwanego arbitralnie ustalona. Zarzucili naruszenie art. 69 ust. 1 i 2 pkt 3 prawa bankowego poprzez brak określenia kwoty i waluty kredytu oraz abuzywność powołanych wyżej postanowień umownych. Umowa nie tylko nie określa wysokości kredytu w złotych polskich, ale także nie precyzuje mechanizmu dokonania przeliczenia, co daje bankowi możliwość jednostronnego kształtowania wysokości zobowiązania co powoduje, że jest sprzeczna z art. 353 ¹kc i 358 ¹ kc. Zarzucili abuzywność §1ust1; §7ust2; §10 ust6 i §17 umowy.

USTALENIA FAKTYCZNE

W dniu 24.01.2006r.r. poprzednik prawny powoda (...) (...) zawarł z pozwanymi umowę kredytu nr (...) na kwotę 80.640,00 zł, indeksowanego do CHF, na okres 360 miesięcy procentowanego stawką LIBOR 3. Celem kredytu było umożliwienie zakupu nieruchomości mieszkalnej (80.000zł) oraz pokrycie kosztów ubezpieczenia od ryzyka utraty pracy opisanego w §13 w wysokości 640zł. Umowa została sporządzona na podstawie wzorca banku, wskazano w niej min. że kwota kredytu jest indeksowana do CHF, spłata nastąpi w równych miesięcznych ratach. (§1 pkt 1,2 k-6). W §1 ust 1 umowy wskazano, że w dniu wypłaty kredytu saldo jest wyrażone w walucie, do której indeksowany jest kredyt, według kursu kupna waluty podanego w tabeli kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...), opisanej w §17 umowy, następnie saldo walutowe przeliczane jest dziennie na złote polskie wg kursu sprzedaży waluty, do której indeksowany jest kredyt, podanego w tabeli kursów. Według §7ust2 umowy każdorazowo wypłacana kwota polskich złotych zostanie przeliczona na walutę, do której indeksowany jest kredyt, według kursu kupna waluty podanego w tabeli kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) obowiązującego w dniu dokonania wypłaty przez bank [§7ust2 umowy k-7v]. W §10 ust 6 wskazano, że rozliczenie każdej wpłaty dokonanej przez kredytobiorcę, będzie następować według kursu sprzedaży waluty, do której indeksowany jest kredyt, podanego w tabeli kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) obowiązującego w dniu dokonania wpływu środków do banku. Według §17 ust 1-3 umowy do rozliczania wypłat i spłat kredytów stosowane są odpowiednio kursy kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) walut zawartych w ofercie banku obowiązujące w dniu dokonania transakcji. Kursy kupna określa się jako średnie kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP minus marża kupna. Kursy sprzedaży określa się jako średnie kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów średnich NBP plus marża sprzedaży. Do wyliczenia kursów kupna/sprzedaży dla kredytów hipotecznych udzielanych przez (...) (...) stosuje się kursy złotego do danych walut ogłoszone w tabeli kursów NBP w danym dniu roboczym skorygowane o marże kupna sprzedaży (...) [§17ust 1-4 umowy k-18v]. Wszystkie formalności zostały przeprowadzone w mieszkaniu pozwanych. Przedstawiciel banku skontaktował się z pozwanymi telefonicznie oferując kredyt, a następnie umówił się na spotkanie w ich mieszkaniu. Pozwani potrzebowali 65.000zł na zakup nieruchomości mieszkalnej. W trakcie spotkania doradca kredytowy zaproponował kredyt w CHF, wskazując że nie mają zdolności kredytowej by otrzymać kredyt w oczekiwanej wysokości w PLN. Ofertę kredytu indeksowanego do waluty CHF przedstawił jako jedyną możliwość otrzymania kredytu w oczekiwanej wysokości, wskazał jakie powinni przygotować dokumenty. Zaproponował nawet możliwość podwyższenia jego wysokości o 15.000zł. Pozwani działali w zaufaniu do banku. Na kolejnym spotkaniu, które również miało miejsce w ich mieszkaniu przekazali wymagane dokumenty, podpisali wniosek kredytowy z 15.11.2006r., w którym wnieśli o udzielenie kwoty 80.000zł kredytu. Po jakimś czasie otrzymali telefoniczną informację, że kredyt został przydzielony. Pracownik banku przyjechał do nich z przygotowaną umową, razem sprawdzili czy zgadzają się wpisane w niej dane personalne, wysokość kredytu, czas spłaty, a następnie umowę podpisali. Poinformowano ich, że otrzymają kredyt w złotówkach i będą spłacali w złotówkach. Nie poinformowano, że mogą spłacać w CHF. Pozwanych nie poinformowano o ryzyku kursowym, ani zmiennej stopy procentowej. Nie uzmysłowiono również, że bank stosuje własne kursy przeliczeniowe [zeznania powódki k-591-594, powoda k-594, wniosek kredytowy k-193-194]. Kredyt wypłacono w trzech transzach 13.02.2006, 22.02.2028 i 22.04.2006r. [przelewy k-200-202]. W dniu 29.01.2008r. strony zawarły aneks do umowy, na mocy którego kwotę kredytu zwiększono o 9.000zł oraz dokonano zmiany §6 umowy, w który w ust 6 pouczono, że miana kursu będzie miała wpływ na wysokość raty oraz saldo zadłużenia, przy czym saldo może przekroczyć wartość nieruchomości, ryzyko z tego tytułu ponosi kredytobiorca [aneks k-13, wypłata transzy k- 199]. Pozwani spłacali kredyt regularnie do połowy 2018r., kolejne wpłaty były niższe od wymaganych [historia spłat k-589-590]. Z uwagi na powstałe zaległości powód pismem z 22.11.2018 wezwał pozwanych do zapłaty 718,34CHF informując o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację, wezwania wysłano na adres wskazany w umowie [wezwania do zapłaty 14-16 i 18-20, dowody doręczeń k-17 i 21]. Pismem z dnia 16.01.2019r. wypowiedziano umowę, korespondencję doręczono na adres wskazany w umowie [wypowiedzenia k-22 i 24, dowody doręczeń k-23 i 25].

ROZWAŻANIA PRAWNE

Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Należy wskazać, że w świetle utrwalonego poglądu w orzecznictwie i doktrynie, umowy o kredyty indeksowane do waluty obcej były, w czasie zawarcia spornej umowy, dopuszczalne w świetle zasady swobody zawierania umów z art. 353 ¹ kc. Analiza spornej umowy kredytu przez pryzmat art. 385 ¹ §1kc prowadzi do wniosku, że w nie doszło do jej skutecznego zawarcia z uwagi na rażące naruszenie interesów powodów jako konsumentów poprzez niekorzystne ukształtowanie ich sytuacji ekonomicznej na skutek nieusprawiedliwionej i niekorzystnej dysproporcji praw i obowiązków. Zgodnie z art. 385 ¹ §1kc postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. W pierwszym rzędzie należy dokonać oceny czy umowa zawierała niedozwolone postanowienia umowne, jaki miały charakter, czy określały główne świadczenia stron. W tym względzie należy zwrócić uwagę na treść następujących wyroków Trybunału Sprawiedliwości: z 30 kwietnia 2014r C-26/13; z 20 września 2017 r. C-186/16; z 20 września 2018r. C-51/17; z 14 marca 2019 r. C-118/17 oraz z dnia 3 października 2019 r. C-260/18. Orzeczenia te zapadły na tle umów kredytu zawartych z konsumentami i zawierających ryzyko walutowe (kredytu indeksowanego, denominowanego lub wprost kredytu walutowego). W ocenie TSUE nie jest możliwe odrywanie klauzuli ryzyka walutowego (wyrażonej czy to przez indeksację czy też denominację) od mechanizmu przeliczania waluty krajowej na walutę obcą i Trybunał Sprawiedliwości konsekwentnie kwalifikuje klauzule dotyczące ryzyka wymiany, do których zalicza także sposób ustalania kursu wymiany, jako klauzule określające główny przedmiot umowy kredytu. W wyroku z 20 września 2017r. C-186/16 dokonał wykładni art. 4 ust 2 dyrektywy Rady 93/13 z 5.04.1993r. W uzasadnieniu wyroku C- 260/18 (pkt 44 wyroku)Trybunał ponownie potwierdził swoje stanowisko w odniesieniu do kredytu indeksowanego, że klauzule dotyczące ryzyka wymiany określają główny przedmiot umowy. Orzeczenia te są wiążące dla Sądu Polskiego. Stosując prounijną wykładnię art. 385 ¹ § 1 k.c. w zw. z art. 4 i 6 art. dyrektywy 93/13 przyjęto więc, że kwestionowane przez pozwanych postanowienia umowy kredytu, które wprowadzają ryzyko kursowe (ryzyko wymiany) przez mechanizm indeksacji, stanowią klauzulę określającą główne świadczenia stron ( essentialia negotii). Tym samym w dalszym etapie rozważań, w świetle art. 385 ¹ §1kc, konieczna jest ocena czy określone w spornej umowie i stanowiące główne świadczenia stron klauzule ryzyka walutowego (§7ust2, §10 ust 6, §17 ust 1-4 umowy) zostały sformułowane w sposób jednoznaczny, co skutkowałoby związaniem stron umową.

Umowa kredytowa w §7ust2, §10ust6, §17ust1-4 uzależnia warunki waloryzacji świadczenia od kompetencji banku odsyłając do kursów walut zawartych w "Tabeli kursów" obowiązującej w banku. Prawo Banku do ustalania kursu waluty nie doznaje żadnych umownych ograniczeń w postaci skonkretyzowanych, obiektywnych kryteriów zmian stosowanych kursów walutowych. Bank swobodnie ustalał, według tylko sobie znanych zasad, kursy walut, mając nieograniczone prawo kształtowania raty. Jest to równoznaczne z prawem dowolnego kształtowania wysokości świadczeń głównych (wysokości raty i całej należności) w czasie trwania stosunku prawnego. Tym samym nie można mówić o jednoznacznym określeniu głównego świadczenia. Umowa powoduje swoistą nierówność informacyjną stron, na skutek której konsument dowiaduje się o poziomie zadłużenia ratalnego, już spłaconego w związku z podjęciem odpowiedniej sumy z jego rachunku. Jest to nie do zaakceptowania w świetle art. 385 ¹ kc.

Dodatkowym naruszeniem dobrych obyczajów i rażącym naruszeniem usprawiedliwionych interesów pozwanych jako konsumentów jest zastrzeżenie dwóch różnych kursów wymiany: kursu kupna dla przeliczenia wypłaconego przez bank kredytu, zaś kursu sprzedaży dla obliczania rat spłacanego kredytu. Powoduje to nieuzasadnione korzyści kosztem konsumenta i narusza równorzędność stron umowy przez nierównomierne rozłożenie uprawnień i obowiązków między partnerami stosunku obligacyjnego. Należy wskazać, że nie jest wystarczające określenie w umowie, że kredytobiorca jest świadomy ryzyka kursowego i akceptuje je (§ 1 ust. 1 umowy). Bank naruszył obowiązek rzetelnego poinformowania konsumentów. Powinien przedstawić pełną informację umożliwiającą podjęcie racjonalnej decyzji o długofalowych skutkach, w tym przedstawić wahana kursów wymiany i ryzyko związane z zaciągnięciem kredytu w walucie obcej, klarownie wyjaśnić, jak na wysokość raty kredytu wpłynęłaby płynęłaby silna deprecjacja kursu waluty krajowej, a także wyjaśnić, że ryzyko kursowe z ekonomicznego punktu widzenia może okazać się trudne do udźwignięcia dla konsumenta w przypadku dewaluacji waluty. Okoliczności te nie miały miejsca. Nie spełnia tego wymogu przedstawienie tabeli odnoszącej się tylko do hipotetycznego wzrostu raty kredytu, przy nieznacznym wzroście kursu CHF i stopy procentowej [oświadczenie o wyborze waluty k-157]. Pozwani nie mieli realnej możliwości oddziaływania na treść postanowień umownych, nie zostały indywidualnie uzgodnione. Argumentacja pozwanego odwołując się do faktycznego stosowania kursów nie odbiegających w wysokości od rynkowych nie ma znaczenia dla oceny abuzywności postanowień umownych, ocena jest niezależna od sposobu wykonywania umowy.

Powoduje to, że umowa stron nie wiąże. Skutek nieważności nie został również zniwelowany przez nowelę art. 69 Pr. bank wprowadzająca z dniem 26 sierpnia 2011 roku regulację wyrażoną w ust. 2 pkt 4a tej ustawy. Ustawa weszła w życie po zawarciu umowy.

Okoliczność, że klauzula indeksacyjna powoda zawarta w §17 umowy odwołuje się do kursu NBP powiększonego o marżę banku, w niniejszej sprawie pozostaje bez znaczenia.

W wyroku z dnia 29.04.2021 IC 19/20 Europejski Trybunał Sprawiedliwości odniósł się do możliwości usunięcia elementu klauzuli indeksacyjnej kredytu hipotecznego dotyczącego marży. Trybunał wskazał, że wykładni art.6ust1 i art.7ust1 dyrektywy 93/13 należy dokonywać w ten sposób, że :

-z jednej strony nie stoją one na przeszkodzie temu, by sąd krajowy usunął jedynie nieuczciwy element warunku umowy zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem, w wypadku gdy odstraszający cel tej dyrektywy jest realizowany przez krajowe przepisy ustawowe regulujące korzystanie z niego, o ile element ten stanowi odrębne zobowiązanie umowne, które może być przedmiotem indywidualnej kontroli pod kątem nieuczciwego charakteru.

- z drugiej strony przepisy te stoją na przeszkodzie temu, by sąd odsyłający usunął jedynie nieuczciwy element warunku umowy zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem, jeżeli takie usunięcie sprowadzałoby się do zmiany treści tego warunku poprzez zmianę jego istoty, czego zbadanie należy do tego sądu.

Dopuszczalność usunięcia elementu klauzuli dotyczącego marży (§17 umowy) nie ma znaczenia. W niniejszej sprawie decydujące dla oceny ważności umowy jest naruszenie obowiązku informacyjnego banku. Na etapie zawierania umowy pozwani nie zostali wystarczająco pouczeni o ryzyku kursowym. Powodowało to rażące naruszenie ich interesów jako konsumentów poprzez niekorzystne ukształtowanie sytuacji ekonomicznej na skutek nieusprawiedliwionej i niekorzystnej dysproporcji praw i obowiązków z art. 385 ¹kc. Nie mieli rozeznania i na skutek zaniechania banku nie przewidywali konsekwencji ekonomicznych zawieranej umowy. Klauzula indeksacyjna, do której bezpośrednio odnosi się obowiązek informacyjny banku, określa główne świadczenia stron. Zgodnie z art. 385 ¹ §1kc postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Abuzywność postanowień umownych dotyczących głównych świadczeń stron, gdy nie zostały sformułowane w sposób jednoznaczny skutkuje niezwiązaniem tą umową. Wobec niespełnienia obowiązku informacyjnego przez bank obecnie nie ma podstaw do ingerencji w klauzulę indeksacyjną poprzez usunięcie z niej marży banku (i pozostawienie jedynie kursu NBP). Nie zmieniłoby to okoliczności, że pozwani w chwili zawierania umowy nie mieli rozeznania i nie mogli przewidywać jej ekonomicznych konsekwencji. Powoduje niezwiązanie tą umową.

Na marginesie można zauważyć, że gdyby uznać nawet umowę za nadającą się do utrzymania, po usunięciu nieuczciwego elementu warunku umowy (usunięciu marży banku z klauzuli indeksacyjnej z §17 umowy), to dokonane wypowiedzenie umowy należałoby uznać za bezskuteczne. Wezwanie do zapłaty zaległości i wypowiedzenie umowy w takim przypadku obejmowało niewłaściwe kwoty. Bank musiałby przeliczyć i ustalić na nowo saldo kredytu, ustalić nowy harmonogram spłat, zarachować prawidłowo (wg kursu NBP bez marży) dokonane wpłaty.

W świetle powyższego żądanie główne powoda i dwa pierwsze żądania ewentualne są bezzasadne. Obejmowały zasądzenie długu z tytułu rozwiązanej umowy na skutek jej wypowiedzenia. Przy tak ukształtowanej podstawie faktycznej pozwu, gdy poczynione ustalenia nie dawałyby podstaw do uznania skutecznego rozwiązania umowy, niedopuszczalne byłoby zasądzenie kwoty zaległości ratalnych. Stanowiłoby to wyjście ponad podstawę faktyczną pozwu, którą sąd jest związany. W takiej sytuacji należałoby powództwo w całości oddalić.

Dodatkowo można zaznaczyć, że żądanie główne jest bezzasadne również z uwagi na domaganie się zapłaty w walucie obcej. Istotą umów indeksowanych jest wyrażenie zobowiązania w PLN i jego następcze przeliczenie na inną walutę w celu ustalenia jego wysokości. W niniejszej sprawie kredyt został wyrażony w PLN (następczo przeliczony do CHF). Strony uzgodniły, że spłata rat kredytu będzie następowała w PLN i następnie rozliczana przez bank wg kursu sprzedaży waluty CHF. Wyrażenie zobowiązania w PLN i określenie waluty spłaty w PLN determinuje złotowy charakter kredytu. Świadczy o tym również treść art. 68 ustawy o hipotece, zgodnie z którym „hipoteka zabezpiecza jedynie wierzytelności pieniężne i może być wyrażona w oznaczonej sumie pieniężnej. Jeżeli wierzytelność zgodnie z prawem zostało wyrażona w innym pieniądzu niż pieniądz polski, hipotekę wyraża się w tym innym pieniądzu”. W niniejszej sprawie mamy do czynienia z zobowiązaniem wyrażonym w PLN, spłacanym w PLN i zabezpieczonym hipoteką wyrażoną w PLN. Co prawda możliwość spłaty w walucie obcej przewidują obecnie: art. 69 ust 3 prawa bankowego oraz art. 7b ustawy o kredycie konsumenckim, wprowadzone ustawą z 29.07.2011 o zmianie ustawy prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 11.08.2011), jednakże spłata w walucie obcej przy kredycie indeksowanym jest uprawnieniem jedynie kredytobiorcy-konsumenta. Wierzyciel nie może domagać się spłaty w walucie obcej. Zgodnie z art. 358 ¹ §1kc jeżeli przedmiotem zobowiązania od chwili jego powstania jest suma pieniężna, spełnienie świadczenia następuje przez zapłatę sumy nominalnej. Skoro kredyt miał być spłacany w PLN Bank może domagać się spełnienia świadczenia w PLN a nie w CHF.

W niniejszej sprawie mamy jednak do czynienia z nieważną umową. Sytuacji takiej dotyczy trzecie żądanie ewentualne, i powództwo w tym zakresie jest częściowo uzasadnione.

Przy nieważności umowy do rozliczeń stron zastosowanie znajdą przepisy art. 405-411k.c. regulujące bezpodstawne wzbogacenie. Zgodnie z art. 405kc kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe zwrotu jej wartości. Obowiązkiem stron umowy kredytu jest wzajemne zwrócenie świadczeń. Roszczenia stron mają charakter odrębny (niezależny), co oznacza, że nie ulegają automatycznie wzajemnej kompensacji i konsument może żądać zwrotu w całości spłaconych rat kredytu niezależnie od tego, czy i w jakim zakresie jest dłużnikiem banku z tytułu zwrotu nienależnie otrzymanej kwoty kredytu. [uchwała SN z 7.05.2021 IIICZP 6/21]. Powód domagał się zasądzenia kwoty 128.602,67zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia następnego po doręczeniu pisma rozszerzającego powództwo. Żądanie jest uzasadnione co do kwoty 88.999,97zł [tj. wypłaconego kredytu – kwota wynika z sumy wypłaconych transz k-199-203]. Żądanie zasądzenia wynagrodzenia z tytułu korzystania przez pozwanych z kapitału jest bezzasadne. Brak jest podstaw prawnych do tego, by kredytobiorca w ramach rozliczenia nieważnej umowy na podstawie przepisów o nienależnym świadczeniu "płacił za korzystanie z pieniędzy", a zobowiązania zwrotu świadczeń obu stron powstają i stają się wymagalne z momentem orzeczenia o nieważności umowy [podzielono w tym względzie stanowisko SA w Białymstoku zawarte w wyroku z 20.02.2020 IACa 635/19]. Ponadto domaganie się wynagrodzenia za korzystanie z kapitału w związku z ustaleniem nieważności umowy kredytu w wyniku zastosowania niezgodnych z prawem klauzul, w oparciu o krajowe przepisy kodeksu cywilnego należałoby ocenić jako sprzeczne prawem europejskim w świetle doktryny stosowania sankcji za naruszenie prawa UE. Zgodnie z artykułem 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 w interesie konsumentów, jak i konkurentów, Państwa Członkowskie zapewniają stosowanie i skuteczne środki mające na celu zapobieganie stałemu stosowaniu nieuczciwych warunków w umowach zawieranych przez sprzedawców i dostawców z konsumentami. Artykuł 23 dyrektywy 2008/48 o kredycie konsumenckim w części „Sankcje”, stanowi: „Państwa członkowskie ustanawiają przepisy dotyczące sankcji mających zastosowanie w przypadku naruszenia przepisów krajowych przyjętych zgodnie z niniejszą dyrektywą i podejmują wszelkie niezbędne działania w celu zapewnienia stosowania tych sankcji. Przewidziane sankcje muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. W TSUE ochrona konsumentów leży w interesie publicznym. Trybunał wypowiedział się , że w świetle dyrektywy w sprawie mów o kredyt konsumencki nr 2008/48 WE niedopuszczalne jest osłabienie sankcji pobawienia odsetek, gdyż prowadziłoby to do przekreślenia zniechęcającego jej charakteru ( sprawy C-565/12 Credit Lyonais; C 382/92 Komisja przeciwko Zjednoczonemu Królestwu). Na podstawie art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13, analogicznie musi być ocenione pozbawienie prawa banku do odsetek w wyniku nieważności umowy kredytu w całości zgodnie z prawem krajowym. To oznacza, że wnioski ze sprawy C-565/12 należy stosować analogicznie w stosunku do spraw na tle umów o kredyty frankowe toczących się na gruncie dyrektywy 93/13. Przedmiotowe normy prawa UE w tym zakresie dotyczą bowiem tego samego zagadnienia stosowania sankcji za naruszenie prawa UE w ramach jednolitego systemu ochrony konsumentów UE. Zasada ta musi więc również mieć zastosowanie do roszczeń banków o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału, kierowanych do kredytobiorców frankowych.

Pozwani poinformowani na rozprawie w dniu2.06.2022r. o obowiązkach i możliwych negatywnych dla nich konsekwencjach związanych z ustaleniem nieważności oświadczyli zażądali stwierdzenia nieważności umowy,

Na zasadzie art. 235 ² §1 pkt 2kpc pominięto dowody z opinii biegłych z zakresu finansów i bankowości oraz rachunkowość, bankowość, finanse, są zbędne wobec ustalenia nieważności umowy w świetle art. 385 ¹ §1kc.

W świetle powyższego na zasadzie art. 15zzs ² ustawy z 2.03.2020r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych zamknięto rozprawę na posiedzeniu niejawnym i w pkt 1 oddalono powództwo główne oraz dwa pierwsze ewentualne, w pkt 2 na mocy art. 405 kc zasądzono kwotę 88.999,97zł. O odsetkach orzeczono na zasadzie art. 481kc, zasądzono je od dnia wyrokowania. Całkowita bezskuteczność umowy kredytu staje się trwała (definitywna) wtedy, gdy należycie poinformowany o niedozwolonym charakterze postanowienia (bez którego umowa nie może wiązać) i jego konsekwencjach konsument nie wyraził świadomej i wolnej zgody na postanowienie, a jeżeli utrzymanie umowy jest możliwe po jej uzupełnieniu - sprzeciwił się temu uzupełnieniu [uchwała SN z 7.05.2021 IIICZP 6/21]. Powodów poinformowano na rozprawie 11.05.2022r. Tym samym odsetki należą się od wyrokowania. W pkt 4 na zasadzie art. 100kpc zniesiono wzajemnie koszty postępowania