Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 maja 2021 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Wojciech Hajduk
Protokolant:	Aleksandra Strumiłowska

po rozpoznaniu w dniu 27 maja 2021 roku w Gliwicach

sprawy z powództwa M. R.

przeciwko Skarbowi Państwa - Prokuratorowi Rejonowemu w S., Skarbowi Państwa - Prezesowi Sądu Rejonowego w G., Skarbowi Państwa - Prezesowi Sądu Rejonowego w S.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda M. R. na rzecz Skarbu Państwa Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej kwotę 4.000 (cztery tysiące) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego oraz odstępuje od obciążenia powoda pozostałą częścią tych kosztów.

SSO Wojciech Hajduk

IC 396/20 UZASADNIENIE

Powód M. R. domagał się zasądzenia od Skarbu Państwa Prokuratury Rejonowej w S., Sądu Rejonowego w S. i Sądu Rejonowego w G. kwoty 300. Zadośćuczynienia i 1.200.000zł odszkodowania za utracone dochody. Uzasadnił, że wspólnie z żoną prowadzili firmę (...)-R., zajmującą się pośrednictwem kredytowym. Banki wymagała by osoba prowadząca taką działalność nie była karana. W 2005r. został pomówiony o czyn, którego nie popełnił. Prokuratura w S. wszczęła postępowanie przygotowawcze i wniosła akt oskarżenia o sygn. DS. 191/10/S. Został skazany wyrokiem SR w S. sygn. VIIK 12/13. Wyrok został uchylony i sprawę przekazano do Sądu Rejonowego w G., który ponownie wydał wyrok skazujący. Na skutek apelacji od tego orzeczenia Sąd Okręgowy w G. uniewinnił go od zarzucanych czynów sygn. VI Ka 1268/16 . Nieprawomocne skazanie uniemożliwiło mu kontynuację współpracy z bankami i spowodował wymierną szkodę w moim majątku. Na podstawie szacunków d deklaracji PIT 36 z lat 2006-2009 spodziewane korzyści wynosiły co najmniej 1.200.000zł. Dochody Firmy (...)-R. z PIT 36 za 2006 rok wynosiły 161 185,03 zł ,w roku 2007 było już tylko 51 271,59 zł , za rok 2008 już tylko 7 822,06zł, a w 2009 już była strata 10 069,64zł. Od 2006r. postepowanie karne pozbawiło go dochodów w wysokości 120.000zł. w 2010 działalność firmy zawieszono, a w 2018 zlikwidowano.

Pozwany Skarb Państwa w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa, zanegował istnienie przesłanek odpowiedzialności, zarzucił, że powództwo jest pozbawione podstaw co do zasady i nie zostało w żaden sposób udowodnione. Brak jest podstaw do uznania, że czynności funkcjonariuszy pozwanego podjęte w toku prowadzonego wobec powoda postępowania karnego były dotknięte uchybieniami, czy też zostały podjęte pomimo ich zbędności dla postępowania lub zostały wykonane w sposób niezgodny z obowiązującymi prawa. Powód nie udowodnił, aby w toku prowadzonego wobec niego postępowania karnego doszło do niezgodnego z prawem działania bądź zaniechania ze strony pozwanego i tym samym by czynności podejmowane przez funkcjonariuszy pozwanego były wykonywane z uchybieniami, w sposób nieterminowy bądź nieprawidłowy. Sam fakt ostatecznego uniewinnienia powoda od zarzucanych mu czynów nie przesądza w najmniejszym stopniu o bezprawności działania pozwanego Skarbu Państwa. Odpowiedzialność pozwanego Skarbu Państwa reguluje art. 417 §1 k.c. Powód nie wykazał, ani nawet nie uprawdopodobnił, że w przedmiotowej sprawie sprawy zostały spełnione przesłanki tej odpowiedzialności, która powstaje gdy spełnione są trzy ustawowe przesłanki, a mianowicie bezprawność działania lub zaniechania funkcjonariusza, szkoda oraz normalny związek przyczynowy pomiędzy zachowaniem sprawcy, a szkodą. Zgodne z prawem czynności wymiaru sprawiedliwości związane z wypełnianiem ich ustawowych obowiązków nie nabierają charakteru działań nielegalnych przez to, że żądanie wnioskującego nie zostaje uwzględnione.

SĄD USTALIŁ

W 2005r. powód M. R. działał jako pełnomocnik swojej żony E. R. prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą (...)-R.. W dniu 6.12. 2005r. R. M. (1) złożył w Komendzie Powiatowej Policji w S. zawiadomienie o popełnieniu przez powoda M. R. przestępstwa polegającego na doprowadzeniu do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 20.000zł. Wg doniesienia powód miał powoływać się na wpływy w bankach, zobowiązał się do „załatwienia kredytu” dla pokrzywdzonego w (...) w kwocie 3mlnzł, w dniu 22.03.2015r. podpisał z R. M. (1) umowę pośrednictwa nr (...), wręczył powodowi zaliczkę 20.000zł na pokrycie części kosztów z przygotowaniem dokumentacji. W trakcie jednego z kolejnych spotkań powód miał oświadczyć, że 20.000zł wręczył w formie łapówki pracownikowi banku. Ponadto powód podrobił podpis E. K. na umowie pośrednictwa. Komenda powiatowa Policji w S. wszczęła śledztwo w sprawie podejrzenia popełnienia przestępstwa z art. 230§1 k.k. sygn RSD 567/05. Postanowieniem Prokuratury Rejonowej w S. z dnia 30.06.2006r. sygn. DS. 1731/05/S umorzono postepowanie wobec braku jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie popełniania czynu zabronionego z art. 230 §1 k.k. i art. 286 §1 k.k. Na skutek zażalenia pokrzywdzonego Sąd Rejonowy w S. postanowieniem z dnia 20.03.2007r. sygn. IIKp 64/07 uwzględnił zażalenie i uchylił postanowienie o umorzeniu śledztwa, polecając kontynuowanie postępowania, w tym ustalenie czy M. R. podjął jakiekolwiek czynności związane z pośrednictwem załatwienia pokrzywdzonemu kredytu i czy umowa pośrednictwa z dnia 22.03.2003 roku została podpisana przez E. R. czy też jej podpis został podrobiony. Po przeprowadzeniu postepowania dowodowego, na podstawie zeznań świadków i opinii Laboratorium Kryminalistycznego Komendy Wojewódzkiej Policji w K. ustalono, że podpis E. K. na umowie pośrednictwa 22.03.2005r. nr PF/09/03/05 złożył powód [akta karne SR w G. (...) w tym zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa, opinia k-71-83].

W dniu 19.02.2010 roku M. R. przedstawiono zarzuty popełnienia przestępstw: z art. 230 §1 k.k. tj. powoływania się na wpływy w instytucjach państwowych i samorządowych, podjęcia się pośrednictwa przy załatwianiu kredytu i przyjęcia korzyści majątkowej w kwocie 20.000zł na szkodę R. M. (1) oraz z art. 270 §1 k.k. tj podrobienia podpisu E. R. na umowie pośrednictwa z 22.03.2005r. M. R. przyznał się do popełnienia przestępstwa z art. 270 §1 k.k. (podrobienia podpisu) i wyjaśnił, że nie miał w dniu podpisywania umowy pieczątki firmowej dlatego podpisał się imieniem i nazwiskiem zony E. R. i zapomniał dopisać zwrotu ,,z upoważnienia" [postanowienie o przedstawieniu zarzutów k-101 ww. akt karnych, protokół przesłuchania podejrzanego k-103 akt karnych]. Aktem oskarżenia z dnia 28.04.2010r. zarzucono powodowi popełnienie przestępstw art. 270 §1kk tzn. podrobienia podpisu E. R. na umowie pośrednictwa z 22.03.2005 (fałszerstwa) oraz z art. 230 §1kk tzn. powoływania się na wpływy w instytucjach państwowych i samorządowych, podjęcia się pośrednictwa przy załatwianiu kredytu i przyjęcia korzyści majątkowej w kwocie 20.000zł na szkodę R. M. (1) (płatnej protekcji). Opisując w akcie oskarżenia przestępstwo z art. 270kk pominięto ustawowe znamię czynu „w celu użycia za autentyczny” [akt oskarżenia k-161-162 akt karnych]. Wyrokiem z dnia 12.03.2013 roku sygn. IIK 182/10 Sąd Rejonowy w W. VII Wydział Zamiejscowy w S. uznał M. R. winnym czynów zarzuconych mu aktem oskarżenia i wymierzył mu karę łączną 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania kary na okres 3 lat i przepadek korzyści majątkowej w kwocie 20.000 zł na rzecz Skarbu Państwa. Sąd uzupełnił opis czynu z art. 270kk poprzez wpisanie w pkt 1 wyroku „w celu użycia za autentyczny” [wyrok k-531 akt karnych]. Apelację złożył powód zarzucając min. brak podstaw do przyjęcia, że kwota 20.000zł została mu przekazana przez R. M. (1), ponadto powód był upoważniony do reprezentacji firmy (...), więc brak podstaw do przyjęcia by podrobił jej podpis. Wyrokiem dniu 24.04.2014 roku Sąd Okręgowy Wydział Kamy - Odwoławczy w K. uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu [wyrok SO w K. k-590 akt karnych]. Postanowieniem z dnia 12.2014 roku Sąd Okręgowy w K., na wniosek SR w W. VII Wydziału Zamiejscowego w S., przekazał sprawę do Sądu Rejonowego w G. [postanowienie SO w K. k-623 akt karnych]. Wyrokiem z dnia 11.08.2016 roku sygn. IX K 1876/14 Sąd Rejonowy w G. uznał oskarżonego M. R. za winnego zarzucanego w akcie oskarżenia czynu z art. 270 § 1 k.k. (podrobienia podpisu), a odnośnie czynu z art. 230 §1 k.k. zmienił kwalifikację i opis czynu na przestępstwo z art. 286 §1 k.k. tzn uznał powoda za winnego tego, że działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej wprowadził w błąd R. M. (1) do możliwości uzyskania kredytu i doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 20.000zł (oszustwo) i wymierzył mu karę łączną 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania kary na okres 2 lat [wyrok SR w G. k-861 akt karnych]. Apelację od tego wyroku złożył powód. Wyrokiem z 24.03.2017r.sygn. VI Ka 1268/16 Sąd Okręgowy w G. zmienił wyrok Sądu I instancji i uniewinnił oskarżonego M. R. od zarzuconych mu czynów z art. 270 §1 k.k. i art. 230 §1 k.k.. W uzasadnieniu wskazał, że uniewinnienie nastąpiło z innych przyczyn niż podniesione w apelacji. W szczególności o uniewinnieniu zadecydowały błędy natury proceduralnej i naruszenie w ponownym postępowaniu zakazu reformationis in peius. Skoro pierwszy wyrok skazujący zaskarżył jedynie M. R. nie było możliwe wydanie orzeczenia na jego niekorzyść. Zmiana kwalifikacji z art. 230 §1 k.k na art. 286 §1 k.k. oraz opisu przypisanego czynu była orzeczeniem na niekorzyść oskarżonego, co w świetle art. 443kpk (zakazu reformationis in peuis) było niedopuszczalne. W odniesieniu do przestępstwa z art. 270 §1k.k w akcie oskarżenia nie zawarto wszystkich ustawowych znamion fałszerstwa materialnego, mianowicie nie wskazano, że oskarżony działał „w celu użycia za autentyczny”. Dostrzegł to Sąd Rejonowy w W. opisując na nowo przestępstwo. Sąd Rejonowy w G. w części wstępnej wyroku powołał za aktem oskarżenia opis czynu bez ustawowego znamienia „w celu życia za autentyczny”. Brak przypisania oskarżonemu przestępstwa zawierającego wszystkie znamiona ustawowe skutkuje uniewinnieniem [wyrok SO w G. k-935; uzasadnienie wyroku k-943-944].

SĄD ZWAŻYŁ

Powód powoływał się na bezzasadność zarzutów postawionych przez Prokuraturę w akcie oskarżenia i tym samym bezzasadność prowadzenia przeciwko niemu postepowania karnego. W jego ocenie potwierdza to uniewinniający wyrok Sądu Okręgowego w G., co skutkuje odpowiedzialnością Skarbu Państwa.

Stanowisko powoda jest bezzasadne. Zgodnie z art. 417 za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa.

Warunkiem odpowiedzialności Skarbu Państwa jest spełnienie przesłanek: bezprawności działania lub zaniechania sprawcy przy wykonywaniu władzy publicznej, zaistnienie szkody, oraz związku przyczynowego między bezprawnym zachowaniem, a szkodą. Przez wykonywanie władzy publicznej należy rozumieć takie działania, które ze swej istoty wynikają z kompetencji określonych w konstytucji RP i w innych przepisach prawa, a ich wykonywanie łączy się z reguły z możliwością władczego kształtowania sytuacji jednostki. Działania Prokuratury Rejonowej w S., Sądu Rejonowego w S. (później Wydziału Zamiejscowego SR w W.) i Sądu Rejonowego w G. znajdowały umocowanie w treści art. 9kpk, 10kpk i 7kpk, zgodnie z którymi organy prowadzące lub nadzorujące postępowanie przygotowawcze, w tym prokurator, działają w granicach swoich ustawowych kompetencji, podejmują czynności na podstawie własnego przekonania, wynikającego z analizy wszystkich przeprowadzonych w danej sprawie dowodów, ocenianych swobodnie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego. Organy te mają obowiązek wszczęcia postepowania, a oskarżyciel publiczny do wniesienia i popierania oskarżenia o czyn ścigany z urzędu. Ewentualna bezprawność, czyli niezgodność z prawem czynności miałaby miejsce tylko wówczas, gdyby działania były oczywiście sprzeczne z zasadniczymi i niepodlegającymi zróżnicowanej wykładni przepisami prawa, z ogólnie przyjętymi standardami albo wydane w wyniku szczególnie rażącej wykładni prawa lub niewłaściwego jego zastosowania i taka wadliwość orzeczenia byłaby oczywista i nie wymagała głębszej refleksji prawnej. Kognicja sądu cywilnego do oceny przebiegu postępowania karnego, a w tym zasadności decyzji podejmowanych w jego toku, nie jest nieograniczona, musi mieścić się w ww. granicach. Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, należy wskazać, że działania Prokuratury i Sądów były podjęte w ramach porządku prawnego, zgodnie z ich kompetencjami. Zebrany materiał dowodowy pozwalał na postawienie powodowi zarzutów i wniesienie aktu oskarżenia. Ostateczne uniewinnienie powoda nie było wynikiem niepopełnienia przestępstw, czy nieudowodnienia winy, lecz uchybień proceduralnych Prokuratury w S. i Sądu Rejonowego w G. w zakresie opisu czynu z art. 270 kk (fałszerstwa) oraz naruszenia zakazu reformationis in peius w zakresie obu czynów tj z art. 230 kk i 270kk. Zgodne z prawem czynności wymiaru sprawiedliwości związane z wypełnianiem ich ustawowych obowiązków nie nabierają charakteru działań nielegalnych przez to, że żądanie Prokuratury nie zostaje uwzględnione. Wszczęcie i prowadzenie przeciwko obywatelowi postępowania karnego może być uznane za czyn niedozwolony w rozumieniu art. 415 i nast. k.c. tylko w wypadku prowadzenia go przy oczywistym braku dowodów winy, ze świadomością sfabrykowania takich dowodów lub bez zachowania podstawowych przepisów procedury. Bez spełnienia wspomnianych kryteriów nie wchodzi w grę jakakolwiek odpowiedzialność Skarbu Państwa nawet w wypadku, gdyby następnie oskarżonego uniewinniono od zarzutu popełnienia zarzuconego mu przestępstwa (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 11.05. 2005 SK 60/03, wyrok SN z 16.01.1978 r., I CR 428/77, wyrok S A. w Poznaniu z 19.05.2005 r., sygn. I ACa 1848/04,).Skoro działania organów państwa nie były bezprawne nie może być mowy o odpowiedzialności Skarbu Państwa. Powód reprezentowany przez fachowego pełnomocnika nie zarzucił przewlekłości postepowania. Tym samym argumentacja i rozważania odpowiedzi na pozew dotyczące celowości wszystkich czynności procesowych i braku przewlekłości postepowania były bezprzedmiotowe. Na marginesie można zaznaczyć, że powód nie wykazał szkody. Uzasadnił żądanie, że nieprawomocne skazanie uniemożliwiło działalność gospodarczą, co przełożyło się na brak dochodów. Pierwszy wyrok skazujący zapadł 12.03.2013r., a działalność gospodarcza jego żony została zawieszona w 2010r. Już samo porównanie dat wskazuje na brak związku przyczynowego. Działalność gospodarcza była działalnością jego żony, powód był jej pełnomocnikiem. Nie wykazał, by były jakieś przeszkody w dalszym osobistym prowadzeniu działalności przez żonę, dlaczego wszczęcie postepowania przeciwko niemu przełożyło się na brak dochodów żony, jaki był związek pomiędzy jej zaprzestaniem, a jego sytuacją procesową. Zeznania powoda w tym zakresie są gołosłowne. Twierdzenie, że postepowanie karne spowodowało obniżenie dochodów nie zostało wykazane i należy uznać za gołosłowne. Przedłożone dokumenty, które miały wykazać szkodę majątkową powoda tj. zeznania podatkowe, są zeznaniami podatkowymi jego żony. Powód nie wykazał jakie miał własne dochody i dlaczego sam zaprzestał pracy. Również szkoda niemajątkowa, w zakresie pogorszenia stanu zdrowia fizycznego i psychicznego, nie została wykazana. Zeznania powoda w tym zakresie są niewystarczające, stosowne wnioski dowodowe nie zostały zgłoszone.

W związku z powyższym wobec braku przesłanki bezprawności działania funkcjonariuszy pozwanego przy wykonywaniu władzy publicznej z art. 417kc powództwo jest bezzasadne i w pkt 1 wyroku powództwo oddalono. W pkt 2 na zasadzie art. 100kpc zasądzono od powoda na rzecz Prokuratorii Generalnej RP kwotę 4.000zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego odstępując od obciążania powoda pozostałą częścią tych kosztów z uwagi na jego sytuację materialną. Powód otrzymuje rentę w kwocie 2390zł, zasądzenie wyższej kwoty byłoby nadmiernym obciążeniem.