Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 grudnia 2019 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Tadeusz Trojanowski
Protokolant:	sekretarz sądowy Anna Szpręgiel

po rozpoznaniu w dniu 5 grudnia 2019 roku w (...)

sprawy z powództwa B. B.

przeciwko Skarbowi Państwa - Prezesowi Sądu Rejonowego w (...)

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  odstępuje od obciążenia powódki kosztami;

3.  przyznaje adwokatowi A. S. od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Gliwicach kwotę 7.200 (siedem tysięcy dwieście) złotych podwyższoną o należną stawkę podatku od towarów i usług za reprezentowanie powódki w postępowaniu jako pełnomocnik z urzędu.

SSO Tadeusz Trojanowski

Sygn. akt I C 180/17

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 14 czerwca 2017 roku powódka B. B. wniosła o zasądzenie od Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Rejonowego w (...) kwoty 2.000.000 złotych tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia w związku ze stwierdzoną przez Sąd Apelacyjny w Katowicach przewlekłością postępowania sądowego przez Sądem Rejonowym w (...) prowadzonym pod sygnaturami IX K 1100/13 oraz 1395/10. Na powyższą kwotę 2.000.000 złotych składają się kwoty:

-1.757.907,60 złotych tytułem straty (utraconych dochodów) z prowadzonej przez powódkę działalności gospodarczej poniesionej na skutek przewlekłego prowadzenia postępowania sądowego;

-16.377,85 złotych z tytułu umorzenia postępowania karnego przez Sąd Rejonowy w (...), z uwagi na przedawnienie karalności czynów oskarżonej A. D. (1), które popełniła na szkodę powódki, co na skutek opieszałości organu procesowego doprowadziło do uniemożliwienia skazania oskarżonej wspólniczki spółki cywilnej i orzeczenia obowiązku naprawienia szkody w tej wysokości;

- 68.190 złotych tytułem uniewinnienia oskarżonej A. D. (1), nie z uwagi na niepopełnienie czynu lub nieudowodnienie winy, ale z uwagi na uprzednie zakreślenie uchylonym wyrokiem nieprawidłowych ram czasowych przestępstwa, co przy ponownym rozpoznawaniu sprawy groziłoby naruszeniem zakazu reformationis in peius, co uniemożliwiło orzeczenie obowiązku naprawienia szkody;

-6.432 złotych tytułem zwrotu poniesionych przez powódkę kosztów zastępstwa prawnego jako oskarżyciel posiłkowy w sprawie karnej;

-920 złotych tytułem nieuzasadnionego obciążenia powódki wydatkami za postępowania odwoławcze na rzecz oskarżonej w związku z ustanowieniem obrońcy, wydatkami ze postępowania odwoławcze i opłatą na rzecz Skarbu Państwa w związku z konieczną realizacją uprawnienia związanego z wniesieniem apelacji od wyroku uniewinniającego i umarzającego postępowania karne z powodu przedawnienia;

-4.000 złotych tytułem uzupełnienia zadośćuczynienia za krzywdę związaną z przewlekłym procedowaniem, przy czym kwota ta stanowi różnicę pomiędzy realną wysokością zadośćuczynienia, a zasądzoną sumą pieniężną w postanowieniu stwierdzającym przewlekłość postępowania;

-146.172,55 złotych tytułem zadośćuczynienia za straty moralne, pogorszenie stanu zdrowia psychicznego związane z rozpoznaniem u powódki dystymii, pojawieniem się innych niepożądanych objawów chorobowych w wyniku stresu związanego z przewlekłym prowadzeniem postępowania, w wyniku, którego oskarżona, która popełniła czyn na szkodę powódki nie została skazana;

W pozwie pełnomocnik powódki z urzędu wniósł również o przyznanie kosztów postępowania.

Na uzasadnienie swojego roszczenie powódka wskazała, że w styczniu 2006 roku odkryła nieprawidłowości w dokumentach księgowych dotyczących działalności gospodarczej, która powódka prowadziła wspólnie z A. D. (2) (obecnie E.). Powódka w lutym 2006 roku złożyła zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa na jej szkodę. Na skutek wspomnianego zawiadomienia w marcu 2007 roku skierowany został akt oskarżenia do Sądu Rejonowego w (...). Sprawa karna przeciwko A. D. (1) pierwotnie była rozpoznawana pod sygnaturą III K 477/07, następnie na skutek reorganizacji wydziałów karnych sprawie nadano sygnaturę IX K 1395/10. Sprawa ta zakończyła się skazaniem oskarżonej A. D. (1). Jednakże na skutek apelacji oskarżonej Sąd Okręgowy w Gliwicach uchylił wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania przez Sąd Rejonowy w (...). W Sądzie Rejonowym w (...) sprawie nadano ponownie sygnaturę IX K 1100/13. Ostatecznie sprawa ta zakończyła się umorzeniem postępowania co do trzech czynów w związku z ich przedawnieniem oraz uniewinnieniem oskarżonej w pozostałym zakresie. Powódka zaznaczyła, że Sąd Apelacyjny w Katowicach w sprawie o sygn. akt II S 32/16 stwierdził przewlekłość postępowań karnych toczących się przed Sądem Rejonowym w (...). W związku ze stwierdzeniem przewlekłości postępowania powódka wskazała, że poniosła szkodę w postaci utraconych korzyści z działalności gospodarczej. Przewlekłość postępowania doprowadziła, także do tego, że nie została naprawiona jej szkoda wynikająca z przestępczej działalności jej byłej wspólniczki. Podkreśliła, że na skutek przewlekłości postępowania pogorszył się także jej stan zdrowia.

W obszernej odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania.

Pozwany przyznał, że powódka uzyskała prejudykat w postaci postanowienia Sądu Apelacyjnego w Katowicach stwierdzający przewlekłości postępowania. Jednakże sam fakt stwierdzenia przewlekłości postępowania nie uzasadnia jeszcze przyjęcia, że powódka z tego powodu poniosła szkodę majątkową. Zdaniem pozwanego brak było podstaw do przerzucenia na Skarb Państwa odpowiedzialności, za szkodę, którą wyrządziła powódce jej była wspólniczka A. D. (1). Pozwany wskazał, że powódka miała możliwość dochodzenia swoich roszczeń od byłej wspólniczki w drodze postępowania cywilnego. Pozwany wskazał, że powódka nie wykazała przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa, nie wykazał zarówno wysokości szkody, jak również związku ewentualnej szkody z przewlekłością postępowania.

Sąd ustalił, co następuje.

Powódka B. B. oraz A. D. (1) wspólnie prowadziły działalność gospodarczą na zasadzie spółki cywilnej (...). W styczniu 2006 roku powódka odkryła niezgodności w dokumentach księgowych związane z zakupem towarów i usług w ramach prowadzonej z A. D. (1) działalności gospodarczej.

okoliczność bezsporna

W dniu 06 lutego 2006 roku powódka złożyła zawiadomienie o możliwości popełnienia na jej szkodę przestępstwa przez A. D. (1).

dowód: zawiadomienie k.77

Po zakończonym postępowaniu przygotowawczym do Sądu Rejonowego w (...) został skierowany akt oskarżenia w sprawie zainicjowanej wspomnianym wyżej zawiadomieniem.

dowód: akt oskarżenia k.228 akt karnych

Wyrokiem z dnia 3 sierpnia 2012 roku Sąd Rejonowy w (...) w sprawie o sygn. akt IX K 1395/10 uznał A. D. (1) za winną tego, że w okresie od listopada 2002 roku do września 2004 roku w G., działając w krótkich odstępach czasu, jako wspólnik spółki cywilnej (...) s.c. w G., przywłaszczyła sobie pieniądze objęte wspólnością majątkową łączną w kwocie 23.986,32 złotych dokonując zakupów sprzętu RTV, mebli i innych przedmiotów wyszczególnionych na szczegółowo opisanych w wyroku fakturach VAT oraz pieniądze odpowiadające wartości usług i towarów ujętych w podrobionych fakturach, które przedłożyła celem użycia za autentyczne w dokumentacji księgowej (...) s.c. w G. w fakturach szczegółowo opisanych w wyroku na kwotę 68.190 złotych, objęte wspólnością majątkową łączną – to jest pieniądze w kwocie łącznej 92.176,32 złotych objęte wspólnością majątkową łączną, powodując szkodę na rzecz wspólniczki spółki cywilnej (...) w wysokości 46.088,16 złotych, czym wyczerpała znamiona przestępstw z art. 284 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i w zw. z art. 12 k.k.

dowód: Wyrok Sądu Rejonowego w (...) z dnia 3 sierpnia 2012 roku k.57-58

Na skutek apelacji obrońcy oskarżonej, wyrokiem z dnia 3 lipca 2013 roku Sąd Okręgowy w Gliwicach w sprawie o sygn. akt VI Ka 59/13 uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w (...).

dowód: Wyrok Sądu Okręgowego z dnia 3 lipca 2013 roku k.659 akt karnych

Wyrokiem Sądu Rejonowego w (...) z dnia 7 czerwca 2016 roku w sprawie o sygn. akt IX K 1100/13 umorzono postępowanie przeciwko A. D. (1) w zakresie trzech czynów z art. 284 § 1 k.k. z powodu przedawnienia karalności czynu oraz uniewinniono A. D. (1) od czynów objętych poprzednim skazaniem. W uzasadnieniu tego wyroku wskazano, że A. D. (1) dopuściła się czynów karalnych jednakże, ze względu na to, że zostały one popełnione w innym okresie niż wynika to z pierwotnego skazania Sąd musiał uniewinnić oskarżoną powołując się na zasadę reformacionis In peius.

dowód: Wyrok Sądu Rejonowego w (...) z dnia 7 czerwca 2016 roku wraz z uzasadnieniem k.65-71

Wyrok Sądu Rejonowego został zaskarżony przez powódkę B. B.. Sąd Okręgowy w Gliwicach wyrokiem z dnia 13 grudnia 2016 roku w sprawie o sygn. akt VI Ka 1051/16 utrzymał zaskarżony wyrok w mocy.

dowód: wyrok Sądu Okręgowego z dnia 13 grudnia 2016 roku k.72

Sąd Apelacyjny w Katowicach postanowieniem z dnia 6 lipca 2016 roku w sprawie II S 32/16 stwierdził, że w postępowaniu sądowym przed Sądem Rejonowym w (...) prowadzonym pod sygn. akt IX K 1100/13( poprzednia sygn. IX K 1395/10) nastąpiła przewlekłość oraz przyznał B. B. od Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w (...)) sumę pieniężną w wysokości 6.000 złotych.

dowód: postanowienie Sądu Apelacyjnego z 6 lipca 2016 roku k.14-19

Powódka od 2008 roku leczy się w poradni (...)oraz od 2011 korzysta z leczeni u psychiatry I. M..

Powódka na dolegliwości dermatologiczne cierpiała jeszcze przed wszczęciem postępowania karnego.

Z opinii sądowo-psychiatrycznej z 16 stycznia 2011 roku wynika, że powódka od 1994 do 2007 roku leczyła się psychiatrycznie.

Stan zdrowia powódka pozwalał jej uczestniczyć w toku całego postępowania karnego, o czym świadczą opinie sądowo-psychologiczne.

Dowód: Zaświadczenia lekarskie i recepty k.21-24, zawiadomienie k.77, opinia sądowo-psychiatryczna k.78-, opinie sądowo psychologiczne k. 79-80,81

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie powołanych wyżej dokumentów oraz okoliczności bezspornych.

Sąd nie przyznał mocy dowodowej dokumentowi o nazwie „(...)”. Dokument ten był dokumentem prywatnym. Nie dotyczył on działalności spółki cywilnej (...) oraz nie dawał możliwości weryfikacji danych znajdujących się w tym dokumencie.

Sąd mając na względzie zasady ekonomiki procesowej oddalił wniosek dowodowy o sporządzenie opinii przez biegłych dermatologa oraz psychiatry. Powódka przedstawiła zaświadczenia o stanie zdrowia, jednak bardzo ogólnikowe; stwierdzenie, że stres wybitnie zaostrza przebieg schorzenia przewlekłego może dotyczyć każdej choroby i każdego rodzaju stresu. Skoro powódka nie wykazała, ze doszło do pogorszenia jej zdrowia na skutek przewlekłości postępowania, nie zostało to uprawdopodobnione dokumentami prywatnymi w wystarczającym stopniu, to nie było potrzeby przeprowadzać drogich opinii specjalistów dla okoliczności, która ostatecznie i tak byłaby bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd oddalił wniosek dowodowy z opinii biegłego z zakresu rachunkowości i księgowości gdyż dowód ten był ten był bez znaczenia w sprawie, gdyż nie da się przypisać adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy przewlekłością postępowania, a szkodą związaną z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Sąd oddalił wniosek o dowód z przesłuchania powódki oraz zeznań świadka Ł. Z..

Zeznania świadka pominięto, gdyż powódka nie uprawdopodobniła, że stan zdrowia powódki uległ pogorszeniu, natomiast przysłuchanie powódki miała dotyczyć kwestii związanych ze stratami związanym z prowadzeniem działalności gospodarczej. Jak już wskazano szkoda ta nie jest w związku przyczynowym ze przewlekłością postępowania.

Sąd zważył, co następuje.

Roszczenie powódki jest bezzasadne.

Stosownie do art. 417 § 1 k.c. za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa.

Zgodnie natomiast z art. 417 ¹ § 3 k.c. jeżeli szkoda została wyrządzona przez niewydanie orzeczenia lub decyzji, gdy obowiązek ich wydania przewiduje przepis prawa, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności z prawem niewydania orzeczenia lub decyzji, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Art. 417 ¹ § 3 k.c. jest przepisem szczególnym względem art. 417 § 1 k.c. tym samym mając na uwadze, że powódka wszystkich swoich roszczeń domaga się w związku ze stwierdzoną przewlekłością postępowania stwierdzić należy, że w niniejszej sprawie podstawą prawą roszczenia będzie art. 417 ¹ § 3 k.c.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki strona, której skargę uwzględniono, może w odrębnym postępowaniu dochodzić naprawienia szkody wynikłej ze stwierdzonej przewlekłości od Skarbu Państwa albo solidarnie od Skarbu Państwa i komornika.

Zaznaczyć należy, że stosowanie do art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.

W orzecznictwie wskazuje się, że artykuł 15 ustawy z 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki nie tworzy swoistego uprawnienia do domagania się odszkodowania lub zadośćuczynienia, ale wskazuje na możliwość uzyskania pełnej kompensaty oraz ma charakter normy odsyłającej i określającej zakres prejudycjalnego związania. Przepis ten nie zwalnia strony od obowiązku wykazania przesłanek odpowiedzialności Skarbu Państwa w postaci szkody i związku przyczynowego pomiędzy jej powstaniem a przewlekłością (Wyrok Sądu Najwyższego z 26 stycznia 2017 roku, sygn. I CSK 45/16) .

Mając na uwadze powyższe stanowisko wskazać należy, że uzyskanie prawomocnego orzeczenia stwierdzającego przewlekłość postępowania, jako prejudykatu, przesądza o tym, że brak działania Sądu Rejonowego w (...) był niezgodny z prawem. Okoliczność ta powoduje, że Sąd rozpoznający sprawę o roszczenia odszkodowawcze na podstawie art. 417 ¹ § 3 k.c. jest zwolniony z badania okoliczności związanych z bezprawnością, jako przesłanką odpowiedzialności pozwanego. Przesądzie jednak, że doszło do przewlekłości postępowania nie zwalnia powódki z okoliczności związanych z wykazaniem szkody, a przypadku wykazania szkody także związku tej szkody z niewydaniem orzeczenie przez Sąd Rejonowy w (...).

W pierwszej kolejności należy, zatem rozważyć, czy powódka w ogólne poniosła jakąkolwiek szkodę w związku z postępowaniem karnym prowadzonym przez Sąd Rejonowy w (...). Powódka w toku postępowania przedstawiła siedem roszczeń. Jednakże tylko cześć z nich została przez powódka wykazana. Wskazać należy, że powódka wykazała, że w toku postępowania poniosła szkodą z związaną z tym, że ostatecznie w wyniku umorzenia postępowania oraz uniewinnienia oskarżonej A. D. (1) nie została naprawiona jej szkoda majątkowa. Wysokość szkody jest jednak o połowę mniejsza niż wynika to z obliczeń powódki, gdyż kwoty podane przez powódkę stanowią współwłasność łączną, więc powódka miałaby prawo uzyskać, po ustaniu wspólności i podziale majątku, tylko cześć z przedstawionych przez siebie kwot. Uznać należy, że powódka wykazała także, że musiała ponieść wydatki związane z niekorzystnym dla niej rozstrzygnięciem w postępowaniu karnym(koszty procesu). Pozostałych roszczeń natomiast powódka nie wykazała.

Powódka nie wykazała, ze poniosła jakiekolwiek straty (utraconych dochodów) związanych z przewlekłym prowadzeniem postępowania karnego. Nie można za dowód taki strat uznać dokument znajdujący się na karcie 20. Dokument ten jest dokumentem prywatnym. Nie jest poparty żadną dokumentacją fiskalną. Nie daje on podstaw do wyliczenia realnej szkody powódki. Ponadto jak wynika z pieczęci znajdujących się w dolnej części tego dokumentu nie dotycząc działalności powódki prowadzonej z A. D. (1). Na dokumencie tym znajduje się dwie pieczęci z nazwiskiem powódki, jednakże nie sposób ustalić, jakie jest powiązanie tych podmiotów ze spółką cywilną (...). Nawet gdyby jednak przyjąć, że dokument wystawiony przez powódkę mógłby stanowić podstawę dochodzenia roszczenia w wysokości 1.757.907,60 złotych, to jednak nie sposób uznać, że powódka wykazał związek tak wyliczonej szkody z przelękłością postępowania. Powódka nie wykazała, jakie czynniki wpłynęły na to, że działalność powódki przestała przynosić dochody. Jak słusznie wskazał pozwany nie można wykluczyć, że straty związane z prowadzeniem działalności w poszczególnych latach były związane z innymi okolicznościami niż toczące się długotrwale postępowania karne. Opierając się na zasadach doświadczenia życiowego trudno jest przyjąć, że całość strat powódka wynika tylko i wyłącznie z przewlekłego postępowania karnego. Nielogiczne jest twierdzenie powódki, że wyniki finansowy jej działalności gospodarczej byłyby taki sam jak w latach 2005 oraz 2006 i pozostawałby oderwany od takich czynników jak koniunktura rynkowa oraz słuszność podejmowanych przez wspólników decyzji. Tym samym w tym zakresie powództwo musiało zostać oddalone, jako niewykazane. Przy braku dokumentacji źródłowej bezprzedmiotowym było powoływanie biegłego.

Powódka nie przedstawiła również żadnych dowodów świadczących o tym, że poniosła określone kwotowo koszty związane z zastępstwem prawnym w postępowania karnym występując jako oskarżyciela posiłkowa. W tym zakresie powództwo nie został udowodnione i na podstawie art. 6 k.c. zostało oddalone.

Oddaleniu podległo także roszczenie z wysokości 4.000 złotych z tytułu uzupełnienia zadośćuczynienia za krzywdę związaną z przewlekłym procesem.

Stosownie do art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki uwzględniając skargę, sąd na żądanie skarżącego przyznaje od Skarbu Państwa, a w przypadku skargi na przewlekłość postępowania prowadzonego przez komornika - od komornika, sumę pieniężną w wysokości od 2000 do 20 000 złotych. Wysokość sumy pieniężnej, w granicach wskazanych w zdaniu pierwszym, wynosi nie mniej niż 500 złotych za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania, niezależnie od tego, ilu etapów postępowania dotyczy stwierdzona przewlekłość postępowania. Sąd może przyznać sumę pieniężną wyższą niż 500 złotych za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania, jeżeli sprawa ma szczególne znaczenie dla skarżącego, który swoją postawą nie przyczynił się w sposób zawiniony do wydłużenia czasu trwania postępowania. Na poczet tej sumy zalicza się kwoty przyznane już skarżącemu tytułem sumy pieniężnej w tej samej sprawie. Sumy pieniężnej nie przyznaje się w razie uwzględnienia skargi wniesionej przez Skarb Państwa albo państwowe jednostki sektora finansów publicznych.

Kwotę wysokości sumy pieniężnej ustala Sąd rozpoznający skargę na przewlekłość. Z tego też powodu podwyższenie zadośćuczynienia byłoby nieuzasadnioną ingerencją w prawomocne orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Katowicach. Powyższe powoduje, że roszczenie to nie tylko nie zostało udowodnione, ale w ogóle nie mogło być dochodzone w przedmiotowym postępowaniu.

Za nieudowodnione Sąd uznał również roszczenie o zadośćuczynienie z tytułu pogorszenia się zdrowia. Na wstępie należy zaznaczyć, że Sąd przyjął, iż roszczenie to jest zadośćuczynieniem za pogorszenie się zdrowia powódki i nie dotyczy naruszenia innych dóbr osobistych. Sąd w przypadku tego roszczenie podzielił stanowisko wyrażone przez pozwanego, że powódka używając sformułowania „w szczególności” wprost wskazała, że pogorszenie się stanu jej zdrowia tylko częściowo związane jest z długością toczącego się postępowania karnego i wynika także z innych przesłanek, które wprost wskazała w pozwie. Dodatkowo jak wynika z akt postępowania karnego powódka już wcześniej cierpiała na problemy dermatologiczne oraz problemy związane ze zdrowiem psychicznym, tym samym nie sposób uznać, że toczące się postępowania wywołało u powódki nowe dolegliwości. Na marginesie należy zaznaczyć, że każde postępowanie przed sądem wywołuje u przeciętnego człowieka objawy stresu i zdenerwowania. Nie sprawia to jednak, że stres ten doprowadza do rozstroju zdrowia. Na uwadze trzeba mieć, że powódka była stroną postępowania karnego, występowała tam jednak wyłącznie w roli oskarżyciela posiłkowego, tym samym jej udział w postępowaniu nie dostarczał, aż tak silnego stresu, jak mogłoby to mieć miejsce w przypadku gdyby powódka była oskarżoną. Wynik postępowania był dla powódki ważną kwestią, jednakże nie zamykał jej drogi do dochodzenia swoich roszczeń także w postępowaniu cywilnym. Zaznaczyć trzeba, że powódka w toku postępowania karnego kilkukrotnie była przesłuchiwana z udziałem biegłego psychologa, który wskazał, że stan zdrowia powódki pozwana jej uczestniczyć w toku postępowania. Długotrwałość postępowania wywołały u powódki frustrację i napięcie, jednakże jest to normalny stan, wynikający z tego, że powódka pomimo wielu lat nie była w stanie uzyskać satysfakcjonującego dla siebie rozstrzygnięcia. Nie jest to jednak okoliczność, która może wpłynąć na stan zdrowia. Dodatkowo pokreślić należy, że powódka otrzymała już kwotę 6.000 złotych z powodu przewlekłego postępowania. Kwota ta miała rekompensować „straty moralne”, na które powołuje się powódka. Mając powyższe na uwadze Sąd oddalił roszczenie o zadośćuczynienie za straty moralne, pogorszenie stanu zdrowia psychicznego oraz pojawienie się innych niepożądanych objawów chorobowych.

Przechodząc do kwestii związku przyczynowego pomiędzy udowodnioną przez powódkę szkodą a przewlekłością postępowania wskazać w pierwszej kolejności należy, że w ogóle nie ma takiego związku pomiędzy szkodą w wysokości 920 złotych. Szkoda ta miała powstać w powodu nieuzasadnionego obciążenia powódki kosztami postępowania odwoławczego i opłatą na rzecz Skarbu Państwa. Szkoda ta nie wynika z przewlekłości postępowania, a jest jedynie skutkiem wyniku postępowania karnego. Powódka kwestionując zasadność poniesienia takich kosztów tak naprawdę próbuje uzyskać kolejną instancję, która rozpatrzy zasadność poniesienia przez powódkę kosztów postępowania karnego.

Odnośnie do kwot 16.377,85 złotych oraz 68.190 złotych wskazać trzeba, że szkoda ta nie pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym ze przewlekłością postępowania. Co prawda, powódka słusznie wskazała, że miała prawo dokonać wyboru sposób w jaki chce aby jej szkoda została naprawiona i jednocześnie nie można się zgodzić, ze stwierdzeniem pozwanego, że rozstrzygnięcie w pierwszym wyroku w sprawie karnej o naprawieniu szkody wynikało wyłącznie z wniosku prokuratora, gdyż pełnomocnik powódki poparł wnioski prokuratora, czyli de facto także złożył wniosek o naprawienie szkody na rzecz powódki.

Nie ma racji również pozwany twierdząc, że celem postępowania karnego nie jest naprawienie szkody wyrządzonej pokrzywdzonemu i powódka musiała skorzystać z postępowania cywilnego, aby skutecznie mieć możliwość dochodzenia swoich praw, gdyż z art. 2 § 1 pkt 3 k.p.k. wynika, że przepisy niniejszego kodeksu mają na celu takie ukształtowanie postępowania karnego, aby zostały uwzględnione prawnie chronione interesy pokrzywdzonego przy jednoczesnym poszanowaniu jego godności. Z tego też powodu powódka mogła dochodzić naprawienia swojej szkody wyłącznie w postępowaniu karnym, co dla powódki mogło być o tyle korzystniejsze, że nie musiała ona ponosić dodatkowych kosztów związanych na przykład z opłatą od pozwu.

Racje ma jednak pozwany wskazując, że wynik postępowania karnego nie odebrał powódce możliwości dochodzenia naprawienia szkody przez faktycznego sprawcę tej szkody.

Zgodnie z art. 442 ¹ § 2 k.c. jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.

W orzecznictwie wskazuje się, że sąd cywilny jest uprawniony do dokonania samodzielnej oceny prawno-karnej pod kątem realizacji znamion czynu zabronionego. Jeżeli nie ma więc prawomocnego wyroku skazującego, stwierdzającego fakt popełnienia przestępstwa, sąd cywilny ma prawo samodzielnie ustalać w ramach procesu odszkodowawczego, czy działanie sprawcy wyrządzające szkodę nosi znamiona przestępstwa jako przesłanka dłuższego terminu przedawnienia. Niemniej przy ustalaniu znamion czynu zabronionego sąd cywilny musi uwzględniać reguły przewidziane w prawie karnym zarówno materialnym jak i procesowym. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 29 marca 2019 roku w sprawie I ACa 871/18).

W sprawie karnej rozpatrywanej w przedmiotowym postępowaniu nie doszło do wydania wyroku skazującego, jednakże nie ze względu na to, że czynu nie popełniono, tylko ze względów proceduralnych. W przypadku wystąpienia z nowym powództwem przeciwko byłej wspólniczce, roszczenie powódki nie byłoby ze względu na treść art. 442 ¹ § 2 k.c. przedawnione, a sąd cywilny nie byłby związany ustaleniami zawartymi przez sąd karny. Tym samym stwierdzić należy, że przewlekłość postępowania karnego nie odebrała powódce możliwości dochodzenia roszczeń względem A. D. (1). Prowadzi to do wniosku, że szkoda ta nie pozostaje w związku przyczynowym z przewlekłością postępowania. Odpowiedzialność Skarbu Państwa w niniejszej sprawie mogłaby mieć charakter subsydiarny, tylko w takim wypadku gdyby przewlekłość postępowania karnego definitywnie zamknęła by powódce możliwość dochodzenia roszczeń na drodze cywilnej, a przebieg postępowania karnego nie dawałby powódce podstaw do rozważenia w toku postępowania konieczności wytoczenia powództwa cywilnego.

Mając na względzie powyższe rozważania należy dojść do przekonania, że wszystkie roszczenia powódki nie zostały przez nią udowodnione, gdyż powódka albo nie wykazała istnienia szkody albo też nie wykazała związku przyczynowego pomiędzy szkodą a przewlekłością postępowania, tym samym całe powództwo zostało oddalone na podstawie art. 6 k.c. jako niewykazane, o czym orzeczono w punkcie pierwszym sentencji wyroku.

W punkcie drugim sentencji wyroku Sąd na postawie art. 102 k.p.c. odstąpił od obciążania powódki kosztami postępowania. Zgodnie z tym przepisem w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. W niniejszej sprawie zaistniały takie właśnie szczególnie uzasadnione wypadki. Sąd wziął pod uwagę zły stan majątkowy powódki oraz to, że działała ona w subiektywnym przeświadczeniu o słuszności swojego roszczenia, które zostało jednak skierowane do nie właściwego podmiotu. Wszystkie te okoliczności przemawiały za odstąpieniem od obciążania powódki kosztami postępowania.

Sąd w punkcie 3 sentencji wyroku, przyznał ze Skarbu Państwa na rzecz adwokata A. S. kwotę 7.200 złotych powiększoną o kwotę należą z tytułu podatku od towarów i usług. Podstawą tego rozstrzygnięcia był § 8 pkt 7 i § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.

Sędzia Tadeusz Trojanowski