Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 października 2022 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Piotr Suchecki
Protokolant:	sekretarz sądowy Małgorzata Bycka

po rozpoznaniu w dniu 28 września 2022 roku w Gliwicach

sprawy z powództwa P. O.

przeciwko D. J.

o bezpodstawne wzbogacenie

1.  zasądza od pozwanego D. J. (J.) na rzecz powódki P. O. kwotę 100.000 zł (sto tysięcy złotych);

2.  zasądza od pozwanego D. J. (J.) na rzecz powódki P. O. kwotę 10.417 zł (dziesięć tysięcy czterysta siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSO Piotr Suchecki

Sygn. akt I C 337/21

UZASADNIENIE

P. O. (pop. A.) wniosła o zasądzenie na jej rzecz od D. J. kwoty 100 000 zł wraz z kosztami postępowania według norm przepisanych. Oświadczyła, że pozwany wykorzystując łączące ich relacje oraz udzielone mu pełnomocnictwo do rachunku bankowego bezpodstawnie przelał na swój rachunek bankowy kwotę 182 190 zł w okresie od 6 lutego do 10 grudnia 2020 r.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym D. J. domagał się oddalenia powództwa w całości i zasądzenia od powódki kosztów procesu według norm przepisanych. Oświadczył, że strony wspólnie prowadziły zakład fryzjerski, który tylko formalnie funkcjonował w ramach działalności gospodarczej powódki, a w rzeczywistości to on go wymyślił i stworzył oraz zajmował się jego faktycznym prowadzeniem, dysponując pełnomocnictwem ujawnionym w CEIDG. Wyjaśnił, że wszelkie przelewy wykonane na jego rachunek wiązały się z realizacją płatności na rzecz dostawców, ewentualnie stanowiły należne mu na podstawie nieformalnej umowy wynagrodzenie.

Stan faktyczny

P. A. i D. J. od 2011 r. pozostawali w związku, a od 2015 r. zaczęli razem mieszkać, prowadząc wspólnie gospodarstwo domowe i planując wspólną przyszłość. Oboje pracowali na etatach i zaczęli rozważać możliwość zajęcia się działalnością gospodarczą na własny rachunek. Spośród różnych pomysłów w 2017 r. zdecydowali, że najlepszym wyborem będzie otwarcie salonu fryzjerskiego, albowiem znajomy pozwanego który sam był fryzjerem w takim zakładzie, mógł im służyć swoim doświadczeniem, którego oni w tej branży nie posiadali. Powódka zdecydowała o zwolnieniu się z dotychczasowej pracy oraz rejestracji działalności gospodarczej, w ramach której miał być prowadzony salon fryzjerski. Powódka, będąc jeszcze w trakcie okresu wypowiedzenia, udzieliła pozwanemu pełnomocnictwa w ramach zarejestrowanej działalności oraz otwarła rachunek bankowy, udostępniając pozwanemu dane niezbędne do logowania.

okoliczności niesporne

Obie strony, jak i członkowie ich rodzin oraz znajomi zaangażowali się w organizację, remont i urządzenie zakładu w wynajętym we wrześniu 2017 r. lokalu. Zakład ruszył w lutym 2018 r. pod nazwą (...) ((...)) i obie strony były zaangażowane w jego działalność. W 2018 r. pozwany zwolnił się z pracy i skoncentrował się na pomaganiu partnerce w prowadzeniu działalności. Nie miał jednak przypisanego żadnego zakresu czynności ani określonego czasu ich wykonywania. Przez osoby z zewnątrz, a także przez pracowników oboje byli traktowani jako osoby decyzyjne. Niektórzy z pracowników zdawali sobie sprawę, że powódka jest właścicielką, a pozwany jej pomaga jako jej życiowy partner. Strony traktowały (...) jako źródło dochodu w ramach związku, którzy tworzyli i faktycznie utrzymywali się z tej działalności. Pozwany korzystał z dostępu do firmowego konta powódki, z którego opłacał rachunki na rzecz kontrahentów (...), jak też pobierał środki na potrzeby wspólne związku, czy własne. Powódka miała wówczas pełne zaufanie do pozwanego. W 2019 r. pozwany rozpoczął własną działalność gospodarczą, związaną z realizacją szkoleń i pozyskiwaniem środków unijnych. W tym samym czasie powódka wynajęła kolejny lokal z myślą o otwarciu gabinetu kosmetycznego i przy pomocy pozwanego rozpoczęła prace adaptacyjne. Między stronami zaczęło jednak dochodzić do nieporozumień, a powódka zarzucała pozwanemu zbyt małe zaangażowanie. W styczniu 2020 r. strony rozstały się, przy czym oboje nadal byli włączeni w działalność (...) na dotychczasowych zasadach, a powódka liczyła, że może jeszcze dojść do odbudowy ich relacji. W marcu 2020 r. doszło do wybuchu pandemii COVID-19, a chwilę później pozwany zaangażował się w nowy związek z inną partnerką i co raz rzadziej pojawiał się w (...). W okresie wakacji 2020 r. praktycznie zaprzestał pomagania powódce. W sierpniu 2020 r. powódka, w ramach działalności (...), wzięła w leasing samochód (...) - na prośbę pozwanego, który sam nie posiadał zdolności kredytowej i przekonywał, że kiedy rozkręci własną działalność, to dokonają przeniesienia praw z leasingu. W tym czasie miał go wykorzystywać także na potrzeby (...), albowiem samochód powódki uległ uszkodzeniu. Powódka zaczęła się orientować, że pozwany dokonuje z jej firmowego konta znaczących przelewów na swój rachunek, które w jej przekonaniu nie miały już uzasadnienia.

dowód

- umowa najmu lokalu – k .103-105

- wydruki z komunikatora i profilu (...) – k. 106-114, 131-134, 136-143, 155-179, 249-250, 251-261, 263-281, 283-294, 391, 395, 397, 418-419, 421-423

- informacja o właścicielu domeny – k. 295

- dokumentacja zdjęciowa – k. 116-126

- wypis z CEDIG z historią zmian – 181-183, 185, 187

- zeznania świadków R. J., J. K., J. J., N. S., A. A. (2), S. L., D. W., M. M., M. K. i K. K. – zapis rozprawy z dnia 7 lutego 2022 r.

- zeznania świadków M. W., K. M. (1), M. R., R. O., K. M. (2), P. R., K. G., D. M. – zapis rozprawy z dnia 20 czerwca 2022 r.

- zeznania powódki i częściowo zeznania pozwanego – zapis rozprawy z dnia 28 września 2022 r.

W okresie od 6 lutego 2020 r. do 10 grudnia 2020 r. pozwany dokonał z rachunku firmowego powódki szeregu przelewów na swój rachunek, na łączną kwotę 182 190 zł. Część przelewów związana z realizacją (refundacją) płatności na rzecz dostawców była opisana w tytułach przelewów i powódka nie zgłaszała do nich zastrzeżeń. Powódka zakwestionowała przelewy na łączną kwotę 166 125 zł, które nie miały pokrycia w żadnych zobowiązaniach (...), ani nie wiązały się już z prowadzeniem wspólnego gospodarstwa domowego czy realizacją jakichkolwiek wspólnych potrzeb stron. W grudniu 2020 r. zażądała od pozwanego zwrotu pojazdu, zwrotu nienależnie pobranych środków z rachunku, wynagrodzenia za korzystanie z pojazdu oraz zablokowała mu dostęp do rachunku. Dopiero w reakcji na wniesiony przez powódkę pozew pozwany zażądał ustalenia stosunku pracy i podjął działania kwestionujące jej prawo do logo firmy.

dowód

- potwierdzenia przelewów – k. 9-79, 145-153

- historia rachunku pozwanego na okres – luty-grudzień 2020 r. – k. 393

- wezwanie z dnia 17 grudnia 2020 r. – k. 80

- zgłoszenie rejestracji znaku towarowego z dnia 23 marca 2021 r. – k. 128-129

- wezwanie do potwierdzenia zatrudnienia z dnia 16 marca 2021 r. – k. 189-192

- zeznania powódki i częściowo zeznania pozwanego – zapis rozprawy z dnia 28 września 2022 r.

Ustaleń w zakresie powyżej przedstawionego stanu faktycznego, przyjętego w dalszej części za podstawę do przeprowadzenia rozważań prawnych, sąd dokonał w oparciu o wszechstronną analizę całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, realizując w pełni inicjatywę dowodowa stron i kierując się przy tym dyrektywami określonymi w art. 233 § 1 k.p.c. Dokumenty, a także fotografie, wydruki z komunikatora lub profilu na portalu społecznościowym, przedstawione zostały przez strony i nie były kwestionowane w zakresie autentyczności, czy treści (za wyjątkiem nie mających decydującego znaczenia zarzutów o fragmentaryczności korespondencji), a składały się na spójny i logiczny obraz stanu faktycznego. Zeznania świadków, w zakresie relacji o faktach istotnych dla sprawy, nie pozostawały w sprzeczności z zebranym w sprawie dokumentami, uzupełniły go tworząc logiczny i spójny obraz wzajemnych relacji stron w ramach prowadzonej przez powódkę działalności gospodarczej i przy uwzględnieniu funkcjonowania stron w związku partnerskim. Zeznania powódki, w zakresie dotyczącym faktów istotnych z punktu widzenia przedmiotu sporu, zgodne były z przedstawionymi dokumentami i korelowały z zeznaniami świadków. Z kolei zeznania pozwanego zasługiwały na wiarę w zakresie, w jakim znajdowały potwierdzenie w treści dokumentów i pozostawały w logicznej zgodności z zeznaniami świadków. Zeznania pozwanego należało zakwestionować w zakresie, w jakim odbiegały od obiektywnie weryfikowalnych dowodów, względnie stanowiły próbę zaprezentowania subiektywnej ich interpretacji, motywowanej rolą procesową. Dla porządku wyjaśnić należy, że – na podstawie art. 235 ² § 1 k.p.c. – sąd pominął zgłoszony na rozprawie w dniu 7 lutego 2022 r. dowód z zeznań świadka Ł. K., albowiem dowód ten znany był powodowi jeszcze przed rozpoczęciem procesu i nie było przeszkód, aby powołał go w sprzeciwie od nakazu zapłaty (10 miesięcy wcześniej).

Sąd zważył

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie, mając podstawę w treści art. 405 k.c.

Poza sporem jest, że pozwany, dysponując dostępem do rachunku bankowego powódki, dokonał z niego szeregu przelewów na swój prywatny rachunek. Podkreślić należy, że transakcje te realizował sam pozwany, autoryzując je przy wykorzystaniu danych udostępnionych mu przez powódkę, kiedy jeszcze tworzyli wspólny związek. Jego odpowiedzialności nie kształtuje zatem art. 410 k.c. W szczególności pozwany nie może bronić się zarzutem opartym na art. 411 pkt 1 k.c., albowiem pozwana nie spełniła na jego rzecz żadnego świadczenia, tylko on sam – korzystając z kodów dostępu – dokonał przelania środków z rachunku powódki bez jej woli.

Do końca stycznia 2020 r. strony funkcjonowały jako związek partnerski w ramach wspólnego gospodarstwa domowego. Można zatem przyjąć, że do tego czasu pozwany pobierał środki służące zarówno realizowaniu potrzeb (...) ((...)), jak i na potrzeby bieżące tworzonego z powódką związku. Podkreślić należy, że za ten okres powódka nie zgłasza wobec pozwanego żadnych pretensji. Pozwany w ramach swojej argumentacji stara się z jednej strony przedstawić swoją rolę w (...) w ujęciu biznesowym, choć równolegle kieruje do powódki żądanie potwierdzenia stosunku pracy. Twierdzenia pozwanego nie mają w tym aspekcie żadnego wsparcia dowodowego i oderwane są od realiów. Doświadczenie życiowe wskazuje, że osoby funkcjonujące w związku, prowadzące wspólne gospodarstwo domowe i planujące wspólną przyszłość, w tym założenie rodziny, wspierają się wzajemnie, pomagają w podejmowanych przedsięwzięciach, angażując w to swój czas, doświadczenie, siły i środki. Analizując całokształt materiału dowodowego należy przyjąć, że strony zgodnie postanowiły o otwarciu przez powódkę działalności gospodarczej w formie salonu fryzjerskiego, upatrując w tym szansy na zabezpieczenie materialnych potrzeb tworzonego związku, a w przyszłości planowanej rodziny. Strony nosiły się z takim zamiarem od pewnego czasu, szukając pomysłu na biznes i nie ma prawnego znaczenia, czy to pozwany, korzystając z doświadczenia przyjaciela, przekonał partnerkę do otwarcia salonu fryzjerskiego. Tego rodzaju pomoc, doradztwo czy współpraca nie stanowią niczego nadzwyczajnego, a wręcz są kwintesencją tworzonego związku partnerskiego. Podobnie jak i zaangażowanie obojga partnerów oraz członków ich rodzin i znajomych w wybór lokalu, jego remont, działania promocyjne itp. Powódka w tym czasie kończyła pracę etatową, zatem całkowicie naturalnym wydaje się, że umocowała swojego partnera do działania w swoim imieniu i udostępniła mu dane do firmowego konta. Oczywistym wydaje się, że to jego darzyła największym zaufaniem, a uruchamiany interes miał służyć dobrobytowi ich związku. Naturalnym również wydaje się, że skoro działalność ta przynosiła wymierne korzyści, pozwalała żyć stronom na co raz wyższym poziomie, a przy okazji stanowiła atrakcyjne miejsce spotkań młodych ludzi, to pozwany chętnie angażował się w pomoc w jej prowadzeniu. Pozwany tymczasem stara się niepotrzebnie wykreować obecnie i przekonać sąd do istnienia między stronami jakiejś relacji o charakterze biznesowym, równolegle kierując do powódki sprzeczne z tymi twierdzeniami roszczenia pracownicze. Oczywistym jest, że jeśli pozwany angażował swój czas, siły i środki w działalność gospodarczą powódki, to z chwilą gdy cel jego zaangażowania odpadł (rozpad związku), to może próbować dochodzić związanych z tym roszczeń. Nie przesądzając, czy i na jakiej ewentualnie podstawie takie roszczenia mógłby konstruować, to pozostają one bez wpływu na ocenę zasadności powództwa w niniejszym postepowaniu.

Sytuacja uległa diametralnej zmianie odkąd strony rozstały się w życiu prywatnym. Rozstanie to miało charakter nagły i od razu nie przełożyło się na ich zaangażowanie w działalność (...). Powódka liczyła jeszcze na odbudowę relacji, a obie strony były związane z (...). Pozwany sam zeznał, że już od momentu rozstania nie mieszkał z powódką i był przekonany o trwałym zerwaniu relacji. W takiej sytuacji pozwany stracił wszelkie podstawy, aby dysponować dochodami (...) na własne, nieewidencjonowane potrzeby. Mimo tego w okresie od lutego do grudnia 2020 r., korzystając z posiadanego dostępu do konta pobrał na cele niezwiązane z działalnością (...) ponad 180 000 zł. Warto zauważyć, że przelewy realizowane na potrzeby (...) pozwany opisywał w tytułach i powódka tego nie kwestionuje. Kwestionowane przelewy dokonane zostały na prywatny rachunek pozwanego, który nie wykazał, aby miały one jakąkolwiek podstawę. Pozwany gołosłownie twierdził, że część tych środków byłą wydatkowana na cele związane z (...) (raty leasingowe auta, towar), ale powódka oświadczyła, że – mimo braku udokumentowania tego rodzaju wydatków – nie żąda od pozwanego zwrotu całości pobranych środków. Roszczenie opiewa wyłącznie na kwotę 100 000 zł, której pozwany stara się nadać charakter wypłaty należnego mu udziału w zyskach (...). Tymczasem brak jest jakiejkolwiek podstawy prawnej do uznania prawa powoda do tego rodzaju wierzytelności.

Skoro pozwany pobrał bez podstawy prawnej kwotę co najmniej 100 000 zł, to zgodnie z art. 405 k.c. jest zobowiązany do jej zwrotu na rzecz powódki. Okoliczność, iż pozwany wydatkował już te środki nie ma znaczenia w świetle art. 409 in fine k.c., albowiem przelewając pieniądze z rachunku powódki na swój rachunek nadużył jej zaufania i winien się od początku liczyć z obowiązkiem ich zwrotu.

Na marginesie podkreślić należy, że sygnalizowane przez pozwanego roszczenia wynikające z wkładu pracy na rzecz (...), nigdy nie zostały przez niego skonkretyzowane, a tym bardziej przedstawione do potrącenia. Nie mogły mieć zatem wpływu na ocenę roszczenia powódki. Nie mogą też stanowić podstawy do zakwalifikowania roszczenia powódki jako sprzecznego z zasadami współżycia społecznego. Po pierwsze dlatego, że pozwany dokonując uznaniowych i bezpodstawnych przelewów, nadużywając tym samym zaufania swojej byłej, długoletniej partnerki, sam postępował w sposób rażąco sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Po drugie dlatego, że – jak twierdzi powód – przysługuje mu roszczenie wobec powódki, a zatem powinien je skonkretyzować i dochodzić w sposób zgodny z prawem, a nie realizować poprzez uznaniowe pobranie środków z rachunku, do którego posiadał dostęp. Rozstrzygnięcie w tej sprawie nie pozbawia pozwanego prawa do dochodzenia swoich roszczeń, a co do ewentualnej podstawy i zasadności sąd się nie wypowiada.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów postępowania pomiędzy stronami znajduje uzasadnienie w treści art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. odwołującego się do zasad kosztów celowych i odpowiedzialności za wynik postępowania. Powódka wygrała proces w całości, zatem należał jej się od pozwanego zwrot wszystkich poniesionych kosztów, na sumę których składały się: opłata od pozwu – 5 000 zł, wynagrodzenie radcy prawnego w stawce minimalnej 5 400 zł i opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł.

SSO Piotr Suchecki