Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lipca 2019 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Tadeusz Trojanowski
Protokolant:	sekretarz sądowy Anna Szpręgiel

po rozpoznaniu w dniu 27 czerwca 2019 roku w Gliwicach

sprawy z powództwa Ł. H.

przeciwko J. H.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

1.  pozbawia wykonalności tytuł wykonawczy – ugodę sądową zawartą przed Sądem Rejonowym dla Krakowa – Nowej Huty, Wydział I Cywilny w Krakowie w sprawie o podział majątku wspólnego, sygn. akt I Ns 2161/13/N z dnia 26 stycznia 2015 roku, której została nadana klauzula wykonalności w zakresie punktu V w dniu 23 grudnia 2015 roku – w zakresie punktu V ugody w całości;

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 10.917 (dziesięć tysięcy dziewięćset siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

3.  odstępuje od obciążenia pozwanej nieuiszczonymi kosztami sądowymi;

4.  przyznaje adwokatowi T. L. od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Gliwicach kwotę 7.200 (siedem tysięcy dwieście) złotych podwyższoną o należną stawkę podatku od towarów i usług za reprezentowanie pozwanej w postępowaniu jako pełnomocnik z urzędu.

SSO Tadeusz Trojanowski

I C 163/17

UZASADNIENIE

Powód Ł. H. wniósł o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego – ugody sądowej zawartej w dniu 26 stycznia 2015 roku przed Sądem Rejonowym dla Krakowa – Nowej Huty w Krakowie w sprawie o sygnaturze akt I Ns 2161/13/N w zakresie punktu V. Nadto wniósł o zasądzenie od pozwanej J. H. kosztów postępowania zabezpieczającego toczącego się przed Sądem Okręgowym w Gliwicach w sprawie o sygnaturze akt I Co 45/17 oraz kosztów postępowania w sprawie według norm przypisanych z uwzględnieniem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Na uzasadnienie podał, iż ugoda przewidywała karę umowną w kwocie 450.00 złotych, która aktualizowała się w przypadku niewykonania przez niego zobowiązań ugodowych. Podniósł, iż z treści ugody nie sposób przyjąć, iż kara umowna aktualizuje się już w momencie przekroczenia ustalonego przez strony terminu. W związku z powyższym powód zakwestionował istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym. Powód przyznał, iż wykonał zobowiązanie po upływie terminu jednakże nie wynikało to z jego złej woli, albowiem bank piętrzył przed nim kolejne wymagania, które spełniał na bieżąco. Nadto w ocenie powoda, pozwana nie podniosła szkody, w związku z czym nie może domagać się egzekucji kary umownej ( pozew k. 2-13).

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości, zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów pomocy prawnej świadczonej z urzędu oraz obciążenie powodami kosztami postępowania według norm przepisanych. Na uzasadnienie podała, iż powód zapewniał ją, iż wykreśli ją jako stronę umowy kredytowej w terminie wskazanym w treści ugody. W związku z przekroczeniem rzeczonego terminu, pozwana wniosła o nadanie tytułowi wykonawczemu klauzuli wykonalności celem wyegzekwowania należnej kary umownej. Zdaniem pozwanej, powód w każdym czasie zapewnił ją o możliwości sprawnego jej wykreślenia jako strony umowy.

Sąd ustalił, co następuje:

Strony postępowania były małżeństwem od 2004 roku ( zeznania powódki k. 348). Strony były współwłaścicielami mieszkań przy ulicy (...) oraz os. (...) w K., nadto w skład współwłasności majątkowej małżeńskiej wchodził garaż przy ulicy (...) w K.. Dnia 30 lipca 2007 roku strony zawarły z (...) umowę kredytu hipotecznego nr (...) indeksowanego do CHF ( umowa wraz z aneksami k. 48-64). Umowa dotyczyła obciążania hipotecznego nieruchomości przy ulicy (...) w K.. W 2010 roku u powoda zdiagnozowano schizofrenię ( dokumentacja medyczna k. 96-101, zeznania powoda k. 345), w związku z czym w późniejszym czasie leczył się psychiatrycznie ( zeznania świadka k. 325). Od 2013 roku strony prowadziły rozmowy dotyczące podziału majątku wspólnego. Powód wyrażał chęć przejęcia zaciągniętego kredytu ( korespondencja k. 131- 136, 145, 305-308, zeznania powoda k. 344-347). W dniu 26 stycznia 2015 roku w sprawie o sygnaturze akt I Ns 2161/13/N pomiędzy stronami została zawarta ugoda. Zgodnie z jej postanowieniami strony dokonały podziału majątku wspólnego. Nadto powód zobowiązał się do zawarcia z bankiem umowy przejęcia zobowiązania kredytowego na siebie, bądź na siebie oraz osobę trzecią – w każdym przypadku z wyłączeniem pozwanej. Zwolnienie pozwanej od długu miało nastąpić do dnia 15 maja 2015 roku z zastrzeżeniem, iż jeżeli powód nie dokona przejęcia długu, to zapłaci pozwanej karę umowną w wysokości 450.000 złotych. Treść kary umownej została zaproponowana przez występującego ówcześnie pełnomocnika pozwanej [w tamtej sprawie wnioskodawczyni]. Zgodnie z punktem II rzeczonej ugody mieszkania oraz ich wyposażenie stanowiące współwłasność stały się własnością powoda. Wobec zawarcia ugody Sąd Rejonowy dla Krakowa Nowej Huty w Krakowie umorzył postępowanie ( protokół wraz z ugodą k. 42-44 oraz 309-310, zeznania świadka Z. H. (1) k. 321-324, zeznania świadka Z. H. (2) k. 324-325, zeznania powoda k. 344-347, postanowienie k. 42 ).

Powód mieszkał i pracował na terytorium Anglii, w związku z czym zwrócił się o pomoc w kontaktach z bankiem do swojego ojca, któremu udzielił notarialnego pełnomocnictwa. Ojciec powoda kontaktował się z pracownikami banku w dwóch jego oddziałach w K. (przy ul. (...)) kilka razy w miesiącu. Pełnomocnik prowadził korespondencję z bankiem także w formie pisemnej, w związku z czym rodziło to utrudnienia natury proceduralnej. ( zeznania świadków k. 332-325, zeznania powoda 344-347). Dnia 6 lutego 2015 roku powód złożył wniosek o nadanie ugodzie klauzuli prawomocności, której odpis wraz z klauzulą został mu wysłany dopiero 14 maja 2015 roku z powodu jego niepodjęcia osobistego wbrew wnioskowi ( wniosek k. 47, 68, zeznania świadka k. 323). Dnia 20 lutego 2015 roku powód złożył wniosek o zmianę umowy kredytowej poprzez odłączenie od niej pozwanej, jednocześnie dnia 3 kwietnia 2015 roku powód przelał kwotę 150.000 złotych na rzecz pozwanej zgodnie z treścią pkt IV ugody ( potwierdzenie k. 95). Bank zażądał przedłożenia dokumentacji fotograficznej nieruchomości, które miały stanowić zabezpieczenie zobowiązania ( pismo k. 65). Pełnomocnik powoda przedłożył stosowną dokumentację ( zdjęcia k. 261), w związku z czym dnia 21 kwietnia 2015 roku bank zażądał kolejnych dokumentów, niezbędnych do zawarcia stosownego aneksu do umowy ( pismo k. 67).

Pismem datowanym na dzień 11 czerwca 2015 roku – po przedłożeniu stosownej dokumentacji – bank odmówił odłączenia od umowy pozwanej z uwagi na zdolność kredytową powoda, która uniemożliwiała rzeczony zabieg ( pismo k. 69 oraz 70, 303). W międzyczasie dnia 8 lipca 2015 roku pozwana złożyła wniosek o nadanie klauzuli wykonalności pkt V rzeczonej ugody ( wniosek k. 45), jednocześnie od maja do lipca 2015 roku powód korespondował z pełnomocnikiem pozwanej w celu bieżącego raportowania stanu sprawy w przedmiocie odłączenia pozwanej od umowy ( korespondencja e-mail k. 83-88, 137-138, 301-302). Wobec odmowy banku, powód dnia 15 lipca 2016 roku ponownie złożył wniosek o odłączenie pozwanej od długu ( pismo k. 71-77, 304). Bank ponownie wezwał powoda do uzupełnienia wniosku, który został finalnie uzupełniony dnia 11 sierpnia 2016 roku ( korespondencja k. 262-265 w zw. z pismem wraz z odręczną adnotacją k. 78). Podczas ponownego procedowania złożonego wniosku bank przedstawiał powodowi szereg wymagań, m.in. złożenie deklaracji podatkowych, które z uwagi na zakres temporalny zostały uzupełnione po upływie roku ( zeznania powoda k. 347). Zdarzały się sytuacje, w których to z winy pracownika banku procedowanie wniosku przedłużało się ( zeznania świadka k. 322-323).

Strony w międzyczasie prowadziły korespondencję ( korespondencja e-mail k. 266-268). Bank wydał decyzję o wyrażeniu zgody na odłączenie pozwanej od umowy ( pismo k. 79), w związku z czym dnia 20 września 2016 roku został zawarty aneks, na mocy którego pozwana została odłączona od umowy ( aneks k. 80-81). Z uwagi na spełnienie warunków określonych w § 2 aneksu, jego postanowienia weszły w życie ( pismo k. 82). W piśmie datowanym na dzień 1 marca 2017 roku Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Gliwicach J. G. poinformowała powoda, iż w oparciu o tytuł wykonawczy (ugodę zaopatrzoną w klauzulę wykonalności) zostało wszczęte przeciwko niemu postępowanie egzekucyjne ( zawiadomienie k. 46). Powód był zaskoczony prowadzoną egzekucją ( zeznania k. 346). Dnia 23 marca 2017 roku powód wniósł o zawieszenie rzeczonego postępowania egzekucyjnego przed wszczęciem niniejszego procesu. Sąd wstrzymał postępowanie zgodnie z wnioskiem powoda ( postanowienie k. 89-92, akta sprawy I Co 45/17). Powód w drugiej połowie października 2017 roku wniósł do banku o wydanie kopii dokumentacji kredytowej, uwzględniającej decyzję o odłączeniu od niej pozwanej ( korespondencja e-mail k. 158-161).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wskazane dowody. Zebrana w sprawie dokumentacja dotycząca przebiegu procedury przejęcia kredytu przez powoda jest pełna i wyczerpująca. Za spójne, logiczne, korespondujące z pozostałym materiałem dowodowym Sąd uznał nie budzące żadnych wątpliwości co do wiarygodności zeznania świadków Z. H. (1) oraz Z. H. (2), które w znakomitej części znajdowały potwierdzenie w treści akt sprawy, w szczególności korespondencji prowadzonej przez powoda z bankiem. Protokół oraz ugoda zawarta w sprawie o sygnaturze akt I Ns 2161/13/N, jak i korespondencja prowadzona z bankiem oraz pomiędzy stronami były sporządzone w wersji papierowej i niekwestionowane co do prawdziwości przez strony, w związku z czym ich treść nie budziła żadnych wątpliwości co do wiarygodności. Zasadniczo stan faktyczny uznać należy za bezsporny. Sporne pozostają odczucia stron dotyczące osoby inicjującej wprowadzenie elementu kary umownej do ugody, jak i interpretację punktu V samej ugody. Sąd przyjął, iż treść kary umownej została zaproponowana przez pełnomocnika pozwanej [ówcześnie wnioskodawczyni], a to z uwagi, iż sprzeczne z życiowym doświadczeniem oraz zasadami logiki byłoby przyjęcie, iż powód sam zaproponowałby obostrzenie zobowiązań wynikających z ugody tak wysoką (przyp. 450.000 złotych) karą umowną, dodatkowo w sytuacji, w której zobowiązał się do dokonania przelewu na rzecz pozwanej w kwocie 150.000 złotych. Nadto zebrany w sprawie materiał dowodowy w postaci korespondencji mailowej pomiędzy powodem, a pełnomocnikiem pozwanej nie zawiera deklaracji powoda dotyczącej kary umownej. Na marginesie należy podnieść, iż wysokość kary umownej jest wygórowana w stosunku do wartości nieruchomości, których powód stał się na mocy ugody właścicielem, a to przy uwzględnieniu, iż zgodnie z treścią tej samej ugody zobowiązał się do całkowitego przejęcia zadłużenia kredytowego w walucie obcej, stałoby w logicznej opozycji do stwierdzenia, iż to powód [ówcześnie uczestnik] zaproponował wprowadzenie kary umownej.

Sąd nie uznał za wiarygodne w znakomitej części zeznań pozwanej. Ich treść w znacznym stopniu zaprzecza zebranemu w sprawie materiałowi dowodowemu, zwłaszcza z dokumentów oraz z zeznań świadków. Ponadto uwagi na emocjonalny charakter sprawy, subiektywne odczucia jednej ze stron nie mogą być uznane za obiektywną ocenę, mogącą stanowić pewną i niepodważaną część materiału dowodowego w procesie cywilnym. Sąd oddalił wniosek dowodowy powoda zawarty w piśmie z dnia 17 czerwca 2019 roku ( pismo k. 339-339v), albowiem uznano go za spóźniony (złożony po ponad rok po złożeniu pozwu) oraz zbędny z uwagi na przedstawienie w sprawie pełnego materiału dowodowego, który Sąd uznał za w pełni wystarczający. Sąd uchylił wycofany dowód z przesłuchania świadka A. L. ( postanowienie k. 271), albowiem obowiązywała ją tajemnica adwokacka.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo opozycyjne zostało oparte o artykuł 840 k.p.c., który stanowi, iż dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli: (1) przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu (m.in. ugodą zawartą przed sądem), bądź (2) po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane (…). Na gruncie przepisów dotyczących ugody w przedmiocie podziału majątku wspólnego podnieść należy, iż kara umowna jest elementem dodatkowym. Stosowanie do art. 5 k.c. nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Zgodnie z art. 7 k.c. jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary, domniemywa się istnienie dobrej wiary, w związku z czym stwierdzenie działania w złej wierze wymaga skutecznego obalenia wskazanego domniemania.

W pierwszej kolejności należy wskazać na redakcję treści V ugody. Stanowi on, iż w przypadku nie przejęcia przez powoda kredytu (co do zasady, a nie co do terminu), pozwanej przysługiwać będzie kara umowna w wysokości 450.000 złotych. Należy zauważyć, iż w istocie sformułowanie „- z tym zastrzeżeniem, że” stanowi łącznik, a nie odnosi się bezpośrednio do terminu wskazanego w ugodzie. Wobec powyższej wykładni językowej wskazać należy, iż termin wskazany w ugodzie stanowi swoisty termin instrukcyjny, który z całą pewnością nie został obwarowany karą umowną. Ponadto z treści ugody wynika, iż termin dla powoda na dokonanie z bankiem umowy przejęcia zobowiązania kredytowego i zwolnienia od długu pozwaną wyznaczony do dnia 15 maja 2015 roku mógł podlegać negocjacjom, zwłaszcza jeżeli przyczyny niewykonania zobowiązania będą leżały po stronie banku, w związku z czym powstała wewnętrzna rozbieżność interpretacyjna, polegająca na możliwości przedłużenia terminu obwarowanego karą umowną, w sytuacji w której termin zawarty w ugodzie miałby wyznaczać skrajny termin wykonania zobowiązania powoda. Ponadto z zebranej w sprawie dokumentacji, w tym korespondencji powoda z bankiem, z pozwaną oraz jej pełnomocnikiem, wynika iż powód podejmował szereg czynności celem wywiązania się z obowiązku wynikającego z punktu V ugody i że czynności te przedłużały się niezależnie od powoda. Ostatecznie jednak powód wykonał zobowiązanie, przejął w całości dług wynikający z umowy kredytu na siebie, a pozwana została odłączona od obowiązków wynikających z tej umowy. Nawet gdyby przyjąć, iż powód podlegał karze umownej zawartej, to z uwagi spełnienie przez niego zobowiązania wynikającego z punktu V tejże ugody, egzekucja kary umownej przez pozwaną stanowiłaby nadużycie przysługującego jej prawa podmiotowego. Powód zalegał z legalizacją wynajmu, w związku z czym procedura uległa przedłużeniu, jednakże powód zalegał z legalizacją jeszcze w czasie trwania małżeństwa stron, gdzie w tym czasie obie strony czerpały z tego korzyści w postaci przyjmowania należności czynszowych. Za chybiony należało uznać argument pozwanej, iż czynny żal podatkowy powoda przyśpieszyłby procedowanie wniosku w banku, albowiem bank żądał deklaracji za przyszłość, a nie z przeszłości. W ocenie Sądu powód działał w dobrej wierze co do starań dotyczących przejęcia kredytu. Nie zostało obalone domniemanie dobrej wiary powoda, tym bardziej, iż pozwana nie udzielała jakiejkolwiek pomocy powodowi w takcie procedowania wniosku. Wspomnieć należy o obowiązku współpracy wierzyciela z dłużnikiem, która w rozpoznanej sprawie de facto nie miała miejsca. Odnosząc się do deklaracji powoda dotyczących sprawnego przepisania na siebie kredytu. W ocenie Sądu powód także w tym zakresie działał w dobrej wierze, ponieważ zeznania powoda oraz świadków tworzą spójny oraz wiarygodny obraz sytuacji, w której zawarcie samej umowy kredytu przebiegło sprawnie, w związku z czym powód mógł oczekiwać, iż analogiczna sprawność postępowania będzie miała miejsce także w sytuacji podjęcia czynności zmierzających do przejęcia kredytu. Bank regularnie piętrzył przed powodem kolejne wymagania, które aktualizowały się z kolejnymi pismami. Nadto przedstawiciele oddziałów baku nie chcieli podejmować merytorycznej rozmowy dotyczącej procedury z pełnomocnikiem powoda. Wobec powyższego uznanie, iż powód celowo wprowadzał pozwaną w błąd i umyślnie wydłużał procedurę przejęcia kredytu jest w ocenie Sądu niedopuszczalne i sprzeczne z logicznym myśleniem. Wobec powyższej argumentacji Sąd orzekł, jak w punkcie pierwszym sentencji.

O kosztach procesu pomiędzy stronami Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c. Roszczenie powoda, który domagał się pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności zostało uwzględnione w całości. Wynagrodzenie pełnomocnika za prowadzenie sprawy (I C 163/17) przed sądem pierwszej instancji w stawce minimalnej wynosi 10.800 złotych - § 2 pkt 7 w związku z § 15 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.jedn. Dz.U. 2018 poz. 265), nadto na podstawie art. 745 § 1 k.p.c. część wynagrodzenia pełnomocnika za prowadzenie sprawy (I Co 45/17) w przedmiocie zabezpieczenia wynosi kwotę 100 złotych. Do tak naliczonych kosztów, należało doliczyć opłatę skarbową od złożonego dokumentu pełnomocnictwa w kwocie 17 złotych – wobec powyższego Sąd orzekł, jak w punkcie drugim sentencji.

Sytuacja materialna pozwanej przedstawiona podczas rozprawy ( protokół k. 349) – zarobki w kwocie 1.950 złotych, otrzymane alimenty w kwocie 1.200 złotych na wspólne dziecko stron, a także łączne koszty utrzymania w kwocie ok. 1.000 złotych miesięcznie (nie licząc kosztów pożywienia, środków czystości oraz podstawowej rozrywki, czy transportu) uzasadniały przekonanie Sądu, iż nie jest w stanie ona ponieść kosztów wyższych niż wskazanych w pkt 2 sentencji (łączne koszty strony przerywającej wynosiły by niemalże 50.000 złotych). W związku z powyższym na podstawie art. 102 k.p.c. Sąd mając na względzie punkt drugi orzekł, jak w punkcie trzecim sentencji.

Pozwana była w sprawie reprezentowana przez pełnomocnika z urzędu. Koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu nie zostały pokryte w całości, ani w części. Pozwana przegrała proces. W związku z powyższym na podstawie art. 122 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 1) i 2) oraz § 8 pkt 7) Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (t.jedn. Dz.U. 2019.18 ) Sąd orzekł, jak w punkcie czwartym sentencji.