Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 sierpnia 2024 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Wojciech Hajduk

po rozpoznaniu w dniu 8 sierpnia 2024 roku w Gliwicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) z siedzibą w W.

przeciwko M. K., J. K.

o zapłatę

1.  oddala powództwo główne

2.  oddala powództwo ewentualne

3.  przyznaje kuratorowi dla nieznanych z miejsca pobytu pozwanych r. pr K. K. wynagrodzenie w kwocie 5.270zł (pięć tysięcy dwieście siedemdziesiąt złotych w tym podatek VAT)

SSO Wojciech Hajduk

IC 167/23 UZASADNIENIE

Powód w ostatecznie zmodyfikowanym żądaniu domagał się zasądzenia od pozwanych kwoty 87.735,33zł z zastrzeżeniem prawa na powołanie się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności do nieruchomości KW (...)

ewentualnie

zasądzenia od pozwanych kwoty 61.793,91zł tytułem udostępnionego kapitału z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia doręczenia kuratorowi dla nieznanych z miejsca pobytu pozwanych pisma modyfikującego żądanie pozwu (pismo modyfikujące żądanie z 29.02.2024 k-204-205)

Uzasadnił, że pozwani 22.10.2008 zawarli umowę kredytu denominowanego do CHF z (...) w W.. Zabezpieczeniem była hipoteka na nieruchomości. Bank wypowiedział umowę z uwagi na zaniechanie spłaty rat kredytu. Powód nabył wierzytelność od banku. W żądaniu ewentualnym, w sytuacji uznania umowy jako nieważną, domagał się zasądzenia kwoty 61.793,91zł udostępnionego kapitału.

Kurator dla nieznanych z miejsca pobytu pozwanych w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa, wniósł o ustalenie, że umowa kredytu jest nieważna, rozliczenie umowy przy uwzględnieniu dokonanych przez pozwanych spłat w wysokości 60.103,39zł

Zarzucił, że umowa kredytu była nieważna z uwagi na zawarte w niej abuzywne klauzule umowne.

USTALENIA FAKTYCZNE

W dniu 22.08.2008r. pozwani zawarli z (...) w W. umowę Kredytu Mieszkaniowego nr (...) denominowanego do CHF na kwotę 26.820CHF ma okres do 12.10.2038r. oprocentowanego stawką LIBOR 3M, na zakup działki gruntu pod zabudowę [umowa §1 i §2 k-16]. Zabezpieczeniem spłaty były: hipoteka zwykła w kwocie 26.820CHF zabezpieczająca kwotę kapitału, hipoteka kaucyjna do kwoty 8.046CHF zabezpieczająca odsetki i inne należności, ubezpieczenie spłaty kredytu i ubezpieczenie niskiego wkładu [§5 umowy k-18].

W §13 umowy przewidziano, że w przypadku kredytu w CHF/EUR/USD kapitał odsetki i inne zobowiązania z tytułu Kredytu, poza wymienionymi w § 3 ust1 umowy wyrażone w walucie obcej spłacane będą w złotych jako równowartość kwoty podanej w walucie obcej przeliczonej

-wg kursu sprzedaży waluty zgodnie z obowiązującą w banku w dniu spłaty zobowiązania określonym w harmonogramie tabelą kursów walut dla produktów hipotecznych w przypadku wpłat dokonanych w terminie lub przed terminem

- wg kursu sprzedaży waluty zgodnie z obowiązującą w banku w dniu wpływu środków na rachunek wskazany w §2 ust19 umowy tabelą kursów walut dla produktów hipotecznych w przypadku wpłat dokonanych po dniu określonym w harmonogramie.

Umowa odwoływała się do tabeli kursów banku w §15 ust10 dotyczącym przewalutowania kredytu [k-20v].

W §19 ust 9 zawarto oświadczenie, że kredytobiorca zna ryzyko zmiany kursu waluty obcej w stosunku do złotych […..]. O ryzyku został poinformowany w trakcie procedury udzielania kredytu przez pracownika-przedstawiciela banku. W przypadku wzrostu kursu waluty kredytu w stosunku do PLN nastąpi odpowiedni wzrost zadłużenia w PLN wobec banku oraz wzrost wysokości raty kredytu wyrażonej w PLN, c może powodować, że ustanowione zabezpieczenie okaże się niewystarczające, a zdolność kredytowa ulegnie pogorszeniu. W §19 ust 10 zawarto analogiczne pouczenie o ryzyku zmiany stopy procentowej [k-22]. Pozwanym wypłacono 61.793,91zł. [zaświadczenie (...) (...) k-24-28]. Na skutek zaniechania spłat bank wypowiedział umowę pismem z 12.03.2013r. [pisma rozwiązujące umowę wraz z potwierdzeniami ich nadania k-42-47]. W okresie do 21.12.2018r. spłacili kwotę 60.103,39zł [zaświadczenie (...) (...) k-24-28].

W dniu 21.04.2021r. (...) (...) (...) zawarł z powodem(...)z siedzibą w W. umowę przelewu pakietu wierzytelności wynikających z umów kredytu [§3ust1 i 2 umowy w zw. z § 1 określającym definicję portfela wierzytelności i wierzytelności k-58 i 59). W załączniku nr 3 stanowiącym część umowy określającym przelane wierzytelności wpisano „ kredyt mieszkaniowy z 22.10.2008r. M. K.” [k-96].

ROZWAŻANIA PRAWNE

Podstawą żądania głównego powoda jest roszczenie z umowy kredytu hipotecznego z dnia 22.10.2008r. denominowanego do CHF.Należy wskazać, że w świetle utrwalonego poglądu w orzecznictwie i doktrynie, umowy kredyty denominowane do waluty obcej były, w czasie zawarcia spornej umowy, dopuszczalne w świetle zasady swobody zawierania umów z art. 353 ¹ kc. Analiza umowy kredytu przez pryzmat art. 385 ¹ §1kc prowadzi do wniosku, że w nie doszło do jej skutecznego zawarcia z uwagi na rażące naruszenie interesów pozwanych jako konsumentów poprzez niekorzystne ukształtowanie ich sytuacji ekonomicznej na skutek nieusprawiedliwionej i niekorzystnej dysproporcji praw i obowiązków. Zgodnie z art. 385 ¹ §1kc postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

W pierwszym rzędzie należy dokonać oceny czy umowa zawierała niedozwolone postanowienia, jaki miały charakter, czy określały główne świadczenia stron.

W tym względzie należy zwrócić uwagę na treść następujących wyroków Trybunału Sprawiedliwości: z 30 kwietnia 2014r C-26/13; z 20 września 2017 r. C-186/16; z 20 września 2018r. C-51/17; z 14 marca 2019 r. C-118/17 oraz z dnia 3 października 2019 r. C-260/18. Orzeczenia te zapadły na tle umów kredytu zawartych z konsumentami i zawierających ryzyko walutowe (kredytu indeksowanego, denominowanego lub wprost kredytu walutowego). W ocenie TSUE nie jest możliwe odrywanie klauzuli ryzyka walutowego (wyrażonej czy to przez indeksację czy też denominację) od mechanizmu przeliczania waluty krajowej na walutę obcą i Trybunał Sprawiedliwości konsekwentnie kwalifikuje klauzule dotyczące ryzyka wymiany, do których zalicza także sposób ustalania kursu wymiany, jako klauzule określające główny przedmiot umowy kredytu. W wyroku z 20 września 2017r. C-186/16 dokonał wykładni art. 4 ust 2 dyrektywy Rady 93/13 z 5.04.1993r. W uzasadnieniu wyroku C- 260/18 (pkt 44 wyroku)Trybunał ponownie potwierdził swoje stanowisko w odniesieniu do kredytu indeksowanego, że klauzule dotyczące ryzyka wymiany określają główny przedmiot umowy. Orzeczenia te są wiążące dla Sądu Polskiego. Stosując prounijną wykładnię art. 385 ¹ § 1 k.c. w zw. z art. 4 i 6 art. dyrektywy 93/13 przyjęto więc, że kwestionowane przez powodów postanowienia umowy kredytu, które wprowadzają ryzyko kursowe (ryzyko wymiany) przez mechanizm denominacji, stanowią klauzulę określającą główne świadczenia stron ( essentialia negotii). Tym samym w dalszym etapie rozważań, w świetle art. 385 ¹ §1kc, konieczna jest ocena czy określone w spornej umowie i stanowiące główne świadczenia stron klauzule ryzyka walutowego zostały sformułowane w sposób jednoznaczny, co skutkowałoby związaniem stron umową.

Umowa kredytowa w §13 i §15 zastrzega warunki ustalania kursu waluty do przeliczenia świadczenia do kompetencji banku odsyłając do kursów walut zawartych w "Tabeli kursów walut”. Prawo Banku do ustalania kursu waluty nie doznaje żadnych umownych ograniczeń w postaci skonkretyzowanych, obiektywnych kryteriów zmian stosowanych kursów walutowych. Bank swobodnie ustalał, według tylko sobie znanych zasad, kursy walut, mając nieograniczone prawo kształtowania raty. Jest to równoznaczne z prawem dowolnego kształtowania wysokości świadczeń głównych (wysokości raty i całej należności) w czasie trwania stosunku prawnego. Co prawda kwota udzielonego kredytu została wyrażona w CHF i tym samym została określona jednoznacznie. Jednakże na skutek tego, że bank jednostronnie narzucił wypłatę kredytu w PLN wg ustalonego przez siebie kursu oraz przede wszystkim spłatę kredytu w ratach po przeliczeniu ich na PLN, wg ustalanego przez siebie kursu, pozwani nie znali i nie mogli ustalić wysokości głównego świadczenia, które mają spłacić ani wysokości raty. Tym samym nie można mówić o jednoznacznym określeniu głównego świadczenia. Umowa powoduje swoistą nierówność informacyjną stron. Pozwani jako konsumenci, na podstawie treści umowy, w chwili jej zawarcia, nie byli w stanie oszacować całości kwoty, którą będą musieli spłacić w przyszłości, a o poziomie zadłużenia ratalnego [wysokości raty], dowiadywali się dopiero w związku z podjęciem odpowiedniej sumy z ich rachunku. Jest to nie do zaakceptowania, w tym zakresie umowa kształtuje ich prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco narusza ich interesy w rozumieniu art. 385 ¹kc. Dodatkowym naruszeniem dobrych obyczajów i rażącym naruszeniem usprawiedliwionych interesów pozwanych jako konsumentów jest zastrzeżenie dwóch różnych kursów wymiany: kursu kupna dla przeliczenia wypłaconego przez bank kredytu, zaś kursu sprzedaży dla obliczania rat spłacanego kredytu. Powoduje to nieuzasadnione korzyści kosztem konsumenta i narusza równorzędność stron umowy przez nierównomierne rozłożenie uprawnień i obowiązków między partnerami stosunku obligacyjnego.

Należy wskazać również, że nie jest wystarczające określenie w §19ust9i10umowy , że pozwanym znane jest ryzyko zmiany kursu waluty obcej w stosunku do złotych […..]. O ryzyku zostali poinformowany w trakcie procedury udzielania kredytu przez pracownika-przedstawiciela banku. W przypadku wzrostu kursu waluty kredytu w stosunku do PLN nastąpi odpowiedni wzrost zadłużenia w PLN wobec banku oraz wzrost wysokości raty kredytu wyrażonej w PLN, c może powodować, że ustanowione zabezpieczenie okaże się niewystarczające, a zdolność kredytowa ulegnie pogorszeniu. Bank naruszył obowiązek rzetelnego poinformowania konsumenta. Powinien przedstawić pełną informację umożliwiającą podjęcie racjonalnej decyzji o długofalowych skutkach, w tym przedstawić wahania kursów wymiany i ryzyko związane z zaciągnięciem kredytu w walucie obcej, klarownie wyjaśnić, jak na wysokość raty kredytu wpłynęłaby silna deprecjacja kursu waluty krajowej, a także wyjaśnić, że ryzyko kursowe z ekonomicznego punktu widzenia może okazać się trudne do udźwignięcia w przypadku dewaluacji waluty. Pouczenie takie nie miało miejsca. Pozwani nie mieli realnej możliwości oddziaływania na treść postanowień umownych, nie zostały indywidualnie uzgodnione. Ocena jest niezależna od sposobu wykonywania umowy. Powoduje to, że umowa stron nie wiąże, jest nieważna. Skutek nieważności nie został również zniwelowany przez nowelę art. 69 Pr. bank wprowadzająca z dniem 26 sierpnia 2011 roku regulację wyrażoną w ust. 2 pkt 4a tej ustawy. Ustawa weszła w życie po zawarciu umowy. Tym samym żądanie główne odnoszące się do zapłaty świadczenia wynikającego z umowy tj części kapitału odsetek jest bezzasadne. Skoro umowa jest nieważna, całe roszczenie oparte na jej podstawie jest bezzasadne.

Również powództwo ewentualne oparte na bezpodstawnym wzbogaceniu tj. art. 405kc i nast. jest nieuzasadnione. Powodowi nie przysługuje roszczenie o zwrot wypłaconego bez podstawy prawnej świadczenia gdyż nie nabył tego uprawnienia od banku. Z umowy przelewu wynika jednoznacznie, że bank przeniósł na powoda wierzytelności z umów bankowych, a w stosunku do pozwanych z wypowiedzianej umowy kredytu z 22.10.2008r. Zgodnie z art. 509§1kc przelew obejmuje konkretną wierzytelność oraz związane z nią prawa. Skoro przelew z 21.04.2021r. nie obejmuje wierzytelności z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia żądanie jest bezpodstawne.

W świetle powyższego zarówno powództwo główne jak i ewentualne są bezpodstawne. W związku z powyższym na zasadzie art. 223§4kpc rozprawę zamknięto na posiedzeniu niejawnym i w pkt1 wyroku oddalono powództwo główne i ewentualne, w pkt 2 przyznano kuratorowi dla nieznanych z miejsca pobytu pozwanych wynagrodzenie w wysokości wynikającej z Rozporz M.Spr. z dnia 9 marca 2018r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej

.