Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 czerwca 2025 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:

Sędzia Sądu Okręgowego Katarzyna Banko

po rozpoznaniu w dniu 26 czerwca 2025 roku w Gliwicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa D. M. (1)

przeciwko D. M. (2)

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 10.817,00 (dziesięć tysięcy osiemset siedemnaście) złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono tytułem zwrotu kosztów procesu;

3.  nakazuje pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Gliwicach kwotę 1.869,90 (tysiąc osiemset sześćdziesiąt dziewięć 90/100) złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

SSO Katarzyna Banko

Sygn. akt I C 461/24

UZASADNIENIE

Powód D. M. (1) domagał się zasądzenia od pozwanego D. M. (2) kwoty 405.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 11 stycznia 2024r. tytułem zwrotu przedmiotu darowizny oraz zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powyższego żądania podano, że powód jest ojcem pozwanego. W dniu 27 lipca 2021r. powód dokonał na rzecz pozwanego dwóch darowizn pieniężnych na łączną kwotę 750.000 zł. Darowizny zostały dokonane przelewem z rachunku bankowego powoda i jego małżonki na rachunek pozwanego. Nadto w dniu 5 kwietnia 2022r. przed notariuszem K. Ś. w Kancelarii Notarialnej w T., na podstawie umowy darowizny za numerem aktu (...), powód i jego małżonka G. M. darowali pozwanemu z nieruchomości objętej księgą wieczystą (...) Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach, działkę nr (...), powstałą na podstawie ostatecznej decyzji Burmistrza Miasta K. z dnia 25 lutego 2022r. z podziału działki nr (...) oraz z nieruchomości objętej księgą wieczystą (...) Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach, działkę nr (...) powstałą na postawie ostatecznej decyzji Burmistrza Miasta K. z dnia 25 lutego 2022r. z podziału działki (...), położonej w K., gminie K.. Wartość tych nieruchomości będących przedmiotem umowy darowizny określono na kwotę 60.000 zł. Na podstawie wniosku o założenie dla objętych darowizną działek nowej księgi wieczystej zostały one ujawnione w księdze wieczystej (...) Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach, gdzie jako jedyny właściciel figuruje pozwany. Darowizny zostały dokonane na rzecz pozwanego, by mógł dofinansować budowę domu dla jego rodziny wznoszonego na działkach będących przedmiotem darowizny z dnia 5 kwietnia 2022r. Relacje stron zaczęły się sukcesywnie pogarszać pod koniec 2022r. W październiku 2022r. G. M. wyrzuciła powoda z domu, lecz następnie w grudniu 2022r. poprosiła o pojednanie. Wówczas powód ponownie zamieszkał w domu stron przy ulicy (...) w K.. W lutym 2023r. powód przebył zabieg operacyjny endoprotezy prawego biodra, w związku z czym poruszał się o kulach. W dniu 4 kwietnia 2023r. w godzinach wieczornych około 20:00 do domu powoda i jego żony przyszedł pozwany i zaczął powodowi ubliżać, obrażać i wyzywać, a także grozić pobiciem. Pozwany wraz z żoną powoda G. M. oświadczyli, że nie życzą sobie jego obecności w tym domu. G. M. fizycznie zaatakowała powoda, pobiła go i uderzała nożyczkami. Następnego dnia, tj. 5 kwietnia 2023r., we wczesnych godzinach porannych – około 6.30 – 7:00 pozwany wraz z G. M. wypchnęli powoda z domu oraz wyrzucili przed dom jego rzeczy. Brat powoda R. M. zawiózł powoda do jego miejsca pracy w B., gdzie do dzisiaj zamieszkuje. Pozwany zerwał z powodem wszelkie kontakty – zablokował jego telefon, uniemożliwiając jaką jakąkolwiek rozmowę, izolując go w ten sposób od wnuczek. Nadto, mimo przyjętego na siebie jeszcze w grudniu 2022r. zobowiązania spłaty pożyczki udzielonej mu przez powoda w kwocie 50.000 zł na wykończenie domu w lipcu 2023r. zaprzestał spłacania uzgodnionych rat – łącznie zwrócił jedynie kwotę 9.000 zł. Powód zdecydował się na odwołanie darowizny. Uczynił to pisemnym oświadczeniem z dnia 15 grudnia 2023r. Jednocześnie wezwał pozwanego do niezwłocznego i dobrowolnego zwrotu przedmiotu darowizny poprzez zapłatę kwoty 405.000 zł, na którą składa się kwota 375.000 zł stanowiąca połowę wartości dokonanych na rzecz pozwanego darowizn pieniężnych oraz kwota 30.000 zł stanowiąca połowę wartości nieruchomości będących przedmiotem umowy darowizny z dnia 5 kwietnia 2022r. Powód dodał, że darowizny były dokonywane z majątku wspólnego, dlatego też domaga się on zwrotu połowy ich wartości. W dniu 3 lipca 2023r. powód zawarł z G. M. umowę majątkową małżeńską, mocą której ustanowiono w jego małżeństwie ustrój rozdzielności majątkowej. Na darowanych działkach pozwany wybudował dom, co oznacza, iż poniósł nakłady przewyższające z pewnością wartość dokonanej darowizny. W związku z powyższym powód domaga się zasądzenia na jego rzecz połowy wartości darowanych nieruchomości w pieniądzu, tj. kwoty 30.000 zł, w miejsce żądania przeniesienia na jego rzecz ½ udziału we współwłasności tych nieruchomości.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na jego przecz kosztów procesu wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powyższego stanowiska pozwany podał, że nigdy nie dopuścił się wobec powoda żadnych niewłaściwych zachowań, ani działań lub zaniechań, które można by zakwalifikować jako rażącą niewdzięczność w rozumieniu art. 898 § 1 k.c.

Sąd ustalił co następuje:

Powód jest ojcem pozwanego. Relacje stron do wiosny 2023r. układały się dobrze.

Powód D. M. (1) i G. M., matka pozwanego zawarli związek małżeński w dniu 12 marca 1988r. Z tego małżeństwa mają czworo dzieci, w tym pozwanego. Powód prowadził działalność gospodarczą – (...), a matka pozwanego zajmowała się prowadzeniem domu, nadto pomagała mężowi w prowadzeniu szwalni. Rodzina zamieszkiwała w K. przy ulicy (...).

Pozwany w latach 2020 – 2021 na działce położonej w K., która stanowiła własność powoda wybudował budynek jednorodzinny. Dom został wzniesiony systemem gospodarczym. Pozwany ponosił tylko koszty zakupu materiałów, gdyż sam wykonywał roboty budowlane, zaś materiały zakupił ze swoich dochodów oraz dochodów żony ze sprzedaży mieszkania. Pozwany sprzedał tę nieruchomość za 750.000 zł, a środki te wpłynęły na konto powoda jako właściciela nieruchomości. W dniu 27 lipca 2021r. powód dokonał na rzecz pozwanego dwóch darowizn pieniężnych na łączną kwotę 750.000 zł. Darowizny zostały dokonane przelewem z rachunku bankowego powoda i jego małżonki na rachunek pozwanego. Powód oddał je pozwanemu formalnie jako darowiznę, by uniknąć podatku . dowód: zeznania świadka J. M. (1) zapis audio - video przebiegu rozprawy z dnia 10 marca 2025r. k. 236, wydruki k. 10 – 13, przesłuchanie stron – zapis audio - video przebiegu rozprawy z dnia 2 czerwca 2025r. k.286

Następnie rodzina M. podjęła decyzję o sprzedaży nieruchomości położonych w K. przy ulicy (...). Powód i G. M. nabyli nieruchomość położoną w K. przy ulicy (...) o powierzchni 50 arów. Nieruchomość ta została podzielona na 9 działek, przy czym na jednej z nich powód i G. M. wybudowali dla siebie dom jednorodzinny (KW nr (...)), na działce nr (...) (Kw nr (...)) posadowili budynek kontenerowy, zaś działki sąsiednie podarowali dzieciom, w tym pozwanemu działki nr (...). W dniu 5 kwietnia 2022r. przed notariuszem K. Ś. w Kancelarii Notarialnej w T., na podstawie umowy darowizny za numerem aktu (...), powód i jego małżonka G. M. darowali pozwanemu D. M. (2) z nieruchomości objętej księgą wieczystą (...) Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach, działkę nr (...), powstałą na podstawie ostatecznej decyzji Burmistrza Miasta K. z dnia 25 lutego 2022r. (nr (...). (...) (...)) z podziału działki nr (...) oraz z nieruchomości objętej księgą wieczystą (...) Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach, działkę nr (...) powstałą na postawie ostatecznej decyzji Burmistrza Miasta K. z dnia 25 lutego 2022r. (nr (...). (...) (...)) z podziału działki (...), położonej w K., gminie K.. Wartość tych nieruchomości będących przedmiotem umowy darowizny określono na kwotę 60.000 zł. Na podstawie wniosku o założenie dla objętych darowizną działek nowej księgi wieczystej zostały one ujawnione w księdze wieczystej nr (...) Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach, gdzie jako jedyny właściciel figuruje pozwany. dowód: wypis umowy darowizny za numerem aktu (...), wydruk z księgi wieczystej Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach nr (...) k. 14 – 25, zeznania świadka J. M. (1) zapis audio - video przebiegu rozprawy z dnia 10 marca 2025r. k. 236, przesłuchanie stron – zapis audio - video przebiegu rozprawy z dnia 2 czerwca 2025r. k.286

W okresie epidemii powód przebywał w szpitalu w związku z operacją wyrostka robaczkowego. Sprawami związanymi z pobytem powoda w szpitalu zajmował się pozwany. przesłuchanie stron – zapis audio - video przebiegu rozprawy z dnia 2 czerwca 2025r. k.286

W 2022r. powód i G. M. rozpoczęli budowę nowego domu położonego w K. przy ulicy (...). Pozwany wraz z rodziną zamieszkiwał wówczas w wyjmowanym domu, gdyż nieruchomość przy ulicy (...) była już sprzedana, natomiast budynek przy ulicy (...) był jeszcze w budowie. Trwała także budowa domu powoda i jego żony, dlatego pozwany użyczył rodzicom i rodzeństwu część domu, który sam wówczas wynajmował. Powód wraz z córką U. M. wyprowadzili się tego lokalu latem 2022r. i zamieszkali w budynku przy ulicy (...). Wkrótce też do tego budynku wprowadziła się G. M.. Pozwany wraz z rodziną do nowego domu przy ulicy (...) wprowadził się dzień przed Wigilią w 2022r. W tym czasie relacje stron były dobre, pozwany pomagał rodzicom w załatwianiu różnych formalności związanych z budową domu, w szczególności pomagał załatwić dotację na docieplenie domu, piec do domu. dowód: zeznania świadków J. M. (1), G. M., zapis audio - video przebiegu rozprawy z dnia 10 marca 2025r. k. 236, korespondencja sms powoda z synem w dniach 2 i 3 2023r. k. 220, przesłuchanie stron – zapis audio - video przebiegu rozprawy z dnia 2 czerwca 2025r. k.286

Na przełomie czerwca i lipca 2022r. córka powoda a siostra pozwanego – U. M. znalazła w telefonie powoda zdjęcia i korespondencję z J. K.. U. M. powiedziała o tym pozwanemu, a miesiąc później matce G. M.. dowód: zeznania świadka G. M. zapis audio - video przebiegu rozprawy z dnia 10 marca 2025r. k. 236

W październiku 2022r. G. M. po odkryciu kolejnych dowodów zdrady męża, uderzyła powoda w twarz i zażądała od niego wyprowadzki. Powód opuścił dom położony w K. przy ulicy (...). Pozwany utrzymywał w tym czasie kontakt z powodem, zawodził mu do jego miejsca zamieszkania różne rzeczy. G. M. zależało jednak na ratowaniu małżeństwa dlatego w grudniu 2022r. pozwoliła powodowi na powrót do domu. W dniu 8 grudnia 2022r. powód wprowadził się do domu położonego w K. przy ulicy (...). dowód: zeznania świadka J. M. (1), G. M. zapis audio - video przebiegu rozprawy z dnia 10 marca 2025r. k. 236, przesłuchanie stron – zapis audio - video przebiegu rozprawy z dnia 2 czerwca 2025r. k.286

W lutym 2023r. powód przeszedł operacje wstawienia endoprotezy stawu biodrowego. Powód wrócił do sprawności po około 3 tygodniach, ale nadal korzystał z kuli. dowód: zeznania świadka G. M., zapis audio - video przebiegu rozprawy z dnia 10 marca 2025r. k. 236, przesłuchanie stron – zapis audio - video przebiegu rozprawy z dnia 2 czerwca 2025r. k.286

W dniu 5 kwietnia 2023r. pomiędzy powodem a żoną G. M. doszło do kłótni. W domu przebywała wówczas córka stron U. M.. G. M. nagrywała rozmowę z powodem i kiedy powód to zauważył to chciał zniszczyć telefon żony, przy okazji ugryzł ją w prawą rękę (ramię), doszło wówczas do rękoczynów między nimi. Następnego dnia powód opuścił dom położony przy K. 60 i zamieszkał w B. w budynku swojej hurtowni. W dniu 5 kwietnia 2023r. powód wysłał do pozwanego wiadomość przekazując mu, ze doszło do awantury pomiędzy nim a żoną G. M.. Po tym zdarzeniu zarówno G. M., jaki powód byli na wizycie lekarskiej u lekarza J. B.. dowód: wydruki obdukcji lekarskiej k. 38, 67, 223 – 224, korespondencja sms powoda z synem w dniach 2 i 3 oraz 5 kwietnia 2023r. k. 220 – 222, zeznania świadka G. M., zapis audio - video przebiegu rozprawy z dnia 10 marca 2025r. k. 236, przesłuchanie stron – zapis audio - video przebiegu rozprawy z dnia 2 czerwca 2025r. k.286

Od kwietnia 2023r. relacje pomiędzy stronami uległy pogorszeniu. Osłabienie relacji pozwanego z powodem wynika z nagannego zachowania powoda wobec matki pozwanego i jego rodzeństwa. Powód nie uczestniczył w uroczystościach rodzinnych wnuków, dzieci pozwanego, które miały miejsce w kwietniu 2023r. dowód: zeznania świadka R. M. – zapis audio - video przebiegu rozprawy z dnia 14 listopada 2024r. k. 200, zeznania świadka J. M. (1), G. M. zapis audio - video przebiegu rozprawy z dnia 10 marca 2025r. k. 236, przesłuchanie stron – zapis audio - video przebiegu rozprawy z dnia 2 czerwca 2025r. k.286

W dniu 3 lipca 2023r. przed notariuszem J. M. (2) w Jej Kancelarii Notarialnej w B. G. M. i D. M. (1) zawarli umowę majątkowa małżeńską ustanawiając w ich małżeństwie ustrój rozdzielności majątkowej. Obecnie pomiędzy powodem D. M. (1) i G. M. toczy się stawa o rozwód. dowód: wypis umowy majątkowej małżeńskiej (...)k. 27 -28

W dniu 15 grudnia 2023r. powód złożył oświadczenie o odwołaniu darowizn z dnia 27 lipca 2021r. oraz 5 marca 2022r. wraz z wezwaniem do zwrotu kwoty 405.000 zł w terminie 14 dni. Jako przyczynę odwołania darowizny powód wskazał zdarzenie z dnia 5 kwietnia 2023r. Pismem z dnia 4 stycznia 2024r. pozwany potwierdził fakt otrzymania pisma powoda z dnia 15 grudnia 2023r. dowód: pisma stron k. 29 – 37

Ustaleń w zakresie przedstawionego powyżej stanu faktycznego, przyjętego za podstawę do przeprowadzonych w dalszej części rozważań prawnych, Sąd dokonał w oparciu o wszechstronną analizę całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w zakresie w pełni realizującym inicjatywę dowodową stron, kierując się przy tym dyrektywami określonymi w art. 233 § 1 k.p.c.

Powyższy stan faktyczny ustalono w oparciu o powołane wyżej wskazane dokumenty.

Wszelkie wykorzystane przez Sąd dokumenty mogły stanowić podstawę do dokonywania ustaleń, albowiem nie były kwestionowane ani w zakresie autentyczności, ani treści.

Zeznania świadków R. M., A. M. (1) oraz T. M. okazały się być mało przydatne dla rozstrzygnięcia sprawy, gdyż poza faktem, że są to osoby najbliższe powoda (matka, bracia) to przede wszystkim z zeznań tych osób wynika, że nie utrzymywały one bliskich relacji ze stronami w okresie od 2021r. do kwietnia 2023r. Osoby te nie były także naocznymi świadkami zdarzenia z 4 i 5 kwietnia 2023r. a jego przebieg znają jedynie z relacji powoda. Zeznania świadka R. M. dotyczące znajomości G. M. z innym mężczyzną, z którym miał ją widzieć na przełomie czerwca i lipca 2022r. w (...) w B. też nie zostały potwierdzone innymi dowodami, a nadto nie miały znaczenia dla oceny czy zachowanie pozwanego wobec powoda należy kwalifikować jako rażącą niewdzięczność. Zeznania świadka T. M. wskazują, że wszelkie wiadomości na temat sytuacji stron posiada z relacji powoda, gdyż z jednej strony zaprzeczyła, że pozwany pomagał rodzicom przy załatwianiu różnych spraw urzędowych związanych z budową domu, opiekował się ojcem w okresie po operacji stawu biodrowego, pomagał mu przy sprzedaży samochodu, a z drugiej strony nie miała ona kontaktu z pozwanym, nie była dotychczas w żadnym z budynków wzniesionych przy ulicy (...), zatem jej zeznania nie mogą stanowić podstawy rozstrzygnięcia. To samo dotyczy zeznań A. M. (1), który przyznał, że kontakty ze stronami były sporadyczne, z powodem spotykał się u matki T. M., a cały przebieg zdarzenia z 4 i 5 kwietnia 2023r. zna z relacji powoda.

Świadek D. P. nie miał wiadomości odnośnie konfliktu pomiędzy stronami, stąd też jego zeznania nie były przydatne dla rozstrzygnięcia sprawy.

Odnosząc się do zeznań świadków J. M. (1), U. M. i G. M., w oparciu o które Sąd w przeważającej części ustalił wskazany stan faktyczny, były wyważone, logiczne, konsekwentne oraz spójne i znajdowały oparcie w innych dowodach zgromadzonych w sprawie.

Z dużą ostrożnością należało podchodzić do oceny wiarygodności zeznań stron. Jest bowiem oczywiste, iż składając zeznania we własnej sprawie, strony wykazują naturalną skądinąd skłonność do eksponowania okoliczności korzystnych dla siebie oraz kwestionowania okoliczności dla siebie niekorzystnych. Oczywiście nie oznacza to negowania à priori znaczenia dowodowego zeznań stron w przewidywaniu ich subiektywnego nastawienia. Stanowiłoby to bowiem zaprzeczenie celowości instytucji przewidzianej przez przepisy procedury cywilnej (por. orz. SN z dnia 22 sierpnia 1950r., C147/50, NP 1951 nr 6, s. 76). Sąd dał wiarę zeznaniom powoda jedynie w części. Przebieg zdarzeń z 4 i 5 kwietnia 2023r. opisany przez powoda nie znalazł oparcia w pozostałych dowodach, w szczególności w zeznaniach świadków. Przyczyną zaś odwołania darowizn miały być zdarzeniach z tych dni. Za niewiarygodne Sąd uznał zeznania powoda w zakresie jakim powód podnosił, że pozwany dopuścił się wobec niego rażącej niewdzięczności, w postaci wyzywania powoda, używania wobec nich słów wulgarnych, udziału w zdarzeniach z 4 i 5 kwietnia 2023r., wyrzucenia powoda z domu przy ulicy (...). Sąd dał wiarę zeznaniom pozwanego w całości. Przedstawione przez niego okoliczności znalazły odzwierciedlenie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Pozwany przedstawił sytuację panującą między stronami w sposób rzeczowy i obiektywny.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 888 k.c. przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Celem darowizny jest więc dokonanie nieodpłatnego przysporzenia na rzecz obdarowanego, przy czym, co istotne, obdarowany nie jest zobowiązany do żadnego świadczenia ze swej strony na rzecz darczyńcy.

Stosownie zaś do art. 898 § 1 k.c. darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności. W myśl natomiast art. 900 k.c. odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie. Cytowane przepisy określają pozytywne przesłanki skutecznego prawnie odwołania darowizny. Natomiast przesłanki o charakterze negatywnym zawarte są w art. 899 k.c., m.in. zgodnie z § 3 tego przepisu, darowizna nie może być odwołana po upływie roku od dnia, w którym uprawniony do odwołania dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego.

Odwołanie darowizny wykonanej nie realizuje jeszcze skutku rzeczowego. Dla osiągnięcia skutku rzeczowego darczyńca, który korzysta z uprawnień, o których mowa w art. 898 § 1 k.c., winien wystąpić z powództwem o zobowiązanie obdarowanego do złożenia oświadczenia woli o przeniesienie własności rzeczy z powrotem na darczyńcę, a prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek strony do złożenia oznaczonego oświadczenia woli zastępuje wówczas to oświadczenie (art. 64 k.c. oraz art. 1047 k.p.c.).

W świetle art. 898 § 1 k.c. podstawą do skutecznego odwołania darowizny jest rażąca niewdzięczność osoby obdarowanej.

Pod pojęcie „rażącej niewdzięczności” podpada tylko takie zachowanie obdarowanego, polegające na działaniu lub zaniechaniu (nieczynieniu) skierowanym bezpośrednio lub nawet pośrednio przeciwko darczyńcy, które, oceniając rzecz rozsądnie, musi być uznane za wysoce niewłaściwe i krzywdzące darczyńcę. Wchodzi tutaj w grę przede wszystkim popełnienie przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub czci albo przeciwko majątkowi darczyńcy oraz o naruszenie przez obdarowanego spoczywających na nim obowiązków wynikających ze stosunków osobistych, w tym również rodzinnych, łączących go z darczyńcą oraz obowiązku wdzięczności (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2003r., IV CKN 115/01 oraz z dnia 15 czerwca 2010r., II CSK 68/10, Legalis).

Znamion rażącej niewdzięczności nie wyczerpują z reguły czyny nieumyślne obdarowanego, a nawet drobne czyny umyślne, które wprawdzie mogą być oceniane jako niewłaściwe z racji naruszenia reguł życia w rodzinie czy też w danym środowisku, ale jednak nie wykraczają poza granice zwykłych konfliktów życiowych czy rodzinnych. Z samego pojęcia niewdzięczności wynika, że podpada pod nią jedynie taka czynność obdarowanego, która skierowana była przeciwko darczyńcy ze świadomością i w nieprzyjaznym zamiarze. Wyłączone są natomiast krzywdy niezamierzone, popełnione w uniesieniu czy rozdrażnieniu, wywołane zachowaniem się czy działaniem darczyńcy. Nie uzasadnia tym samym odwołania darowizny dopuszczenie się przez obdarowanego takich czynów względem darczyńcy, które w danych warunkach nie wykraczały poza zwykłe wypadki życiowych czy rodzinnych konfliktów. Darowizna nie może być bowiem kartą przetargową w relacjach rodzinnych (por. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 kwietnia 1999r., II CKN 301/98, Legalis). Znamion rażącej niewdzięczności nie wyczerpują także incydentalne sprzeczki między darczyńcą a obdarowanym (por. Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 17 maja 2013r., V ACa 232/13, Legalis).

O istnieniu lub nieistnieniu podstaw do odwołania darowizny z powodu rażącej niewdzięczności decydują w każdym przypadku konkretne okoliczności, rozważane na tle zwyczajów panujących w określonych środowiskach społecznych, które nie wykraczają poza wypadki życiowych konfliktów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 października 2018r.,I CK 112/05, Legalis). Nie każde działanie czy zaniechanie wobec darczyńcy, które można uznać za nieodpowiednie lub naganne może stanowić podstawę do odwołania darowizny, a ocenę tej przesłanki należy dokonać z uwzględnieniem całokształtu okoliczności sprawy, w tym dotyczących obydwu stron tego stosunku (por. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 kwietnia 2016r., I CSK 209/15, Legalis).

W myśl art. 900 k.c. odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie.

Oświadczeniem z dnia 15 grudnia 2023r. powód odwołał darowizny, których dokonał w dniu 27 lipca 2021r. oraz w dniu 5 marca 2022r. względem pozwanego, wzywając go do zwrotu kwoty 405.000 zł w terminie 14 dni od dnia doręczenia pozwanemu powyższego pisma. W treści ww. oświadczenia, jak i uzasadnieniu pozwu powód powołuje się głównie na zdarzenie z dnia 5 kwietnia 2023r. Pozwany ustosunkował się do powyższego wezwania w piśmie z dnia 4 stycznia 2024r. W sprawie nie wystąpiła negatywna przesłanka do odwołania darowizny określona w art. 899 § 3 k.c. - od zdarzenia mającego być podstawą do odwołania darowizny do złożenia oświadczenia o jej odwołaniu nie minął rok, a zatem koniecznym jest rozważanie, czy postępowanie pozwanego można określić, jako rażąco niewdzięczne.

W oparciu o art. 6 k.c. ciężar wykazania okoliczności świadczących o rażącej niewdzięczności obdarowanego (pozwanego) spoczywał na stronie powodowej. W ocenie Sądu, strona powodowa temu obowiązkowi nie sprostała.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności z zeznań świadków J. M. (1), U. M., G. M. wynika, iż relacje pomiędzy powodem i pozwanym do kwietnia 2023r. były dobre. Pozwany w latach 2020 – 2021 na działce położonej w K., która stanowiła własność powoda wybudował za zgodą powoda budynek jednorodzinny. Następnie rodzina podjęła decyzję o sprzedaży nieruchomości położonych w K. przy ulicy (...) i zakupie nieruchomości położonej przy ulicy (...). Ta ostatnia nieruchomość uległa podziałowi, a pozwany, podobnie jak jego rodzeństwo, mocą umowy darowizny otrzymał na własność dwie działki. Powód wraz żoną oraz pozwany wybudowali domy jednorodzinne położone w bliskim sąsiedztwie. W okresie budowy pozwany udostępnił rodzicom oraz rodzeństwu część budynku mieszkalnego, który wówczas wynajmował wraz ze swoją rodziną. Pozwany organizował powodowi operację wyrostka i endoprotezy, a także zabieg podawania osocza. Ponadto załatwiał czynności i formalności związane z uzyskaniem dotacji na ocieplenie domu rodziców oraz nowym piecem do domu. Kiedy doszło do pogorszenia relacji pomiędzy powodem a żoną G. M. i w października 2022r. powód wyprowadził się z domu przy ulicy (...) to pozwany utrzymywał z nim kontakt, odwiedzał go w hurtowni, w której pozwany wówczas zamieszkał. Pozwany starał się utrzymywać dobre relacje z obojgiem rodziców i nie stawać w ich konflikcie pod stronie żadnej z nich.

Przyczyną zaś odwołania darowizn miały być zdarzenia z 4 i 5 kwietnia 2023r. Strony odmiennie przedstawiają przebieg zdarzenia z dnia 4 kwietnia 2023r. Pozwany konsekwentnie zaprzeczał, aby w tym dniu był w domu rodziców podczas ich kłótni. Z kolei powód twierdzi, że kiedy wywiązała się kłótnia pomiędzy powodem i jego żoną, doszło do rękoczynów z jej strony to pozwany podczas tego zdarzenia przytrzymywał powoda. Żaden ze świadków nie potwierdził tej okoliczności, zatem twierdzenie powoda nie znajduje potwierdzenia w zebranym materiale dowodowym. Dalej powód twierdzi, że po opuszczeniu domu przez pozwanego G. M. ponownie go zaatakowała, chciała go uderzyć telefonem i uderzyła w kant stołu. Następnie miała go dźgać nożyczkami, a powód broniąc się ugryzł ją w ramię. Przebieg tej części zdarzenia częściowo potwierdziła świadek G. M.. Powód zaś przyznał, ze podczas tego zdarzenia pozwanego nie było w ich domu. Żaden ze świadków nie potwierdził, że pozwany miał wrócić wieczorem do domu powoda, wyśmiewać go, ubliżać i wyzywać. Dalej powód twierdzi, że następnego dnia żona G. M. wraz z pozwanym wypchnęli go za drzwi domu, przed którym leżały już jego rzeczy w workach i walizce. Powód nie udowodnił jednak takiego przebiegu tego zdarzenia, gdyż świadek R. M., który miał po niego przyjechać i następnie odwieźć do budynku hurtowni nie był naocznym świadkiem tego zdarzenia, a jego przebieg znał jedynie z relacji powoda, podobnie jak pozostali świadkowie powoda T. M. oraz A. M. (2). Świadek G. M. zaś zeznała, ze powód sam zdecydował o wyprowadzeniu się z domu. Analizując więc stanowiska stron oraz zeznania świadków dotyczącego tego zdarzenia stwierdzić należy, że dotyczyło ono powoda oraz jego żony. Powód nie udowodnił, aby pozwany uczestniczył w zdarzeniu z 4 - 5 kwietnia 2023r., a zdarzenie przebiegało w taki sposób jak opisał je powód.

Od kwietnia 2023r. relacje pomiędzy stronami uległy pogorszeniu. Pozwany ograniczył kontakt z powodem ze względu na jego zachowania względem żony a matki pozwanego, a także rodzeństwa pozwanego, z którym powód nie utrzymuje kontaktów. Sprawy sądowe, które toczą się pomiędzy powodem a żoną G. M. rzutują na relacje pomiędzy stronami niniejszego postępowania, jednakże nie mogą być oceniane jako przejaw niewdzięczności pozwanego wobec powoda. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika aby pozwany traktował ojca w niewłaściwy sposób, a fakt, iż w konflikt pomiędzy rodzicami stara się w większym zakresie nie angażować, nie może zostać uznany za przejaw niewdzięczności, a tym bardziej rażącej.

W ocenie Sądu z przedstawionej wyżej sytuacji - niewątpliwie trudnej, świadczącej o znacznym konflikcie - z pewnością nie wynikają takie zachowania pozwanego, które realizowałyby określoną w art. 898 § 1 k.c. przesłankę rażącej niewdzięczności, niezbędną do skutecznego odwołania darowizny. Z tych wszystkich względów uznano, że powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie i podlegało oddaleniu.

W myśl art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Natomiast do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony (§ 3).

Zgodnie z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015r. (Dz. U. z 2023r. poz. 1964, z późniejszymi zmianami) przy wartości przedmiotu sprawy powyżej 200 000 zł do 2 000 000 zł stawki minimalne wynoszą 10.800 zł.

W związku z tym, że stroną przegrywającą sprawę w niniejszym postępowaniu jest powód ciąży na nim obowiązek zwrotu kosztów zastępstwa procesowego pozwanego w kwocie 10.817 zł (10.800 zł wynagrodzenie pełnomocnika i opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł).

Z powyższych względów, na podstawie art. 113 ust. 1 w zw. z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tj. z dnia 25 maja 2023r. Dz. U. z 2023r. poz. 1144 z późniejszymi zmianami) nieuiszczonymi kosztami sądowymi obciążono powoda.

Z uwagi na powyższe i w oparciu o powołane przepisy, orzeczono, jak w sentencji.

Gliwice, dnia 15 lipca 2025r.

SSO Katarzyna Banko