Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK CZĘŚCIOWY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 października 2018 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Tadeusz Trojanowski
Protokolant:	sekretarz sądowy Anna Szpręgiel

po rozpoznaniu w dniu 4 października 2018 roku w Gliwicach

sprawy z powództwa T. Z.

przeciwko M. M. (1) (M.) i Z. W.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego M. M. (1) na rzecz powódki kwotę 32.600,00 (trzydzieści dwa tysiące sześćset) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 3 sierpnia 2016 roku do dnia zapłaty;

2.  w pozostałym zakresie powództwo przeciwko M. M. (1) oddala.

SSO Tadeusz Trojanowski

Sygn. akt I C 163/16

UZASADNIENIE

Powódka T. Z. wniosła o zasądzenie od pozwanych Z. W. oraz M. M. (1) solidarnie kwotę 173 211, 51 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz obciążenie pozwanych kosztami procesu. W uzasadnieniu wskazała, że dochodzonej kwoty dochodzi tytułem roszczeń z umowy o roboty budowlane zawartej z pozwaną W. , które nadzorował pozwany M. M. (1) jako kierownik budowy. Prace na nieruchomości powódki zostały wykonane z naruszeniem prawa budowlanego, prawa przeciwpożarowego, niezgodnie z projektem budowlanym, normami w tym normami technicznymi oraz z naruszeniem zasad sztuki budowlanej. Dochodzona kwota została wyliczona na podstawie kosztorysu inwestorskiego obejmującego zakres robót niezbędnych do przebudowy budynku powódki, sporządzonego na dzień 29 października 2013 roku. Pozwana Z. W. przed procesem miała uznać roszczenia powódki, zobowiązała się do usunięcia wad w budynku jednakże ostatecznie do prac nie przystąpiła. Pozwany M. z kolei nie uznał roszczeń w żadnym zakresie.

Pozwany M. M. (1) w odpowiedzi wniósł o oddalenie powództwa wskazując, iż powódka swoje roszczenia opiera na ekspertyzach sporządzonych przez osoby które nie posiadają uprawnień rzeczoznawcy budowlanego. Pozew stanowi według niego próbę wyłudzenia pieniędzy. W dalszym toku procesu wskazywał, iż jego odpowiedzialność ogranicza się do robót związanych z wymianą dachu. Wniósł nadto o wezwanie do udziału w sprawie (...) S. A. z siedzibą w S. u którego posiada obowiązkowe ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej.

Zgłaszający się po jego stronie w charakterze interwenienta ubocznego (...) S. A. z siedzibą w S. wniosło o oddalenie powództwa wobec pozwanego M. w całości oraz obciążenie powódki kosztami procesu. W uzasadnieniu wskazało, że z opinii biegłej wynika, że stwierdzone na terenie budowy nieprawidłowości wynikają przede wszystkim z błędów popełnionych już na etapie projektowania oraz inwestycji. Zadaniem pozwanego jako kierownika budowy jest kierowanie budową oraz piecza nad jej prowadzeniem w sposób zgodny z projektem oraz ze sztuką a nie bezpośrednie wykonywanie prac. Ewentualna odpowiedzialność pozwanego jako kierownika budowy winna ograniczać się do zakresu szkody wynikającej z nieprawidłowego wykonania powierzonych mu obowiązków. Pozwany nie może być obciążony odpowiedzialnością za niewykonanie prac do wykonania których zobowiązał się inny podmiot (wykonawca, pozwana W.). Tym samym powództwo w stosunku do tego pozwanego winno ulec oddaleniu w zakresie przekraczającym koszty wynikające z nieprawidłowo wykonanych prac. Interwenient zakwestionował nadto datę naliczania odsetek wskazując, iż w razie niejasności co do samej odpowiedzialności najwcześniejszym możliwym terminem jest dzień wydania wyroku. .

Pozwana Z. W. wniosła o oddalenie powództwa oraz obciążenie powódki kosztami procesu; swojego stanowiska nie uzasadniła. W toku postępowania zmarła; postępowanie co do niej zawieszono postanowieniem z 24 września 2018 roku do czasu wstąpienia na jej miejsce następców prawnych.

Sąd ustalił:

Powódka jest właścicielką budynku mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...). Decyzją (...) G. z 1 kwietnia 2011 roku zatwierdzono projekt budowlany i wydano pozwolenie na przebudowę tego budynku z wyodrębnieniem czterech lokali mieszkalnych i zmianą sposobu użytkowania poddasza na cele mieszkalne. Projekt budowlany obejmował przebudowę piwnicy, klatki schodowej na parterze (bez baru), pierwsze piętro, poddasze, dach.

W dniu 15 sierpnia 2011 roku strony zawarły umowę na remont dachu; zakres prac obejmował wykonanie dachu, wykonanie podłóg, montaż okien dachowych, wykonanie kominów 3 szt., obudowa z płyt gipsowo – kartonowych, ocieplenie dachu oraz wywóz gruzu. Wartość kosztorysową robót ustalono na 200 828, 43 zł w tym podatek VAT. Pozwana udzieliła powódce upustu do kwoty 190 000 zł; termin wykonania robót określono na 20 grudnia 2011 roku. Funkcję kierownika budowy objął z dniem 14 września 2011 roku pozwany M. M. (1). Funkcję tą pełnił nieodpłatnie do dnia 12 czerwca 2013 roku; wówczas powódka wypowiedziała mu tą funkcję; stanowisko kierownika budowy objął D. K..

Powódka nie doglądała regularnie placu budowy, bywała na niej raz na dwa miesiące. Kontakt utrzymywała z mężem pozwanej W. który był pełnomocnikiem w jej firmie; z pozwanym M. po raz pierwszy spotkała się na sali sądowej. Wobec przekazywania jej przez syna niepokojących informacji odnośnie przebiegu prac w styczniu 2013 roku zleciła wykonanie prywatnej ekspertyzy budowlanej mgr inż. W. M.. Z jej treści wynika, że umowa oraz kosztorysy zawierają zakres robót niezgodny z udzielonym pozwoleniem na budowę oraz dokumentacją projektową (zastosowanie płyt OSB w miejsce płyt (...) o określonej odporności ogniowej, zmniejszono grubość izolacji podłóg z 15 do 10 cm, wprowadzono niezgodnie z projektem trzeci komin , zamieniono wykonanie kominów ponad dachem z cegły klinkierowej na okładzinowanie płytkami klinkierowymi; nieuwzględnienie robót impregnacyjnych, wymiany zadaszenia z poliwęglanu na blachę trapezową, wymiany zadaszenia nad wejściem, robót kamieniarskich oraz elewacyjnych). Niektóre prace nie zostały zrealizowane w ogóle (jeden komin, praktycznie cała piwnica, wywóz gruzu; słupy, kleszcze i zastrzały drewniane więźby dachowej, podbitki, stopnie i ławy kominiarskie, kominek wentylacyjny, wyłaz dachowy, klapa dymowa, licowanie kominów płytkami klinkierowymi, dwustronne wzmocnienie belek stropowych, stolarka drzwiowa, izolacja posadzek i wylewek w łazienkach ), niektóre wykonano częściowo (klatka schodowa) a te, które zdążono zrealizować zostały wykonane niezgodnie z projektem, z naruszeniem prawa budowlanego a szereg elementów budynku w tym elementów konstrukcyjnych posiada wady o trwałym charakterze wymagające pilnego usunięcia dla doprowadzenia elementów do właściwego stanu techniczno – użytkowego i zapewnienia bezpieczeństwa użytkowania budynku. Istotne elementy budynku zostały wykonane niezgodnie z projektem budowlanym, normami i normatywami technicznymi, sztuką budowlaną co w decydujący sposób wpływa na obniżenie wartości techniczno – użytkowej opiniowanego budynku (zastosowanie tańszych okien, uszkodzenie zwornika sklepienia ceglanego grożące zawaleniem się łuku sklepienia; na piętrze oraz poddaszu: brak wzmocnienia oraz impregnacji belek stropowych oraz pozostawienie belek zmurszałych i uszkodzonych; niewłaściwy montaż płyt GK na paskach i zaprawie zamiast na stelażu; wykonanie posadzek z palnych płyt OSB; osadzenie końcowek belek bezpośrednio na zaprawie bez ich wcześniejszego zabezpieczenia papą izolacyjną; wymurowanie muru lukarny z pustaków niezgodnie z normami – zbyt grube spoiny oraz za pomocą innych materiałów (cegłą pełną zamiast pustakami); obmurowanie murłat bez zabezpieczenia oraz izolowania drewna, bez zachowania ciągłości; zmniejszenie grubości izolacji stropów z wełny mineralnej, w niektórych miejscach brak izolacji; złe osiatkowanie ścian zewnętrznych, bez zaciągnięcia i wyrównania powierzchni klejem pod wyprawę tynkarską; na dachu: brak montażu istotnych elementów wyposażenia dachu oraz okładzin klinkierowych kominów; brak słupów, mieczy i zastrzałów; zbyt cienka deska okapowa o obniżonej nośności; brak podbitki; złe wykonanie rur odpływowych; brak właściwego odpływu wody z daszku lukarny; zastosowanie niewłaściwych, niezaimpregnowanych, skorodowanych elementów drewnianych w dachu oficyny; niestaranne wykonanie paroizolacji , niewłaściwy montaż okien połaciowych ).

W grudniu 2013 roku kierownik budowy K. po przeglądzie stanu technicznego budowy oraz zapoznaniu się z ekspertyzą prywatną powódki stwierdził, iż konieczne jest wykonanie prac:

- doraźnych, zabezpieczających budynek przed dalszym zniszczeniem oraz dewastacją oraz wzmacniających wadliwie wykonane elementy konstrukcyjne takie jak częściowa rozbiórka elementów wykończeniowych celem odsłonięcia i dostania się do elementów konstrukcyjnych w postaci drewnianych podciągów i belek stropowych oraz elementów konstrukcji dachowej; wzmocnienie lub tymczasowe podparcie drewnianych elementów konstrukcyjnych;

- docelowych doprowadzających obiekt do zgodności z projektem budowlanym oraz warunkami technicznymi w postaci rozbiórki dachu, ścianek i stropów, utylizacji zniszczonych materiałów budowlanych; właściwie wykonanie prac wykonanych dotychczas wadliwie (k. 140);

Pismami z 3 lipca 2013 roku, 12 grudnia 2013 roku powódka wezwała pozwaną do wykonania prac wymienionych w opinii kierownika K. oraz usunięcia wad wskazanych w opinii inż. M.. Pismem z 5 września poinformowała, że wobec braku reakcji na poprzednie pisma sama usuwa wadliwie wykonane prace na swój koszt zapowiadając, że będzie domagać się od pozwanej zwrotu tych kosztów. Następnym pismem z 14 stycznia 2014 roku wezwała pozwaną do zapłaty kwoty 9532, 50 zł tytułem kosztów prac zabezpieczających.

Pismami z 28 stycznia 2014 roku oraz 5 marca 2014 roku powódka wezwała pozwanego M. do zapłaty kwot 173 211, 51 zł tytułem kosztów naprawy wadliwie wykonanych prac oraz 9532, 50 zł tytułem zwrotu kosztów podstawowych prac zabezpieczających. Pozwany w odpowiedzi oświadczył, iż działanie powódki jest nękaniem jego osoby oraz próbą wyłudzenia pieniędzy.

Przed Sądami Rejonowymi w Zabrzu oraz Gliwicach toczyło się z udziałem stron postępowania o zawezwanie do próby ugodowej (VIII Co 584/14, I Co 43/14) w których ugody nie zawarto. Z kolei przed Sądem Rejonowym w Gliwicach toczy się z udziałem stron postępowanie o zapłatę kwoty 9532, 50 zł stanowiące sumę kosztów wykonanych prac zabezpieczających oraz zwrotu kosztów wynagrodzenia kierownika budowy (II C 1933/14). Prawomocnym wyrokiem z 9 marca 2018 roku powództwo uwzględniono w całości. Nadto przeciwko pozwanemu M. toczyło się postępowanie dyscyplinarne przed (...) zakończone decyzją z 29 grudnia 2014 roku o umorzeniu postępowania z powodu braku podstaw do stawiania zarzutów niedbałego pełnienia samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie.

W toku procesu Sąd zlecił sporządzenie opinii biegłej R. Ż.. Z treści tej opinii wynika, iż większość wykonanych już robót wymaga ponownego ich wykonania. Zaniechanie tych czynności nie zapewnia bezpieczeństwa zarówno samemu budynkowi jak i jego użytkownikom. W dacie wizji lokalnej konstrukcja budynku była już właściwie zabezpieczona, nie zachodziło zagrożenie awarią budowlaną. Jako niezgodne z projektem budowlanym określono: źle zamontowane ościeżnice drzwiowe, źle oddylatowane od ścian posadzki betonowe na stropie drewnianym; nienależyte wykonanie zabezpieczeń przeciwpożarowych; odmienne wykonanie komina centralnego; brak klapy przeciwpożarowej powodujący konieczność przebudowy wykonanego już stropu oraz połaci dachowej; brak słupów drewnianych podpierających konstrukcje stropów poddaszy na poziomie 6,35 oraz 9,50 m; brak właściwych jętek na poziomie 9,50m. Za niezgodne z normami technicznymi oraz sztuką budowlaną uznano: niewłaściwą grubość izolacji termicznej połaci dachowej; nieszczelne połacie dachowe na styku pokrycia papą oraz dachówki ceramicznej; brak obróbek blacharskich względnie zamontowanie obróbek nieszczelnych; niezakotwienie murłat w wieńcach; brak murłaty i wieńca w ścianie kolankowej, zastosowanie zerodowanych oraz zniszczonych elementów drewnianych, niewłaściwe wzmacnianie belek stropowych; zbyt wysoko osadzone okno lukarny w stosunku do planowanej wysokości sufitu podwieszanego; montowanie suchych tynków na istniejących ścianach; spękanie oraz naruszenie nadproży ceglanych oraz łukowych; osadzenie elementów drewnianych bez izolacji. Po analizie kosztorysów pozwanej oraz wycenie wartości robót wykonanych w sposób właściwy (64 566,02 zł) ustalono, iż wartość robót budowlanych jakie należy wykonać w celu dokończenia przebudowy wynosi łącznie 163 397 zł brutto. Na kwotę tą składają się koszty samych robót 131 097, 13 zł; roboty rozbiórkowe oraz wywóz odpadów budowlanych 17 300 zł, przebudowa stropów międzykondygnacyjnych i połaci dachowej w związku z naprawą komina oraz montażem klapy dymowej 15 300 zł (razem 32 600 zł).

(dowody: decyzja o pozwoleniu na budowę, projekt budowlany z załącznikami k. 8 – 62; umowa wraz z kosztorysem k. 63 – 84; dziennik budowy k. 85 – 88; ekspertyza budowlana z załącznikami k. 89 – 140; korespondencja przedprocesowa k. 141 - 173; dokumenty ze sprawy II C 1933/14 k. 174 -200 ; opinia biegłej Ż. k. 217 – 255; decyzja k. 249 – 254; opinia uzupełniająca k. 353 – 357; zeznania świadków: D. K. k. 454 – 456; przesłuchanie stron k. 602 – 605)

Powyższe ustalenia faktyczne Sąd poczynił na podstawie wyżej wskazanych dowodów. Sąd przyjął i dopuścił dowody z dokumentów albowiem ich prawdziwość oraz autentyczność nie została w sposób skuteczny oraz przekonujący zakwestionowana przez żadną ze stron. Ustalenia płynące z dokumentów zostały potwierdzone oraz uzupełnione zeznaniami świadka K. oraz przesłuchaniem stron przy czym zeznania stron w dużej części sprowadzały się do potwierdzenia ich stanowisk procesowych.

Sąd zważył:

Roszczenia powódki podlegały częściowemu uwzględnieniu. Wobec zawieszenia postępowania z uwagi na śmierć pozwanej Z. W. konieczne i możliwe stało się wydanie w niniejszej sprawie wyroku częściowego odnośnie roszczeń względem pozwanego M. M. (1) – kierownika budowy.

Strony procesu: powódka oraz pozwana W. zawarły ze sobą umowę nazwaną „umową na wykonanie remontu dachu” w której szczegółowo określono zakres robót. Pozwany objął obowiązki kierownika budowy której przedmiot określono zgodnie z zakresem pozwolenia na budowę. Zgodnie z art. 647 k. c. przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia. Zgodnie z art. 648 par. 2 oraz art. 649 k. c. wymagana przez właściwe przepisy dokumentacja (pozwolenie na budowę, projekt budowlany) stanowi część składową umowy; w razie wątpliwości poczytuje się, iż wykonawca podjął się wszystkich robót objętych projektem stanowiącym część składową umowy. W umowie zakres prac był jasno określony a zatem nie zachodziło domniemanie z art. 649 k. c. Ocenie Sądu podlegała jakość wykonanych robót ograniczona zakresem umowy.

Sąd Najwyższy wielokrotnie wskazywał, że w razie wadliwego wykonania robót budowlanych inwestorowi przysługuje wybór co do sposobu uzyskania rekompensaty od wykonawcy. Może on realizować uprawnienie wynikające z rękojmi za wady fizyczne budynku (art. 636 lub 637 k.c. w zw. z art. 656 k.c.) lub dochodzić roszczenia odszkodowawczego w oparciu o przepisy regulujące odpowiedzialność kontraktową. (art. 471 k.c.). Dokonanie wyboru przez wierzyciela pociąga za sobą określone skutki. Wybierając reżim odpowiedzialności z rękojmi za wady wierzyciel musi wykazać istnienie wad. Natomiast jeśli wybrał reżim odpowiedzialności kontraktowej – tak jak to miało miejsce w niniejszej sprawie - musi udowodnić istnienie przesłanek tej odpowiedzialności. (por. wyrok SN z 3.10.2000 r., I CKN 301/00, OSNC 2001/4/58, wyrok SN z 18 kwietnia 2013 r., III CSK 243/12, LEX nr 1353200).

W niniejszej sprawie strona powodowa wskazywała, że dochodzi w niniejszym postępowaniu roszczeń z odpowiedzialności kontraktowej (art. 471 k.c. i nast.). Do przesłanek odpowiedzialności kontraktowej należy zatem zaliczyć: niewykonanie bądź nienależyte wykonanie zobowiązania (naruszenie zobowiązania),fakt poniesienia szkody, związek przyczynowy pomiędzy niewykonaniem bądź nienależytym wykonaniem zobowiązania a szkodą. Domniemuje się odpowiedzialność dłużnika. To na dłużniku spoczywa ciężar dowodów na okoliczność wykonania zobowiązania lub też braku odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania.

Obowiązki kierownika budowy wymienione są w art. 22 ustawy Prawo budowlane i obejmują m. In. (…)zorganizowanie budowy i kierowanie budową obiektu budowlanego w sposób zgodny z projektem lub pozwoleniem na budowę, przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, oraz przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy. Pozwany jako kierownik budowy obowiązany zatem był do nadzoru nad pracami budowlanymi, zapewnienia zgodności ich wykonania zgodnie z projektem, pozwoleniem na budowę, przepisami w tym przepisami techniczno – budowlanymi a także ze sztuką budowlaną (zasadami wiedzy technicznej). Generalnie – w przypadku „samego” nienależytego wykonania zobowiązania wykonawca oraz kierownik budowy odpowiadają solidarnie za nienależyte wykonanie zobowiązania na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego wobec inwestora. Z uwagi na zawieszenie postępowania z uwagi na śmierć wykonawcy i wydanie w tym zakresie wyroku częściowego ocenie podlegała odpowiedzialność wyłącznie pozwanego M. jako kierownika budowy.

W niniejszej sprawie zachodzi wyjątkowa sytuacja albowiem doszło zarówno do w części do nienależytego wykonania zobowiązania jak i do niewykonania zobowiązania w ogóle. Z opinii biegłej Ż. szczegółowo uzupełnionej oraz stanowczo podtrzymanej wynika niezbicie jakie roboty zostały wykonane zgodnie z wyżej przytoczonymi wzorcami a w jakim zakresie wzorce te nie zostały dotrzymane. Jednoznacznie określono wartość prac wykonanych właściwie; wartość prac wykonanych niewłaściwie, wartość prac niewykonanych w ogóle; koszty przywrócenia do stanu pożądanego prac wykonanych. Opinia ta nie została skutecznie zakwestionowana przez żadną ze stron, w szczególności przez pozwanego M.. Pozwany jako kierownik budowy który jest uczestnikiem procesu budowlanego odpowiada za prawidłowość przebiegu procesu budowlanego z mocy ustawy Prawo budowlane co przekłada się na odpowiedzialność cywilnoprawną za nienależyte wykonanie zobowiązania. W realiach niniejszej sprawy zatem zasadne było obciążenie go kosztami ponownego wykonania prac wykonanych wadliwie tj. kwotą 32 600 złotych z tytułu odszkodowania za nienależyte sprawowanie obowiązków kierownika budowy tak jak to dopuszczał w uzasadnieniu swojego stanowiska interwenient uboczny.

Oddaleniu podlegało powództwo w pozostałym zakresie. Jak już wyżej wskazano, zobowiązanie wykonawcy nie zostało w całości wykonane. W takim przypadku sytuacja z punktu widzenia odpowiedzialności cywilnej kształtuje się inaczej. Kierownik budowy jest równorzędnym z wykonawcą uczestnikiem procesu budowlanego; ma on ściśle określone obowiązki obejmujące określone w ustawie uprawnienia realizowane na budowie wobec wykonawcy jednakże o podjęciu wykonywania konkretnych robót decyduje wykonawca jako strona umowy. Kierownik budowy nie ma w tym zakresie żadnych uprawnień przymuszających wykonawcę do zrealizowania umowy. Nie sposób zatem obciążać go odpowiedzialnością za roboty nie wykonane, których wykonywania nie rozpoczęto albowiem pozwany jako kierownik budowy na datę rozpoczęcia robót przez wykonawcę nie ma wpływu. W tym zakresie powództwo względem niego należało oddalić jako bezzasadne. Nie przesądza to o treści merytorycznego rozstrzygnięcia odnośnie odpowiedzialności następców prawnych pozwanej W..

Oddaleniu podlegało nadto żądanie w zakresie części odsetek. Sąd zasądził odsetki ustawowe od dnia 3 sierpnia 2016 roku tj. od dnia następującego po doręczeniu pozwanemu M. opinii głównej biegłej Ż. do dnia zapłaty Niezasadne było żądanie zasądzenia odsetek od daty wniesienia pozwu (24 czerwca 2016 roku) albowiem zakres odpowiedzialności obu pozwanych nie był możliwy do ustalenia. Z drugiej strony w toku procesu pozwany w pewnym momencie zaprzestał odbierania korespondencji sądowej doprowadzając do wydłużenia procesu; z tego względu niezgodne z interesem powódki jako poszkodowanej było zasądzenie odsetek od daty wyrokowania tak jak tego domagał się interwenient.

Ponieważ wyrok jest wyrokiem częściowym; nie zawiera on rozstrzygnięcia o kosztach procesu. Zostanie ono wydane w wyroku dotyczącym następców pozwanej Z. W..