Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 listopada 2016 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodnicząca:	SSO Łucja Oleksy-Miszczyk
Protokolant:	starszy protokolant sądowy Wioleta Motyczka

po rozpoznaniu w dniu 27 października 2016 roku w Gliwicach

sprawy z powództwa D. S. (1)

przeciwko (...) w W.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego (...)
w W. na rzecz powódki D. S. (1) kwotę 2.377,18 (dwa tysiące trzysta siedemdziesiąt siedem 18/100) złotych z odsetkami w wysokości 13 %
w stosunku rocznym za okres od 29 sierpnia 2014r. do 22 grudnia 2014r., 8 %
w stosunku rocznym za okres od 23 grudnia 2014r. do 31 grudnia 2015r. i dalszymi odsetkami ustawowymi za opóźnienie począwszy od 1 stycznia 2016r.;

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki tytułem renty wyrównawczej kwotę po 124,99 (sto dwadzieścia cztery 99/100) złotych miesięcznie za okres od 1 września 2014r. do 31 grudnia 2014r., 174,58 (sto siedemdziesiąt cztery 58/100) złotych miesięcznie za okres od 1 stycznia 2015r. do 28 lutego 2015r., 150,06 (sto pięćdziesiąt 06/100) złotych miesięcznie za okres od 1 marca 2015r. do 31 grudnia 2015r., 219,61 (dwieście dziewiętnaście 61/100) złotych miesięcznie za okres od 1 stycznia 2016r. do 29 lutego 2016r., 218,98 (dwieście dziewiętnaście 98/100) złotych miesięcznie za okres od 1 marca 2016r. do 31 października 2016r. i po 711,06 (siedemset jedenaście 06/100) złotych począwszy od 1 listopada 2016r. , płatne z góry do 10 dnia każdego miesiąca z odsetkami w wysokości 13 % w stosunku rocznym za okres od
11 września 2014r. do 22 grudnia 2014r., 8 % w stosunku rocznym za okres od
23 grudnia 2014r. do 31 grudnia 2015r. i dalszymi odsetkami ustawowymi za opóźnienie począwszy od 1 stycznia 2016r.;

3.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 150.789,- (sto pięćdziesiąt tysięcy siedemset osiemdziesiąt dziewięć (sto pięćdziesiąt tysięcy siedemset osiemdziesiąt dziewięć ) złotych;

4.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki tytułem renty na zwiększone potrzeby kwotę 3.870,- (trzy tysiące osiemset siedemdziesiąt ) złotych za miesiąc październik 2016r.
i po 7.166,- (siedem tysięcy sto sześćdziesiąt sześć ) złotych miesięcznie począwszy od 1 listopada 2016r., płatne z góry do 10 dnia każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami za opóźnienie;

5.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 100.000,- (sto tysięcy ) złotych
z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 12 października 2016r.;

6.  ustala odpowiedzialność pozwanego na przyszłość za skutki wypadku jakiemu uległa powódka w dniu 19 marca 2013r.;

7.  w pozostałej części powództwo oddala;

8.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 2.880,- (dwa tysiące osiemset osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

9.  nakazuje pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego
w Gliwicach) kwotę 23.636,38 (dwadzieścia trzy tysiące sześćset trzydzieści sześć 38/100) złotych tytułem części nieuiszczonych kosztów sądowych.

SSO Łucja Oleksy-Miszczyk

Sygnatura akt I C 192/14

UZASADNIENIE

Powódka D. S. (1) wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanego (...) w W. renty wyrównawczej w kwocie 74.657,- zł za okres od 1 lipca 2010r. do 31 sierpnia 2014r. oraz dalszej renty wyrównawczej począwszy od września 2014r. po 1.679,- zł miesięcznie, a od wydania wyroku po 2.790 zł miesięcznie, płatnych do 10 go dnia każdego miesiąca z odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności, a także o zasądzenie renty na zwiększone potrzeby w kwocie 10.800,- zł. za okres od 1 września 2011r. do 31 sierpnia 2014r., po 300,- zł miesięcznie począwszy od września 2014r. i po 1.980 zł. miesięcznie począwszy od daty wyrokowania – płatne do 10 go dnia miesiąca z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności.

W uzasadnieniu powódka podała, że w dniu 19 marca 2003r. uległa wypadkowi samochodowemu, a odpowiedzialność cywilną za skutki tego wypadku ponosi pozwany. Zasada odpowiedzialności pozwanego została przesądzona w sprawie I C 83/04 tut. Sądu. Na skutek wypadku powódka doznała niedowładu czterokończynowego, urazu wielonarządowego, dużego ubytku w okolicy skroniowo – ciemieniowej czaszki. Nigdy nie osiągnie samodzielności do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, zdolności do samoobsługi i samodzielnej egzystencji. Jednocześnie wymaga stałej opieki , leczenia i rehabilitacji. Uzasadniając roszczenie o rentę wyrównawczą powódka wywodziła, iż gdyby nie wypadek od lipca 2010r. mogłaby rozpocząć pracę zawodową. Powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego podnosiła, iż należy przyjąć, że osiągałaby przeciętne wynagrodzenie, a zatem wysokość należnej jej renty wyrównawczej należy ustalać w oparciu o średnie miesięczne wynagrodzenie netto. Pozwany uznał żądanie co do zasady i dobrowolnie wypłaca powódce rentę z tytułu utraconych zarobków w wysokości po 492,08 zł, przy czym odnosi jej wysokość do wynagrodzenia najniższego , pomniejszonego o należną powódce rentę. Pozwany wypłaca powódce również rentę na koszty opieki, przy czym ustalił jej zakres na osiem godzin dziennie po siedem złotych na godzinę, co daje miesięcznie 1680 zł. i jest niewystarczające na zabezpieczenie potrzeb powódki związanych z następstwami wypadku. Powódka powołała się przy tym na koszty opieki, leczenia, rehabilitacji i dojazdów.

Pismem datowanym na 30 września 2016r. (k. 471) powódka rozszerzyła żądanie, domagając obok renty wyrównawczej kwoty 135.318 zł tytułem renty na zwiększone potrzeby za okres od 1 września 2011r. do 31 maja 2016r. i w kwocie 15.480 zł, za okres od 1 czerwca 2016r. do 30 września 2016r. oraz dalszej renty w wysokości po 3.870 zł. płatnej od października 2016r. i po 7.166 zł płatnej od miesiąca wyrokowania , do 10 go dnia każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności. Nadto domagała się zapłaty kwoty 100.000 zł z odsetkami od dnia doręczenia pozwanemu żądania , tytułem zadośćuczynienia, przy czym kwoty tej domagała się ponad kwotę 150.000 zł ustaloną ugodą w sprawie I C 83/04, powołując się na nieważność tej ugody. Dalej powódka domagała się ustalenia odpowiedzialności pozwanego na przyszłość za skutki wypadku oraz zobowiązanie pozwanego do pokrywania z góry udokumentowanych preliminarzem, kosztorysem lub faktura pro forma kosztów turnusów rehabilitacyjnych powódki.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa. Nie kwestionował zasady swojej odpowiedzialności, powołał się jednak na przyznane już powódce świadczenia z tytułu tenty wyrównawczej i renty na zwiększone potrzeby , podkreślając, że kwoty te w sposób wystarczający zabezpieczają roszczenia powódki. Podkreślił, że z uwagi na młody wiek powódki nie ma podstaw do przyjęcia, że osiągałaby już ona zarobki na poziomie przeciętnego wynagrodzenia (odpowiedź na pozew k. 46). Odnosząc się do powództwa rozszerzonego pozwany wniósł o jego oddalenie, przy czym co do żądania zadośćuczynienia powołał się na powagę rzeczy ugodzonej ( k. 523).

Sąd ustalił co następuje:

W dniu 19 października 2003r. powódka D. S. (1) jako pasażerka samochodu uległa wypadkowi komunikacyjnemu. W chwili zdarzenia miała 12 lat. Odpowiedzialność pozwanego za skutki wypadku jest w niniejszym postępowaniu niesporna.

W trakcie wypadku powódka doznała bardzo poważnych obrażeń, zagrażających bezpośrednio jej życiu. Jak wynika z opinii biegłych wydanej w dniu 2 listopada 2004r. w ramach toczącego się uprzednio miedzy tymi samymi stronami postępowania ( sygn. I C 83/04) powódka od chwili wypadku do maja 2004r., a następnie od sierpnia 2004r. była niemal nieprzerwanie hospitalizowana i poddawana szeregom zabiegów operacyjnych. W toku sprawy I C 83/04 biegli wywodzili, iż powódka doznała bardzo ciężkiego urazu wielonarządowego w postaci : stłuczenia głowy , a to stłuczenia czepca lewej okolicy ciemieniowej, licznych ran skory głowy, w tym rany ciernej policzka prawego, obrzęku podskórnego i rozległego zasinienia lewej połowy twarzy, połączonego z dalszymi bardzo poważnymi uszkodzeniami śródczaszkowymi – a to krwiakiem przymózgowym prawostronnym, ograniczonym krwiakiem śródmózgowym prawej półkuli mózgu z wtórnymi zmianami niedokrwiennymi tkanki mózgowej prawej półkuli; ogólnego potłuczenia ciała z powierzchownymi zranieniami skóry, stłuczenia klatki piersiowej z obustronnymi mnogimi złamaniami żeber przykręgosłupowo oraz następową ostrą niewydolnością oddechową, a także złamania obojczyka z przemieszczeniem odłamów kostnych. Stopień doznanego uszczerbku na zdrowiu określono jako maksymalny tj. 100%. Stan powódki skutkował pełną obłożnością, była niezdolna do samodzielnej egzystencji , wymagała opieki osoby drugiej i opieki pielęgniarskiej. Wysokość uszczerbku miała charakter trwały, a następstwa pourazowe określono jako nieodwracalne. Opiniując stan zdrowia powódki w roku 2004 biegli wywodzili, iż jest bardzo wątpliwe aby powódka osiągnęła w przyszłości choćby w minimalnym zakresie samodzielność do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, zdolność do samoobsługi oraz samodzielnej egzystencji. Rokowania co do poprawy stanu klinicznego i sprawności psychoruchowej określili jako niepewne wręcz niepomyślne. Wskazywali na konieczność dalszego leczenia w tym operacyjnego i konieczność rehabilitacji.

Od daty wydania opinii w sprawie I C 83/04 stan powódki znacząco się poprawił, niemniej skutkiem obrażeń jakich doznała w wypadku są utrzymujące się zaburzenia psychiczne w postaci zaburzeń pamięci, koncentracji uwagi, spowolnienie psychoruchowe, zaburzenia afotyczne mowy, deficyty neurologiczne pod postacią niedowładu pozapiramidowego czterokończynowego z przewagą po stronie lewej z przymusowym ustawieniem kończyn – górnej w stawie łokciowym i promieniowo – nadgarstkowym, dolnych głównie w stawach skokowych – co znacznie utrudnia motorykę. U powódki występują również upośledzenia funkcji nerwów czaszkowych pod postacią ograniczenia pola widzenia , oczopląsu , zaburzenia czucia powierzchniowego w obrębie twarzy , porażenie ośrodkowego nerwu twarzowego lewego. Powódka jest osobą trwale i całkowicie niezdolną do pracy, potrzebującą stałej opieki i pomocy osób drugich w celu zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. Wymaga dalszej kontroli neurologicznej i stałej rehabilitacji celem utrzymania dotychczasowej sprawności psychofizycznej. Stan powódki jest utrwalony i nie rokuje już poprawy. Stopień uszczerbku na zdrowiu jakiego doznała powódka biegli w niniejszej sprawie ( w opinii z maja 2015r. ) ocenili na 135 %. ( opinia (...) w K. k. 317 i nast. oraz opinia uzupełniająca k. 362 i nast.).

Rehabilitacja powódki może być prowadzona w warunkach domowych lub ambulatoryjnych, przy czym winna odbywać się jeden raz dziennie przez 1,5 godziny lub dwa razy dziennie po jednej godzinie. Polega przede wszystkim na stosowaniu ćwiczeń , fizykoterapii i masaży. Uzasadnione jest uczestnictwo powódki w tzw. turnusach rehabilitacyjnych, które umożliwiają wprowadzanie innych metod terapii. Pobyty te uzupełnią procesy rehabilitacyjne prowadzone w miejscu zamieszkania , przy czym zasadne jest aby powódka uczestniczyła w nich 2-3 razy w roku przez okres łącznie 6-12 tygodni (opinia biegłego z zakresu rehabilitacji k. 408 i nast. , opinia uzupełniająca k. 442).

Powódka wymaga pomocy osoby drugiej przy realizowaniu niemal wszystkich podstawowych czynności życiowych w tym także takich jak utrzymanie higieny, przygotowanie i spożywanie posiłków, ubieranie się , a jednocześnie z uwagi na deficyty neurologiczne, psychomotoryczne i ograniczenia widzenia wymaga stałego nadzoru opiekuńczego (obecności innej osoby przez całą dobę (opinia uzupełniająca (...) w K. k. 362, opinia biegłego z zakresu rehabilitacji k. 408 i nast.).

Pozwany wypłaca na rzecz powódki rentę z tytułu zwiększonych potrzeb w wysokości 3.296,- zł miesięcznie, na którą składa się 1.416 zł z tytułu stałych kosztów leczenia i rehabilitacji, 200,- zł. na koszty dojazdów i 1.680 zł tytułem kosztowo opieki , które obejmują 8 godzin opieki dziennie przy stawce 7 zł. za godzinę (pismo pozwanego z dnia 30 listopada 2010r. k. 35).

Wypłacane przez pozwanego środki z tytułu renty na zwiększone potrzeby są niewystarczające na zaspokojenie kosztów leczenia, rehabilitacji powódki, kosztów jej dojazdu i kosztów opieki.

Do czerwca 2016r. powódka rehabilitowana była pięć razy w tygodniu po półtorej godziny. Godzina rehabilitacji kosztowała 65 zł. Przyjmując, że powódka była rehabilitowana średnio przez 30 godzin miesięcznie , koszt rehabilitacji wynosił 1.950 zł (30x 65 zł). Od czerwca koszty rehabilitacji wynoszą średnio 3.446 zł (zeznani I. S. na rozprawie w dniu 15 stycznia 2015r. k. 275 i faktury k. 483 i nast.).

Powódka w związku ze skutkami wypadku jest pod stałą opieką lekarską. O ile nie pojawiają się dodatkowe komplikacje zdrowotne co pół roku odbywa wizytę u okulisty, neurochirurga i neurologa. Koszt wizyty u neurologa to 100,- zł., u okulisty 150 zł. u neurochirurga 200,- zł. Uczęszcza także do neuropsychologa – wizyty odbywają się raz –dwa razy w miesiącu i kosztują 130 zł. Co pewien czas musi wykonywać badanie tomograficzne co kosztuje 400 zł. Musi korzystać z diety lekkostrawnej, przyjmuje też suplementy diety zalecone przez dietetyka. Koszt zakupu tych suplementów to około 100 zł. miesięcznie. Koszty dojazdów do lekarzy i placówek medycznych to około 200-300 zł. miesięcznie. Powódka wyjeżdżała w przeszłości na turnusy rehabilitacyjne, z reguły przynosiły one poprawę jej stanu, przy czym co do zasady ośrodki prywatne miały lepsze możliwości korzystania z rehabilitacji specjalistycznej . Koszt takiego turnusu to średnio 5.000 zł. Udział powódki w tej formie rehabilitacji uzależniony był od jej możliwości finansowych (zeznani a świadków I. S., L. L., D. S. na rozprawie w dniu 15 stycznia 2015r. k. 275 i nast. ).

Pozwany od 1 lipca 2010r. wypłaca również powódce rentę wyrównawczą z tytułu utraconych dochodów po 492,08 zł (pismo pozwanego z 11 lutego 2011r k. 24)

Powódka pobiera rentę socjalną z ZUS i zasiłek pielęgnacyjny w kwocie 153 zł. Renta socjalna wynosiła w kwotach netto : od 1 lipca 2010 – 525,88 zł, od 1 marca 2011 – 540,62 zł, od 1 marca 2012r. – 597,23 zł, od 1 marca 2013r. – 610,33 zł, od 1 marca2014r. – 619,50 zł (decyzje ZUS k. 25-30).

Powódka otrzymuje również alimenty od swojego ojca w wysokości po 130 zł miesięcznie ( zeznania I. S. na rozprawie w dniu 15 stycznia 2015r. k. 275).

Pozwany wypłacił powódce tytułem zadośćuczynienia łączną kwotę 150.000 zł., z czego kwotę 130.000 zł. w konsekwencji zawarcia ugody w sprawie I C 83/04 tut. Sądu. W chwili zawierania ugody powódka była małoletnia. W toku procesu w sprawie I C 83/04 reprezentowana była przez przedstawiciela ustawowego w osobie swojej matki. Ugoda – pomimo tego, że była czynnością przekraczającą zwykły zarząd majątkiem małoletniej wówczas powódki - zawarta została bez zezwolenia sądu opiekuńczego (akta I C 83/04 tut. Sądu).

Opisany wyżej stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wyniki przeprowadzonego w niniejszej sprawie postępowania dowodowego w tym o opinię biegłych sporządzoną na potrzeby sprawy I C 83/04 k. 8 i nast., orzeczenia lekarza orzecznika ZUS k. 19, 20, korespondencję przedprocesową stron k. 21 i nast., decyzje rentowe k. 25 i nast. , akta likwidacji szkody k. 73 i nast. , zeznania świadków I. S., L. L., D. S. na rozprawie w dniu 15 stycznia 2015r. k. 275 i nast., opinię (...) w K. k. 317 i nast. oraz opinię uzupełniającą k. 362 i nast., opinię biegłego z zakresu rehabilitacji k. 408 i nast. i opinię uzupełniającą k. 442, rachunki i faktury dotyczące kosztów leczenia i rehabilitacji powódki k. 482 i nast., orzeczenie o niepełnosprawności k. 531, które to dowody uznał w całości za wiarygodne. Wnioski z nich płynące wzajemnie się potwierdzają i pozwalają na dokonanie spójnych i jednoznacznych ustaleń zarówno w zakresie stanu psychofizycznego powódki i zakresu jej cierpień psychicznych i fizycznych , jak i kosztów jej leczenia i rehabilitacji, zakresu koniecznej pomocy i opieki, kosztów dojazdów, suplementacji diety, wysokości środków wypłacanych przez pozwanego i wysokości uzyskiwanych dochodów.

Sąd oddalił wnioski o ponowne przesłuchanie świadka I. S., uznając że okoliczności na jakie świadka powołano zostały wykazane innymi środkami dowodowymi. Oddalił również wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność kosztów opieki, uznając, że jest to środek dowodowy nieodpowiedni do wykazania określonej w tezie dowodowej okoliczności, a jego przeprowadzenie spowodowało by przewlekłość postępowania. Sąd pominął również dowód z przesłuchania powódki , albowiem jak wskazywał jej pełnomocnik ( ma to zresztą potwierdzenie w opinii (...)) powódka ma problemy z artykulacją i porozumiewaniem się, a konieczność wypowiadania się w sprawie sądowej przed obcymi osobami byłaby dla niej źródłem stresu, który dodatkowo te trudności potęguje. Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego Sąd uznał, że zgromadzony materiał wystarczająco obrazuje stan zdrowia powódki, następstwa wypadku i zakres cierpień jaki powódka w związku z tym doznała, a zatem przeprowadzenie dowodu z przesłuchania powódki nie było konieczne dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd zważył co następuje:

Jak już wskazano wyżej odpowiedzialność pozwanego za skutki wypadku jakiemu uległa powódka nie była miedzy stronami sporna.

W myśl art. 444 § 1 i 2 oraz art. 445 § 1 k.c. w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszystkie wynikłe z tego powodu koszty. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty. Sąd może również przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

Żądanie dotyczące renty z tytułu utraconych dochodów znajdują oparcie w przepisach art. 444 § 2 k.c. w związku z art. 907 k.c. i art. 903 i nast. k.c. Sąd uznał je za usprawiedliwione co do zasady , natomiast wygórowane co do wysokości. Przede wszystkim powódka wywodzi, iż kwotę utraconych zarobków pozwany powinien wyrównywać do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, co w ocenie Sądu w chwili orzekania w niniejszej sprawie jest założeniem błędnym. Powódka (gdyby nie skutki wypadku) ukończyłaby szkołę średnią w wieku 19 lat tj. w roku 2010. Od tego roku – dokładnie od lipca 2010r. powódka domaga się renty wyrównawczej, a więc zakłada , iż od tej daty byłaby osobą pracującą. W ocenie Sądu nie ma żadnych podstaw aby przyjmować, iż 19 letnia osoba z wykształceniem średnim , podejmująca swoją pierwszą pracę, osiągałaby dochody wyższe niż najniższe wynagrodzenie. Zważywszy na to, że powódka jest kobietą, miałaby wyłącznie średnie wykształcenie, nie ma też podstaw do przyjęcia, że w obecnych realiach na rynku pracy jej wynagrodzenie znacząco przekroczyłoby wynagrodzenie najniższe. Z pewnością z czasem staż pracy i związane z tym doświadczenie prowadziłyby do zwiększenia dochodów powódki, nie ma jednak przesłanek , aby przyjmować, że w okresie od podjęcia zatrudnienia bezpośrednio po ukończeniu szkoły, do chwili orzekania osiągałaby już dochody w wysokości odpowiadającej wynagrodzeniu przeciętnemu. W tej sytuacji – wobec faktu, iż wysokość minimalnego wynagrodzenia corocznie ulega podwyższeniu Sąd ustalił wysokość należnej powódce renty z tytułu wyrównania dochodu odnosząc się do aktualnego w danym roku wynagrodzenia minimalnego, uwzględniając otrzymywaną przez powódkę rentę socjalną oraz wypłacaną dobrowolnie przez pozwanego rentę wyrównawczą. Wysokość wynagrodzenia minimalnego Sąd uznał za notoryjną. Wynosiła ona w kolejnych latach odpowiednio:

w 2010r. – 1317,- zł. brutto tj. 938,15 zł. netto

w 2011r. – 1386,- zł. brutto tj. 985,34 zł. netto

w 2012r. – 1500,- zł. brutto tj. 1111,86 zł. netto

w 2013r. – 1600,- zł. brutto tj. 1181,38 zł. netto

w 2014r. – 1680,- zł. brutto tj. 1237,20 zł. netto

w 2015r. – 1750,- zł. brutto tj. 1286,16 zł. netto

w 2010r. – 1850,- zł. brutto tj. 1355,69 zł. netto.

Renta socjalna pobierana przez powódkę z ZUS jak wynika z przedstawionych decyzji rentowych wynosiła: od 1 lipca 2010 – 525,88 zł, od 1 marca 2011 – 540,62 zł, od 1 marca 2012r. – 597,23 zł, od 1 marca 2013r. – 610,33 zł, od 1 marca2014r. – 619,50 zł. Jako, że wysokości renty socjalnej, do której prawo powstało przed 1 marca 2012r. wynosi 84% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, renta socjalna wynosiła od 1 marca 2015r. 739,58 zł brutto tj. 644,02 zł netto, a od 1 marca 2016r. 741,35 zł brutto tj. 644,63 zł netto ( M.P. 2014, poz. 165 i M.P. 2016, poz. 168).

Wyliczenia renty wyrównawczej dokonano w oparciu o kwoty netto, albowiem jako świadczenie odszkodowawcze rentę regulowaną przepisami kodeksu cywilnego wylicza się w wartościach netto , a wiec bez uwzględnienia części potencjalnych dochodów , które należałoby potraktować jako zaliczkę na podatek dochodowy oraz składkę na ubezpieczeni społeczne, ponieważ odszkodowanie cywilne nie jest przychodem podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych lub składkowaniu na ubezpieczenie społeczne (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 23 stycznia 2014r., sygn. III APa 27/13). Wyliczenia należnej powódce renty dokonano poprzez odjecie od minimalnego wynagrodzenia netto w każdym miesiącu objętym sporem kwoty otrzymanej renty socjalnej netto oraz kwoty renty wyrównawczej dobrowolnie wypłaconej przez pozwanego. Do 1 stycznia 2012r. suma otrzymywanej przez powódkę renty socjalnej oraz wypłacanej przez pozwanego dobrowolnie renty wyrównawczej przekraczała wysokość minimalnego wynagrodzenia. Od 1 stycznia 2012r. do 31 sierpnia 2014r. (tj. do daty . do której powódka skapitalizowała roszczenie) równica miedzy skapitalizowaną wysokością minimalnego wynagrodzenia za ten okres oraz skapitalizowaną wysokością wypłaconej powódce przez ZUS renty socjalnej wynosiła 18.123, 74 zł. Pozwany w tym okresie wypłacił powódce 15.746,56 zł( 32 miesiące x 492,08 zł). Różnica między kwotami wypłaconymi przez ZUS tytułem renty socjalnej i kwotami wypłaconymi przez pozwanego dobrowolnie, a skapitalizowanym minimalnym wynagrodzeniem za okres od 1 stycznia 2012r. do 31 sierpnia 2014r. wynosi 2.377,18 zł. i taką też kwotę Sąd zasądził w pkt 1 wyroku. W punkcie 2 wyroku orzeczono o dalszej rencie wykonawczej począwszy od dnia 1 września 2014r. , przy czym okres ten nie był objęty kapitalizacja renty, a zatem wyliczono jej wysokość za każdy miesiąc odrębnie.

W pozostałej części żądanie o zapłatę renty wyrównawczej oddalono. Na marginesie należy zaznaczyć, że tak wyliczona renta wyrównawcza nie spowoduje zawieszenia wypłaty renty socjalnej w trybie art. 10 ustawy z dnia 27 czerwca 2003r. o rencie socjalnej.

Zgodnie z art. art. 444 § 2 k.c. poszkodowany, który doznał uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia może domagać się odpowiedniej renty z tytułu zwiększenia potrzeb. Powódka domagała się z tego tytułu kwoty 135.318 zł tytułem skapitalizowanej renty na zwiększone potrzeby za okres od 1 września 2011r. do 31 maja 2016r. i w kwocie 15.480 zł, za okres od 1 czerwca 2016r. do 30 września 2016r. oraz dalszej renty w wysokości po 3.870 zł. płatnej od października 2016r. i po 7.166 zł płatnej od miesiąca wyrokowania , do 10 go dnia każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności. Roszczenie to Sąd uznał za zasadne w całości. Na wydatki wynikające ze zwiększonych potrzeb powódki składają się koszty rehabilitacji , opieki nad powódką, dojazdów, suplementacji diety oraz koszty wizyt lekarskich . Jak ustalono wyżej koszty rehabilitacji powódki do końca maja 2016r. wynosiły 1950 zł miesięcznie, a począwszy od 1 czerwca 2016r. wynoszą 3.446 zł. Za zasadne Sąd przyjął przedstawione przez powódkę wyliczenie dotyczące kosztów opieki. Jak wynika z opinii (...) oraz opinii biegłego rehabilitanta powódka wymaga pomocy przy wykonywaniu w zasadzie wszystkich czynności w wymiarze pięciu godzin dziennie i całodobowego nadzoru opiekuńczego . Pozwana domagała się zapłaty kwoty 10 zł. za godzinę opieki obejmującej pomoc świadczoną powódce i kwoty 8,- zł. za godzinę nadzoru opiekuńczego, przy czym potrzebę świadczenie pomocy określiła za opinią (...) na 5 godzin dziennie, a czas trwania nadzoru na 7 godzin dziennie, co dało łącznie 106,- zł za dzień i średnio 3.180,- zł za miesiąc. Za należne Sąd uznał również koszty dojazdów ustalone na 300,- zł. Zważyć należy, że zwiększone potrzeby powódki w zakresie korzystania z transportu samochodowego wiążą się nie tylko z dojazdami do lekarzy. Z uwag na niepełnosprawność fizyczną poruszanie się środkami komunikacji publicznej stanowiłoby dla powódki znaczną uciążliwość, a poruszanie się na piechotę na dłuższych odcinkach w ogóle nie wchodzi w grę. W tej sytuacji kwota dochodzona przez powódkę tytułem kosztów dojazdów nie jest wygórowana. W toku postępowania dowodowego wykazano również, iż koszty suplementacji diety powódki i koszty jej leczenia. Należne powódce kwoty z tytułu zwiększonych potrzeb pomniejszono o świadczenie już wypłacone z tego tytułu przez pozwanego. Wyliczenia co do wysokości renty z tytułu zwiększonych potrzeb (zarówno skapitalizowanej jak i bieżącej) przedstawione przez pełnomocnika powódki w piśmie z dnia 30 września 2016r. k. 471 Sąd uznał za prawidłowe i w tej części powództwo uwzględnił, zasądzając od pozwanego na rzecz powódki w pkt. 3 wyroku kwotę 150.789,- zł tytułem skapitalizowanej renty na zwiększone potrzeby za okres od 1 września 2011r. do 30 września 2016r. i w pkt 4 rentę z tytułu zwiększonych potrzeb za okres od października 2016r.

Powódka domagała się również przyznania jej kwoty 100.000 zł tytułem dalszego zadośćuczynienia ponad otrzymaną już kwotę 150.000 zł. Podniosła przy tym zarzut nieważności ugody dotyczącej zadośćuczynienia zawartej w sprawie IC 83/04 tut. Sądu. Ugoda ta zawarta została w imieniu małoletniej wówczas powódki przez jej przedstawiciela ustawowego, przy czym przedstawiciel ustawowy powódki nie uzyskał zgody sądu opiekuńczego na dokonanie tej czynności.

Zgodnie z art. 101 § 3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko. Zawarcie ugody w postępowaniu sądowym w sprawie o zadośćuczynienie, które jest świadczeniem jednorazowym, kompensacyjnym, obejmującym wszystkie następstwa zdarzenia wywołującego szkodę, jest niewątpliwie czynnością przekraczająca zwykły zarząd majątkiem dziecka. Jak przyjmuje się w orzecznictwie, czynności dyspozycyjne podejmowane w postępowaniu sądowym w imieniu małoletniego dziecka takie jak zawarcie ugody w sprawach wykraczających poza bieżącą administrację jego majątkiem, należą do kategorii czynności przekraczających zwykły zarząd w rozumieniu art. 101 § 3 k.r.o. Akty takie wymagają zezwolenia sądu opiekuńczego, a czynność dokonana przez przedstawiciela ustawowego bez zezwolenia jest nieważna. Brak zezwolenia sądu opiekuńczego nie może być sanowany oceną sądu orzekającego w sprawie majątkowej ( postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 lutego 1999r., sygn. III CKN 1202/98; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2005r., sygnatura V CK 669/04 , w tym wywody zawarte w uzasadnieniu tego orzeczenia).

Jako, że w sprawie I C 83/04 tut. Sądu działająca w imieniu powódki jej przedstawicielka ustawowa nie uzyskała zgody sądu opiekuńczego na zawarcie ugody imieniem małoletniej powódki, ugoda ta jest nieważna, a tym samym nie wywołuje żadnych skutków prawnych. W tej sytuacji podniesiony przez pozwanego zarzut powagi rzeczy ugodzonej nie mógł podlegać uwzględnieniu.

Wysokość odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia zależy przede wszystkim od rozmiaru doznanej przez poszkodowanego krzywdy, ustalonej przez Sąd przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności sprawy. Zadośćuczynienie pieniężne pełni funkcję kompensacyjną – przyznana suma ma stanowić przybliżony ekwiwalent poniesionej przez poszkodowanego szkody niemajątkowej, powinna łagodzić doznane przez niego cierpienia fizyczne i psychiczne oraz ułatwiać przezwyciężanie ujemnych przeżyć, aby w ten sposób przynajmniej częściowo została przywrócona równowaga zachwiana na skutek zdarzenia wywołującego szkodę. W konsekwencji Sąd, ustalając wysokość należnego zadośćuczynienia, winien uwzględnić wszystkie okoliczności istotne dla określenia rozmiaru doznanej krzywdy, w szczególności takie jak wiek poszkodowanego, stopień cierpień fizycznych i psychicznych, ich intensywność i czas trwania , nieodwracalność następstw, szanse na przyszłość, poczucie nieprzydatności społecznej, bezradność życiową oraz inne czynniki podobnej natury (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 lipca 2012r., I CSK 74/12).

Rozważając wysokość zadośćuczynienia należnego powódce Sąd miał na względzie, że w chwili zdarzenia była jeszcze dzieckiem. Skutki zdarzenia obarczyły ją głęboką niepełnosprawnością na całe życie, pozbawiając ją jakichkolwiek szans na uzyskanie samodzielności i egzystencję chociażby zbliżoną do tej jaką prowadzą osoby zdrowe. Zważywszy na rozmiar obrażeń jakich powódka doznała, wielomiesięczne okresy jej hospitalizacji, wielość zabiegów medycznych jakim została poddana, a także występujące obecnie problemy zdrowotne oczywistym jest, że zakres jej cierpień fizycznych i psychicznych jest ogromny. Co prawda stan zdrowia powódki od czasu wydania opinii w sprawie I C 83/04 mimo bardzo wątpliwych , a wręcz negatywnych rokowań uległ poprawie, niemniej w dalszym ciągu nie jest ona w stanie funkcjonować samodzielnie w żadnej sferze życia i wymaga pomocy w zasadzie we wszystkich, nawet najbardziej podstawowych czynnościach. Doznane przez powódkę obrażenia wywołały negatywne skutki praktycznie we wszystkich sferach jej funkcjonowania, powodując dysfunkcje psychiczne i intelektualne, znaczne zaburzenia neurologiczne, zaburzenia widzenia, znaczne zaburzenia motoryki, w efekcie czego powódka jest całkowicie zdana na pomoc innych osób. Trwały stopień uszczerbku na zdrowiu w opinii wydanej w niniejszej sprawie określono na 135 %. Rokowania co dalszej poprawy stanu psychofizycznego powódki są negatywne, a znaczną część czasu i energii powódka obecnie musi poświęcać rehabilitacji i leczeniu mającym na celu utrzymanie jej aktualnego stanu. W tej sytuacji zgłoszone żądanie zadośćuczynienia w łącznej kwocie 250.000 zł nie może być uznane za wygórowane. Poza sporem było, iż powódka otrzymała już tytułem zadośćuczynienia kwotę 150.000 zł. Uwzględniając roszczenie zgłoszone w niniejszej sprawie Sąd na zasadzie art. 445 § 1 k.c. zasądził od pozwanego na rzecz powódki dalsze 100.000 zł. zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

Na zasadzie art. 189 k.p.c. Sąd ustalił również odpowiedzialność pozwanego za skutki wypadku na przyszłość. Rozległość i trwałość następstw wypadku jakiemu powódka uległa powoduje, że mogą w przyszłości pojawić się takie skutki zdarzenia, których w dniu dzisiejszym przewidzieć nie można. Powódka na zatem interes w ustaleniu odpowiedzialności pozwanego na przyszłość, przy czym w ocenie Sądu tego interesu nie wyłączają obecnie obowiązujące przepisy o przedawnieniu roszczeń deliktowych, albowiem złożoność sytuacji życiowych i niemożność pewnego i jednoznacznego określenia w dniu dzisiejszym dalszych roszczeń powódki jakie mogą pojawić się w przyszłości, nie daje pewności, że przepisy te w rzeczywistości zapewnią jej możliwość dochodzenia tychże roszczeń.

Nie znalazł natomiast Sąd podstaw do uwzględnienia żądania zobowiązania pozwanego do pokrywania z góry udokumentowanych preliminarzem, kosztorysem lub faktura pro forma kosztów turnusów rehabilitacyjnych powódki. Żądanie to ma w istocie charakter żądania ustalającego opartego o przepis art. 189 k.p.c. W ocenie Sądu powódka nie ma interesu wprawnego w dokonaniu takiego ustalenia. Obowiązek pokrywania przez pozwanego z góry kosztów związanych z rehabilitacją i leczeniem powódki wynika wprost z treści art. 444 § 1 k.c., a określenie takiego zobowiązania na przyszłość, bez wskazania skonkretyzowanej kwoty jaka pozwany ma wyłożyć ani terminów jej wyłożenia, w żaden sposób nie chroni interesów powódki w zakresie większym niż obowiązek wynikający z ustawy, ani nie uchyla stanu niepewności prawnej jaki może powstać w sytuacji gdy pozwany obowiązku tego nie wypełni lub zakwestionuje jego wysokość bądź wymagalność. W każdym wypadku powódka będzie zmuszona w takiej sytuacji wystąpić z roszczeniem o zapłatę, jako dalej idącym niż samo żądanie ustalenia obowiązku.

Orzeczenie o odsetkach oparto o przepis art. 481 k.c., ustalając zgodnie z żądaniem powódki jako datę początkową ich naliczania w stosunku do renty wyrównawczej skapitalizowanej w pkt 1 wyroku dzień następny po doręczeniu pozwu, w stosunku do poszczególnych rat renty wyrównawczej (pkt 2 wyroku) i renty z tytułu zwiększonych potrzeb (pkt. 4 wyroku) datę wymagalności poszczególnych rat renty, zaś w stosunku do zadośćuczynienia dzień następny po doręczeniu pozwanemu żądania zapłaty tej kwoty.

O kosztach orzeczono w oparciu o przepis art. 100 k.p.c. dokonując ich stosunkowego rozdzielenia. Wartość przedmiotu sporu po rozszerzeniu powództwa wynosiła 482.290 zł. Powódka utrzymała się ze swoim żądaniem w około 70%. Opłata od powództwa (po jego rozszerzeniu) wynosić winna 24.114 zł. Wydatki w toku procesu wynosiły łącznie 9.652,26 zł (k. 330,369,419,446). Powódka zwolniona była z kosztów sądowych. W tej sytuacji Sąd na zasadzie art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa przypadającą na pozwanego stosownie do wyników sporu część nieuiszczonych kosztów sądowych tj. 23.636,38 zł. Stosownie do wyników sporu rozdzielono również koszty zastępstwa procesowego stron ( 7200,- zł po każdej ze stron) zasądzając od pozwanego na rzecz powódki kwotę 2.880 zł.

SSO Łucja Oleksy-Miszczyk