Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 lipca 2023 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Wojciech Hajduk
Protokolant:	Aleksandra Strumiłowska

po rozpoznaniu w dniu 26 lipca 2023 roku w Gliwicach

sprawy z powództwa D. R., B. R.

przeciwko (...) z siedzibą w W.

o ustalenie nieistnienia umowy kredytu i zapłatę

1.  ustala, że umowa kredytu hipotecznego nr (...) (...) z dnia 20.06.2006 r. zawarta pomiędzy powodami D. R. i B. R. a pozwanym (...) w W. jest nieważna;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 131.817,76 (sto trzydzieści jeden tysięcy osiemset siedemnaście 76/100) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 26 lipca 2023 roku;

3.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 93.677,74 (dziewięćdziesiąt trzy tysiące sześćset siedemdziesiąt siedem 74/100) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 26 lipca 2023 roku;

4.  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

5.  zasądza od pozwanego na rzecz powodów jako wierzycieli solidarnych kwotę 11.800 (jedenaście tysięcy osiemset) złotych z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku, tytułem kosztów procesu.

SSO Wojciech Hajduk

IC 271/23 UZASADNIENIE

Powodowie D. R. i B. R. w pozwie przeciwko (...) w W. domagali się

-ustalenia, że umowa o kredyt hipoteczny nr (...) (...) z dnia 20.06.2006r, zawarta pomiędzy pozwanym a powodami - jest nieważna,

-zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kwoty 131.817,76 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 24.11.2022r.

-zasądzenia od pozwanego na rzecz powódki kwoty 93.677,74zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 24.11.2022r.

Uzasadnili, że zawarli umowę o kredyt hipoteczny (...) (...) z dnia 20.06.2006r indeksowany do waluty obcej CHF na kwotę 151.500zł na okres 360 miesięcy, oprocentowany stawką LIBOR 3M. Celem kredytu było sfinansowanie budowy domu. W umowie wskazano, że kwota wypłacona zostanie przeliczona zgodnie z kursem kupna franków szwajcarskich wg Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku. Po wypłacie kredytu lub transzy bank miał wysłać pismo informujące o wysokości pierwszej raty, kwocie kredytu w CHF, jego równowartości w walucie polskiej zgodnie z kursem kupna waluty obcej według wymienionej tabeli ustalanej przez pozwany bank. Wskazano, że zmiany kursów walut w trakcie obowiązywania umowy mają wpływ na wysokość kwoty zaciągniętego kredytu oraz raty kapitałowo odsetkowej. Raty miały być płatne miesięcznie w PLN przy zastosowaniu kursu sprzedaży CHF w dniu płatności każdej raty wg kursów ustalanego przez bank w (...) Umowa nie zawierała żadnych postanowień dotyczących ustalania kursów przez pozwany bank. Nie ustalono żadnych obiektywnych mierników lub warunków ustalania kursów walut, pozostawiając całkowitą dowolność kredytodawcy. Integralną częścią umowy był Regulamin kredytowania osób fizycznych w ramach usług bankowości hipotecznej w (...). Regulamin. Kredyt został wypłacony jednorazowo. Pozwany przeliczył kwotę kredytu na walutę szwajcarską po ustalonym przez siebie kursie. W konsekwencji wysokość kredytu została przez pozwanego ustalona arbitralnie. W dniu 9.06.2020 strony zawarły aneks, na mocy którego powódka B. R. została zwolniona z długu oraz praw i obowiązków wynikających z umowy kredytowej. Zarzucili abuzywność § 2 ust. 2, § 7 ust. 1 umowy kredytu co powoduje naruszenie art. 69 ust. 1 i 2 pkt 3 prawa bankowego poprzez brak określenia kwoty i waluty kredytu. Umowa nie tylko nie określa wysokości kredytu w złotych polskich, ale także nie precyzuje mechanizmu dokonania przeliczenia, co daje bankowi możliwość jednostronnego kształtowania wysokości zobowiązania co powoduje, że jest sprzeczna z art. 353 ^{( 1)}kc i 358 ^{( 1)} kc. Powodowie podnieśli, że stosunek umowny został tak ukształtowany, że ryzyko walutowe zostało przerzucone w całości na konsumenta i w tym zakresie naruszono obowiązek informacyjny banku. Powoduje to nieważność umowy i uzasadnia żądanie ustalenia nieważności oraz zasądzenie nienależnie spełnionego świadczenia.

Do października 2022r. powodowie spłacili:

-209.649,93 zł tytułem rat kapitałowo-odsetkowych (w tym wspólnie uiścili 172.728,23zł do 05.2020 tj do zawarcia aneksu)

zaś 36.921,70 zł uiścił powód od 05.2020 do 10.2022

-9.520,66zł tytułem składek ubezpieczenia na życie (w tym wspólnie uiścili 8.302,34 zł do 05.2020r zaś kwotę 1.218,31zł uiścił powód od 05.2020 do 10.2022)

-3.814,87zł tytułem składek ubezpieczenia nieruchomości

-318,00zł tytułem opłaty za refinansowanie ubezpieczenia pomostowego

-264,25 zł tytułem prowizji za podwyższone ryzyko

-1.928,00 zł tytułem prowizji

Żądanie ewentualne obejmuje: zwrot nienależnie pobranych świadczeń tytułem spłaty rat kredytu przy założeniu, że umowa obowiązuje oraz po usunięciu niedozwolonych klauzul umownych oraz ustalenie abuzywności postanowień umownych

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości. Zarzucił przedawnienie roszczeń, zaprzeczył również aby umowa była nieważna i aby umowa zawierała klauzule abuzywne. Pozew ma na celu podważenie umowy sprzecznie z rolą i funkcją indywidualnej kontroli postanowień umownych, które zostały indywidualnie uzgodnione. Powód nie ma interesu prawnego w żądaniu ustalenia nieważności umowy. Bezzasadne jest domaganie się zwrotu składek ubezpieczeniowych, gdyż bank nie może być uznany za bezpodstawnie wzbogaconego.

USTALENIA FAKTYCZNE

W dniu 20.06.2006r,. powodowie jako konsumenci zawarli z pozwanym, umowę o kredyt hipoteczny nr (...) (...) indeksowany do waluty obcej CHF na kwotę 151.500zł na okres 360 miesięcy, oprocentowany stawką LIBOR 3M. Celem kredytu było sfinansowanie budowy domu. Umowa została sporządzona na podstawie wzorca banku, wskazano w niej min. że kwota kredytu jest indeksowana do CHF, spłata nastąpi w równych miesięcznych ratach. W §2 pkt2 umowy wskazano, że kredyt jest indeksowany do CHF, po przeliczeniu wypłaconej kwoty zgodnie z kursem kupna CHF wg Tabeli Kursu Walut Obcych obowiązującej w Banku w dniu uruchomienia kredytu lub transzy. Po uruchomieniu kredytu lub pierwszej transzy.., bank wysyła kredytobiorcy pismo, informujące o wysokości pierwszej raty kredytu w CHF oraz jego równowartości w PLN zgodnie z kursem kupna wg Tabeli Kursu Walut Obcych obowiązującej w Banku w dniu uruchomienia kredytu/transzy, przy czym zmiany kursów walut w trakcie okresu kredytowania mają wpływ na wysokość kwoty kredytu i raty kapitałowo odsetkowej. W §7pkt1 umowy wskazano, że kredytobiorca zobowiązuje się spłacić kwotę kredytu w CHF ustaloną zgodnie z §2 w złotych polskich, z zastosowaniem kursu sprzedaży obowiązującego w dniu płatności raty, zgodnie z Tabelą Kursu Walut Obcych [umowa §2 pkt1-3; §6pkt1-6, §7 pkt 1-4 k-16-17]. Z §3pkt2, §8pkt3 „regulaminu kredytowania osób fizycznych w ramach usług bankowości hipotecznej w (...)”, wynika, że kredyt może być indeksowany kursem waluty obcej na podstawie obowiązującej w banku Tabeli Kursów walut obcych. W przypadku kredytu indeksowanego kursem waluty obcej kwota raty spłaty obliczana jest wg kursu sprzedaży dewiz obowiązującego w Banku na podstawie Tabeli Kursów Walut Obcych [§3pkt2, §8 pkt3 regulaminu k-154]. Regulamin odwoływał się do tabeli kursów walut także w §9pkt4, §10pkt4i5, §11pkt4, § 11 pkt 5, §12pkt 3 oraz § 13pkt4 dotyczących przeliczeń kursowych przy: wcześniejszej spłacie kredytu, przewalutowania kredytu na wniosek kredytodawcy, podwyższenia kwoty kredytu i ustanawiania nowych zabezpieczeń [Regulamin k-154-155]. W §8ust4 regulaminu warunkowo przewidywano możliwość spłaty kredytu w walucie kredytu o ile rachunek walutowy był dostępny w aktualnej ofercie banku [k-154]. Zabezpieczeniem kredytu do czasu wpisania hipoteki było ubezpieczenie kredytu na podstawie umowy zawartej przez bank z (...) [§9ust2 umowy k-17]. Warunkiem wypłaty kredytu były min. cesje z polis ubezpieczenia na życie powodów z akceptowanego przez bank (...) ubezpieczeń na kwotę nie niższą niż 102.332zł lub przystąpienie przez powodów do (...) realizowanego przez Bank, cesja z uwmoy ubezpieczenia nieruchomości od ognia i zdarzeń losowych na kwotę nie niższą niż 210.000zł z akceptowanego przez bank towarzystwa ubezpieczeń lub przystąpienie przez powodów do (...) realizowanego przez Bank [§3 i §5 umowy k-16v i 17v].

Wszystkie formalności zostały przeprowadzone w oddziale banku. Powodowie starali się o kredyt złotówkowy umożliwiający budowę domu metodą gospodarczą na własnej działce. Po złożeniu dokumentów wymaganych przez bank okazało się, że nie mają zdolności kredytowej by uzyskać taki kredyt. Pracownik banku przedstawił im jednak ofertę kredytu indeksowanego informując jednocześnie, że mają zdolność kredytową na jego zaciągnięcie. Powodowie złożyli wniosek kredytowy, podpisali „informację dla wnioskodawców ubiegających się o produkty hipoteczne indeksowane kursem waluty obcej, oparte na zmiennej stopie procentowej”. Powyższa „informacja dla wnioskodawców ubiegających się o produkty hipoteczne indeksowane kursem waluty obcej, oparte na zmiennej stopie procentowej” wskazywała min., że cyt.: „ wybierając zadłużenie w walucie obcej kredytobiorcy korzystają z niższego oprocentowania w porównaniu z kredytem złotowym i spłacają miesięcznie niższą ratę kredytu…, co wynika ze znacznej różnicy wysokości stawek referencyjnych……. kredytobiorcy narażeni są na ryzyko zmian kursów walutowych. Występowanie ryzyka kursowego sprawia, że zarówno rata jak i wysokość zadłużenia przeliczana na PLN na dany dzień podlega ciągłym wahaniom, w zależności od kursu waluty. Ryzyko kursowe jest mniejsze gdy o kredyt walutowy ubiega się osoba osiągająca dochody w tej samej walucie”. Dokument ten zawierał również informację o ryzyku zmian stóp procentowych, zachęcał do zapoznania się z aktualnymi prognozami dotyczącymi kursu waluty sporządzanymi przez analityków i historycznymi danymi na temat zmian kursów [k-170]. Nie przekazano im informacji o stosowaniu przez bank własnych tabel kursowych. Powodowie nie mieli świadomości, o możliwości jakiegokolwiek negocjowania warunków umowy, nie zostali o tym poinformowani. Żadne postanowienia umowne nie były indywidualnie negocjowane/uzgadniane z wyjątkiem tych, które dotyczyły wysokości kredytu i czasu spłaty. Na spotkani wyznaczonym do podpisania umowy doradca kredytowy zapoznał powodów z najistotniejszymi postanowieniami umownymi, następnie sami pobieżnie zapoznali się z całością umowy i ją podpisali [zeznania powoda k-277-278 i powódki k-279, informacja dla wnioskodawców ubiegających się o produkty hipoteczne indeksowane kursem waluty obcej, oparte na zmiennej stopie procentowej” k-170; zaświadczenie o wysokości odsetek kredytu k-34-50, zaświadczenie o poniesionych kosztach k-51, wniosek kredytowy k-117]. Kredyt wypłacono.

W dniu 8.01.2008r strony zawarły aneks nr (...) do umowy, na mocy którego zwiększono kwotę kredytu do 171.500zł [ wniosek o zmianę warunków kredytu z 8.10.2007r.k-119, aneks k-175]. W dniu 17.03.2008r. strony zawarły aneks nr (...), którym podwyższono kwotę kredytu o 43.228zł tj do kwoty 214.728zł.

Warunkiem podwyższenia kredytu było min. przystąpienie do (...) zarówno przez powoda jak i powódkę, zmiana zlecenia stałego pobierania składek, podwyższenie ubezpieczenia nieruchomości i zmiana zlecenia stałego pobierania składki.

W dniu 25.03.2020r. powodowie zawarli umowę majątkową małżeńską, na mocy której ustanowiły rozdzielność majątkową [akt notarialny k- 24-25]. W dniu 4.06.2020r. strony zawarły kolejny aneks, na mocy którego zwolniono powódkę z długu z tytułu kredytu, zaś powód przejął całość zobowiązań [aneks k-26].

Do października 2022r. powodowie spłacili:

-209.649,93 zł tytułem rat kapitałowo-odsetkowych (w tym wspólnie uiścili 172.728,23zł do 05.2020 tj do zawarcia aneksu),

zaś 36.921,70 zł uiścił powód od 05.2020 do 10.2022,

-9.520,66zł tytułem składek ubezpieczenia na życie (w tym wspólnie uiścili 8.302,34 zł do 05.2020r zaś kwotę 1.218,31zł uiścił powód od 05.2020 do 10.2022),

-3.814,87zł tytułem składek ubezpieczenia nieruchomości,

-318,00zł tytułem opłaty za refinansowanie ubezpieczenia pomostowego,

-264,25 zł tytułem prowizji za podwyższone ryzyko,

-1.928,00 zł tytułem prowizji

[zaświadczenia: o udzieleniu kredytu k-49, o poniesionych kosztach k-51-67; zaświadczenie o wysokości odsetek kredytu k-34-50; zestawienie spłat k-63-64].

Powyższy stan faktyczny ustalono w oparciu o powołane wyżej dokumenty i zeznania powodów.

Pozostałe dokumenty dołączone przez pozwanego nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia, generalnie przedstawiają poglądy i opinie związane z interpretacją kredytów denominowanych i indeksowanych

ROZWAŻANIA PRAWNE

Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Należy wskazać, że w świetle utrwalonego poglądu w orzecznictwie i doktrynie, umowy kredyt indeksowany do waluty obcej były, w czasie zawarcia spornej umowy, dopuszczalne w świetle zasady swobody zawierania umów z art. 353 ¹ kc.

Analiza spornej umowy kredytu przez pryzmat art. 385 ¹ §1kc prowadzi do wniosku, że w nie doszło do jej skutecznego zawarcia z uwagi na rażące naruszenie interesów powodów jako konsumentów poprzez niekorzystne ukształtowanie ich sytuacji ekonomicznej na skutek nieusprawiedliwionej i niekorzystnej dysproporcji praw i obowiązków. Zgodnie z art. 385 ¹ §1kc postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

W pierwszym rzędzie należy dokonać oceny czy umowa zawierała niedozwolone postanowienia, jaki miały charakter, czy określały główne świadczenia stron.

Powodowie w pierwszej kolejności zarzucili, że zawarte w umowie klauzule ryzyka walutowego są abuzywne. W tym względzie należy zwrócić uwagę na treść następujących wyroków Trybunału Sprawiedliwości: z 30 kwietnia 2014r C-26/13; z 20 września 2017 r. C-186/16; z 20 września 2018r. C-51/17; z 14 marca 2019 r. C-118/17 oraz z dnia 3 października 2019 r. C-260/18. Orzeczenia te zapadły na tle umów kredytu zawartych z konsumentami i zawierających ryzyko walutowe (kredytu indeksowanego, denominowanego lub wprost kredytu walutowego). W ocenie TSUE nie jest możliwe odrywanie klauzuli ryzyka walutowego (wyrażonej czy to przez indeksację czy też denominację) od mechanizmu przeliczania waluty krajowej na walutę obcą i Trybunał Sprawiedliwości konsekwentnie kwalifikuje klauzule dotyczące ryzyka wymiany, do których zalicza także sposób ustalania kursu wymiany, jako klauzule określające główny przedmiot umowy kredytu. W wyroku z 20 września 2017r. C-186/16 dokonał wykładni art. 4 ust 2 dyrektywy Rady 93/13 z 5.04.1993r. W uzasadnieniu wyroku C- 260/18 (pkt 44 wyroku)Trybunał ponownie potwierdził swoje stanowisko w odniesieniu do kredytu indeksowanego, że klauzule dotyczące ryzyka wymiany określają główny przedmiot umowy. Orzeczenia te są wiążące dla Sądu Polskiego. Stosując prounijną wykładnię art. 385 ^{( 1)} § 1 k.c. w zw. z art. 4 i 6 art. dyrektywy 93/13 przyjęto więc, że kwestionowane przez powodów postanowienia umowy kredytu, które wprowadzają ryzyko kursowe (ryzyko wymiany) przez mechanizm indeksacji, stanowią klauzulę określającą główne świadczenia stron ( essentialia negotii). Tym samym w dalszym etapie rozważań, w świetle art. 385 ^{( 1 )}§1kc, konieczna jest ocena czy określone w spornej umowie oraz „regulaminie kredytowania osób fizycznych…” i stanowiące główne świadczenia stron klauzule ryzyka walutowego zostały sformułowane w sposób jednoznaczny, co skutkowałoby związaniem stron umową [§2pkt 2, §7pkt 1 umowy kredytu oraz §8pkt3, §9pkt4, §10pkt4i5, §11pkt4, § 11 pkt 5, §12pkt 3 oraz § 13pkt4 regulaminu kredytowania osób fizycznych w ramach usług bankowości hipotecznej w Banku (...)]. Umowa kredytowa zastrzega warunki indeksacji świadczenia do kompetencji banku odsyłając do kursów walut zawartych w "Tabeli kursów walut obcych obowiązującej w banku." Prawo Banku do ustalania kursu waluty nie doznaje żadnych umownych ograniczeń w postaci skonkretyzowanych, obiektywnych kryteriów zmian stosowanych kursów walutowych. Bank swobodnie ustalał, według tylko sobie znanych zasad, kursy walut, mając nieograniczone prawo kształtowania raty. Jest to równoznaczne z prawem dowolnego kształtowania wysokości świadczeń głównych (wysokości raty i całej należności) w czasie trwania stosunku prawnego. Tym samym nie można mówić o jednoznacznym określeniu głównego świadczenia. Umowa powoduje swoistą nierówność informacyjną stron. Powodowie jako konsumenci, na podstawie treści umowy, w chwili jej zawarcia, nie byli w stanie oszacować całości kwoty, którą będą musieli spłacić w przyszłości, a o poziomie zadłużenia ratalnego [wysokości raty], dowiadywali się dopiero z pisma banku informującego o wysokości pierwszej raty, kwocie kredytu w CHF i jego równowartości w PLN oraz następnie w związku z podjęciem odpowiedniej sumy kolejnych rat z rachunku [§2 pkt 2 umowy].

Jest to nie do zaakceptowania, w tym zakresie umowa kształtuje prawa i obowiązki powodów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco narusza ich interesy w rozumieniu art. 385 ¹kc. Dodatkowym naruszeniem dobrych obyczajów i rażącym naruszeniem usprawiedliwionych ich interesów jako konsumentów jest zastrzeżenie dwóch różnych kursów wymiany: kursu kupna dla przeliczenia wypłaconego przez bank kredytu, zaś kursu sprzedaży dla obliczania rat spłacanego kredytu. Powoduje to nieuzasadnione korzyści kosztem konsumenta i narusza równorzędność stron umowy przez nierównomierne rozłożenie uprawnień i obowiązków między partnerami stosunku obligacyjnego.

Należy wskazać również, że nie jest wystarczające określenie w umowie, że „ zmiana kursów walut w trakcie trwania umowy mają wpływ na wysokość kwoty zaciągniętego kredytu oraz raty kapitałowo-odsetkowej [§2 pkt 2 umowy] oraz w „informacji dla wnioskodawców ubiegających się o produkty hipoteczne indeksowane kursem waluty obcej, oparte na zmiennej stopie procentowej” , że kredytobiorcy narażeni są na ryzyko zmian kursów walutowych, co sprawia że zarówno rata jak i wysokość zadłużenia przeliczana na PLN. Bank naruszył obowiązek rzetelnego poinformowania konsumentów. Powinien przedstawić pełną informację umożliwiającą podjęcie racjonalnej decyzji o długofalowych skutkach, w tym przedstawić wahana kursów wymiany i ryzyko związane z zaciągnięciem kredytu w walucie obcej, klarownie wyjaśnić, jak na wysokość raty kredytu wpłynęłaby silna deprecjacja kursu waluty krajowej, a także wyjaśnić, że ryzyko kursowe z ekonomicznego punktu widzenia może okazać się trudne do udźwignięcia w przypadku dewaluacji waluty, co nie miało miejsca. Powodowie nie mieli realnej możliwości oddziaływania na treść postanowień umownych, nie zostały indywidualnie uzgodnione, podpisali umowę przygotowaną zgodnie z wzorcem banku, byli zapewnieni o atrakcyjności kredytu. Stanowisko, że przyjęcie przez konsumenta propozycji banku, wnioskowanie o kredyt w CHF poprzez zaznaczenie we wniosku kredytowym odpowiedniej rubryki przy możliwości wyboru innej waluty, oznacza rezygnację z pertraktacji i akceptację umowy, a jej podpisanie jest równoznaczne z indywidualnym uzgodnieniem postanowień umownych, nie zasługuje na uwzględnienie. Art. 385 ¹ § 3 k.c. stanowi, że nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Przez rzeczywisty wpływ należy rozumieć realną możliwość oddziaływania na treść postanowień umownych. Okoliczność, iż konsument znał treść danego postanowienia i nawet rozumiał je, nie może przesądzać o tym, że zostało ono indywidualnie uzgodnione. Uzgodnionymi indywidualnie są tylko takie klauzule umowne, na których treść istotnie mógł on w praktyce oddziaływać. W niniejszej sprawie powodowie nie mieli realnego wpływu na ewentualną zmianę klauzul proponowanych przez przedsiębiorcę nawet nie zdawali sobie z tego sprawy. Przyjęli propozycję kredytu jako najkorzystniejszą, podpisali przygotowaną przez bank umowę. O braku indywidualnych negocjacji postanowień umownych świadczy również, że klauzule indeksacyjne zostały zawarte również w regulaminie, a więc dokumencie, który nie podlega indywidualnym uzgodnieniom, a ponadto może być w każdej chwili zmieniony przez pozwanego.

Argumentacja pozwanego odwołująca się do faktycznego stosowania kursów nieodbiegających od rynkowych nie ma znaczenia dla oceny abuzywności postanowień umownych. Ocena abuzywności postanowień umownych jest niezależna od sposobu wykonywania umowy.

Również okoliczność, że §8ust4 regulaminu warunkowo przewidywał możliwość spłaty kredytu w walucie kredytu w niniejszej sprawie jest bez znaczenia. Pozwany nie wykazał by powodów poinformowano o tej okoliczności i zaproponowano im spłatę w CHF, nie wykazał by bank udostępniał konsumentom w czerwcu 2006 rachunki walutowe w CHF [§8ust4 regulaminu k-154. Ponadto w kredytach indeksowanych do waluty obcej spłata kredytu w walucie kredytu ma drugorzędne znaczenie dla oceny umowy. Konsumenci, na podstawie treści umowy, w chwili jej zawarcia, nie byli w stanie oszacować całości kwoty, którą będą musieli spłacić w przyszłości, skoro kwota wskazana w umowie w PLN była przeliczana na podstawie dowolnie ustalanego przez bank kursu na CHF już po podpisaniu umowy – tj. w chwili wypłaty kredytu.

Powyższe okoliczności powodują, że umowa stron nie wiąże. Skutek nieważności nie został również zniwelowany przez nowelę art. 69 Pr. bank wprowadzająca z dniem 26 sierpnia 2011 roku regulację wyrażoną w ust. 2 pkt 4a tej ustawy. Ustawa weszła w życie po zawarciu umowy.

Powodowie poinformowani przez Sąd na rozprawie w dniu 26.07.2023r. o obowiązkach i możliwych negatywnych dla nich konsekwencjach związanych z ustaleniem nieważności umowy oświadczył, że nie chce jej utrzymania w mocy. Skoro nie doszło do skutecznego zawarcia umowy z uwagi na naruszenie normy art. 385 ¹ §1kc żądanie ustalenia nieważności umowy jest uzasadnione.

Zgodnie z art. 189kpc powód może żądać ustalenia istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa gdy ma w tym interes prawny. Interes prawny w ustaleniu występuje tylko wówczas gdy istnieje obiektywna potrzeba ochrony prawnej. Zgodnie z powszechnie przyjętym w doktrynie i orzecznictwie poglądem, interes prawny nie istnieje, gdy możliwe jest wytoczenie powództwa dalej idącego w swych skutkach. W niniejszej sprawie powód ma interes prawny w żądaniu ustalenia. Umowa została zawarta na 30 lat, okres ten nie upłynął. Żądanie ustalenia jej nieważności, niezależnie od żądania zapłaty tytułem wzbogacenia, gwarantuje pewność swojej sytuacji prawnej na przyszłość. Samo żądanie zapłaty nie gwarantowałoby takiej pewności prawnej.

Do rozliczeń stron zastosowanie znajdą przepisy art. 405-411k.c. regulujące bezpodstawne wzbogacenie. Zgodnie z art. 405kc kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe zwrotu jej wartości. Obowiązkiem stron umowy kredytu jest wzajemne zwrócenie świadczeń. Roszczenia stron mają charakter odrębny (niezależny), co oznacza, że nie ulegają automatycznie wzajemnej kompensacji i konsument może żądać zwrotu w całości spłaconych rat kredytu niezależnie od tego, czy i w jakim zakresie jest dłużnikiem banku z tytułu zwrotu nienależnie otrzymanej kwoty kredytu. [uchwała SN z 7.05.2021 IIICZP 6/21]. Powodowie domagali się zasądzenia na rzecz powoda kwoty 131.817,76 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 24.11.2022r. oraz na rzecz powódki kwoty 93.677,74zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 24.11.2022r.

Żądanie zapłaty obejmuje świadczenia uiszczone przez przed wytoczeniem procesu i w świetle zawartej umowy majątkowej małżeńskiej jest uzasadnione, w tym również w zakresie uiszczonych pozwanemu kwot tytułem zwrotu kosztów ubezpieczenia na życie i ubezpieczenia nieruchomości. Były to świadczenia stanowiące część kredytu, przekazane pozwanemu w ramach spłaty rat nieważnej umowy, podlegają więc zwrotowi. Z akt sprawy nie wynika w jakiej części składki były przekazywane Ubezpieczycielowi, nie wiadomo czy i w jakim zakresie stanowią dodatkowy zysk banku.

Do sprawy nie będzie miał zastosowania przepis art. 411 pkt 1 kc według którego nie można żądać zwrot świadczenia nienależnego jeżeli spełniający je wiedział, że nie był do świadczenia zobowiązany, chyba że spełnienie nastąpiło z zastrzeżeniem zwrotu albo w celu uniknięcia przymusu lub w wykonaniu nieważnej czynności prawnej. Kredyt był spłacany w przekonaniu, że umowa jest prawidłowa i nie zawiera niedozwolonych postanowień umownych, powód nie wiedział więc, że nie był zobowiązany do spełnienia, a w efekcie spełnił świadczenie z warunkowo bezskutecznej czynności prawnej, która miała charakter umowy ważnej. Również art. 411pkt 4 kc nie ma zastosowania. Według tego przepisu nie można żądać zwrotu świadczenia nienależnego, jeżeli zostało spełnione zanim wierzytelność stała się wymagalna. Przypadki, w których podstawa świadczenia jest nieważna, nie są objęte zakazem unormowania art. 411 pkt 4 k.c., co pozwala na zwrot kwot nienależnie wpłaconych. Przepis art. 411 pkt 4 k.c. nie ma w ogóle zastosowania do świadczenia nienależnego, gdyż dotyczy zobowiązań istniejących, acz niewymagalnych (min. SN postanowienie z 6.07.2021 IIICZP 41/20; SA w Gdańsku w wyroku z 30.11.2021 IACa 625/21).

Zgłoszony przez pozwanego zarzut przedawnienia jest bezzasadny. W świetle art. 120 §1 kc bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia w którym roszczenie stało się wymagalne lub gdy wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. W sytuacji żądania ustalenia nieważności umowy konsumenckiego kredytu indeksowanego do waluty obcej i zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia z tytułu nienależnie uiszczonych rat, całkowita bezskuteczność umowy kredytu staje się trwała (definitywna) wtedy, gdy należycie poinformowany o niedozwolonym charakterze postanowienia (bez którego umowa nie może wiązać) i jego konsekwencjach konsument nie wyraził świadomej i wolnej zgody na postanowienie, a jeżeli utrzymanie umowy jest możliwe po jej uzupełnieniu - sprzeciwił się temu uzupełnieniu [uchwała SN z 7.05.2021 IIICZP 6/21]. Tym samym dopiero z tym momentem można mówić o wymagalności roszczenia i rozpoczęciu biegu przedawnienia.

Na zasadzie art. 235 ² §1 pkt 2kpc pominięto dowód z opinii biegłego z zakresu rachunkowości i bankowości finansowej oraz finansów i bankowości. Wnioski te są bezzasadne wobec ustalenia nieważności umowy.

W świetle powyższego a mocy art. 189kpc w pkt 1 ustalono, że umowa kredytu hipotecznego nr (...) (...) z dnia 20.06.2006r zawarta pomiędzy stronami jest nieważna, w pkt 2 i pkt 3 na zasadzie art. 405kc uwzględniono żądanie zapłaty w zakresie żądania głównego (na rzecz powoda kwoty 131.817,76 zł oraz na rzecz powódki kwoty 93.677,74zł). O odsetkach orzeczono na zasadzie art. 481kc, zasądzono je od dnia wyrokowania. Całkowita bezskuteczność umowy kredytu staje się trwała (definitywna) wtedy, gdy należycie poinformowany o niedozwolonym charakterze postanowienia (bez którego umowa nie może wiązać) i jego konsekwencjach konsument nie wyraził świadomej i wolnej zgody na postanowienie, a jeżeli utrzymanie umowy jest możliwe po jej uzupełnieniu - sprzeciwił się temu uzupełnieniu [uchwała SN z 7.05.2021 IIICZP 6/21]. W pkt 4 powództwo oddalono w pozostały zakresie co do odsetek jako bezzasadne, w pkt 5 na zasadzie art. 98 kpc zasądzono koszty postepowania opłatę od pozwu i wynagrodzenie pełnomocnika wg minimalnej stawki.