Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 marca 2019 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Tadeusz Trojanowski
Protokolant:	sekretarz sądowy Anna Szpręgiel

po rozpoznaniu w dniu 26 marca 2019 roku w Gliwicach

sprawy z powództwa J. M.

przeciwko A. B.

o zapłatę

1.  w całości utrzymuje w mocy nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym (z weksla) z dnia 11 czerwca 2018 roku wydany w sprawie I Nc 125/18;

2.  nakazuje pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Gliwicach kwotę 165,89 (sto sześćdziesiąt pięć 89/100) złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

SSO Tadeusz Trojanowski

Sygn. Akt I C 526/18

UZASADNIENIE

Powód J. M. pozwem skierowanym przeciwko A. B., wniósł o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym na podstawie weksla oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu. Uzasadniając żądanie pozwu, powód wskazał, że strony zawarły umowę pożyczki na mocy której powód przekazał pozwanemu kwotę 310.000 zł, której to zwrot została zabezpieczony w formie weksla in blanco wraz z dołączoną deklaracją wekslową.

A. B. wniósł zarzuty do nakazu zapłaty Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 11 czerwca 2018 r. sygn. akt. I Nc 125/18 podnosząc zarzuty zaspokojenia wierzyciela oraz potrącenia na podstawie art. 493 § 3 k.p.c. nadto wniósł o uchylenie zaskarżonego nakazu zapłaty w całości wraz z zasądzeniem od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego(k.26).

W odpowiedzi na zarzuty powód wniósł o nieuwzględnienie w całości wniosków i twierdzeń przedstawionych w zarzutach do nakazu zapłaty Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 11 czerwca 2018 r., wydanego w sprawie o sygn. akt I Nc 125/18, oddalenie wniosków dowodowych przedstawionych przez stronę pozwaną jako powołane z naruszeniem art. 247 k.p.c., a nadto powód w całości podtrzymał stanowisko przedstawione w pozwie(k.45).

Sąd ustalił, następujący stan faktyczny:

Strony w dniu 01 luty 2013 w Z. zawarły umowę pożyczki na kwotę 310.000 zł na czas od 01.02.2013 do 01.03.2013. Wskazana umowa pożyczki została zabezpieczona w formie weksla in blanco wraz z dołączoną deklaracją wekslową. Weksel w dniu 13 listopada 2017 r. został przez powoda wypełniony na kwotę 518.477,12 zł.

(dowód: umowa pożyczki, k. 8; deklaracja wekslowa, k.9; weksel, k.19 )

Powód w dniu 22 maja 2018 wezwał do wykupu weksla, który stanowił zabezpieczenie umowy pożyczki z dnia 1 lutego 2013 na kwotę 518.477,12 zł.

(dowód: wezwanie do wykupu weksla, k. 10 )

Pozwany aktem notarialnym rep. (...)nr (...) zawarł w dniu 28 stycznia 2013 r. z M. M. umowę sprzedaży nieruchomości gruntowej należącej do pozwanego wpisanej w księdze wieczystej (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Wodzisławiu Śląskim dla nieruchomości gruntowej położonej w gminie L. oznaczonej numerami ewidencyjnymi działek (...) o łącznej powierzchni 2,9395 ha sprzedanej na rzecz M. M. za kwotę 500.000 zł, która to kwota została zapłacona w całości gotówką.

(dowód: wypis aktu notarialnego, k. 29-32 )

Pozwany zawarł w dniu 21 listopada 2013 roku pomiędzy Regionalnym Zarządem Gospodarki Wodnej w G. umowę dzierżawy o nr (...), której przedmiotem była nieruchomość oznaczona w ewidencji gruntów i budynków Starostwa Powiatowego w W., jako działki nr (...), część (...) oraz część dz. (...) o łącznej powierzchni 4,1532 ha, stanowiące własność Skarbu Państwa w trwałym zarządzie Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w G., zapisane w Księdze Wieczystej nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Wodzisławiu Śląskim.

(dowód: umowa dzierżawy, k. 33 )

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane wyżej dowody z dokumentów, które pomimo, że były kwestionowane przez stronę pozwaną, a zarzuty nie zostały poparte dowodami ani też nie zostały uprawdopodobnione w myśl art. 6 k.c. Sąd nie dostrzegł również jakichkolwiek podstaw do zakwestionowania ich mocy dowodowej. Stąd też, ta kategoria dowodów została obdarzona w całości walorem wiarygodności.

Oddalono wnioski dowodowe pozwanego dotyczące świadków dotyczących ”ich wzajemnych rozliczeń co do ośrodka w B. i ustalonej kwoty zobowiązań” albowiem nie uprawdopodobniono nawet bezpośredniego związku przedmiotowej umowy pożyczki z rozliczeniami co do ośrodka w B., a ponadto zgodnie z zasadami dowodowymi z art.247 kpc nie jest dopuszczalny dowód ze świadków i przesłuchania stron przeciwko osnowie i ponad osnowę dokumentów .

Oddalono również wnioski dotyczące dowodów „z akt” wskazanych w zarzutach i o przesłuchanie świadków M. T., J. F., B. F. i K. G. na okoliczność „lichwiarskiej działalności” powoda jako powoływane jedynie dla zwłoki. Sądy badają każdą sprawę indywidualnie i nawet gdyby w danych aktach były ustalenia co do zarzucanej „lichwiarskiej działalności” to nie można automatycznie w tej sprawie założyć takiego charakteru przedmiotowej czynności prawnej. Ponadto-czemu nie zaprzeczono- strony pozostawały w bliskich przyjacielskich relacjach, często spotykały się prywatnie a przy tym obydwie strony uczestniczyły u siebie nawzajem w najważniejszych wydarzeniach rodzinnych (k.46), co kłóci się z potocznym wyobrażeniem „ lichwiarza” jako osoby obcej wyzyskującej trudne położenia przypadkowego kontrahenta. Na marginesie-obok merytorycznych rozważań- można także wzmiankować fakt , że pełnomocnik pozwanego powołuje się na dokumenty, które w jego kancelarii ”nie zachowały się”. Używając określeń typu „cwaniactwo”(k.48) nie tłumaczy nawet dlaczego -w przypadku pozwanego- miało dojść do przedawnienia karalności i dlaczego pozwany dopiero w toku procesu podnosił te kwestie .

Ponadto prawo polskie nie zna dowodu z akt a jedynie dowód z dokumentów , których w tym przypadku nie dołączono, a nawet nie podjęto trudu w celu ich uzyskania, mimo iż pełnomocnik pozwanego był pełnomocnikiem w powoływanych sprawach. Należy jednak podkreślić, iż radca prawny F. W. został zawieszony w czynnościach(k.65) przy czym nie można wykluczyć-co pozostaje za kognicją tut. sądu- iż miało to związek ze sposobem prowadzenia niniejszej sprawy( vide k.66; 00:06:05); na marginesie można nadmienić iż złożenie wniosku o odroczenie rozprawy w przeddzień rozprawy jest wyrazem przewlekania postępowania. Ponadto, jak słusznie zauważył pozwany(k.46), dokładna lektura zarzutów wskazuje , że zarzucana „groźba” dotyczy innych czynności niż przedmiotowa umowa pożyczki z 1.02.2013 r., weksel i deklaracja wekslowa. Nie zgłoszenie do organów ścigania w stosownym czasie kwestii podnoszonych obecnie przez pozwanego pozwala na wniosek, że obie strony czuły się związane zawartą umową; oświadczenia woli w przedmiocie groźby nie zgłoszono. Samo oświadczenie pełnomocnika pozwanego, że pozwany nie podpisał umowy ani weksla jest gołosłowne.

Pozostałe wnioski pozwanego były spóźnione, zmiana pełnomocnika nie usprawiedliwia naruszania rygorów postępowania wywołanego wniesieniem pozwu w postępowaniu nakazowym z weksla. Zastępca pełnomocnika został ustanowiony pismem z 11.02.1019 (k.86), o terminie wiedział od 8.03.2019r., mógł zatem przygotować ewentualnie stosowne pismo procesowe przed rozprawą, skoro strona pozwana sama przyznała na rozprawie , że pisma pozwanego były „chaotyczne”. Wniosek o grafologa –wobec wewnętrznie sprzecznych twierdzeń pozwanego w tym twierdzeń pisemnych iż jednak podpisał on „jakieś dokumenty nie pamięta jakie”(k.49) dokumenty- był ponadto bezprzedmiotowy i obliczony na przeciąganie procesu; jedynie gdy strona stanowczo twierdzi że jej podpis jest sfałszowany można by rozważać badanie grafologiczne; specyficzne twierdzenie, że pozwany i jego żona „mogli swobodnie mając podpis pozwanego wymazać pierwotny tekst wpisując w to miejsce nowy” pojawiło się dopiero w kolejnym piśmie pozwanego. Już w ustnych motywach wskazywano na sprzeczność i przejawy niefrasobliwości: w dniu sporządzenia aktu notarialnego z dnia 28 stycznia2013 r. „umowa została zniszczona wraz z wekslem i deklaracją wekslową”-(k.49) skoro weksel wraz z deklaracją miał być zniszczony to znaczy , że uprzednio istniał czyli, że był podpisany(sam blankiet wekslowy bez podpisu nie jest wekslem). Skoro dłużnik poprzestaje na twierdzeniu wierzyciela, że istotne dowody zostały zniszczone, to cechuje się niefrasobliwością i nie może następnie podważać dokumentów-bo miały być zniszczone. Strona ,która przedstawia rozbieżne wersje-co oczywiste- nie mówi prawdy; kto nie mówi prawdy jest mniej wiarygodny od osoby , która przedstawia spójną wersję popartą dokumentami jest bardziej wiarygodna, a ocena wiarygodności jest kodeksowym zadaniem sądu.

Twierdzenia pozwanego były wewnętrznie sprzeczne, a w ramach danych wersji-nielogiczne, co także miało wpływ na oddalenie wniosków dowodowych. Nie można dowodzić jednocześnie rozbieżnych faktów. Twierdzenie, że strony nie zawierały”... żadnej umowy, jedynie umówili się że pozwany zapłaci za lodówki..” miało być udowodnione umową dzierżawy, z której takie czynności nie wynikają (k.33) a zatem w świetle dalszych twierdzeń należy je przyjąć za gołosłowne. Podobnie bezskutecznie powołano akt sprzedaży nieruchomości żonie powoda na okoliczność ,że „rozliczenia między stronami przestały istnieć”, gdyż z samego tamtego dokumentu wniosku takiego wywieść nie można. W chaotycznej relacji pozwanego nie można odnaleźć nawet logicznego ciągu poszlak. Skoro –po rzekomej wpłacie powodowi kwoty 500.000 zł- pozwany „uważał że rozliczenia między stronami przestały istnieć”(k.27) to oznacza to ,że wcześniej zobowiązanie do zapłaty kwoty 310.000 zł istniało.

Kwestia zakresu pełnomocnictwa, obejmującego upoważnienie do składania oświadczeń też materialno-prawnych, jest drugorzędna gdyż-niezależnie od wewnętrznej sprzeczności zarzutów nr 1 i 2 (k.26) – brak ustawowych przesłanek potrącenia wobec dokumentów wymienionych w art.485 kpc do którego odsyła art.493 par.3 kpc. Zaznaczyć należy , że pełnomocnik pozwanego nawet nie złożył dokumentów dotyczących kwot 160 .000 zł i 50000zł- samo oświadczenie pełnomocnika na posiedzeniu, że posiada dokumenty w procesie kontradyktoryjnym jest bezprzedmiotowe.

Sąd zważył:

Powództwo jest zasadne, dlatego też nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym należało utrzymać w mocy w całości zgodnie z art. 496 k.p.c.

W rozpatrywanej sprawie powód domagał się wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym gdzie wywodzi swoje żądanie wskazane w pozwie z wystawionego przez pozwanego, a następnie wypełnionego przez powoda weksla in blanco.

Oceniając zasadność zarzutów pozwanego, należy rozważyć na wstępie dopuszczalność odwoływania się w procesie, którego przedmiotem jest zobowiązanie wekslowe do treści stosunku prawnego, będącego podstawą wystawienia weksla.

Stosownie do art. 17 Prawa wekslowego, osoby, przeciw którym dochodzi się praw z weksla, nie mogą wobec posiadacza zasłaniać się zarzutami, opartymi na swych stosunkach osobistych z wystawcą lub z posiadaczami poprzednimi, chyba że posiadacz, nabywając weksel, działał świadomie na szkodę dłużnika. Przepis ten a contrario wskazuje, że dłużnik wekslowy może podnosić wszelkie zarzuty wynikające z jego stosunków osobistych z dochodzącym zapłaty posiadaczem weksla, nie wyłączając zarzutów ze stosunku, na podstawie którego weksel wystawiono.

Jednoznacznie stwierdzić należy, że pozwany dłużnik wekslowy może co do zasady kwestionować istnienie stosunku prawnego, który był podstawą wystawienia weksla, może w tym celu również powoływać się na nieważność umowy. W szczególności dłużnik może zgłosić, w przypadku weksla in blanco, zarzut wypełnienia weksla niezgodnie z porozumieniem wekslowym zawartym przez strony. Jednak ciężar udowodnienia zasadności zarzutu opartego na stosunku podstawowym spoczywa zawsze na dłużniku, wierzyciel bowiem przedstawia dowód istnienia zobowiązania w postaci weksla (tak m.in. orzeczenie SN z 2 maja 1930 r. – II C 97/30, RPES 1930,s.201; orzeczenie SN z 24.10.1962 r. - 2 CR 976/61, OSN 1964, poz. 27; orzeczenie SN z 28.10.1963 r. – II CR 249/63, OSN 1965, poz. 208; orzeczenie SN z 24.02.1928 r. – I C 273/27, Zb.Orzecz. SN 1928, poz. 27). W niniejszym postępowaniu pozwany pomimo wniesienia zarzutów co do istnienia stosunku prawnego nie udowodnił w sposób dostateczny zasadności swoich zarzutów.

Należy bezsprzecznie wskazać, że pozycja wierzyciela wekslowego jest w procesie bardzo silna, gdyż na jego podstawie posiadacz weksla może wytoczyć powództwo przeciwko dłużnikom wekslowym i nie musi przy tym wykazywać podstawy gospodarczej zobowiązania, ani tego, że ona w ogóle istniała (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 30 września 1959 roku, NP z 1960 roku, Nr 6, poz. 859).

W procesie wytoczonym przez wierzyciela wekslowego przeciwko dłużnikowi wekslowemu ze zobowiązania wekslowego, Sąd w pierwszej kolejności bierze pod uwagę treść i prawidłowość wypełnienia weksla. W pierwszej kolejności należy wskazać, że weksel w chwili przedstawienia go do realizacji powinien zawierać wszystkie cechy ważności, co ma szczególne znaczenie przy wekslu in blanco. Wypełnienie weksla musi bowiem nastąpić przed wniesieniem pozwu i nie jest możliwe dokonanie późniejszych uzupełnień. Następnie, weksel nie może nasuwać wątpliwości, co do swej prawdziwości. Zasada ta odnosi się, zarówno do samej osnowy weksla, jak i do stanu dokumentu, (w szczególności Sąd powinien zbadać, czy na wekslu nie ma śladów podrobienia lub przerobienia dokumentu, wskazujących na jego sfałszowanie). Wreszcie po trzecie, Sąd nie bada zgodności weksla z treścią stosunku podstawowego łączącego strony. Wypełnienie weksla in blanco niezgodnie z treścią stosunku podstawowego nie ma żadnego wpływu na jego ważność. Okoliczność ta jednak stanowi przedmiot badania Sądu, jeżeli pozwany zgłasza zarzut odpowiedniej treści.

W niniejszej sprawie weksel przedstawiony przez powoda, w oparciu o który dochodzona jest należność wekslowa, spełnia w zakresie swej treści wymagania, o których mowa w art. 101 pkt. 1-7 Prawa wekslowego, a zatem zawiera nazwę ,,weksel” w samym tekście dokumentu, przyrzeczenie bezwarunkowej zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej (kwoty 518.477,12 zł), zawiera wskazanie terminu płatności (tj. dzień 01 czerwca 2018 roku), miejsce płatności (Z.), określenie podmiotu, na rzecz którego lub na którego zlecenie zapłata ma być dokonana (tj. J. M.), datę i miejsce wystawienia weksla (Z. 13 listopada 2017 roku), czytelny podpis wystawcy weksla ( B. A.).

Przedmiotowy weksel nie nasuwa też wątpliwości, co do swej prawdziwości. Jest zatem wekslem ważnym, z którego wynika ważne zobowiązanie wekslowe, którego powód może dochodzić na drodze postępowania sądowego.

W niniejszej sprawie jednak, pozwany wniósł zarzuty od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, wydanego na podstawie przedmiotowego weksla.

W związku z powyższym faktem, należy podkreślić, iż w momencie podniesienia przez dłużnika zarzutów wynikających ze stosunku podstawowego, spór z płaszczyzny prawa wekslowego, na którym oparty był pozew wniesiony w postępowaniu nakazowym, przenosi się na płaszczyznę stosunku prawa cywilnego (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2006 roku, IV CSK 15/05, Lex nr 179731). Jednak to pozwany ponosi ciężar dowodu, że roszczenie powoda z tego stosunku nie istnieje (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 czerwca 2005 roku, V CK 780/04, niepubl.). Jeżeli występujący z powództwem o zapłatę, jako remitent weksla własnego wystawionego przez pozwanego potwierdzi swe prawo dokumentem o cechach określonych w art. 101 Prawa wekslowego, a pozwany nie udowodni zarzutów tamujących lub niweczących, Sąd uwzględni żądanie na podstawie art. 28 ust. 2 w zw. z art. 104 ust. 1 Prawa wekslowego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 listopada 1999 roku, I CKN 215/98, OSNC 2000/7-8, poz. 128).

W pierwszej kolejności, pozwany podnosi zarzut potrącenia na podstawie art. 493 § 3 k.p.c. przedstawiając argument zaspokojenia wierzyciela (w dacie 20 stycznia 2013 r. kwotą 160.000 zł; w dacie 28 stycznia 2013 r. kwotą 500.000 zł; w dacie 8 czerwca 2015 r. kwotą 50.000 zł).

Sąd nie uznał zarzutów pozwanego za skuteczne.

Po pierwsze należy jednoznacznie wskazać, iż potrącenie zgodnie z art. 498 § 1 k.c. ma zastosowanie gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, a wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem. W przedmiotowej sprawie pozwany przedstawił jako dowód na zarzut potrącenia akt notarialny zawarty z żoną powoda na sprzedaż nieruchomości o wartości 500.000 zł. W myśl wyżej wymienionego art. oraz na podstawie toczącego się postępowania pomiędzy powodem, a pozwanym nie można uznać wskazanej umowy sprzedaży nieruchomości zawartej w formie aktu notarialnego za podstawę do potrącenia z uwagi na brak najważniejszej przesłanki zastosowanej w art. 498 § 1 k.c. czyli jedności stron jako osób, które względem siebie są jednocześnie dłużnikami i wierzycielami. W niniejszej sprawie pozwany wniósł zarzut potrącenia oparty na dokumencie, który stanowi dowód zawarcia umowy pomiędzy pozwanym, a osobą trzecią.

Odnosząc się do pozostałych zarzutów pozwanego- wobec powyższych rozważań- sąd nie mógł ich uwzględnić z uwagi na brak udowodnienia wskazanych argumentów w myśl art. 6 k.c., ponadto pozwany w zarzutach na pozew oraz w toku postępowania sądowego przedstawiał sprzeczne co do siebie stanowiska na różnych etapach niniejszej sprawy. Zarzuty te jednak nie znajdują oparcia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym.

Z tych też wszystkich względów Sąd uwzględnił powództwo, utrzymując w mocy nakaz zapłaty z dnia 11 czerwca 2018 roku wydany przez tutejszy Sąd w sprawie I Nc 125/18

Z kolei o nie uiszczonych kosztach sądowych, tj. o zwrocie kosztów podróży oraz tytułem zwrotu utraconego zarobku w związku ze stawiennictwem na rozprawie w dniu 22 stycznia 2019 świadka D. S. orzeczono na podstawie art. 85 ust. 1, 2 i 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. nr 167 poz. 1398 ze zmianami).

Mając na uwadze całokształt okoliczności sprawy, powyższe rozważania i na podstawie wyżej powołanych przepisów Sąd Okręgowy orzekł, jak w sentencji.