Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 czerwca 2023 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Andrzej Kieć
Protokolant:	stażysta Marta Lonska

po rozpoznaniu w dniu 13 czerwca 2023 roku w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa P. S., J. S.

przeciwko (...) w W.

o ustalenie i zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powodów na rzecz pozwanego kwotę 5.417 zł (pięć tysięcy czterysta siedemnaście) tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSO Andrzej Kieć

Sygn. akt I C 211/22

UZASADNIENIE

Powodowie J. S. i P. S. wystąpili z powództwem przeciwko (...) z siedzibą w W., wnosząc:

- o zasądzenie od pozwanego łącznie na rzecz powodów kwoty 81.801,64 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 25.10.2021 r.,

- o ustalenie nieważności umowy kredytu nr (...) (...) zawartej pomiędzy stronami w dniu 14.12.2007 r.,

ewentualnie

- o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kwoty 33.763,70 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 25.10.2021 r.,

- o ustalenie, że umowa zawiera postanowienia niedozwolone, które nie wiążą powodów: (par. 4 ust.2 i 3, par. 10 ust 2, par. 14 ust 4, par. 16 ust 1, par. 22 ust 2, par. 32 ust 1, par. 36 ust.1 pk1 i 3, par. 39 ust. 1 i e części ogólnej umowy /COU)

Nadto wnieśli o zasądzenie kosztów procesu.

W uzasadnieniu wskazali, że zawarli z pozwanym Bankiem umowę kredytu hipotecznego denominowanego do waluty CHF. Umowa kredytu zawarta pomiędzy stronami zawiera klauzule abuzywne, po wyeliminowaniu których nie jest utrzymanie ważności umowy. Z uwagi na nieważność umowy, świadczenia spełnione w wykonaniu umowy w okresie do stały się świadczeniem nienależnym. Kwota ta na dzień uiszczona do dnia 20.12.2021r wynosi 81.801,64 zł. Powodowie wskazali, że umowa jest sprzeczna z art. 69 ust.1 ustawy prawo bankowe. Żądanie ewentualnie dotyczy zwrotu nadpłaconych świadczeń za okres od 20.122021 r., przy założeniu ważności umowy z pominięciem klauzul abuzywnych, tj. przy założeniu, że umowa miała od początku charakter kredytu złotówkowego, bez zmiany przyjętych w umowie parametrów.

(...) w W. domagała się oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia kosztów procesu.. Pozwana negowała zarzut nieważności umowy i zaprzeczała, aby postanowienia umowy stanowiły klauzule abuzywne. Umowa nie jest sprzeczna z prawem ani z zasadami współżycia społecznego. Pozwana podkreśliła, że to powodowie świadomie dokonali wyboru kredytu, zasad wypłaty i spłaty wynikających z niego należności. Wskazała, że powodowie świadomie zdecydowali się na kredyt, w którym występuje ryzyko kursowe, pomimo, iż w pierwszej kolejności pracownicy banku proponowali kredyt złotowy. Pozwany bank dochował obowiązków informacyjnych. Natomiast w odniesieniu do zarzutu, że kursy określone w tabelach kursów walut ustalane były w sposób dowolny, pozwany bank wskazał, iż stosował kursy rynkowe a powodowie nie wykazali by kurs banku był nieadekwatny do realiów rynkowych. Według pozwanej powodowie akceptowali i sami wybrali sposób rozliczania się z bankiem, rezygnując z możliwości spłacania kredytu w walucie CHF, mimo istnienia takiej możliwości (spłaty z rachunku walutowego bądź rachunku technicznego w CHF). Kwestionując ważność umowy w chwili obecnej kierują się wyłącznie doraźnym interesem ekonomicznym. Z ostrożności, na wypadek uznania klauzul umownych odnoszących się do stosowanego kursu waluty za abuzywne, pozwana wskazała, iż umowa nadal może być wykonywana w walucie obcej. Brak podstaw do traktowania kredytu udzielonego powodom jako kredytu zlotowego. Ponadto pozwana podniosła zarzut przedawnienia roszczenia o zapłatę.

Stan faktyczny

Powodowie w czasie zawierania spornej umowy kredytowej, jak również obecnie, są małżeństwem. W małżeństwie obowiązuje ustrój wspólności majątkowej. W czasie zawierania umowy kredytowej powodowie pracowali na umowę o pracę, powód dodatkowo prowadził również działalność gospodarczą w zakresie nauki angielskiego, jednakże zakup działki nie miał żadnego związku z tą działalnością. Zawierając umowę działali jako konsumenci Pieniędzy z kredytu powodowie potrzebowali na zakup działki budowlanej. Powodowie wybrali pozwany bank (...) S.A. gdyż w tym banku posiadali w nim rachunek rozliczeniowy. Powodowie nie złożyli wniosku o kredyt złotowy, wybrali kredyt waloryzowany do waluty CHF. Powodowie posiadali świadomość, iż kursy walu się zmieniają. Powodowie otrzymali informacje, że waluta CHF jest stabilna. Powodowie czytali umowę przed podpisaniem, rozumieli ją. Mieli możliwość zadawania pytań pracownikowi banku. Kredyt został wypłacony zgodnie z wolą powodów w złotówkach, na rachunek zbywcy działki. Raty miały być ściągane przez bank z rachunku złotowego powodów prowadzonego w pozwanym banku. Powodowie spłacali i nadal spłacają kredyt w złotówkach. W 2008 roku powodowie zaciągnęli inny kredyt hipoteczny na budowę domu. Kredyt w wysokości około 500.000 zł został zaciągnięty w złotówkach.

W pozwanym banku obowiązywał wzorzec umowy kredytu (...), który przewidywał możliwość wyboru sposobu spłaty kredytu: z rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego kredytobiorcy, z rachunku walutowego kredytobiorcy, z rachunku prowadzonego w walucie kredytu, na który kredytobiorca będzie dokonywał wpłat z tytułu udzielonego kredytu w walucie kredytu lub innej walucie niż waluta kredytu.

O wyborze waluty kredytu decydował klient. Klientom były tłumaczone zasady wypłaty i spłaty kredytu. Klienci byli informowani o ryzyku walutowym.

Powodowie w dniu 27.11.2007r złożyli w pozwanym banku wniosek o kredyt mieszkaniowy na zakup działki w wysokości 63.500 zł, w walucie CHF, co stanowiło równowartość kwoty 30.471,35 CHF. We wniosku kredytowym oświadczyli, że są świadomi ryzyka związanego z kredytem zaciąganym w walucie wymienialnej (punkt. 9.1 wniosku kredytowego).

W dniu 14.12.2007 r. powodowie zawarli z pozwanym umowę kredytu hipotecznego (...) – nr (...) (...) na zakup działki budowlanej. Kwota udzielonego kredytu to 30.471,35 CHF. (§ 2 części szczegółowej umowy /CSU/).

W myśl § 4 COU, kredyt mógł być wypłacony w walucie wymienialnej na sfinansowanie zobowiązań za granicą, bądź w walucie polskiej na sfinansowanie zobowiązań w kraju. W tym ostatnim wypadku stosowano do przeliczenia kurs kupna dewiz z tabeli kursów obowiązujący u powoda w dniu realizacji zlecenia (§ 4 ust. 2). W przypadku wypłaty kredytu albo transzy w walucie wymienialnej innej niż waluta kredytu stosuje się kursy kupna/sprzedaży dla dewiz obowiązujący w (...) S.A. w dniu realizacji zlecenia płatniczego. (par. 4 ust.3 umowy)

Zgodnie z § 21 ust. 1 umowy /COU/, spłata zadłużenia z tytułu kredytu i odsetek następuje w drodze potrącenia przez (...) S.A. swoich wierzytelności z tytułu kredytu z wierzytelnościami kredytobiorcy z tytułu środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku ROR, rachunku walutowym, rachunku technicznym prowadzonym w (...) S.A.

Zgodnie z § 22 ust. 2 umowy /COU/, w przypadku dokonywania spłat zadłużenia kredytobiorcy z:

1)  ROR – środki z rachunku będą pobierane w walucie polskiej w wysokości stanowiącej równowartość waluty wymienialnej, w której udzielony jest kredyt, przy zastosowaniu kursu sprzedaży dla dewiz, obowiązującego w (...) S.A,

2)  rachunku walutowego – środki będą pobierane w walucie kredytu, w wysokości stanowiącej kwotę kredytu lub ratę spłaty kredytu (…),

3)  rachunku technicznego – środki będą pobierane w walucie kredytu, w wysokości stanowiącej kwotę kredytu lub raty (…).

W § 32 oraz 36 COU zawarto postanowienia dotyczące zadłużenia przeterminowanego i jego rozliczania.

Kredyt wypłacony został powodom w trzech transzach w dnu 11.02.2008r w łącznej wysokości 30.471,35 CHF, co stanowiło równowartość 67.378,24 zł, przy zastosowanym kursie 2,2112. (zaświadczenie banku k.78).

Do dnia 20.12..2021r powodowie spłacili łącznie na rzecz banku w wykonaniu umowy kwotę 81.801,64 zł.

Pismem opatrzonym datą 24.09.2021r powodowie złożyli do pozwanego banku reklamację dotyczącą spornej umowy. Pozwany nie zgodził się z zawartymi w reklamacji zarzutami w piśmie z 15.10.2021r.

Ustaleń w zakresie stanu faktycznego przyjętego za podstawę do przeprowadzenia rozważań sąd dokonał w oparciu o wszechstronną analizę całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, kierując się przy tym dyrektywami określonymi w art. 233 § 1 k.p.c. Wszelkie dokumenty wskazywane przez strony nie były kwestionowane w zakresie autentyczności, a zatem mogły stanowić podstawę do dokonywanych w oparciu o nie ustaleń. Zeznania powodów - w przyjętym zakresie - posłużyły ustaleniu sfery motywacyjnej i okoliczności dotyczących zawierania i wykonywania spornej umowy. Niewiarygodne były zeznania powodów w zakresie w jakim przedstawiali, iż nie byli informowani o ryzyku kursowym; przeczy temu chociażby ich oświadczenie złożone we wniosku kredytowym (w punkcie 9 pkt 1 wniosku). Zeznania te należy ocenić należy jako niewiarygodnie również w zakresie odnoszącym się do stanu świadomości co do warunków umowy oraz przyczyn wyboru oferty kredytowej; nie zostały te okoliczności potwierdzone innym materiałem dowodowym. Niewiarygodne były zeznania powodów w zakresie w jakim przedstawiali, że chcieli zaciągnąć kredyt w złotówkach lecz nie posiadali na niego zdolności kredytowej; okoliczności takie nie wynikają z wniosku kredytowego. Przeczy temu również okoliczność, iż w 2008 roku a zatem w niedługim czasie po zawarciu spornej umowy kredytowej zaciągnęli inny kredyt hipoteczny w znacznie wyższej kwocie bo około 500.000 zł w złotówkach.

Wiarę zeznaniom świadków sąd dał albowiem były logiczne, konsekwentne, wzajemnie się potwierdzały a przez to były wiarygodne.

Sąd pominął wniosek powodów o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego na podstawie art. 235 ² k.p.c., albowiem nie zmierzał on do ustalenia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia a jego przeprowadzenie spowodowałoby jedynie zbędną zwłokę w rozpoznaniu sprawy. W ocenie sądu nie jest możliwe pozbawienie umowy klauzuli waloryzacyjnej i dokonywanie rozliczeń umowy przy założeniu, że umowa ma charakter złotowy (z oprocentowaniem według stawki Libor) albowiem jest to sprzeczne z treścią umowy i sprzeciwia się naturze tej umowy.

Pozostałe złożone dokumenty nie miały dla sprawy istotnego znaczenia.

dowody:

- umowa kredytu (...) k. 46-60, 114-121

- zaświadczenie banku z 8.09.2021r k. 78-82,

- potwierdzenia transakcji k.72-77

- wniosek kredytowy k. 108-113

- pismo powodów z 24.09.2021r i odpowiedź banku z 15.10.2021r k.61-71

- pismo okólne Dyrektora Zarządzającego Banku z dnia 19.06.2006 r wraz z załącznikami, wzorzec umowy, informacja o ryzyku kursowym i ryzyku stopy procentowej dla kredytobiorców, regulamin –zapis na CD k. 122

- zeznania świadków M. S. k.143-146 i M. P. k.148-150

- zeznania powodów – zapis rozprawy z dnia 13.06.2023 r. k.181, k.178-179

Sąd zważył

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Umowa stron ma charakter kredytu walutowego – denominowanego, którego istota polega na tym, że kwota kredytu wyrażana jest właśnie w walucie obcej. Na gruncie przewidzianej w art. 353 1 k.c. zasady swobody umów, dopuszczalne było w chwili zawarcia kwestionowanej umowy ułożenie stosunku prawnego w taki sposób, że strony ustalą w umowie inną walutę zobowiązania i inną walutę wykonania zobowiązania. Strony zawarły dnia 14.12.2007 r. umowę kredytu hipotecznego denominowanego w walucie obcej, dopuszczalną na gruncie regulacji tego przepisu. Powodom znana była od początku kwota wysokości zobowiązania wyrażonego w walucie obcej (franku szwajcarskim), jak i w walucie polskiej. Powodowie w dniu 10.12.2007r złożyli w pozwanym banku wniosek o kredyt mieszkaniowy na zakup działki w wysokości 63.500 zł, w walucie CHF, stanowiącej w walucie CHF kwotę30.471,35 CHF (wniosek kredytowy k.108). Kwota kredytu została określona precyzyjnie i w jasny sposób. Świadczenie główne zostało więc w umowie sformułowane w sposób jednoznaczny.

Analiza umowy stron prowadzi do jednoznacznego wniosku, że spełniała ona wszystkie wymogi o jakich mowa była w obowiązującym ówcześnie art. 69 ust. 1 oraz ust 2 pkt 2 Prawo bankowe (tj. Dz. U. z 2002 r., Nr 72, poz. 665 z pón. zm.), z uwzględnieniem wszystkich warunków określonych w Rozdziale 5 tej ustawy. W świetle tego unormowania brak jest podstaw do stwierdzenia nieważności kwestionowanej czynności prawnej z powodu samego jej charakteru. Zwrócić przy tym należy uwagę, że art. 358 § 1 k.c. nie może być rozpatrywany w oderwaniu od ustawodawstwa dewizowego. Obowiązująca ustawa z 27 lipca 2002 r. - Prawo dewizowe wyrażała zasadę swobody dewizowej (art. 3 ust. 1). Wraz ze zmianami ustawodawstwa dewizowego zmianie uległa funkcja, jaką w systemie prawa spełnia art. 358 § 1 k.c. Przepis ten nie służy już ochronie polskiego systemu monetarnego. Jego podstawową funkcją jest określenie waluty dla świadczeń pieniężnych ustalanych na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej. W braku odmiennej umowy stron, zawartej w granicach w ustawodawstwie dewizowym, wartość ekonomiczna tych świadczeń jest wyrażana w walucie polskiej. Pojęcie „wyrażenie zobowiązania” odnosi się tylko do kształtowania treści stosunku zobowiązaniowego. Zapłata jest wykonaniem istniejącego już zobowiązania, nie może więc być już objęta zakresem zastosowania art. 358 § 1 k.c. Kodeks cywilny nie rozstrzyga wyraźnie kwestii, w jakiej walucie ma być spełnione świadczenie pieniężne w przypadku, gdy jego przedmiotem jest suma pieniężna wyrażona w walucie obcej. Dlatego też zastosowanie ma norma art. 354 § 1 k.c. i o sposobie wykonania zobowiązania decyduje przede wszystkim jego treść. Nadto ustawą z dnia 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe wprowadzono art. 69 ust. 2 pkt 4a już wprost przewidujący umowy o kredyty walutowe denominowane i indeksowane do waluty innej niż waluta polska. Zgodnie z art. 4 powołanej ustawy w przypadku kredytów lub pożyczek pieniężnych zaciągniętych przez kredytobiorcę lub pożyczkobiorcę przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy ma zastosowanie art. 69 ust.2 pkt 4a oraz art. 75b prawa bankowego, w stosunku do tych kredytów lub pożyczek pieniężnych, które nie zostały całkowicie spłacone - do tej części kredytu lub pożyczki, która pozostała do spłacenia. W tym zakresie bank dokonuje bezpłatnie stosownej zmiany umowy kredytowej lub umowy pożyczki. Przepis ten potwierdza stosowanie przepisów dodanych ustawą nowelizującą do umów zawartych wcześniej, zatem niezasadnym byłoby uznanie, że wyrażona w nim norma nie ma zastosowania, gdyż wcześniej zawarte umowy kredytu indeksowanego czy denominowanego były nieważne jako niedopuszczalne w dacie ich zawierania. Sąd Najwyższy również uznał za dopuszczalne zawieranie umów kredytu denominowanego, nie widząc podstaw do uznania, iż konstrukcja ta narusza obowiązujące przepisy prawa, czy zasadę walutowości. (m.in. wyroki z 25 marca 2011 r. sygn. IV CSK 377/10, z 22 stycznia 2016 r. sygn. I CSK 1049/14, z 19 marca 2015 r. sygn. IV CSK 362/14, z 8 września 2016 r. sygn. II CSK 750/15, z 1 marca 2017 r. sygn. IV CSK 285/16, z 14 lipca 2017 r. sygn. II CSK 803/16, z 27 lutego 2019 r. sygn. II CSK 19/18, z 4 kwietnia 2019 r. sygn. III CSK 159/17).

W świetle powyższego zarzut nieważności umowy - z powodu jej niedopuszczalności w świetle art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 69 ustawy Prawo bankowe,. - należało ocenić jako niezasadny. Warto przy tym zwrócić uwagę na wyrok TSUE wydany w sprawie C-932/19, w którym Trybunał potwierdził, że stosowanie mechanizmu denominacji nie jest sprzeczne z zasadą ochrony praw konsumenta, a przepisy prawa krajowego, które zakazywałyby unieważniania umowy kredytu denominowanego w walucie obcej wydają się być zgodne z prawem Unii (Komunikat prasowy TSUE nr 144/21 z dnia 2 września 2021 r.). Nie ma zatem podstaw do przyjmowania, że umowy kredytu zawierane z odniesieniem do waluty CHF, niejako automatycznie winny być – w świetle praw konsumenckich - traktowane jako nieważne.

Powodowie nie wykazali, aby łącząca ich z pozwanym Bankiem umowa była w jakimkolwiek zakresie nieważna, jako sprzeczna z prawem, zasadami współżycia społecznego, czy dobrymi obyczajami i naruszała w ten sposób ich interes jako konsumentów. Na gruncie art. 385 (1) k.c. i art. 385 (2) k.c. w odniesieniu do nieuzgodnionych indywidualnie z konsumentem postanowień umowy sankcją ich sprzeczności z dobrymi obyczajami i rażącego naruszenia interesów konsumenta jest niewiązanie go tym postanowieniami. Sankcją stwierdzenia, że dane postanowienie umowy jest „niedozwolonym postanowieniem” w rozumieniu art. 385 (1) k.c. (z uwzględnieniem domniemań z art. 385 (3) k.c.) jest brak związania tym postanowieniem w danym stosunku. W wyroku z dnia 3 października 2019 r. C-260/18 TSUE przedstawiając wskazówki odnośnie do oceny abuzywności postanowień umownych odwołał się do art. 4 Dyrektywy 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r., który nakazuje badać abuzywność w kontekście wszystkich okoliczności, które zachodziły przy zawieraniu umowy z konsumentem. Jak wynika z przeprowadzonego postępowania dowodowego, powodom została zwrócona uwaga na wiążące się z umową kredytu denominowanego w walucie obcej ryzyko kursowe; już treści wniosku kredytowego zawarta jest informacja, iż kredytobiorca ponosi ryzyko zmiany kursów walutowych. W tym kontekście należało mieć na uwadze, że powodowie dokonali świadomego wyboru spośród oferowanych przez Bank produktów. Wiedzieli przy tym o możliwości zaciągnięcia kredytu w złotówkach. Powodowie nie wykazali ażeby złożyli wniosek o kredyt złotówkowy i ażeby dostali odmowę udzielenia takiego kredytu; w tej sytuacji uznać należy, iż świadomie zdecydowali się na kredyt w walucie CHF. Na możliwość uzyskania kredytu w złotówkach wskazuje fakt, iż w 2008 roku a zatem w niedługim czasie po zawarciu spornej umowy kredytowej zaciągnęli inny kredyt hipoteczny w znacznie wyższej kwocie bo około 500.000 zł w złotówkach, na który posiadali zdolność kredytową.

Nie sposób podzielać przy tym pogląd, jakoby wybór poszczególnych wariantów z wzorca umowy nie stanowił indywidualnego uzgodnienia postanowień umownych. Pogląd ten w niektórych konkretnych sytuacjach może okazać się trafny, niemniej nie ma podstaw do dokonywania w tym zakresie jakichkolwiek generalizacji. Oczywistym jest, że w każdym wypadku możliwość negocjowania warunków umowy ograniczona jest ofertą banku, a prawo konsumenta do indywidualnego uzgadniania postanowień umownych doznaje ograniczenia interesami banku, który jest podmiotem prowadzącym działalność gospodarczą ukierunkowaną na osiąganie zysku i trudno mu z tego względu czynić zarzuty. Nie tylko banki, ale większość przedsiębiorców oferuje ograniczony katalog usług czy produktów (ich wariantów), w ramach których klient – konsument ma pole do dokonywania negocjacji i wyborów. Obowiązkiem banku, jako podmiotu profesjonalnie działającego w obrocie, jest prowadzenie działalności (w tym oferowanie poszczególnych produktów) w taki sposób, aby nie doprowadzało ono do rażącego naruszenia interesów konsumenta. W realiach dotyczących zawierania przedmiotowej umowy wybór jakiego mogli dokonać powodowie był stosunkowo szeroki i obejmował spektrum akceptowanych i oferowanych przez bank możliwości, co do których powodowie świadomie wybrali dla siebie najkorzystniejsze. Umowa już na etapie składania wniosku kredytowego przewidywała możliwość wyboru waluty, w której nastąpi wypłata kwoty kredytu, co wiązało się z realizacją celu kredytowego w Polsce lub za granicą. Powodowie nie byli zainteresowani wypłatą kredytu bezpośrednio w CHF, mieli bowiem do uregulowania płatności w Polsce wyrażone w złotówkach. W pozwanym banku obowiązywał wzorzec umowy kredytu (...), który przewidywał możliwość wyboru sposobu spłaty kredytu: z rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego kredytobiorcy, z rachunku walutowego kredytobiorcy, z rachunku prowadzonego w walucie kredytu, na który kredytobiorca będzie dokonywał wpłat z tytułu udzielonego kredytu w walucie kredytu lub innej walucie niż waluta kredytu. Powodowie mieli zatem możliwość wyboru waluty w której następować będzie spłata kredytu; wybierając do spłaty kredytu walutę CHF unikaliby w taki sposób przeliczeń franków na złotówki przy zastosowaniu tabel kursowych banku. Zgodnie z § 21 ust. 1 umowy /COU/, spłata zadłużenia z tytułu kredytu i odsetek następować mogła w drodze potrącenia przez (...) S.A. swoich wierzytelności z tytułu kredytu z wierzytelnościami kredytobiorcy z tytułu środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku (...), rachunku walutowym, rachunku technicznym prowadzonym w (...) S.A. Również § 22 ust. 2 umowy /COU/ wskazuje, iż kwestia waluty w której następować będzie spłata kredytu pozostawała do wyboru kredytobiorcy (w tym waluta kredytu).

Powodowie byli świadomi istnienia ryzyka wynikającego m.in. ze zmienności kursu waluty (wiedzą powszechną jest, że kursy walut nie są stałe i ulegają zmianie), aczkolwiek najprawdopodobniej nie spodziewali się, że kurs CHF wzrośnie w takim zakresie w jakim to nastąpiło. Żadne okoliczności sprawy nie wskazują, aby powodowie zostali nakłonieni do zawarcia umowy kredytu denominowanego poprzez jakiekolwiek nierzetelne praktyki banku. Powodowie nie byli również zmuszeni okolicznościami życiowymi do zaciągania spornego kredytu; dokonywali zakupu działki budowlanej i zakładali budowę domu na tej działce. Powodowie posiadając informacje dotyczące ryzyka związanego z zawarciem umowy denominowanej do innej waluty sami także mieli obowiązek dochowania należytej staranności przy zawieraniu umowy i rozważenia konsekwencji wynikających z zaciągnięcia zobowiązania o określonej treści. Obowiązek informacyjny, jaki spoczywa na bankach w ramach zawierania umów z konsumentami, nie zwalnia tych ostatnich z obowiązku działania z należytą starannością. Obowiązek informacyjny obejmuje przedstawienie klientom istnienia ryzyka i powodowie świadomość tego ryzyka, zwłaszcza w aspekcie wahań kursu waluty, posiadali. Wyniki postępowania dowodowego wskazują, że umowa zawarta została przez powodów świadomie. Czytali umowę przed podpisaniem, rozumieli ją, mieli przy tym możliwość zadawania pytań pracownikowi banku w razie wątpliwości co do postanowień umowy. Okoliczność, że obecnie powodowie uznają iż dokonany przez nich wybór co do rodzaju umowy i sposobu jej spłaty nie okazał się w perspektywie lat korzystny, nie ma wpływu na ważność umowy. Warto przy tym zaznaczyć, że umowa powinna być wykonywana jeszcze przez kilka lat i nie sposób przewidzieć, czy finalnie powodowie nie staną się beneficjentami wynikającego z umowy ryzyka (zwłaszcza biorąc pod uwagę wielokrotne podwyższanie w ostatnim okresie czasu przez NBP stóp procentowych mające wpływ na wysokość rat kredytów złotowych). Decyzja powodów była aktem świadomym i wynikającym z akceptacji ryzyka kursowego w zestawieniu z korzyściami wynikającymi z niższej raty, czy niższego oprocentowania.

W tym kontekście podkreślić należy, że ryzyko kursowe jest normalnym ryzykiem wynikającym z ważnie zawartej umowy i polega na znoszeniu przez obie strony (także bank) ewentualnych niedogodności wynikających z wahań kursu waluty umowy.

Powodowie z oczywistych względów nie byli zainteresowani wypłatą kwoty kredytu w CHF; potrzebowali pieniędzy na zakup działki. Powódka zeznała, iż wolą powodów była wypłata kredytu w złotówkach. Powodowie spłacali i spłacają kredyt w złotówkach, pomimo prawnej możliwości od wielu lat (abstrahując od treści umowy) spłaty rat bezpośrednio w walucie CHF. Podkreślić należy, że powodowie świadomie korzystają nadal z usługi kantorowej świadczonej przez bank, a która polega na przeliczaniu raty kredytu po kursie ustalanym przez bank. Czynią to pomimo możliwości spłaty rat bezpośrednio w walucie CHF, co pozwala uznać, iż kwestia dokonywania przeliczeń raty według tabeli kursowej banku, nie ma dla nich znaczenia i z pewnością nie prowadzi to do nieważności umowy.

Sporna umowa jest umową o kredyt denominowany do CHF w rozumieniu art. 69 ust 2 pkt 4a i ust 3 ustawy prawo bankowe w jego obecnym brzmieniu. Istotą umów denominowanych do waluty obcej jest wyrażenie kwoty zobowiązania w walucie obcej i jej następcze przeliczenie na złote polskie (lub inną walutę). Analiza treści spornej umowy i okoliczności towarzyszących jej zawarciu wskazuje jednak w ocenie Sądu, iż przeliczenie wartości kredytu na złote polskie nie było elementem przedmiotowo istotnym umowy. Świadczenia stron od początku mogły być wykonane w CHF, przy czym w przypadku wypłaty kapitału nastąpić to mogło pod warunkami związanymi z celem kredytowania (w okolicznościach sprawy powodowie finansowali budowę domu w Polsce). Wybór sposobu uruchomienia kredytu warunkowany był oczywiście celem kredytu tj. sfinansowaniem zobowiązań w kraju Zarówno cel kredytowania jak i sposób wypłaty kredytu zostały uzgodnione i oczywistym jest, że nie mogły zostać powodom narzucone przez pozwanego.

W tych warunkach Sąd nie podzielił prezentowanych przez stronę powodową zarzutów co do sprzeczności umowy z prawem (art. 58 k.c.). Chybione też są wywody co do braku właściwego oznaczenia kwoty i waluty udzielonego kredytu. Cechą kredytów denominowanych (inaczej niż indeksowanych) jest ich wyrażenie w walucie, do której nastąpiła denominacja. Zarówno kwota jak i waluta kredytu była znana i jednoznacznie określona od chwili zawarcia umowy. Stanowiła ona jednocześnie kapitał zadłużenia, który nie podlegał i nie podlega żadnym zmianom poza tymi, które wynikają ze spłaty rat. Okoliczność, że po przeliczeniu na złotówki jest to kwota wyższa niż w chwili zawierania umowy jest skutkiem niezależnych od pozwanego zamian kursowych, a negatywne konsekwencje tych zmian rekompensowane są częściowo spadkiem oprocentowania wynikającym z zastosowania stawki LIBOR.

Uzgodnienie warunków umownych, zwrócenie powodom informacji na temat ryzyka związanego ze zmianą kursu waluty, powoduje, że postanowień umownych dotyczących tych kwestii nie można uznać za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Przyjęte przez strony rozwiązania nie stanowią nadużycia dominującej pozycji pozwanego, a są wyrazem zgodnej woli stron. Powodowie dokonali wyboru kredytu denominowanego do CHF spośród innych możliwości przedstawianych im w ramach oferty pozwanego Banku. Wybór ten motywowany był korzystną wysokością rat. Zawarcie kredytu denominowanego do CHF objęte było zatem wolą powodów , bo właśnie to odniesienie gwarantowało niższą ratę kredytu, a to z uwagi na zastosowanie do oprocentowania stawki referencyjnej LIBOR.

Ryzyko walutowe jest oczywistym elementem umowy, w której wysokość świadczenie powiązana jest z inną walutą, a jego istotą jest nieprzewidywalność w dłuższym okresie czasu zachowań rynkowych i związanych z nimi kursów powiązanych walut. Umowa zawarta została na wiele lat i na chwilę jej zawarcia nie można było przewidzieć czy i w jaki sposób ryzyko to ostatecznie się rozłoży. Ryzyko to dotyczy przy tym obu stron umowy.

Niezasadne są też zarzuty powodów dotyczące abuzywności klauzul przeliczeniowych co do wypłaty kwoty kredytu w PLN, przy jednoczesnym przeliczeniu wysokości wypłaconej kwoty z CHF według kursu kupna walut dla CHF ustalanego przez pozwany Bank i przy jednoczesnym przeliczaniu wpłat powodów po odmiennym kursie sprzedaży CHF ustalanego przez Bank w dniu spłaty. Odnośnie spłaty kredytu, z par.21 oraz 22 umowy /COU/ wynika możliwość spłat rat bezpośrednio w walucie kredytu.

Istotę klauzul niedozwolonych określa przepis art. 385 ¹ § 1 k.c., zgodnie z którym postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Art. 385 ¹ § 3 k.c. precyzuje, iż nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał żadnego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Z kolei zgodnie z art. 3 Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich warunki umowy, które nie były indywidualnie uzgadniane mogą być uznane za nieuczciwe, jeśli stoją w sprzeczności z wymogami dobrej wiary, powodują znaczącą nierównowagę wynikająca z umowy, praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta, Warunki umowy zawsze zostaną uznane za niewynegocjowane indywidualnie, jeżeli zostały sporządzone wcześniej i konsument nie miał w związku z tym wpływu na ich treść, zwłaszcza jeżeli zostały przedstawione konsumentowi w formie uprzednio sformułowanej umowy standardowej. Zgodnie z art. 4 ust 2 dyrektywy ocena nieuczciwego charakteru warunków nie dotyczy ani określenia głównego przedmiotu umowy, ani relacji ceny i wynagrodzenia do dostarczonych w zamian towarów lub usług, o ile warunki te zostały wyrażone prostym i zrozumiałym językiem.

Dokonując oceny spornej umowy należy zauważyć, że ustalenie umowne polegające na wyrażeniu kwoty kredytu we franku szwajcarskim stanowi postanowienie określające główne świadczenia stron. Zostało ono sformułowane jednoznacznie, a tym samym nie może być uznane za klauzulę niedozwoloną (art. 385 ¹ § 1 zd. 2 k.c., art. 4 ust 2 dyrektywy ). Umowa jest umową denominowaną do CHF, co oznacza, że wysokość świadczeń stron od początku była wyrażona w CHF i nie uległa żadnym zmianom (inaczej niż przy umowach indeksowanych, gdzie wysokość zobowiązania wyrażona jest w PLN, a następnie odniesiona do kursu CHF, co może powodować wątpliwości co do wysokości zobowiązania). Przedmiotem badania Sądu pod kątem abuzywnosci klauzul umownych były wskazane przez powodów postanowienia umowy, które mogły mieć wpływ na wysokość rat kapitałowo-odsetkowych. Postanowienia te zostały już ocenione przy rozważaniu przesłanek nieważności umowy i nie mogą zostać uznane za abuzywne z uwagi na to, że zostały przez powodów świadomie wybrane, a zatem spełniają kryterium indywidualnego uzgodnienia. Nie można zatem zaakceptować sytuacji, w której konsument posługując się pozorem abuzywności zmierza do osiągnięcia zupełnie innego celu w postaci zwolnienia się od świadomie przyjętego ryzyka kursowego. Warto przy tym zauważyć, że po wejściu w życie ustawy antyspreadowej i stworzeniu kredytobiorcom możliwości spłaty rat kredytu bezpośrednio w walucie obcej w ogóle nie można już mówić o nieważności umowy, albowiem sposób jej realizacji wynika wyłącznie z wyboru powodów. Powtórzyć należy, iż klauzula waloryzacyjna nie należy do postanowień określających główne świadczenia stron, a jest jedynie postanowieniem, które w sposób pośredni jest z nimi związane poprzez wywieranie wpływu na wysokość świadczenia głównego. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2016 r., I CSK 1049/14). Zasadniczą funkcją tej klauzuli jest ustalenie i utrzymanie wartości świadczenia w czasie. Sam mechanizm przeliczenia kwoty kredytu kursem waluty obcej nie jest postanowieniem niedozwolonym. Przeciwnie, nowelizacja do ustawy prawo bankowe z dnia 29 lipca 2011 r. utrzymała funkcjonujące na rynku umowy denominowane według określonych tam zasad, przy czym uregulowania wprowadzone przywołana ustawą pozwalały wyeliminować z obrotu prawnego postanowienia umowne zawierające niejasne reguły co do umów zawierających przeliczania należności tak na przyszłość, jak i w odniesieniu do wcześniej zawieranych umów w części, która została spłacona. W tej sytuacji, gdy umowa jest przez powodów wykonywana i nie mieli oni dotąd żadnych zastrzeżeń, to ich roszczenie, wynikające nie z realnego naruszenia interesów konsumenckich, ale z próby wykorzystania zaistniałego problemu dotyczącego niespodziewanego dla niej wzrostu kursu CHF i pojawiających się na tym tle wypowiedzi judykatury, należałoby uznać – niezależnie od innych argumentów natury prawnej - za nadużycie prawa podmiotowego, które nie zasługuje na ochronę (art. 5 k.c.).

Nadmienić należy, iż słusznie podnosił pozwany, iż nawet przy przyjęciu, że klauzule przeliczeniowe dotyczące kursu CHF wobec złotówki stosowanego przez bank, stanowią klauzule niedozwolone, nie powoduje to nieważności umowy. Umowa może być nadal wykonywana. Na etapie zawierania umowy strony precyzyjnie określiły kwotę kredytu. Wysokość kredytu wynosiła 30.471,35 CHF. W czasie wykonywania umowy powodowie mogli (przy uznaniu, że nie obowiązuje ich klauzula przeliczeniowa z waluty CHF na złotówki, według kursów z tabeli kursowej banku) i mogą dokonywać spłat bezpośrednio w walucie CHF. Wysokość raty była wyrażana w CHF, zatem była powodom znana. W sytuacji jeżeli powodowie mają przekonanie, że bank wypłacił im zbyt mało środków pieniężnych w wykonaniu umowy, bądź, że uiścili na rzecz banku zbyt wiele środków pieniężnych aniżeli powinni, powodowie mają możliwość kreowania roszczeń dotyczących właściwego rozliczenia umowy – nie powoduje to jednak nieważności umowy.

Wskazać nadto warto w aspekcie podnoszenia przez powodów zarzutów, iż umowa zawiera postanowienia niedozwolone, że przesłanką uznania postanowienia za niedozwolone jest uznanie, że postanowienia te naruszają rażąco interes konsumenta (art. 385 (1) par. 1 kc). Powodowie nie wykazali rażącego naruszenia ich interesów skutek zastosowania kwestionowanych postanowień umownych. Nie wykazali w szczególności ażeby wskutek zawarcia spornej umowy doznali rażącego uszczerbku majątkowego w porównaniu z sytuacją, w jakiej znajdowaliby się gdyby zaciągnęli kredyt złotowy. Powodowie nie zadali sobie nawet trudu przeprowadzenia symulacji jak wyglądałoby aktualnie saldo ich rozliczeń gdyby zaciągnęli kredyt złotowy i jak to wyliczone saldo ma się do salda rozliczenia przy obowiązującej ich umowie. Innymi słowy, powodowie nie dokonali oceny czy finalnie bardziej opłacalny finansowo jest dla nich sporny kredyt, czy też kredyt złotowy.

Powodowie zgłosili żądanie ewentualne, ,wnosząc o zasądzenie od kwoty 33.763,70 zł tytułem zwrotu nienależnie pobranych przez pozwanego rat, w wysokości wyższej niż należna, w okresie do 20.12.2021r. Oceniając żądanie ewentualne wskazać należy, iż w całości aktualne są rozważania przytoczone w poprzedniej części uzasadnienia. Dodatkowo wskazać należy, że żądana w ramach żądania ewentualnego kwota to wyliczona przez powodów nadpłata w kredycie, która powstała – w przekonaniu powodów - w związku z zastosowaniem w umowie bezskutecznych klauzul waloryzacyjnych. Kwoty tej domagali zatem w sytuacji utrzymania ważności umowy kredytowej, z jednoczesną faktyczną modyfikacją jej postanowień umownych polegających na wyeliminowaniu z umowy klauzuli denominacyjnej i uznanie w konsekwencji, że umowa była umową opiewająca na kredyt złotowy, przy utrzymaniu oprocentowania liczonego według stawki LIBOR. W ocenie sądu tego rodzaju modyfikacja umowy nie jest jednak możliwa. W szczególności w tym aspekcie wskazać trzeba, ze stawka LIBOR przewidziana jest tylko dla kredytów walutowych; ujmowanie jej w umowie kredytu złotówkowego (którego w okolicznościach niniejszej sprawy nie było) byłoby sprzeczne treścią umowy łączącej strony i z rodzajem stosunku prawnego wynikającego z umowy kredytowej. Powodowie nie wykazali również wysokości roszczenia (potencjalnych nadpłat), przy innych założeniach niż założenie bezskuteczności klauzul waloryzacyjnych. Żądanie ustalenia wskazanych postanowień umownych za niedozwolone, przy jednoczesnym żądaniu zapłaty z tytułu zastosowania tychże klauzul, nie było zasadne również z tej przyczyny, że powodowie nie posiadali interesu prawnego w takim żądaniu ustalenia; żądanie zapłaty wyprzedzało bowiem żądanie ustalenia a kwestia istnienia klauzul abuzywnych była oceniana przesłankowo.

Nadmienić należy, iż żądanie zapłaty, wbrew zarzutowi strony pozwanej, nie było przedawnione; dopiero bowiem przy jednoznacznym i nie budzącym wątpliwości stanowisku powódki co do nieważności umowy konkretyzuje się odpowiedzialność (i w konsekwencji wymagalność) roszczenia o zwrot świadczenia spełnionego w ramach umowy.

Wobec całokształtu przedstawionych powyżej okoliczności sąd oddalił powództwo w całości.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. W skład kosztów wchodzą koszty zastępstwa procesowego wg taryfy w stawce minimalnej 5.400 zł, ustalonej w oparciu §2 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (t.jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 1800 z późn. zm.) i opłata skarbowa 17 zł, uiszczona od złożonego dokumentu pełnomocnictwa.

SSO Andrzej Kieć

.