Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 października 2024 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Katarzyna Sznajder
Protokolant:	starszy sekretarz sądowy Julia Piątek

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 października 2024 roku w Gliwicach

sprawy z powództwa M. M.

przeciwko (...)

o ustalenie bezskuteczności niektórych postanowień umowy kredytu oraz zapłatę, ewentualnie o ustalenie oraz zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powódki na rzecz pozwanego kwotę 5.417 (pięć tysięcy czterysta siedemnaście) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od daty uprawomocnienia się wyroku tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSO Katarzyna Sznajder

Sygn. akt I C 313/24

UZASADNIENIE

Powódka M. M. wniosła o ustalenie treści stosunku prawego wynikającego z umowy kredytu hipotecznego w złotych numer (...) (...) sporządzonej w dniu 9 października 2018 roku pomiędzy powódką a pozwanym (...) z pominięciem postanowień § 4 ust. 1-7,12, § 12 ust. 9 umowy, jednakże tylko w tej części, w której określa, że jednym ze składników oprocentowania kredytu jest wskaźnik referencyjny WIBOR 3M, w którym oprocentowanie wyznacza marża określona w umowie w wysokości 2,10%, która może ulec zmianie jedynie w przypadkach opisanych w treści umowy, wobec bezskuteczności postanowień niedozwolonych ujętych w § 4 ust. 1-7,12, § 12 ust. 9 umowy. Dodatkowo o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwoty 26.050,28 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 18.04.2023 r. do dnia zapłaty, tytułem bezpodstawnego wzbogacenia pozwanego w związku z pobraniem od powoda tytułem spłaty kredytu środków pieniężnych w zawyżonej wysokości w okresie od dnia 9.10.2018 r. do dnia 4.04.2023 r.

Ewentualnie o ustalenie, że pomiędzy stronami istnieje stosunek prawny wynikający z umowy kredytu hipotecznego w złotych numer (...) (...) sporządzonej w dniu 9 października 2018 roku, z pominięciem postanowień zawartych w § 4, § 10 ust. 11,12, § 11 ust. 4, § 12 ust. 9,11, § 21 umowy, w których kwota kredytu określona w § 1 ust.1 umowy tj. 345.000 zł nie podlega oprocentowaniu wobec bezskuteczności postanowień niedozwolonych ujętych w § 4, § 10 ust. 11,12, § 11 ust. 4, § 12 ust. 9,11, § 21 umowy. Zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwoty 522.727,69 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 18.04.2023 r. do dnia zapłaty, tytułem bezpodstawnego wzbogacenia pozwanego w związku z pobraniem od powoda tytułem spłaty kredytu środków pieniężnych w zawyżonej wysokości w okresie od dnia 9.10.2018 r. do dnia 4.04.2023 r. W każdym alternatywnym przypadku wniosła o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości podwójnej stawki minimalnej wynikającej z norm prawem przepisanych, z uwagi na stopień zawiłości sprawy oraz związany z rodzajem i obszernością materiału dowodowego, nakładem pracy pełnomocnika, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Uzasadniając żądanie powódka wskazała, że bank nie udzielił rzetelnej i precyzyjnej informacji o ekonomicznych konsekwencjach zastosowania w umowie zmiennej stopy procentowej oraz o faktycznej skali ryzyka związanego ze zmienną stopą procentową. W konsekwencji całe ryzyko związane z ewentualnym wzrostem wskaźnika referencyjnego WIBOR zostało przerzucone na powodów, co nie zostało z nimi uzgodnione, a nawet nie zostali o tym poinformowani. Wskazała, że wprowadzenie do umowy niedozwolonych postanowień dotyczących wskaźnika referencyjnego WIBOR nie wiąże powódki i winno zostać wyeliminowane z umowy, a sama umowa nadal może obowiązywać w obrocie prawnym w oparciu o oprocentowanie w postaci stałej marży banku.

Pozwany bank wniósł o oddalenie powództwa w całości podkreślając, że powództwo jest bezzasadne. Strona pozwana zaprzeczyła by wpływała lub miała możliwość wpływania na wysokość zobowiązania powoda poprzez manipulowanie wskaźnikiem WIBOR; oprocentowanie zmienne oparte o indeks WIBOR stanowiło źródło ukrytych dochodów pozwanego. Pozwany bank podkreślił, że powódka została prawidłowo poinformowana o ryzykach związanych ze zmienną stopą procentową kredytu i je zaakceptowała. Powódka miała możliwość negocjacji warunków umowy, jak i otrzymała wzór umowy przed jej podpisaniem, miała możliwość wyboru kredytu spośród różnych ofert jej zaproponowanych. Miała również możliwość wyboru stałego oprocentowania , czego nie wybrała, albowiem było to dla niej mniej korzystne.

Sąd ustalił co następuje:

Powódka – działając jako konsument- zaciągnęła sporne zobowiązanie na zakup lokalu mieszkalnego. Powódka przed wyborem kredytu była w kilku bankach, w których dowiedziała się, że nie ma dolności kredytowej. W banku pozwanego wzięto pod uwagę rozliczenia podatkowe powódki z kilku lat, co umożliwiło powódce przyznanie kredytu. Na pierwszym spotkaniu w pozwanym banku pracownik udzielił informacji, że wstępnie powódka może uzyskać kredyt w potrzebnej dla niej kwocie. W trakcie rozmów, jakie miały miejsce jeszcze przed złożeniem wniosku powódka uzyskała informacje na temat sposobów oprocentowania kredytu, ryzyku związanym z takim oprocentowaniem i wpływie zmian oprocentowania na wysokość zobowiązania. Powódka uzyskała informacje o możliwości otrzymania kredytu ze zmiennym oprocentowaniem zależnego od stóp procentowych, i tu powódka uzyskała informacje, że stopy mogą się zmienić i nikt nie jest w stanie przewidzieć w jakim zakresie. Wytłumaczono powódce, że nie jest to zależne od Banku , jest ono zmienne , Bank otrzymuje informuję o wysokości Wiboru , który na przestrzeni lat jest zmienny, pokazano powódce jak wyglądał Wibor historycznie a także przeprowadzono symulacje jak będzie się kształtować rata kredytu gdy Wibor wzrośnie o 3 %, 5% i 10 %. Dodatkowo pracownik banku tłumaczył powódce wyniki przeprowadzonej symulacji. W Banku nie było innych ofert niż oferta kredytu opartego na WIBORZE 3 -m , o czym powódka wiedziała. Wytłumaczono powódce, co składać będzie się na ratę kredytu . Powódka miała możliwość negocjowania zapisów umowy. Negocjowana jest zawsze marża kredytu , gdyż zawsze podana jest w ramach widełkowych odniesień . Obecnie wynosi ona 1,95-3,5 % i jest negocjowana z klientem . Strony ustaliły prowizję w wysokości 1,5 % kwoty kredytu, zmienne oprocentowanie oraz ustalili brak karencji w spłacie. Powódka wybrała oprocentowanie zmienne albowiem uznała, że jest ono korzystniejsze kierując się tym ,że skoro stopy procentowe mogą rosnąc to mogą też maleć a w tamtym czasie rata a oprocentowaniem stałym była wyższa. Ponadto powódka była zdecydowana na tę ofertę albowiem w innych bankach nie otrzymałaby kredytu. Projekt umowy oraz wszystkie niezbędne dokumenty , broszury i informacje zostały powódce wysłane mailem do zapoznania się dodatkowo z nimi w domu.

(dowód: przesłuchanie powódki k. 313-315, zeznania świadka A. C. k. 312-313, wniosek o kredyt k. 181-184 ).

Powódka złożyła wniosek o kredyt hipoteczny w kwocie 345.000 zł, okres kredytowania 233 miesięcy z okresem karencji w spłacie kapitału 7 miesięcy, z oprocentowaniem zmiennym 3,80 % (w tym marża banku 2,1 % i stopą referencyjną jest stawka WIBOR 3M, z prowizją banku 1,5 % kredytu- 5.175 zł

(dowód: wniosek k.181 i nast., decyzja kredytowa k. 188 i nast.)

Składając wniosek o udzielnie kredytu powódka oświadczyła, że dokonała wyboru oferty kredytu/pożyczki w złotych opartej na zmiennej stopie procentowej mając pełną świadomość ryzyka związanego ze zmienną stopą procentową. Oświadczyła, że została poinformowana przez pracownika banku o ryzyku i skutkach wynikających ze zmiennej stopy procentowej i jest w pełni świadoma ich ponoszenia oraz tego, że każda zmiana stopy procentowej wpłynie na wysokość rat kapitałowo - odsetkowych. Oświadczyła także, że informacje te zostały jej przedstawione w formie pisemnej w postaci trzech symulacji wysokości rat kredytu obliczonych przy założeniu, że stopa referencyjna WIBOR 3M kształtuje się odpowiednio na poziomie 3%, 5%, 10%,przy zastosowaniu stopy procentowej wyższej o różnice pomiędzy maksymalnym a minimalnym notowaniem stawki (...) z ostatnich 12 miesięcy oraz o 400 punktów bazowych. Następnie powódka otrzymała informacje o pozytywnej decyzji kredytowej a wraz z nią otrzymała formularz informacyjny ponownie przekazujący informacje o wszystkich istotnych elementach umowy w tym wyszczególniona była kwota kredytu , całkowity koszt kredytu, sposób spłaty, wysokość rat , okres kredytowania, okres karnacji, zasady uruchomienia, zabezpieczenia, warunki dodatkowe, Wyjaśnienia dotyczące cech kredytu, zasad oprocentowania, pouczenia dla konsumentów, informacje o górnej granicy oprocentowania ( odsetki maksymalne), wyjaśnienia czym jest WIBOR 3M i jak jest ustalany, jak będzie aktualizowany . Powódka przeczytała umowę , dodatkowo pracownik banku (...) tłumaczyła treść umowy i dołączonych do niej dokumentów. Nie był to pierwszy kredyt powódki , wcześniej brała już kredyt w 2012 roku złotówkowy, i tam również z uwagi na zmianę oprocentowania zmieniała się wysokość raty , ale były to zmiany nieznaczne. (dowód: harmonogram spłaty kredytu, informacje ogólne dot. kredytu hipotecznego, formularz informacyjny dot. kredytu, symulacje kredytu, klauzule informacyjne i klauzule zgód, informacja dla kredytobiorcy o ryzykach, kalkulator RRSO, oświadczenia klienta, k. 161 i nast.)

W dniu 9 października 2018 roku powódka zawarła z (...) Umowę Kredytu Hipotecznego w złotych nr (...) (...)

(dowód: umowa o kredyt hipoteczny k.153 i nast.).

Bank udzielił Kredytobiorcy na jego wniosek kredytu w kwocie 345.000 zł, a Kredytobiorca zaciągnął kredyt i zobowiązał się do jego wykorzystania zgodnie z warunkami umowy. Kredyt przeznaczony był na zakup lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w S., ul. (...) (§ 1 umowy).

Bank pobrał prowizję w wysokości 1,5 % kwoty kredytu, tj. 5.175 zł. Zgodnie z § 4 Umowy kredyt jest oprocentowany według zmiennej stopy procentowej, która na dzień podpisania umowy kredytu wynosi 3,80% w stosunku rocznym. Wysokość zmiennej stopy procentowej która ulega zmianie co 3 miesiące, ustalana jest przez Bank jako suma stawki indeksu WIBOR oraz marży Banku, w wysokości 2,1 p.p. Marża Banku jest niezmienna w całym okresie kredytu.

W § 4 ust. 3-5 Umowy wskazano, co to jest WIBOR 3M i w jaki sposób oraz przez kogo jest ustalany. Zmiana oprocentowania zgodnie z zasadami określonymi w ust. 4-6 nie stanowiła zmiany umowy i nie wymagała jej wypowiedzenia ani aneksowania. O zmianie oprocentowania Bank powiadamiał Kredytobiorcę pisemnie. Bank przesyłał także informacje o wysokości kolejnych rat odsetkowych lub kapitałowo– odsetkowych (w tym raty wyrównującej) obowiązujących w okresie do następnej zmiany stopy procentowej oraz wskazywał datę , od której zmiana obowiązywała, Kredytobiorca zobowiązany był do spłat zgodnie z otrzymaną informacją. Zmiana oprocentowania miała wpływ na wysokość raty kapitałowo – odsetkowych oraz na wartość całkowitego kosztu kredytu. W przypadku zwiększenia oprocentowania, raty kapitałowo –odsetkowe ulegały zwiększeniu, natomiast w przypadku obniżenia oprocentowania raty kapitałowo – odsetkowe ulegały zmniejszeniu. Całkowity koszt kredytu będzie wzrastał w przypadku zwiększenia oprocentowania lub malał w przypadku zmniejszenia oprocentowania (§ 4 Umowy ).

Na dzień zawierania umowy rzeczywista roczna stopa oprocentowania kredytu wynosiła 4,07% (§ 6 ust. 6). Z kolei łączna kwota wszystkich kosztów, opłat i prowizji do zapłaty na dzień zawarcia umowy wynosił 479.773,27 zł, w tym: całkowity koszt kredytu 134.773,27 zł na co składała się prowizja za udzielnie kredytu 5.175 zł, odsetki od kredytu 129.579,27 zł, inne koszty ponoszone przy zawarciu umowy kredytowej 680zł; koszt zabezpieczenia kredytu 200 zł , koszt ubezpieczenia 6.400 zł( § 6 umowy).

Pismem z dnia 6 marca 2023 roku powódka złożyła reklamację i wezwanie do zapłaty.

Pozwany bank nie uwzględnił reklamacji powódki.

(dowód: reklamacja z dnia 6.03.2023 r. k. 44 i nast., pismo z dnia 7 kwietnia 2023 roku k.255 i nast.).

Ustaleń w zakresie przedstawionego powyżej stanu faktycznego, przyjętego za podstawę do przeprowadzonych w dalszej części rozważań prawnych, sąd dokonał w oparciu o wszechstronną analizę całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w zakresie w pełni realizującym inicjatywę dowodową stron, kierując się przy tym dyrektywami określonymi w art. 233 § 1 k.p.c. Dowody z dokumentów stanowią dokumenty prywatne i urzędowe (w kopiach), których prawdziwości i autentyczności żadna ze stron procesu nie kwestionowała. Dokumenty nie mające charakteru dokumentów urzędowych są dokumentami prywatnymi i stanowią dowód tego, że osoba która je podpisała złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Obydwa rodzaje dokumentów korzystają z domniemania prawdziwości. Osoba zainteresowana może obalić to domniemanie, wskazując że dokument pochodzi od podmiotu oznaczonego jako wystawca dokumentu, że zaświadczenie zawarte w dokumencie urzędowym nie jest godne z prawdą, że oświadczenie zawarte w dokumencie prywatnym nie pochodzi od osoby, która dokument podpisała (art. 252-253 kpc).

Opisany stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane wyżej dowody w postaci dokumentów, zeznań świadka A. C. k- 312, a jedynie w części, w jakiej nie koliduje to z treścią dokumentów - również o przesłuchanie powódki.

Powódka (k. 313-315) potwierdziła fakt, że rozmawiała z pracownikiem banku na temat warunków kredytowania. Przy czym zauważyć należy ,że pomimo zawarcia umowy niecałe 5 lata temu powódka nie pamiętała pewnych istotnych kwestii, w szczególności tego, że wszystkie dokumenty związane z zawarciem umowy, również projekt umowy wysyłane były powódce do zapoznania się mailem, że podpisała oświadczenia odnośnie warunków umowy kredytu, w szczególności informacji dotyczących zmiennego oprocentowania w oparciu o wskaźnik referencyjny WIBOR, w tym wykres historyczny notowań dla depozytów WIBOR M3 oraz przedstawienia symulacji rat kredytu w przypadku wzrostu stopy referencyjnej WIBOR do 3%, 5%,10%. Zatem idąc do banku w celu ich podpisania znała dokładnie treść tych dokumentów. Powódka, która zajmuje się spłatą kredytu rozumie, że wysokość raty zmienia się w związku z zmianą stóp procentowych. Powódka potwierdziła to, że w trakcie rozmów doradca tłumaczył jej, że ryzyko zmiennego oprocentowania polega właśnie na tym, że stopy procentowe mogą rosnąc lub maleć.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadka A. C. (k. 312 i nast.). Świadek pamiętała powódkę, jak również okoliczności związane z zawieraniem przez nią umowy. Zeznania świadka dotyczyły zasad i procedury zawierania umowy kredytu hipotecznego z powódką, w szczególności dokumentów przekazywanych powódce oraz informacji i wyjaśnień udzielanych powódce przed zawarciem umowy, a także braku jakichkolwiek zastrzeżeń i wątpliwości powódki odnośnie warunków umowy.

Sąd w oparciu o przepis art. 235 ² k.p.c. pominął dowód z opinii biegłego, albowiem okoliczności na jakie miał być przeprowadzony zgodnie ze sformułowaną tezą dowodową nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd zważył co następuje:

Strony łączyła umowa kredytu przewidziana art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe. Zgodnie z przywołanym przepisem przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Zarówno fakt zawarcia umowy, jak i zakres praw i obowiązków umownych, w sposób jednoznaczny wynikają z dokumentów zaoferowanych jako dowody w sprawie. Podpisana przez strony umowa kredytu spełnia wszystkie ustawowe wymogi wynikające z treści art. 69 ust. 1 i 2 ustawy Prawo bankowe, w szczególności spełniała wymogi z art. 69 ust. 2 pkt 2 i 5 Prawa bankowego. Strony określiły w umowie kredytu kwotę kredytu, walutę kredytu, jego przeznaczenie, okres kredytowania, terminy i zasady jego zwrotu przez powódkę, a także wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany.

Powódka powoływała się na abuzywność postanowień umownych, odnoszących się do zmiennej stopy procentowej ustalanej w oparciu o wskaźnik WIBOR, które jako naruszające art. 385 ¹ i 385 ³ kc. (nieuzgodnione indywidualnie, niejednoznaczne, nieprecyzyjne i nieprzejrzyste, kształtujące prawa konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszające interes kredytobiorcy) winny zostać wyeliminowane z umowy.

Ponadto powołała się na wadliwość wskaźnika WIBOR oraz brak rzetelnej i precyzyjnej informacji o konsekwencjach i skali ryzyka zmiennej stopy procentowej.

W myśl art. 385 ¹ kc postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Zgodnie z art. 4 ust 2 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich ocena nieuczciwego charakteru warunków nie dotyczy ani określenia głównego przedmiotu umowy, ani relacji ceny i wynagrodzenia do dostarczonych w zamian towarów lub usług, o ile warunki te zostały wyrażone prostym i zrozumiałym językiem.

W niniejszej sprawie nie budzi wątpliwości, że powódka zawarła umowę jako konsument, a postanowienia umowy w zakresie oprocentowania oparte były na wzorcu i nie były indywidualnie uzgadniane. Samo to jednak nie przesądza o bezskuteczności tych postanowień.

W pierwszym rzędzie bowiem podnieść należy, że postanowienie umowne dotyczące zmiennej stopy procentowej opisanej jako suma wysokości wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M oraz wysokości stałej marży wskazanej w umowie kredytu reguluje wynagrodzenie banku - zarzuty powódki dotyczą zatem postanowień określających główne świadczenia stron w rozumieniu art. 358 ¹ § 1 kc. Zgodnie z tym przepisem niedozwolonymi postanowieniami umownymi nie są postanowienia umowy, które określają wynagrodzenie, jeśli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny – a to wyłączenie zachodzi w niniejszej sprawie.

Przez pojęcie jednoznaczności należy rozumieć brak wątpliwości co do znaczenia postanowień umowy, a stan taki jest osiągnięty, gdy interpretacja nie umożliwia nadaniu postanowieniu różnych znaczeń.

Oprocentowanie kredytu może być stałe lub zmienne. Zastrzeżenie przez bank zmiennej stopy procentowej kredytu nie jest obwarowane koniecznością jednoczesnego przedstawienia oferty obejmującej oprocentowanie stałe - mieści się w granicach swobody umów i samo w sobie nie stanowi niedozwolonej klauzuli umownej w rozumieniu art. 385 ¹ k.c., natomiast ocenie z punktu widzenia konsumenta podlega sposób określenia przez bank podstaw wysokości oprocentowania i warunków jego zmiany.

W spornej umowie jednoznacznie wskazano oprocentowanie zmienne oraz równie jednoznacznie podano podstawę ustalania zmiennej stopy procentowej (§ 4 ) jako 3M WIBOR oraz wysokość zmiennej stopy procentowej – jako sumę stawki indeksu 3M WIBOR oraz niezmiennej w okresie kredytowania marży banku w wysokości 2,1 punktu procentowego. Ustawowy wymóg określenia w umowie warunków oprocentowania zgodnie z utrwalonym stanowiskiem w przypadku przyjęcia zmiennej stopy oprocentowania kredytu hipotecznego jest spełniony, jeżeli w umowie oznaczono wskaźnik referencyjny, który zastosowano. Może być on określony powszechnie rozpoznawanym, jednoznacznym skrótem. Nie ma potrzeby, aby szczegółowo opisywać warunki, na jakich zmienia się ten wskaźnik.

Zauważyć wypada, że takie postanowienie w pełni wyczerpuje normę aktualnie obowiązującego art. 29 ust. 2 ustawy o kredycie hipotecznym oraz nadzorze na pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami - jeśli strony nie uzgodniły stałej stopy oprocentowania to sposób ustalania stopy procentowej określa się jako wartość wskaźnika referencyjnego oraz wysokość marży ustalonej w umowie. wskaźnikiem referencyjnym Zgodnie z art. 4 pkt 28 tej ustawy wskaźnikiem referencyjnym jest wskaźnik opisany w art. 3 ust. 1 pkt 3 w/w rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1011 z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne (…) - tj. dowolny indeks stanowiący odniesienie do określenia kwoty przypadającej do zapłaty z tytułu instrumentu finansowego lub umowy finansowej lub do określenia wartości instrumentu finansowego bądź indeks stosowany do pomiaru wyników funduszu inwestycyjnego w celu śledzenia stopy zwrotu takiego indeksu lub określenia alokacji aktywów z portfela, lub obliczania opłat za wyniki. Parametry takiego wskaźnika spełnia właśnie wskaźnik WIBOR 3M/6M. Co więcej został on wskazany wprost jako kluczowy wskaźnik referencyjny w załączniku do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2016/1368 z dnia 11.08.2016 r. ustanawiającego wykaz kluczowych wskaźników referencyjnych stosowanych na rynkach finansowych.

Tak określona wysokość oprocentowania nie może zatem być uznana za niejednoznaczną, nietransparentną i niejasną, co wyłącza zastosowanie art. 385ˡ kc.

Także postanowienia dotyczące zmian wysokości oprocentowania – zostały precyzyjnie i kategorycznie określone zarówno co do zasady i sposobu, jak i terminów.

Podsumowując- skoro kwestionowane postanowienia dotyczą świadczeń głównych stron i zostały one sformułowane jednoznacznie, tym samym nie mogą być uznane za klauzule niedozwolone (art. 385 ¹ § 1 zd. 2 k.c., art. 4 ust 2 dyrektywy ).

Niezależnie od powyższego nie można podzielić poglądu, iż postanowienie umowne dotyczące zmiennego oprocentowania w oparciu o wskaźnik referencyjny WIBOR 3M jest nieuczciwe, sprzeczne z prawem czy też rażąco narusza interes konsumenta.

WIBOR od wielu lat jest powszechnie dostępnym, uznanym i stosowanym wskaźnikiem referencyjnym stanowiącym podstawę wyznaczania oprocentowania dla większości kredytów o zmiennym oprocentowaniu udzielanych przez polskie banki, a także stawką bazową dla obligacji i instrumentów pochodnych. Wyznaczany jest jako średnia arytmetyczna wielkości oprocentowania podawanych przez największe banki działające w Polsce, które są uczestnikami panelu WIBOR, po odrzuceniu wielkości skrajnych. WIBOR nie jest oparty na rzeczywistych transakcjach pomiędzy bankami, ale na przybliżeniach które wynikają z modeli matematycznych, które jednak nie mają charakteru abstrakcyjnego. WIBOR 3M odpowiada na pytanie jaka jest możliwa cena po jakiej jeden bank mógłby zaoferować drugiemu bankowi założenie depozytu na określony termin 6 miesięcy. Jest też ściśle powiązany ze stopą procentową NBP. Proces wyznaczania WIBOR-u jest szczegółowo regulowany przez Regulamin Fixingu. Do 29 czerwca 2017 r. Administratorem stawek WIBID i WIBOR było Stowarzyszenie Rynków Finansowych ACI Polska, obecnie - GPW Benchmark S.A. Samo uwzględnienie przy wyznaczaniu tego wskaźnika danych gospodarczych podawanych przez pozwany bank - jako jednego z wielu innych czynników ( w tym przede wszystkim stopy procentowej NBP) w żadnym razie nie może być uznane za ukierunkowany wpływ pozwanego na wysokość tego wskaźnika. Zauważyć wypada, że powszechnie obowiązujące wskaźniki, jak kursy NBP, stopy procentowe NBP /czyli ogólnie rzecz biorąc polityka monetarna NBP/ zawsze oparte są na danych rynkowych pochodzących od uczestników obrotu i ten fakt jest oczywisty i nie jest podważany. WIBOR był i w świetle załącznika do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2016/1368 z dnia 11.08.2016 r. jest nadal uznawany za obiektywne odzwierciedlenie zmiany cen pozyskiwania środków finansowych na rynku pieniężnym. Innymi słowy – nie ma podstaw do uznania, że pozwany ma możliwość arbitralnego kształtowania stopy WIBOR, zatem mechanizm zmiany stawki WIBOR nie był zależny od strony powodowej. W tej sytuacji odwołanie się do stawki WIBOR trudno uznać za nierzetelne traktowanie konsumenta.

Brak też podstaw do stwierdzenia naruszenia (i to rażącego) interesów konsumenta. Rażące naruszenie oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków wynikających z umowy na jego niekorzyść, skutkującą niekorzystnym ukształtowaniem jego sytuacji ekonomicznej oraz jego nierzetelnym traktowaniem. Uzależnienie zmiany oprocentowania od referencyjnej wysokości oprocentowania pożyczek udzielanych na rynku międzybankowym w Polsce, który w założeniu miał charakter obiektywnego odzwierciedlenia średnich cen udzielania kredytów przez największe banki w Polsce, niezależnego od żadnej ze stron umowy za takie nie może być uznane.

Dotyczy to także rozkładu ryzyka zmiany stopy procentowej pomiędzy stronami. Zmiany takie, niezależnie od woli i działań stron mogły mieć charakter dwukierunkowy, powódka zgłaszając taki zarzut nie bierze pod uwagę ryzyka spadku stopy procentowej. Zresztą przy tego rodzaju umowach oczywiste i naturalne jest, że każda ze stron obarczona jest różnymi ryzykami, a ryzyko wzrostu kosztów kredytu jest immanentnie wpisane w charakter umów o kredyt. Ponadto o takim ryzyku i skutkach zmian oprocentowania powódka została poinformowana. To, że informacji tych nie przyswoiła, lub obecnie twierdzi ,że nie przyswoiła , nie może obciążać banku.

Odnosząc się do obowiązku informacyjnego – jak podniesiono w omówieniu dowodów, twierdzenia powódki nie dają podstawy do uznania, że nie otrzymała stosownych informacji, a wniosek przeciwny wynika z dokumentów i z zeznań świadka.

Powódka uzyskała informacje dotyczące zmiennego oprocentowania, ryzyka z nim związanego, wpływu zmian na koszty kredytu oraz zasad zmiany oprocentowania. Sama powódka temu zresztą nie zaprzecza.

Ponadto powódka potwierdziła własnym podpisem uzyskanie takich informacji, przy czym klauzule te nie były blankietowe – zarówno w samej umowie , jak i w miesiąc wcześniej podpisanym wniosku nie tylko potwierdzono uzyskanie informacji, ale dodatkowo przytoczono konkretne informacje o konsekwencjach zmian.

Obowiązek informacyjny, jaki spoczywa na bankach w ramach zawierania umów z konsumentami nie zwalnia tych ostatnich z obowiązku działania z należytą starannością. Jednocześnie obowiązkowi informacyjnemu banku odpowiada istniejący po stronie konsumenta obowiązek zapoznania się z udzielonymi informacjami i przyjęcia ich do wiadomości, a następnie rozważenia własnego interesu w kontekście posiadanej wiedzy. Bank natomiast nie ma żadnej możliwość sprawdzenia, czy informacje zostały przez konsumenta przyjęte do świadomości i zrozumiane. Brak inicjatywy konsumenta w razie niezrozumienia otrzymanych informacji nie może obciążać banku, który dodatkowo nie ma możliwości przymusić klienta do wysłuchania i przyjęcia niechcianych pouczeń. Odwoływanie się do braku informacji w sytuacji, gdy informacje te zarówno ustnie, jak i pisemnie zostały przekazane, tyle że na skutek braku staranności wymaganej od przeciętnego konsumenta nie zostały odebrane, nie może skutkować uznaniem niedopełnienia obowiązku informacyjnego; tak daleko ochrona konsumentów sięgać nie może. Granicą bowiem ochrony ich praw jest dochowanie staranności, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca.

Powódka zdaje się zarzucać brak szczegółowej informacji metodologicznej i matematycznej dotyczącej sposobu obliczania tego wskaźnika. Biorąc pod uwagę, że zasady zmiennego oprocentowania i stosowania wskaźnika Wibor w sposób przystępny dla przeciętnego konsumenta zostały opisane w umowie (której jak wynika z zeznań powódka nie była szczegółowo zainteresowana- czytała umowę pobieżnie, i nie przyjęła ich do wiadomości) twierdzenie, że brak szczegółowego opisu metodologii wyznaczania tego wskaźnika przez podmiot trzeci (regulamin fixingu) w sytuacji, gdy powódka nie zrozumiała nawet samej umowy- stanowi istotny brak informacyjny podważający ważność postanowień umowy, jest zdaniem sądu wymierzone wyłącznie w uzyskanie korzystnego skutku procesowego i próbę przerzucenia skutków swoich zaniedbań na pozwanego.

Mając wszystko powyższe na uwadze, sąd z braku podstaw do stwierdzenia nieważności postanowień umowy dotyczących oprocentowania na podstawie art. 385ˡ k.c. oraz art. 58 k.c. powództwo oddalił .

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c., zasądzając na rzecz pozwanego koszty zastępstwa procesowego. O kosztach orzeczono na mocy §2pkt 6 rozporządzenia Ministra sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Katarzyna Sznajder